DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
DE WILLIBRORD-
TENTOONSTELLING
Ernstig verkeers
ongeluk te Soest
WOENSDAG 14 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9361
Bureaux i'apengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-Urleven sie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
TE UTRECHT
Op artistieke wijze heeft het uitvoerend
comité voor de Willibrord-tentoonstelling
een gepaste oplossing gevonden voor de
inrichting van een tentoonstelling in ver
band met de nationale-Willibrordus-her-
deking, bij gelegenheid van de viering
van het twaalfde eeuwgetijde van den
grooten apostel der Nederlanden.
Op meesterlijke wijze is het plan van
deze tentoonstelling, welke de figuur van
Willibrord en de cultuur van zijn tijd tot
onderwerp zal hebben, uitgewerkt. In het
bijzonder komt hiervoor dank toe aan den
ijverigen promotor, den burgemeester van
Utrecht, mr. dr. G. A. W. ter Pelkwijk,
die onvermoeid heeft voortgewerkt om
van deze tentoonstelling iets bijzonders te
maken, zoodat deze niet alleen van plaat
selijke beteekenis, doch ook van nationale
en internationale beteekenis zal blijken te
zijn.
Naarmate de plannen vasteren vorm
kregen, werd het denkbeeld uitgewerkt
deze tentoonstelling een uitgesproken
tweeledig karakter te geven, onafhankelijk
van elkaar, doch met dezelfde grondge
dachte: kunst, wetenschap, kerkelijk en
maatschappelijk cultureel leven in de
vroege Nederlanden weer voor den geest
te roepen.
Het gedeelte der tentoonstelling, dat met
de vereering van den apostel Willibrc-rd in
verband staat, is ondergebracht in de aula
der universiteit en is als een op zich zelf
staand geheel te beschouwen.
Het tweede gedeelte der tentoonstelling
is gehuisvest in den kloostergang van den
Dom en bedoeld als e'en zuivere kunst
tentoonstelling. Het spreekt vanzelf, dat
het in de bedoeling lag hierbij de kunst,
die op Nederlandschen bodem is ontstaan,
als punt van uitgang te beschouwen, maar
tevens wilde men een beeld geven van de
kunst der middeleeuwen in breeder ver
band: daarom is getracht om uit de omlig
gende landen datgene bijeen te brengen,
wat, volgens dit denkbeeld in verband tot
de Nederlanden staat Zoo ontstond het
program dezer tentoonstelling: de kunst
van de dagen der groote volksverhuizing
af tot het einde van de twaalfde eeuw, de
periode, die overgaat in de gothiek. De
wederzijdsche betrekkingen op cultureel
en artistiek gebied in de landen van West-
Europa zullen op deze tentoonstelling op
velerlei wijze worden aangetoond. Prach
tige specimen daarvan liggen in speciaal
daarvoor ontworpen en geheel aan de om
geving aanpassende vitrines uitgespreid.
Ierland, Zwitserland. Frankrijk en Bel
gië zonden kostbare inzendingen, waarbij
die uit ons eigen land zeker geen slecht fi
guur maken.
De artistieke leiding berust bij jonkvr.
dr. C. H. de Jonge, dr. W. C. Schuylen-
burg en pastoor E. Lagerwey.
DE OPENING DER TENTOONSTELLING
Donderdagmiddag zal om drie uur
in den Dom deze tentoonstelling offi
cieel worden geopend door Z. Exc. dr.
H. Colijn, nadat de voorzitter van het
nationaal comité, dr. G. A. W. ter
Pelkwijk, prof. dr. W. Lampen uit Nij
megen en dr. W. C. Schuylenburg het
woord zullen hebben gevoerd. Vele
autoriteiten in den landen zijn voor
deze plechtigheid uitgenoodigd.
De tentoonstelling van herinneringen
aan den apostel Willibrord in het groot
auditorium der rijks-universiteit, de vroe
gere kapittelzaal van den Dom, heeft als
middelpunt de meest venerabele reliek:
het kalondarium, waarin St. Willi
brord zelf in het jaar 728 enkele bijzon
derheden uit zijn leven aanteekende. Dit
handschrift werd door de bibliotheque na
tionale te Parijs als een bijzonder bewijs
van vriendschap ter beschikking gesteld.
