Se- £cid&cli£0oii/fcaAit Toenemende spanning in Tsjechië. Van de vredes-idee daadwerkelijke vrede Drastische maatregelen te Kladno. In verband met een moordaanslag op een politie-man. VRIJDAG 9 JUNI 1939 30ste Jaargang No. 9357 Bureaux PaDenmcht 32 A dr. en Abonn.-Urieren «Ie paf. t Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN g.™ 103001. Postbus 11. naar de door Prof. Dr. FRIEDRICH MUCKERMANN S.J. De meest indrukwekkende vredesbood schap van alle tijden is door Gods leger scharen aan de wereld gebracht bij de wieg van den Verlosser. Daarom dan ook zal het Christendom ten allen tijde de godsdienst van den vrede zijn. Wanneer met deze vrede op de eerste plaats be doeld is de vrede van Christus in Christus Rijk, toch ligt er in deze vredesboodschap een streven naar een universeele vrede opgesloten. De Pausen hebben steeds voor de vrede op de bres moeten staan, al was het alleen reeds omdat ze Stedehouder van Christus waren. Vooral de Pausen van den laatsten tijd hebben op ^ijzondere wijze voor den vrede geijverd en het zal voor de geschiedschrijvers van den mo dernen tijd niet gemakkelijk vallen om uit te maken, of de palm van de meeste ver diensten voor den vrede toegekend moet worden aan Benedictus XV, Pius XI of aan Pius XII den thans regeerenden Paus. Bij het aanvaarden van zijn Pontificaat heeft Pius XII een vredesboodschap aan de we reld gericht en sindsdien hebben we ai verschillende malen vernomen dat de Paus voortdurend voor den vrede werk zaam is. Deze reeds herhaalde oproep om den waarachtigen wereldvrede te hand haven is niet alleen aan de katholieken ge richt, zooals Paus Pius XII uitdrukkelijk heeft gezegd, maar tot alle .menschen die van „goeden wil" zijn, een formuleering waarvan ook President Roosevelt zich be diende toen hij de Vredes-ster boven de tentoonstelling van New York liet op stijgen. Het is derhalve duidelijk dat de wereldvrede juist in dit oogenblik, nu zij zoozeer bedreigd wordt, voor de christenheid een aange legenheid van den eersten rang' vormt. Wij stellen daarom de vraag hoe de Christenheid op de beste manier den wensch van Pius XII, voor welk verlangen Paus Pius XI het offer van zijn leven heeft gebracht, metterdaad zal verwezenlijken. Deze vraag alleen willen wij beantwoorden. Wij gaan uit van het feit dat oorlog en vrede verschijnselen zijn van het openbare leven en dus binnen het kader der politiek liggen. Er liggen daarin dus ook factoren opgesloten, die onttrokken zijn aan den directen invloed van de Kerk. Wie hier wil ingrijpen op besliste wijze zal ook eenige politieke macht moeten bezitten. Voor het geval dat ongeveer alle mogendheden en staatslieden, die over vrede of oorlog te beslissen heb ben, buiten het christendom stonden, dan zou een oproep voor een christelijke vrede in mindere of meerdere mate een zuiver begrip, een ideaal blijven. Men kan dat gerust zeggen, zonder ook maar de minste geringschatting te uiten voor de directe invloeden die voortdurend uit het kerke lijk op het staatkundig terrein inwerken. De woorden van den Paus dringen toch door tot alle staatslieden ter wereld. De Kerk zelf is met haar offers en gebeden een levende grootmacht waarvan vrede uitstraalt. Millioenen en millioenen menschen wor den door de stemmen der bisschoppen, die vanaf de kansels van alle kerken weer klinken, en ook door de Katholieke Pers vervuld van vredesgedachten. Hoe zou de betoovering, die deze vredes- gedachte wekt, met meer luister ontplooid kunnen worden, dan wel juist dan wan neer voor de oogen van het biddende volk, met de kleine kinderen vooraan, het met bloemen versierde Mariabeeld oprijst. Het Christendom predikt ook voort durend de verheven leer van de mensche- lijke waardigheid, van de kostbaarheid van het menschenleven, van het voorrecht om kinderen