Se- £cid&cli£0oii/fcaAit
Toenemende spanning in
Tsjechië.
Van de vredes-idee
daadwerkelijke vrede
Drastische maatregelen te Kladno.
In verband met een moordaanslag op
een politie-man.
VRIJDAG 9 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9357
Bureaux PaDenmcht 32 A dr. en Abonn.-Urieren «Ie paf. t
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN g.™ 103001. Postbus 11.
naar de
door
Prof. Dr. FRIEDRICH MUCKERMANN S.J.
De meest indrukwekkende vredesbood
schap van alle tijden is door Gods leger
scharen aan de wereld gebracht bij de
wieg van den Verlosser. Daarom dan ook
zal het Christendom ten allen tijde de
godsdienst van den vrede zijn. Wanneer
met deze vrede op de eerste plaats be
doeld is de vrede van Christus in Christus
Rijk, toch ligt er in deze vredesboodschap
een streven naar een universeele vrede
opgesloten. De Pausen hebben steeds voor
de vrede op de bres moeten staan, al was
het alleen reeds omdat ze Stedehouder van
Christus waren. Vooral de Pausen van
den laatsten tijd hebben op ^ijzondere
wijze voor den vrede geijverd en het zal
voor de geschiedschrijvers van den mo
dernen tijd niet gemakkelijk vallen om uit
te maken, of de palm van de meeste ver
diensten voor den vrede toegekend moet
worden aan Benedictus XV, Pius XI of aan
Pius XII den thans regeerenden Paus. Bij
het aanvaarden van zijn Pontificaat heeft
Pius XII een vredesboodschap aan de we
reld gericht en sindsdien hebben we ai
verschillende malen vernomen dat de
Paus voortdurend voor den vrede werk
zaam is. Deze reeds herhaalde oproep om
den waarachtigen wereldvrede te hand
haven is niet alleen aan de katholieken ge
richt, zooals Paus Pius XII uitdrukkelijk
heeft gezegd, maar tot alle .menschen die
van „goeden wil" zijn, een formuleering
waarvan ook President Roosevelt zich be
diende toen hij de Vredes-ster boven de
tentoonstelling van New York liet op
stijgen.
Het is derhalve duidelijk dat de
wereldvrede juist in dit oogenblik,
nu zij zoozeer bedreigd wordt,
voor de christenheid een aange
legenheid van den eersten rang'
vormt. Wij stellen daarom de
vraag hoe de Christenheid op de
beste manier den wensch van Pius
XII, voor welk verlangen Paus
Pius XI het offer van zijn leven
heeft gebracht, metterdaad zal
verwezenlijken. Deze vraag alleen
willen wij beantwoorden.
Wij gaan uit van het feit dat oorlog en
vrede verschijnselen zijn van het openbare
leven en dus binnen het kader der politiek
liggen. Er liggen daarin dus ook
factoren opgesloten, die onttrokken
zijn aan den directen invloed van
de Kerk. Wie hier wil ingrijpen
op besliste wijze zal ook eenige politieke
macht moeten bezitten. Voor het geval dat
ongeveer alle mogendheden en staatslieden,
die over vrede of oorlog te beslissen heb
ben, buiten het christendom stonden, dan
zou een oproep voor een christelijke vrede
in mindere of meerdere mate een zuiver
begrip, een ideaal blijven. Men kan dat
gerust zeggen, zonder ook maar de minste
geringschatting te uiten voor de directe
invloeden die voortdurend uit het kerke
lijk op het staatkundig terrein inwerken.
De woorden van den Paus dringen toch
door tot alle staatslieden ter wereld. De
Kerk zelf is met haar offers en gebeden
een levende grootmacht waarvan vrede
uitstraalt.
Millioenen en millioenen menschen wor
den door de stemmen der bisschoppen, die
vanaf de kansels van alle kerken weer
klinken, en ook door de Katholieke Pers
vervuld van vredesgedachten.
Hoe zou de betoovering, die deze vredes-
gedachte wekt, met meer luister ontplooid
kunnen worden, dan wel juist dan wan
neer voor de oogen van het biddende volk,
met de kleine kinderen vooraan, het met
bloemen versierde Mariabeeld oprijst.