Op een altaarvormigen onderbouw, in
het midden van het verhoogd gedeelte der
zaal, zijn in een glazen schrijn alle groote
relieken van de apostel Willibrord, voor
zoover in Nederland aanwezig, bijeenge
bracht. Zij kwamen o.m. uit Utrecht, Hei-
lo, Amsterdam, Rotterdam, Leiden Maas
tricht en Oegstgeest en gaan verge
zeld van de bij elk stuk behoorende docu
menten.
Boven dit reliekenaltaar beheerscht de
prachtige schilderij van den Utrechtschen
meester Jan van Bijlert, afgestaan door de
R.K. kerk te Huissen, de zaal. Dit schil
derij beeldt St. Willibrord en St. Bonifa-
cius af, neergeknield in aanbidding voor
de H. Drievuldigheid.
Terzijde staan in vier groote vitrines, de
talrijke gouden en zilveren werken met
afbeeldingen van den apostel, een schat
van kelken, cibories en monstransen, edcl-
smeedwerk, vooral uit de 17e en 18e eeuw.
Aan den ingang van het verhoogde ge
deelte vormt een levensgroote, in wit
marmer gehouwen liggende figuur van St.
Willibrord als 't ware een graftombe. Dit
werk van den beeldhouwer E. van den
Bcssche (1905) is afkomstig uit de kerk
van St. Willibrord aan de Prinsengracht te
Amsterdam.
Dë wanden vap de zaal zijn gesierd met
groote schilderijen van oude meesters,
voorstellende St. Willibrord of van tafe-
reelen uit diens leven. Verder is in een
zestiental tafelvitrines een keuze uit de
tallooze oude prenten van St. Willibrord
en uit de zeer uitgebreide Willibrord-lit-
teratuur neergelegd. Kostbare laat-mid-
deleeuwsche incunabelen, naast 17e en 18e
eeuwsche biografen en gebedenboeken
zijn er te zien. Onder de vensters tooncn
een twaalftal groote verlichte transparan
ten enkele der voornaamste St. Willibrord-
kerken en enkele van de nog bestaande
St. Willibrcrd-putten, herinnerend aan de
plaatsen waar de geloofsverkondiger het
H. Doopsel aan de bekeerlingen toediende.
Ten slotte zijn in een kleiner vertrek de
kunstwerken geplaatst van de de heden-
daagsche kunstenaars Jos. ten Horn, Dolf
Henkes, Henri Bijvoet, Joep Nicolaas,
Matthieu Wiegman, Joan Colette, Pieter
Wiegersma, Joanna Brom, Lode Sengeis,
Hildegard Biom, Hub Levigne, A. Meer-
tens, Wim Harzing, Steph. Uiterwaal en
anderen wier werk door de figuur van St.
Willibrord is geïnspireerd. Daarnaast gra
fische technieken en beelhouwwerk, glas
in lood, weefsels, mozaieken en emails. Hier
hangen ook de beide groote wandkaarten,
doo:r Piet Worn in opdracht van het comi
té gemaakt, bevattende de landen van
Europa en de plaatsen in en om Neder
land waar de apostel heeft gewerkt en
waar aan kerken of bronnen zijn naam is
verbonden.
Omtrent enkele voorname en zeer kost
bare gedenkstukken, welke nog uit het
buitenland worden verwacht kan neg geen
mededeeling worden gedaan. Wat hier met
medewerking van zeer velen is bijeenge
bracht toont op overtuigende wijze aan hoe
Nederland zijn eersten apostel door de
eeuwen heen op waardige wijze heeft ge-
eerd en hoe dit ook thans bij deze herden
king nog geschiedt door deze tentoonstel
ling ingericht dicht bij de plaats waar Wil
librord zijn eerste kerkje mocht bouwen.
De uitvoerige catalogus, fraai geïllus
treerd, bevattende enkele honderden num
mers, is verlucht met een korte levensbe
schrijving van Willibrord.