Gods te zijn, kortom zij verkon digt geregeld de groote waarden van den godsdienst, die uiteraard het gemoed van den mensch met andere gedachten en ge voelens vervullen en gelukkig maken, dan de idee, die wordt geschapen door de sfeer van oorlog en gaat onder de volkeren. Nu moge dat alles waar zijn, toch kun nen we niet ontkomen aan het feit, dat de praktische beslissing over oorlog of vrede bij diegenen ligt, die de politieke macht in handen hebben. Wie op dit gebied niets heeft in te brengen, kan alleen maar iets zeggen, terwijl de daden door anderen ge steld worden. Nu is het duidelijk, dat de Kerk als zoo danig in zuiver politieke kwesties zich niet rechtstreeks kan inmengen. De Kerk zelf kan dus niet onmiddellijk over oorlog of vrede beslissen. Het betreft immers vraag stukken, die niet op de kansels der kerken, maar in de kanselarijen der groote politici tot oplossing worden gebracht. Er is dus een instantie noodig, die bemiddelend op- streedt, waardoor de ideeën van het christ- tendom over oorlog en vrede op concrete wijze verwezenlijkt kunnen worden. Welke instantie dat moet zijn? Dezelfde mensch, die lid is van de Kerk, is ook tevens bur ger van de staatsgemeenschap. Wanneer men ook al theoretisch de invloedssfeer van de Kerk en staat moet scheiden, toch nemen ze in een en dezelfde mensch vorm en gestalte aan. De katholiek, die zijn ker kelijke plichten nakomt, weet tevens dat hij ook als staatsburger bepaalde plichten te vervullen heeft. Beide reeksen van plich ten zullen steeds meer vermengd worden en naar een harmonisch geheel streven. Er ontstaat een persoonlijkheid die langzamer hand Christelijk gevormd is, en derhalve in staat het geheele leven, zoowel het parti culiere als het openbare, te doordringen van den echten geest van het Christendom. Wanneer men nu al deze individuen samen- groepeert, dan moet men een christelijke maatschappij krijgen, die in staat is een praktisch tastbaren invloed uit te oefenen op het openbare leven. Zonder een derge lijke groepeering van christenen tot een werkelijk christelijke maatschappij is er geen christendom in het openbare leven te verheerlijken. Laten we eens veronderstellen dat de vele millioenen, die naar de kerk gaan, ook steeds eensgezind en goedgeorgani seerd waren, wanneer er iets belangrijks op gebied van wereldbeschouwing of op politiek terrein te beslissen viel. Laten we eens veronderstellen, dat al degenen, die tot de H. Tafel naderen en die vanaf den kansel steeds gewezen wor den op hun plichten, die ze ook als staats burgers te vervullen hebben, ze ook in werkelijkheid vervulden: het aanschijn der aarde zou veranderd worden. Christus ge laatstrekken, zijn deugden en eigenschap pen van goedheid, liefde, vergevingsgezind heid, die ons voor oogen worden gesteld, in de kerk, zouden ook afstralen op de heele menschheid. Het voornaamste probleem is de syste matische opbouw van een christelijke maat schappij, een christelijk georganiseerde samenleving Dat is beslissend voor de wereldbeteeke- nis van het christendom in de toekomst. RAPPORT OVER OSS In de „Nieuwe Rott. Crt." lezen we vol gend venijnig opgesteld bericht: „Het rapport, door een commissie uit de Tweede Kamer naar aanleiding van de nota van minister Goseling over de Ossche kwestie uit te brengen, zal uiterlijk Dinsdag, wellicht reeds eerder, in druk ver schijnen. Ondanks het tekort aan medewerking van den minister van Justitie zal het, naar wij vernemen, een doorwrocht rapport zijn, substantieel, voor zoover het ondanks de onthouding van materiaal en getuigenissen mogelijk was". Tegen den katholieken minister van justi- tis is alles geoorloofd! 