DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Vóór alles één
Het droeve verhaal
van de „Thetis"-
ramp.
WOENSDAG 7 JUNI 1939
30ste Jaargang No. 9355
3)e CcickclveSoii^cmt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonm-tarieven zie pa*. 1
Giro 103003. Postbus 11.
Ieder heelt een levensdoel
De Armenraad te Leiden had gisteren dr.
S. Rozemond, directeur van Maatschappe
lijk Hulpbetoon, uitgenoodigd, om een
rede te houden. Een uitstekend denk
beeld, waar den velen, die in een lofwaar-
digen en vaak nobelen w i 1, om zorg te I
wijden inderdaad: zorgte wijden!
aan de armen soms de k e n n i s ontbreekt,
om dien goeden wil ook goed te laten
werken, ook effectief goed te doen
zijn.
De heer Rozemond heeft in een voor
wie hem kennen: vanzelfsprekend zeer
zorgvuldig voorbereide en saamgestelde
rede, de kennis verrijkt over de
oorzaken, de gevolgen en de middelen ter
verbetering van de demorali
satie het verlies van menschwaardig-
heid tengevolge van werkloosheid en
armoede.
In deze rede heeft dr. Rozemond zeer
veel opmerkingen gemaakt, die aandacht
en overdenking ten volle waard zijn.
Zoo was ons, als we 't zoo 'ns mogen
uitdrukken, uit het hart gegrepen de op
merking, dat de mensch vaak over schat
wordt in zijn waarde als productiefactor.
Inderdaad is dat zoo, ook naar onze be
sliste overtuiging.
Wij moeten den arme in zichzelf talen
ten en gaven laten ontdekken, die hooger
liggen, dan de arbeidskracht als produc
tiefactor, en wij moeten in hem opwek
ken en krachtig maken de bereidheid, deze
talenten en gaven te gebruiken in dienst
van den naaste en de gemeenschap. Als
wij dat slechts bij één mensch hebben ge
daan in den loop van vele jaren, dan is
ons werk van armenzorg reeds zeker niet
vruchteloos geweest. Aldus ongeveer dr.
Rozemond.
Naar aanleiding van deze uitlatingen
werden dr. Rozemond enkele vragen ge
steld of opmerkingen gemaakt. Hoe zal
een werklooze, een arme, zijn talenten en
gaven kunnen gebruiken?En een
katholiek merkte op, dat ten slotte het
eenig middel zal zijn den werklooze, den
arme wiens stoffelijk lot men, als chris
ten, op alle mogelijke geoorloofde wijze
moet trachten te verbeteren de waarde
van het leven te laten zien in het licht van
de eeuwigheid.
Deze laatste opmerking onderstreepte dr.
Rozemond door ook als zijn eigen over
tuiging uit te spreken, dat hij in zuiver
menschelijk inzicht bedoeld is: buiten
overwegingen, ontleend aan den Gods
dienst niet zou kunnen aantoonen, dat
de werklooze, de arme mensch waarde
heeft....
Dit is wel een troostelooze gedachte voor
'hen, die den Godsdienst niet kennen, niet
aanvaarden
Maar 't moet toch eerlijk worden er
kend: wat moet men den mensch, die niet
kan werken, niet kan zorgen voor zichzelf
en anderen, niet „van hét leven kan ge
nieten", wat moet men dien mensch voor
houden, als men den Godsdienst niet kent,
niet aanvaardt?
Het Christendom is geen beletsel voor
een krachtdadig streven, om de stoffelijke
goederen in voldoende mate te brengen
onder het bereik van allen; om aan allen
te geven de gelegenheid, aan rechtmatige
verlangens op stoffelijk gebied te voldoen;
om aan allen te schenken, wat genoemd
wordt een menschwaardig bestaan.
Integendeel het Geloof met zijn wet
ten en eischen van rechtvaardigheid en
naastenliefde verplicht daartoe.
Maar het Christendom leert ook, dat
iedere mensch een levensdoel heeft en het
eigen leven kan vullen door er naar te
streven, dat levensdoel te verwezelijken
Een 1 e v e n s d o e 1? En 't is, alsof wij
op ons voelen staren die talloozen, die le
ven zonder werk, zonder verdiensten, in
een voortdurend te-kort die talloozen,
wier ellende wij, God-zij-dank, meevoelen.
Hebben wij dan een levensdoel?
Wij, die niet 'het onderhoud kunnen ver
dienen voor het gezin, dat wij lief hebben.
Wij, jongeren, die zelfs niet de mogelijk
heid vóór ons zien, om een gezin te kun
nen vormen, een eigen thuis, waartoe een
ons ingeschapen verlangen ons drijft.