Het Christendom predikt ook voort
durend de verheven leer van de mensche-
lijke waardigheid, van de kostbaarheid van
het menschenleven, van het voorrecht om
kinderen Gods te zijn, kortom zij verkon
digt geregeld de groote waarden van den
godsdienst, die uiteraard het gemoed van
den mensch met andere gedachten en ge
voelens vervullen en gelukkig maken, dan
de idee, die wordt geschapen door de sfeer
van oorlog en gaat onder de volkeren.
Nu moge dat alles waar zijn, toch kun
nen we niet ontkomen aan het feit, dat de
praktische beslissing over oorlog of vrede
bij diegenen ligt, die de politieke macht
in handen hebben. Wie op dit gebied niets
heeft in te brengen, kan alleen maar iets
zeggen, terwijl de daden door anderen ge
steld worden.
Nu is het duidelijk, dat de Kerk als zoo
danig in zuiver politieke kwesties zich niet
rechtstreeks kan inmengen. De Kerk zelf
kan dus niet onmiddellijk over oorlog of
vrede beslissen. Het betreft immers vraag
stukken, die niet op de kansels der kerken,
maar in de kanselarijen der groote politici
tot oplossing worden gebracht. Er is dus
een instantie noodig, die bemiddelend op-
streedt, waardoor de ideeën van het christ-
tendom over oorlog en vrede op concrete
wijze verwezenlijkt kunnen worden. Welke
instantie dat moet zijn? Dezelfde mensch,
die lid is van de Kerk, is ook tevens bur
ger van de staatsgemeenschap. Wanneer
men ook al theoretisch de invloedssfeer
van de Kerk en staat moet scheiden, toch
nemen ze in een en dezelfde mensch vorm
en gestalte aan. De katholiek, die zijn ker
kelijke plichten nakomt, weet tevens dat
hij ook als staatsburger bepaalde plichten
te vervullen heeft. Beide reeksen van plich
ten zullen steeds meer vermengd worden
en naar een harmonisch geheel streven. Er
ontstaat een persoonlijkheid die langzamer
hand Christelijk gevormd is, en derhalve
in staat het geheele leven, zoowel het parti
culiere als het openbare, te doordringen
van den echten geest van het Christendom.
Wanneer men nu al deze individuen samen-
groepeert, dan moet men een christelijke
maatschappij krijgen, die in staat is een
praktisch tastbaren invloed uit te oefenen
op het openbare leven. Zonder een derge
lijke groepeering van christenen tot een
werkelijk christelijke maatschappij is er
geen christendom in het openbare leven te
verheerlijken.
Laten we eens veronderstellen dat de
vele millioenen, die naar de kerk gaan,
ook steeds eensgezind en goedgeorgani
seerd waren, wanneer er iets belangrijks
op gebied van wereldbeschouwing of op
politiek terrein te beslissen viel.
Laten we eens veronderstellen, dat al
degenen, die tot de H. Tafel naderen en
die vanaf den kansel steeds gewezen wor
den op hun plichten, die ze ook als staats
burgers te vervullen hebben, ze ook in
werkelijkheid vervulden: het aanschijn der
aarde zou veranderd worden. Christus ge
laatstrekken, zijn deugden en eigenschap
pen van goedheid, liefde, vergevingsgezind
heid, die ons voor oogen worden gesteld, in
de kerk, zouden ook afstralen op de heele
menschheid.
Het voornaamste probleem is de syste
matische opbouw van een christelijke maat
schappij, een christelijk georganiseerde
samenleving
Dat is beslissend voor de wereldbeteeke-
nis van het christendom in de toekomst.
RAPPORT OVER OSS
In de „Nieuwe Rott. Crt." lezen we vol
gend venijnig opgesteld bericht:
„Het rapport, door een commissie uit
de Tweede Kamer naar aanleiding van
de nota van minister Goseling over de
Ossche kwestie uit te brengen, zal uiterlijk
Dinsdag, wellicht reeds eerder, in druk ver
schijnen.
Ondanks het tekort aan medewerking van
den minister van Justitie zal het, naar wij
vernemen, een doorwrocht rapport zijn,
substantieel, voor zoover het ondanks de
onthouding van materiaal en getuigenissen
mogelijk was".
Tegen den katholieken minister van justi-
tis is alles geoorloofd! 't Zou redelijk
zijn, om af te wachten het rapport over Oss,
dat over enkele dagen verschijnt, om dan
beter een oordeel te kunnen vormen over
dat „tekort aan medewerking van den mi
nister van Justitie"!