't Zou redelijk zijn, om af te wachten het rapport over Oss, dat over enkele dagen verschijnt, om dan beter een oordeel te kunnen vormen over dat „tekort aan medewerking van den mi nister van Justitie"! Maar geen gelegenheid, om venijn uit te spuwen naar minister Goseling, wil men voorbij laten gaan! Het Katholiek Comité van Actie „Voor God" schrijft ons Recht inplaats van Liefde Een treurig kenmerk van onze maatschappij is dat men de liefde heeft uitgebannen en alleen wil weten van het recht. Men vat het op als een beleediging wanneer er gesproken wordt van naastenlief' de en men vergeet, dat men met de liefde de weldadige warmte uitbant, die de harten tot elkander trekt, en den mensch overlevert aan het recht alleen, dat uiteraard verdeelt, wijl het de menschen tegenover elkaar plaatst. Prof. Dr. J. B. Kors O.P. Tsjechische politic ontwapend. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Praag: De rijksprotector in Bohemen en Moravië maakt bekend: In den nacht van 7 op 8 Juni 1939 is voor het „realgymnasium" in Kladno de hoofdwachtmeestcr der Duitsche politie, Wilhelm Kniest, het slachtoffer geworden van een sluipmoord. De dader is niet ge grepen. De Rijksprotector heeft daarop be vel gegeven tot de volgende onmiddellijk van kracht wordende maatregelen voor het politiedistrict Kladno, welke maatregelen tot nader order van kracht blijven: 1. Verbod van alle samenscholingen in de open lucht. 2. Sluiting van alle bioscopen, schouw burgen en openbare lokalen. 3. Sluiting van alle scholen wegens op ruiend optreden van een groot deel van het onderwijzend personeel. 4. Van acht uur des avonds tot vijf uur des morgens moeten huisdeuren en vensters gesloten gehouden worden. Op openstaande vensters wordt geschoten. 5. De burgemeester en de stedelijke ver tegenwoordiging van Kladno worden afgezet. 6. Er wordt een regeeringscommissaris aangesteld. 7. De bevoegde Tsjechische staatspolitie wordt wegens het niet vervullen van haar plicht, ontwapend en geschorst. Mochten de daders vóór 9 Juni des avonds om 8 uur niet gegrepen zijn, dan zullen ver dere maatregelen worden genomen. Nader meldt het D. N. B.: Staatssecretaris Frank en de opperbevel hebber der Duitsche politietroepen, generaal Kamps, hebben zich gistermorgen naar Kladno begeven. De Tsjechische staats politie is gisteravond om zes uur op het Marktplein te Kladno ontwapend. De Neuer Tag schrijft in verband met den moord op den hoofdwachtmeester der Duitsche politie, Kniest, o.a.: „De sluipmoord van Kladno toont welke gevolgen bij de Tsjechische bevolking de door bepaalde elementen gevoerde opruiing tegen het Duitsche Rijk en zijn vertegen woordigers heeft. De door den Rijkspro tector bevolen maatregelen moeten der halve met het oog op den ernst en op de begeleidende omstandigheden van de daad, slechts als gerechtvaardigd beschouwd wor den". GERUCHTEN OVER CHWALKOWSKY EN VON NEURATH. De „Daily Telegraph and Morning Post" meldt uit Berlijn, dat de laatste dagen op het ministerie van buitenlandsche zaken te Berlijn besprekingen zijn gehouden tus- schen den Tsjechischen vertegenwoordiger te Berlijn, Chwalkowski en vooraanstaan de Duitsche ambtenaren met betrekking tot den toestand te Praag. De betrekkingen tusschen d-a Tsjechen en de Duitsche autoriteiten worden dagelijks meer gespannen en de instructies van rijks autoriteiten worden vaak genegeerd. Het wordt waarschijnlijk geacht, dat Chwalkowski binnenkort naar Praag zal vertrekken om den toestand te bespreken met baron von Neurath, den Rijksprotector voor Bohemen en Moravië. In politieke kringen te Berlijn verluidt dat Chwalkowski gedreigd heeft af te tre den. Aan geruchten, dat baron von Neu rath in een onderhoud met Hitier er ook over zou hebben gesproken te willen af treden, wordt over het algemeen geen ge loof gehecht. WAAR BLIJFT DE AUTONOMIE? De Times meldt uit Praag: Zoowel de Duitsche als de Tsjechische pers blijven veel aandacht schenken aan de