Wij, die de dagen en de maanden en de
jaren doorbrengen in niets-doen en hoe
lang nog?
Wij, jongeren, die niet de gelegenheid
hebben, om ons te bekwamen in een vak,
waarin wij later ons brood zouden kunnen
verdienen.
Wij, die leven in een maatschappij, die
ons als uitgestooten heeft, ons, de armen,
de ellendigen.
Hebben wij een levensdoel?
Ja, ook gij allen, die zoo spreken moogt,
ook gij allen hebt een levensdoel. O, laat
uw katholieke courant, uw dagblad, dat
gij nog wilt beschouwen als een dagelijk-
schen huisvriend, u mogen wijzen op die
eenvoudige waarheid een waarheid, die
onomstootelijk vaststaat: gij hebt een le
vensdoel, elk uwer dagen, hoe troosteloos-
leeg aan werk, hoe droevig-arm aan wat
noodig is voor de leniging der stoffelijke
en óók zelfs der geestelijke behoeften van
u en de uwen, heefteen levens
doel, een hoog, een voornaam, een edel
een schoon levensdoel.
Zeker, gij voelt dat niet wij begrij
pen het volkomen. Maar gij moet 't toch
inzien, toch begrijpen.
Voor alle menschen is dat levensdoel
hetzelfde het levensdoel, dat ons wordt
voorgehouden door de rede, en door het
Geloof, door ons Katholiek Geloof, zoo
schitterend-helder wordt belicht.
Dankt God en looft Hem, gij, alle men
schen, in dezen aller-droevigsten tijd, als
gij bezit het Geloof als gij dus dezen
tijd. kunt bezien in het licht der Eeuwig
hei d, als gij d u s u w gezichtseinder zoo
veel wijder kunt uitstrekken, dan de be
nauwend-enge omgrenzing van uw bestaan
op deze aarde!
Wij willen deze gedachten even neer
schrijven naar aanleiding van het zeer
sympathieke betoog, dat dr. Rozemond ons
gisterenavond heeft geschonken.
Bindende bedrijfsrege
lingen in de Landbouw
De minister van Economische Zaken heeft
een wetsontwerp ingediend, dat voorziet
in het verbindend of onverbindend verkla
ren van bedrijfsregelingen in het landbouw
bedrijf.
Voor verbindendverklaring komen in aan
merking regelingen, welke „van blijvende
waarde voor de economische ontwikkeling
van den landbouw zijn"; zy mogen dus niet
het karakter van „crisismaatregel" hebben.
De minister heeft o.m. gedacht aan teelt
en productieregelingen, regelingen tot op
koop van surplus aan landbouwproducten,
regelingen betreffende inlevering, ratio-
neele productie, kwaliteitsverbetering, af
zet en afwerking.
Wat den vorm betreft is aansluiting ge
zocht bij de wet op de ondernemersovereen
komsten, echter met dit verschil, dat slechts
verbindend kunnen worden verklaard be
drijfsregelingen, vastgesteld door een
rechtspersoonlijkheid bezittend orgaan, dat
door de ondernemers in het leven is ge
roepen.
Een tweede punt van verschil is, dat naast
civielrechtelijke sanctie ook de mogelijk
heid tot strafrechtelijke vervolging in het
ontwerp is opgenomen. Behalve geldboete
kan hechtenis van ten hoogste zes maanden
worden opgelegd.
De wet is niet alleen bedoeld voor den
landbouw in engen zin, maar bestrijkt ook
den handel in en de industrie van land
bouwproducten.
In de toelichting verklaart de minister,
dat bij krachtigen groei van de economische
bedrijfsorganisatie in den landbouw de in
stelling van bedrijfsorganen met verorde
nende bevoegdheid in de lijn der ontwik
keling zou liggen.
KAPITALE BOERDERIJ TE HEETEN
AFGEBRAND.
Te Heeten bij Raalte is de kapitale boer
derij van den landbouwer A. Sohoorlem-
mer tot den grond toe afgebrand. Hoewel
de oorzaak niet vaststaat, is het
waarschijnlijk ontstaan in een hooiberg. In
de boerderij 'was gevestigd het kantoor van
de Boerenleenbank. Gelukkig konden de
belangrijkste bescheiden en geldswaarden,
die zich in een brandkast bevonden, be
houden blijven. De inventaris ging echter
verloren.
Uit de „Gelderlander":
„Laten we, ook bij de Gemeenteraads
verkiezingen, vóór alles toch één zyn. Het
gaat er immers ook hier om in en door
onze levensbeschouwing een program te
doen verwezenlijken, dat in het waarach
tig belang is onzer volksgemeenschap.