DE WERELD
VOGELVLUCHT
TIENTSIN. De Japanneezen probee-
ren niet alleen de Chineezen er onder te
krijgen, zij probeeren ook de Europeanen
uit China weg te werken. Dat noemen zij
de „nieuwe orde" in het Verre Oosten,
wat een mooiere term is voor: het ver
krijgen van de opperheerschappij in Oost-
Azië:
Een onderdeel van de Japansche actie
is dan ook, de rechten der buitenlanders
in de z.g. concessies te beknibbelen, met
het doel steeds vaster voet te krijgen in
die buiten de wet staande stadsdeelen.
Zoo is er op het oogenblik weer iets
gaande in de Britsche concessie van de
belangrijke Noord-Chineesche stad Tient
sin. Er was een aanslag gepleegd en de
Japanners beschuldigen een paar Chinee
zen, die in de Britsche concessie huizen,
ervan. Zij eischen van de Britten, dat zij
deze Chineezen zullen uitleveren, maar
de Britten zijn niet overtuigd van de
schuld dezer Chineezen en hebben gewei
gerd. De Japanners hebben thans de Brit
sche concessie gebarricadeerd, waardoor
zij de Engelschen hopen te kunnen dwin
gen zich te voegen naar hun eischen.
Dat het hier voor de Japanners meer
gaat om het spel dan om de knikkers,
blijkt uit een hoofdartikel van het Japan
sche blad „Yomioeri Sjimboen", waarin
staat, dat het doel van Japan niet de kwes
tie van de Britsche concessie in Tientsin
alleen is, maar dat Japan de kwestie der
buitenlandsche concessies in China in het
algemeen heeft opgenomen en voorts de
kwestie van de Britsche en Fransche po
litiek ten aanzien van het Verre Oosten.
Het blad besluit met te schrijven, dat En
geland door de instelling voor te stellen
van een gemengde commissie slechts een
bekentenis geeft van zijn gebrek aan
scherpzinnigheid.
De Engelschen hadden n.l. voorgesteld:
laten wij de schuld van deze Chineezen
sa^en uitzoeken. Maar dat wilden de Ja
panneezen niet. Want het gaat niet om de
schuld van de Chineezen; het gaat erom,
of de Engelschen al of niet zullen buigen.
Parallel daarmee wordt gemeld, dat de
Japanners weer toeschietelijker worden
ten opzichte van de Duitsch-Italiaansche
verlangens naar uitbreiding van het mili
tair bondgenootschap. Het een houdt met
het andere verband.
Auto tegen boom In brand
gevlogen
Vier dooden en een
zwaar gewonde
Hedennacht, ongeveer half twee is
op den rijksweg te Soest, nabij hotel
„Kamplust" een ernstig ongeluk ge
beurd, waarbij vier personen om het
leven kwamen en een zeer ernstig is
gewond.
Een two-seater, waarin vijf personen
waren gezeten, bestuurd door den heer
Bruins uit Amersfoort, is daar ter plaatse
door tot nog toe onbekende oorzaak uit
den bocht gevlogen en in volle vaart te
gen de langs den weg staande boomen ge
botst. De gevolgen waren verschrikkelijk,
want onmiddellijk vloog de auto in brand.
Slechts een van de inzittenden slaagde er
in zich uit den brandenden wagen te be
vrijden. Met zware verwondingen is hij
opgenomen en naar het ziekenhuis „Lich
tenberg" te Amersfoort overgebracht.
Men vreest dat hij in ieder geval een zij
ner oogen zal moeten missen.
De heer Bruins verbrandde achter het
stuur. Een derde passagier, alsmede twee
inzittende vrouwen werden op slag ge
dood. Een van de lijken bleek zeer ern
stig verminkt.
Het stoffelijk overschot van de slacht
offers is naar Soest overgebracht. De po
litie heeft de resten van de verbrande
auto in beslag genomen.