jongste rede van staatssecretaris Frank, den Sudeten- Duitscher,die thans de leidende politieke persoonlijkheid in Bohemen en Moravië is. Van Tsjechische zijde vraagt men om op heldering aangaande de constitutioneele positie van het Protectoraat en men oppert de veronderstelling, dat ontspanning zou kunnen worden bereikt door opheffing van het verbod van openbare bijeenkomsten. Het Tsjechische volk, aldus schrijft de con servatieve Narodni Noviny, heeft veel ge hoord over het woord „autonomie", maar tevens is het voortdurend er aan herinnerd, dat het volledig binnen de Duitsche „Lebes- raum" moet komen. Het zou van groot nut zijn, als thans definitief werd duidelijk gemaakt, welke rechten de Tsjechen hebben en welke plichten zij hebben te vervullen. Het zou een groote vergissing zijn, wan neer men zou denken dat allen, die op kwamen voor hun nationale rechten, aanhangers van Benesj waren. Indien dat zoo was, zou de geheele natie als schuldig moeten worden beschouwd. De Duitsche pers herhaalt voornamelijk de dreigende passages uit de rede van Frank. De houding van de Sudeten-Duit- schers vormt een slagboom tusschen Praag en Berlijn, waarvan de Duitsche regeering zioh steeds meer bewust zou worden. Plaat selijke animositeit speelt een veel grooter rol in de tegenwoordige Duitsch-Tsjechisohe betrekkingen dan de nationale politiek en vooral dit heeft een bijzondere irriteerende uitwerking. Democratische methoden in het plaatselijke bestuur waren de grond slag der Tsjechische democratie en de mee- doogenlooze wijze, waarop alle Tsjechische steden met een Duitsche minderheid thans door Duitsche commissarissen worden be stuurd, is een van de grootste Tsjechische grieven. De Tsjechen vragen zich af, wat autonomie wel beteekent, wanneer zij in Franks verklaring lezen, dat Budejovice (Budweiss Red.), waar zes maal zoo veel Tsjechen als Duitschers wonen, „een maal een Duitsche stad was en ondanks statistieken wederom een Duitsche stad zal zijn". In het Protectoraat heersoht een span ning, welke kan worden vergeleken met de spanning, welke gedurende de laatste weken vóór de bezetting van Praag bestond, hoofdzakelijk als gevolg van de sphinx- achtige houding van Berlijn. PRAAG, 9 Juni (A.N.P.) Tengevolge van het incident van Kladno, waarbij een Duitsch politieman werd gedood, hebben de Duitsche autoriteiten buiten de reeds genoemde maatregelen een belooning van 30.000 kronen uitgeloofd voor dengene, die zal bijdragen in het ontdekken van den moordenaar. De Tsjechische minister-pre sident, generaal Alois Elias, is vanochtend naar Klando vertrokken om deel te nemen aan het onderzoek. Bovendien heeft zich vannacht in een restaurant te Praag een incident voorge daan tusschen Tsjechen en Duitschers. De bezoekers van het restaurant bespraken den voetbalwedstrijd tusschen Praag en Berlijn, welke door Praag was gewonnen en de Tsjechen gaven levendig uiting aan hun voldoening. Plotseling trok een Duitsch soldaat, die evenwel burgerklee- ding droeg, zijn revolver. De Tsjechen ont wapenden den man, doch verwondden hem hierbij aan het gelaat. Een kameraad van den soldaat trok eveneens zijn revolver, doch ook hij werd ontwapend. De Duitsche politie, welke door de Duitsche bezoekers was gewaarschuwd, nam eenige personen in arrest en sloot het restaurant. Beide incidenten hebben opwinding on der de bevolking veroorzaakt en de Duit sche autoriteiten hebben een reeks maat regelen genomen. IRAK STELT JAARLIJKSCHE CONFERENTIE VOOR. LONDEN, 9 Juni. (A. N. P.). De „Daily Telegraph" meldt uit Cairo, dat de Egyp tische regeering het voorstel van Irak aan de Arabische staten bestudeert, dat jaar lijks of om het jaar in een der hoofdsteden een conferentie moet worden gehouden voor een gedachtenwisseling over oecono- rnische en handelsaangclegenheden. De