Maar geen gelegenheid, om venijn uit te
spuwen naar minister Goseling, wil men
voorbij laten gaan!
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
Recht inplaats
van Liefde
Een treurig kenmerk van onze
maatschappij is dat men de liefde
heeft uitgebannen en alleen wil
weten van het recht. Men vat het
op als een beleediging wanneer er
gesproken wordt van naastenlief'
de en men vergeet, dat men met
de liefde de weldadige warmte
uitbant, die de harten tot elkander
trekt, en den mensch overlevert
aan het recht alleen, dat uiteraard
verdeelt, wijl het de menschen
tegenover elkaar plaatst.
Prof. Dr. J. B. Kors O.P.
Tsjechische politic
ontwapend.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Praag: De rijksprotector in Bohemen en
Moravië maakt bekend:
In den nacht van 7 op 8 Juni 1939 is
voor het „realgymnasium" in Kladno de
hoofdwachtmeestcr der Duitsche politie,
Wilhelm Kniest, het slachtoffer geworden
van een sluipmoord. De dader is niet ge
grepen. De Rijksprotector heeft daarop be
vel gegeven tot de volgende onmiddellijk
van kracht wordende maatregelen voor het
politiedistrict Kladno, welke maatregelen
tot nader order van kracht blijven:
1. Verbod van alle samenscholingen in de
open lucht.
2. Sluiting van alle bioscopen, schouw
burgen en openbare lokalen.
3. Sluiting van alle scholen wegens op
ruiend optreden van een groot deel van
het onderwijzend personeel.
4. Van acht uur des avonds tot vijf uur
des morgens moeten huisdeuren en
vensters gesloten gehouden worden. Op
openstaande vensters wordt geschoten.
5. De burgemeester en de stedelijke ver
tegenwoordiging van Kladno worden
afgezet.
6. Er wordt een regeeringscommissaris
aangesteld.
7. De bevoegde Tsjechische staatspolitie
wordt wegens het niet vervullen van
haar plicht, ontwapend en geschorst.
Mochten de daders vóór 9 Juni des avonds
om 8 uur niet gegrepen zijn, dan zullen ver
dere maatregelen worden genomen.
Nader meldt het D. N. B.:
Staatssecretaris Frank en de opperbevel
hebber der Duitsche politietroepen, generaal
Kamps, hebben zich gistermorgen naar
Kladno begeven. De Tsjechische staats
politie is gisteravond om zes uur op het
Marktplein te Kladno ontwapend.
De Neuer Tag schrijft in verband met
den moord op den hoofdwachtmeester der
Duitsche politie, Kniest, o.a.:
„De sluipmoord van Kladno toont welke
gevolgen bij de Tsjechische bevolking de
door bepaalde elementen gevoerde opruiing
tegen het Duitsche Rijk en zijn vertegen
woordigers heeft. De door den Rijkspro
tector bevolen maatregelen moeten der
halve met het oog op den ernst en op de
begeleidende omstandigheden van de daad,
slechts als gerechtvaardigd beschouwd wor
den".
GERUCHTEN OVER CHWALKOWSKY
EN VON NEURATH.
De „Daily Telegraph and Morning Post"
meldt uit Berlijn, dat de laatste dagen op
het ministerie van buitenlandsche zaken te
Berlijn besprekingen zijn gehouden tus-
schen den Tsjechischen vertegenwoordiger
te Berlijn, Chwalkowski en vooraanstaan
de Duitsche ambtenaren met betrekking
tot den toestand te Praag.
De betrekkingen tusschen d-a Tsjechen en
de Duitsche autoriteiten worden dagelijks
meer gespannen en de instructies van rijks
autoriteiten worden vaak genegeerd.
Het wordt waarschijnlijk geacht, dat
Chwalkowski binnenkort naar Praag zal
vertrekken om den toestand te bespreken
met baron von Neurath, den Rijksprotector
voor Bohemen en Moravië.
In politieke kringen te Berlijn verluidt
dat Chwalkowski gedreigd heeft af te tre
den. Aan geruchten, dat baron von Neu
rath in een onderhoud met Hitier er ook
over zou hebben gesproken te willen af
treden, wordt over het algemeen geen ge
loof gehecht.
WAAR BLIJFT DE AUTONOMIE?
De Times meldt uit Praag: Zoowel de
Duitsche als de Tsjechische pers blijven
veel aandacht schenken aan de jongste rede
van staatssecretaris Frank, den Sudeten-
Duitscher,die thans de leidende politieke
persoonlijkheid in Bohemen en Moravië is.