Omtrent dit ongeval vernemen wij nog.
dat de bestuurder, de heer Bruins des
avonds met een vriend per motorrijwiel
naar Utrecht was gegaan, alwaar zij een
gezamenlijken vriend bezochten. Gedrieën
hebben zij toen den avond verder doorge
bracht.
Men heeft getracht van den eenig over
levende van dit ongeval te weten te ko
men wie de onbekende vrouwen waren,
doch hij bleek niet in staat dit mede te
deelen.
Oorzaak drankmisbruik.
Omtrent dit verkeersongeluk vernemen
wij nader, dat dit te wijten is aan drank
misbruik. De wagen, een twee-persoons
auto met dickey-seat, werd bestuur door
J. Bruins. Men weet niet zeker, uit welke
plaats de man afkomstig is, daar het
slachtoffer is verbrand en ook zijn papie
ren verloren zijn gegaan. Vermoedelijk
betreft het hier een inwoner uit Utrecht-
Tuindorp. De namen der twee gedoode
vrouwen zijn nog niet bekend. Zij zijn
waarschijnlijk afkomstig uit Amsterdam.
De vierde gedoode is de 34-jarige A.
Bekman uit Amersfoort. De gewonde is
E. Boom uit Amersfoort. Hij heeft een
ernstige hoofdwonde opgeloopen en is op
de plaats van het ongeluk zijn oog kwijt
geraakt. De man wordt verpleegd in het
ziekenhuis Lichtenberg te Amersfoort.
Zijn toestand is zorgwekkend.
Van bewoners van hotel „Kamplust"
vernemen wij, dat zij omstreeks half twee
een hevigen slag hoorden. Toen zij bui
ten kwamen zagen zij een auto aan den
kant van den weg in brand staan, terwijl
één man er naast stond en om hulp riep.
Met zand en snelblusschers trachtte men
den brand te blusschen, doch men moest
toezien, dat de bestuurder Bruins, die nog
teekenen van leven gaf, verbrandde. Hij
zat muurvast achter het stuur geklemd.
De drie andere slachtoffers waren uit den
wagen geslingerd. De auto is niet in brand
gevlogen door den motor, maar door het
lekken van de benzinetank, waarvan de
inhoud vermoedelijk met een brandende
sigaar in aanraking is gekomen. Goed red
dingswerk werd noe verricht door een
inwoner van Soestdijk, den heer van
Wijngaarden, die veel moeite heeft ge
daan den bestuurder te redden.
De geneesheeren J. Veldhuizen van
Zanten en H. J. Ruperts, beiden uit Soest,
waren spoedig na het ongeval ter plaatse,
evenals de burgemeester van Soest, mr.
W. A. J. Visser, de politie en de brand
weer.
De auto is met zulk een kracht tegen
den boom gereden, dat het voorste ge
deelte om den boom gedraaid zat.
E. Boom, de eenige overlevende van
dit ontzettende auto-ongeluk, is slager
van beroep en woonde in Amersfoort. Hy
is met den groentenhandelaar Beekman
omstreeks half negen per motor uit Amers
foort, naar Utrecht vertrokken. Daar heb
ben zij den motor achtergelaten en zijn
met Bruins en twee vrouwen per auto,
eigendom van Bruins, verder gegaan.
De toestand van Boom is zoo ernstig,
dat de geneesheeren het niet gewenscht
achten, dat hy gehoord wordt
Relaas van een ooggetuige.
Een ooggetuige vertelde ons het vol
gende:
De inzittende. Boom, die op het opgen-
blik in het ziekenhuis te Amersfoort 4igt,
zat achter in den wagen met een dame.
Door den hevigen schok vlooog Boom uit
de dickeyseat over den kap van de cabine
uit den wagen. De naast hem zittende dame
kreeg het deksel van de dickeyseat tegen
het hoofd en was op slag dood. In de ca
bine van de auto zaten drie menschen: de
bestuurder, een dame, die in het midden
zat, en een heer.
Óp het oogenblik dat het ongeluk ge
beurde, passeerde per auto uit de richting
Amersfoort de heer D. van Wijngaarden,
die onmiddellijk stopte en hulp verleende.