te bestudeeren vraagstukken, aldus wordt voorgesteld, zouden o.m. moeten be treffen de Arabische oeconomische samen werking bij de productie van de voornaam ste voedingsmiddelen en de consumptie van de nationale producten van ieder land door zijn buren. Dit is mogelijk een voorbereidende stap voor de tot stand komen van een bond van Arabische landen. Dll nummer beslaat oil vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Drastische maatregelen in een Tsjechi sche stad wegens moord op een politie man (le blad). Een groote rede van lord Halifax, als belangrijke poging tot toenadering tot Duitschland (3e blad). De Belgische premier Pierlot over een eventueel militair bondgenootschap met Nederland (3e blad). Het Britsche koningspaar hartelijk ont vangen in de hoofdstad der Vereen. Staten le en 3e blad. Binnenland De vervanging van buitengewoon onder de wapenen geroepen dienstplichtigen. (4de blad). De uitvoering van de elcctriciteitswet. (4de blad). Het eeuwfeest der Ncd. Spoorwegen. (4de blad). DE WERELD II* VOGELVLUCHT PRAAG. De door Duitschland ge maakte kapitale fout van de inlijving van Bohemen en Moravië wreekt zich hoe langer hoe meer. De Tsjechen begrijpen best, dat zij openlijk niets kunnen doen, maar in het geheim groeit het verzet. Dat uit zich op allerlei wijzen en de Duitschers wakkeren dat vuurtje voortdurend aan door precies dezelfde methoden tegenover de Tsjechen toe te passen, welke zij zoo scherp hebben gehekeld in de Praagscho regeering, toen deze nog de gelegenheid had het Duitsche element in Tsjecho-Slo- wakije te onderdrukken. Hoe gespannen de toestand is blijkt nu weer ten duide lijkste uit hetgeen te Kladno is gebeurd Daar schijnt een Duitsche politie-man te zijn vermoord en als represaille-maatregel hebben de Duitschers meteen drastische straffen toegepast. De uitzonderingstoe stand met al de narigheid daaraan voor de inwoners verbonden, zooals huisarrest en gesloten vensters enz. De burgemeester en andere autoriteiten van Kladno zijn van hun respectievelijke ambten ontheven en er is ccn regeerings- commissie aangesteld, die het bestuur van de stad en het district Kladno op zich zal nemen. De Tsjechische politic is ontwapend en het politiecorps ontbonden, omdat het zijn plicht niet vervuld zou hebben. In geval de moordenaar, of de moorde naars, niet vóór 9 Juni om 8 uur des avonds gearresteerd zijn, zal de rijksprotector nieuwe, verscherpte maatregelen verorde nen. Door zulk bruut optreden meent men de Tsjechen eronder te kunnen krijgen. Do geschiedenis leert échter, dat men „volks vreemde" elementen op die wijze nimmer in het gareel krijgt. LONDEN. In het Britsche Hoogerhuis heeft de minister van buitenlandsche za ken lord Halifax een groote rede gehou den. De „Times" schriift ervan, dat indien de geest, welke hierin tot uiting komt, weerklank vindt in Duitschland, de mo gelijkheid bestaat tot een oobouwende toenadering, waardoor de geschillen, welke de landen thans scheiden, uit den weg zullen worden geruimd. De „News Chro nicle" daarentegen vreest, dat door deze rede de meenlng zou kunnen ontstaan, dat de Britsche politiek aan het verslappen is en terugkeert tot de politiek van bevre diging. Verwijzende naar de krachtige maatregelen van dé nationaal-socialistcn in Bohemen en Moravië schrijft het blad, dat het staken van dergelijke brute me thoden een eerste vcreischte is voor het openen van onderhandelingen. Zoo lang dit nog niet is geschied moet Engeland voortgaan met zijn herbcwanening en hot bouwen aan een onverbreekbaar vredes- front. HEETER DAN HIER! MADRAS, 9 Juni. (A N. P.). Tijden» de jongste hittegolf is te Madras een tempe ratuur geregistreerd van 110 3 graden in den schaduw. Dit is een recordhoogte sinds 1910.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1