Van Tsjechische zijde vraagt men om op
heldering aangaande de constitutioneele
positie van het Protectoraat en men oppert
de veronderstelling, dat ontspanning zou
kunnen worden bereikt door opheffing van
het verbod van openbare bijeenkomsten.
Het Tsjechische volk, aldus schrijft de con
servatieve Narodni Noviny, heeft veel ge
hoord over het woord „autonomie", maar
tevens is het voortdurend er aan herinnerd,
dat het volledig binnen de Duitsche „Lebes-
raum" moet komen.
Het zou van groot nut zijn, als thans
definitief werd duidelijk gemaakt,
welke rechten de Tsjechen hebben en
welke plichten zij hebben te vervullen.
Het zou een groote vergissing zijn, wan
neer men zou denken dat allen, die op
kwamen voor hun nationale rechten,
aanhangers van Benesj waren. Indien
dat zoo was, zou de geheele natie als
schuldig moeten worden beschouwd.
De Duitsche pers herhaalt voornamelijk
de dreigende passages uit de rede van
Frank. De houding van de Sudeten-Duit-
schers vormt een slagboom tusschen Praag
en Berlijn, waarvan de Duitsche regeering
zioh steeds meer bewust zou worden. Plaat
selijke animositeit speelt een veel grooter
rol in de tegenwoordige Duitsch-Tsjechisohe
betrekkingen dan de nationale politiek en
vooral dit heeft een bijzondere irriteerende
uitwerking. Democratische methoden in
het plaatselijke bestuur waren de grond
slag der Tsjechische democratie en de mee-
doogenlooze wijze, waarop alle Tsjechische
steden met een Duitsche minderheid thans
door Duitsche commissarissen worden be
stuurd, is een van de grootste Tsjechische
grieven. De Tsjechen vragen zich af, wat
autonomie wel beteekent, wanneer zij
in Franks verklaring lezen, dat Budejovice
(Budweiss Red.), waar zes maal zoo
veel Tsjechen als Duitschers wonen, „een
maal een Duitsche stad was en ondanks
statistieken wederom een Duitsche stad zal
zijn".
In het Protectoraat heersoht een span
ning, welke kan worden vergeleken met
de spanning, welke gedurende de laatste
weken vóór de bezetting van Praag bestond,
hoofdzakelijk als gevolg van de sphinx-
achtige houding van Berlijn.
PRAAG, 9 Juni (A.N.P.) Tengevolge
van het incident van Kladno, waarbij een
Duitsch politieman werd gedood, hebben
de Duitsche autoriteiten buiten de reeds
genoemde maatregelen een belooning van
30.000 kronen uitgeloofd voor dengene, die
zal bijdragen in het ontdekken van den
moordenaar. De Tsjechische minister-pre
sident, generaal Alois Elias, is vanochtend
naar Klando vertrokken om deel te nemen
aan het onderzoek.
Bovendien heeft zich vannacht in een
restaurant te Praag een incident voorge
daan tusschen Tsjechen en Duitschers. De
bezoekers van het restaurant bespraken
den voetbalwedstrijd tusschen Praag en
Berlijn, welke door Praag was gewonnen
en de Tsjechen gaven levendig uiting aan
hun voldoening. Plotseling trok een
Duitsch soldaat, die evenwel burgerklee-
ding droeg, zijn revolver. De Tsjechen ont
wapenden den man, doch verwondden hem
hierbij aan het gelaat. Een kameraad van
den soldaat trok eveneens zijn revolver,
doch ook hij werd ontwapend. De Duitsche
politie, welke door de Duitsche bezoekers
was gewaarschuwd, nam eenige personen
in arrest en sloot het restaurant.
Beide incidenten hebben opwinding on
der de bevolking veroorzaakt en de Duit
sche autoriteiten hebben een reeks maat
regelen genomen.
IRAK STELT JAARLIJKSCHE
CONFERENTIE VOOR.
LONDEN, 9 Juni. (A. N. P.). De „Daily
Telegraph" meldt uit Cairo, dat de Egyp
tische regeering het voorstel van Irak aan
de Arabische staten bestudeert, dat jaar
lijks of om het jaar in een der hoofdsteden
een conferentie moet worden gehouden
voor een gedachtenwisseling over oecono-
rnische en handelsaangclegenheden.