Het gelukte hem een der slachtoffers, Beek
man, uit de cabine te trekken. Het slacht
offer was echter reeds overleden. Vervol
gens probeerde hij de vrouw te redden. Zy
had een verbrijzeld been, terwijl haar an
dere voet in brand stond. Zij zat met de
voeten onder in den wagen bekneld. Met
zeer veel moeite kon zij bevrijd worden,,
de levensgeesten waren reeds geweken.
Toen trachtte de heer van Wijngaarden den
bestuurder, die luidkeels om hulp schreeuw
de, uit zijn benarde positie te bevrijden.
Zijn beide beenen brandden. Hij zat zoo
vast bekneld, dat men hem onmogelijk kon
bevrijden. Intusschen passeerden eenige
automobilisten, die onmiddellijk stilhielden,
doch zij waren bij het aanschouwen van de
ramp zoo ontdaan, dat zij geen hulp kon
den bieden.
Teneinde raad stapte de heer van Wijn
gaarden in zijn eigen wagen en reed hij naar
het politiebureau te Soest om hulp te
halen. Hij keerde daarop met een enelblus-
soher terug. Toen hij bij den verongelukten
wagen kwam, was de bestuurder geheel
verkoold. Toen is hij wederom naar Soest
teruggereden en wel naar het St. Jozef
gebouw, waar op het oogenblik militairen
zijn ondergebracht. Hier heeft hij een
vrachtauto gehaald en militaire hulp. Op
de plaats van het ongeluk teruggekomen,
heeft hij de lijken allen, op den heer
Boom na, waren gedood naar het ge
meentehuis in Soest vervoerd.
De auto heeft met een formidabele snel
heid gereden. Van drank heeft de getuige
echter niets kunnen merken.
De toestand van den gewonden heer
Boom is van dien aard, dat hij nog niet ge
hoord kon worden.
PROEFNEMINGEN MET HET
KUNSTMATIG DROGEN VAN GRAS
De commissie voor het kunstmatig
drogen van gras deelt ons het volgende
mede:
De proefnemingen, die in 1938 genomen
zyn in Leeuwarden, Burum en Stolwijk
met het kunstmatig drogen van gras, heb
ben een bevredigend verloop gehad. De
uitkomsten hiervan zijn vermeld in de
eerste mededeeling van de commissie voor
kunstmatig drogen van gras, uitgegeven
door het Centraal Veevoeder-bureau. De
bestudeering van het vraagstuk kan dit
jaar, dank zij den steun van de regeering,
met kracht worden voortgezet en de proef
nemingen zijn nog eenigszins uitgebreid.
Thans zijn in gang: 1. Een proef in Leeu
warden. Dezer proefneming (type Kaloroil)
is met enkele kleine veranderingen op de
zelfde wijze als in 1938 sedert 8 Mei on
onderbroken in gang en de eerst resul
taten maken een gunstige indruk
2. Een proef in Burum. Hieraan is
eenige uitbreiding gegeven door een twee
de installatie van hetzelfde type (Kalo
roil) naast te plaatsen, waarbij vooral de
vraag naar een betere arbeidsverdeling bij
een grootere capaciteit en de organisatie
van de grasaanvoer bij grooter installatie
in studie is genomen. Ook wordt het ef
fect van technische verbeteringen in de
installatie nader onderzocht. Deze proef
neming is tengevolge van eenige vertra
ging bij de levering sedert 22 Mei in be
drijf.
3. Een proef in Stolwijk. Deze proef
neming wordt door de Coöp. Landb.
Vereen. „Ons Belang" uitgebreid tot een
dubbele installatie, hoewel men voor-
loopig nog op dezelfde voet als het vorig
jaar werkt, Tengevolge van de zeer slechte
toestand van de grasmat door de winter
is de grasgroei in deze streek zeer laat en
slecht, waardoor aanvankelijk geen gras
tei beschikking van de droger is geweest.
Thans wordt echter regelmatig gras aan
gevoerd.