De te bestudeeren vraagstukken, aldus
wordt voorgesteld, zouden o.m. moeten be
treffen de Arabische oeconomische samen
werking bij de productie van de voornaam
ste voedingsmiddelen en de consumptie
van de nationale producten van ieder land
door zijn buren.
Dit is mogelijk een voorbereidende stap
voor de tot stand komen van een bond van
Arabische landen.
Dll nummer beslaat oil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Drastische maatregelen in een Tsjechi
sche stad wegens moord op een politie
man (le blad).
Een groote rede van lord Halifax, als
belangrijke poging tot toenadering tot
Duitschland (3e blad).
De Belgische premier Pierlot over een
eventueel militair bondgenootschap met
Nederland (3e blad).
Het Britsche koningspaar hartelijk ont
vangen in de hoofdstad der Vereen. Staten
le en 3e blad.
Binnenland
De vervanging van buitengewoon onder
de wapenen geroepen dienstplichtigen.
(4de blad).
De uitvoering van de elcctriciteitswet.
(4de blad).
Het eeuwfeest der Ncd. Spoorwegen.
(4de blad).
DE WERELD II*
VOGELVLUCHT
PRAAG. De door Duitschland ge
maakte kapitale fout van de inlijving van
Bohemen en Moravië wreekt zich hoe
langer hoe meer. De Tsjechen begrijpen
best, dat zij openlijk niets kunnen doen,
maar in het geheim groeit het verzet. Dat
uit zich op allerlei wijzen en de Duitschers
wakkeren dat vuurtje voortdurend aan
door precies dezelfde methoden tegenover
de Tsjechen toe te passen, welke zij zoo
scherp hebben gehekeld in de Praagscho
regeering, toen deze nog de gelegenheid
had het Duitsche element in Tsjecho-Slo-
wakije te onderdrukken. Hoe gespannen
de toestand is blijkt nu weer ten duide
lijkste uit hetgeen te Kladno is gebeurd
Daar schijnt een Duitsche politie-man te
zijn vermoord en als represaille-maatregel
hebben de Duitschers meteen drastische
straffen toegepast. De uitzonderingstoe
stand met al de narigheid daaraan voor
de inwoners verbonden, zooals huisarrest
en gesloten vensters enz.
De burgemeester en andere autoriteiten
van Kladno zijn van hun respectievelijke
ambten ontheven en er is ccn regeerings-
commissie aangesteld, die het bestuur van
de stad en het district Kladno op zich zal
nemen.
De Tsjechische politic is ontwapend en
het politiecorps ontbonden, omdat het zijn
plicht niet vervuld zou hebben.
In geval de moordenaar, of de moorde
naars, niet vóór 9 Juni om 8 uur des avonds
gearresteerd zijn, zal de rijksprotector
nieuwe, verscherpte maatregelen verorde
nen.
Door zulk bruut optreden meent men de
Tsjechen eronder te kunnen krijgen. Do
geschiedenis leert échter, dat men „volks
vreemde" elementen op die wijze nimmer
in het gareel krijgt.
LONDEN. In het Britsche Hoogerhuis
heeft de minister van buitenlandsche za
ken lord Halifax een groote rede gehou
den. De „Times" schriift ervan, dat indien
de geest, welke hierin tot uiting komt,
weerklank vindt in Duitschland, de mo
gelijkheid bestaat tot een oobouwende
toenadering, waardoor de geschillen, welke
de landen thans scheiden, uit den weg
zullen worden geruimd. De „News Chro
nicle" daarentegen vreest, dat door deze
rede de meenlng zou kunnen ontstaan, dat
de Britsche politiek aan het verslappen is
en terugkeert tot de politiek van bevre
diging. Verwijzende naar de krachtige
maatregelen van dé nationaal-socialistcn
in Bohemen en Moravië schrijft het blad,
dat het staken van dergelijke brute me
thoden een eerste vcreischte is voor het
openen van onderhandelingen. Zoo lang
dit nog niet is geschied moet Engeland
voortgaan met zijn herbcwanening en hot
bouwen aan een onverbreekbaar vredes-
front.
HEETER DAN HIER!
MADRAS, 9 Juni. (A N. P.). Tijden» de
jongste hittegolf is te Madras een tempe
ratuur geregistreerd van 110 3 graden in
den schaduw. Dit is een recordhoogte sinds
1910.