Behalve de bestaande proefnemingen
zyn er dit jaar nog enkele proeven, waarbij
onder medewerking van andere instanties
ervaringen worden verzameld. Een zeer
belangrijke proefneming, die hoofdzakelijk
door particuliere instanties wordt uitge
voerd in samenwerking met het Centraal
Veevoederbureau is de proef in Langweer,
waar geheel op fabriekmatige wijze met
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Japanneezen hebben vandaag de
Britsche concessie te Tientsin gebarrica
deerd. (2de blad).
In de Belgische Kamer is gisteren ge
sproken over de Nazi-propaganda in Bel
gië. (2de blad).
De pleger van den aanslag op de her
togin van Kent voor het gerecht. (2de
blad).
Binnenland
De St. Willibrordus-tentoonstelling te
Utrecht. (1ste blad).
Ds. A. C. Lingbeek plotseling overleden.
(lste blad).
Hedenmorgen is bij Soest een auto te
gen een boom gevlogen en in brand ge
raakt: vier dooden en een zwaar gewon
de. (1ste blad).
Ds. C. A. LINGBEEK I»
In den afgeloopen nacht is in zijn
woning te Voorthuizen plotseling over
leden ds. Casper Andries Lingbeek,
emeritus predikant en oud-lid van de
Tweede Kamer der Statcn-Gcncraal.
Na predikant te zijn geweest in verschil
lende gemeenten, zond in 1925 de Herv.
(Ger.) Staatspartij, aan welks oprichting
ds. Linkbeek een actief aandeel had geno
men, hem als haar eersten afgevaardigde
naar de Tweede Kamer. Ds. Lingbeek was
gedurende zyn eerste Kamerperiode ook
lid van de Prov. Staten van Zuid-Holland
en van den Gemeenteraad van 's Gravcn-
hage.
In 1931 stelde hij zich niet meer her
kiesbaar en nam een beroep aan naar de
Ned. Herv. Gemeente van Urk, waar hij
10 Januari 1932 zijn intrede deed. Bij de
Kamerverkiezingen van 1933 was ds. Ling
beek opnieuw lijstaanvoeder en nam hij
opnieuw zitting op het Binnenhof. In 1937
keerde hij na de verkiezingen van dat jaar
niet meer in de Kamer terug. Sinds dien
tyd was hij- woonachtig te Voorthuizen.
Ds. Lingbeek, die een leerling en geest
verwant was van wijlen dr. Ph. J. Hoede-
maker, behoorde tot de confessioneelo
richting en was ook lid van het hoofdbe
stuur van de confessioneele verceniging,
alsmede mederedacteur van haar orgaan
„De Geref. Kerk". Ds. Lingbeek was even
eens redacteur van het Weekblad der H.
G S. „Staat en Kerk".
een installatie van groote capaciteit wordt
gewerkt. Hier wordt het systeem Pehrson
toegepast, dat reeds in Skandinavië met
succes ingang vindt.
Het verschc gras wordt gehakseld, daar
na gedroogd en gemalen en tenslotte in de
vorm van koeken afgeleverd. De eerste in
druk, die men van het bedrijf krijgt, is
gunstig; het bedrijf is geheel fabriekmatig
ingericht en het eindproduct ziet er zeer
goed uit, men zal natuurlijk verdere resul
taten moeten afwachcten voor er een oor
deel gegeven kan worden.
Verder is er nog een proefneming opge
zet in samenwerking met de gemeente
Kampen, die echter nog niet in gang is,
maar waarschijnlijk in de loop van de/L
maand bedrijfsklaar zal komen. Het be
treft hier een Zwitsersch systeem, dat by
de voorloopige beproevingen in Zwitser
land een gunstig resultaat opleverde.
Uiteraard zullen de ervaringen hier te
lande afgewacht moeten worden.
Behalve deze proeven, waarmede het
Centraal Veevoederbureau bemoeiingen
heeft, worden er ook door anderen pogin
gen aangewend om het procédé op eommcr-
cieele basis toe te passen. Het blykt, dat
zoowel van de zijde van de directe produ
centen en verbruikers als van de zijde van
hen, die bij de mengvoederfabricage zijn
geinteresseerd, belangstelling voor dit pro
bleem bestaat.