Daarbij hebben we in de allereerste
plaats alleen op onze eigen menschen te
rekenen; we moeten bouwen door eigen
kracht.
Als we om ons heen zien en constatee-
ren, hoe b.v. in de kwestie Oss het beleid
van den katholieken minister van Justitie,
die pal staat voor verdediging van het
recht, aan allerlei verdachtmakingen bloot
staat, hoe er voortdurend tegen hem wordt
geageerd en dan met welke middelen
dan moeten we wel geestelijk blind
zyn, als dat alles ons niets te zeggen heeft
en niets te leeren geeft over de ijzeren
noodzakelijkheid onzer politieke eenheid.
Laten wij ieder voor zich er voor zor
gen, dat ook de Gemeenteraadsverkiezin
gen in het teeken van die vastberaden een
heid staan.
WAT DE STOKER ARNOLD VERTELDE.
Er was geen paniek.
Een van de geredden van de „Thetis",
de stoker Arnold, heeft gisteravond te zij
nen huize het relaas gegeven van zijn ont
snapping.
„Wij doken zoo vertelde hij om on
geveer half twee en er gebeurde iets om
ongeveer drie uur. De neus van de duik
boot schoot omlaag, er ontstond een lucht
stroom van voren, van de torpedobuis af.
Uit de controlekamer schreeuwden men
schen, dat we moesten opstijgen. Mannen,
die in het voorschip bij de torpedobuis wa
ren, kwamen ijlings naar de logiesruimte.
Wij slaagden er in de deur naar de tweede
kamer te sluiten. Er drong geen water
door in de derde kamer, maar wij wisten
toen, dat wij op den bodem zaten.
Er was geen paniek, ze waren allemaal
rustig en er werd niet gedacht aan een
ramp. Iedereen had vertrouwen en wij
voelden ons zeker, dat wij er in een paar
uur in zouden slagen naar boven te ko
men. We maakten grappen. Ieder zeeman
kreeg toen de gelegenheid zijn meening
uit te spreken en alles werd overwogen.
Er werd niet geredetwist tusschen deskun
digen en minder personeel en alle voor
stellen werden bestudeerd.
Eerste luitenant Chapman begaf zich
naar de voorste uitlaatkamer in de hoop om
in de ondergeloopen afdeeling te kunnen
komen en de pompinstalatie daar in wer
king te kunnen stellen. Hij slaagde daar
in echter niet, de druk was te groot voor
zijn kracht, anderen begaven zich even
eens derwaarts om hulp te bieden, doch
het lukte niet en er werd besloten deze
pogingen te laten varen. We gingen toen
naar boven, naar het achterschip.
Toen we daar waren, werd besloten, dat
kapt. Oram en luitenants Woods hun best
zouden doen om uit de duikboot te komen;
zy gingen de uitlaatkamer in en weg wa
ren zij.
Wat gebeurde er in de boot?
Toen Arnold met zijn verhaal zoo ver ge
komen was, kon hij eenige minuten lang
door ontroering niet verder spreken.
Toen hij zijn verhaal kon vervolgen zei-
de hij:
Shaw en ik besloten toen een kans te
wagen. We kwamen boven en, zooals u
ziet, zijn wij ontsnapt. Ik ben niet van plan
iets te vertellen over hetgeen des nachts
gebeurd is. Wij kwamen er uit en wy wa
ren er zeker van, dat alle anderen ons
zouden volgen met veelvuldige tusschen-
poozen. Ik kan u niet zeggen, wat ik voel
de, toen dat niet gebeurde.
Op de vraag, hoe het met de lucht was
gesteld, toen hij uit de „Thetis" wegging,
op Vrijdagmorgen, antwoordde Arnold:
„onbeschrijfelijk". Op de vraag of deze toe
stand van de lucht de anderen verhinderd
zou kunnen hebben hem te volgen, zeide
Arnold: „dat zal niemand ooit weten". Ten
slotte deelde hij nog mede, dat er lichten
brandden, toen hij nog in de duikboot was.
De pogingen tot berging van de „Thetis"
vorderen.
Uit Londen: Naar op het ministerie van
marine'vernomen wordt, heeft men om de
romp van de „Thetis" drie kabels kunnen
aanbrengen en zal men, als het weer goed
blijft, over 48 uur een poging doen de duik
boot te lichten.
Warme zomer verwacht
TEMPERATUUR BOVEN HET
NORMALE?
Betreffende het karakter van den
komenden zomer, JuniAugustus,
deelt het K.N.M.I. te De Bilt mede, dat
de becijferingen met een waarschijn
lijkheid van 3 op 4 aangeven, dat de
temperatuur boven normaal zal zijn.
Over den neerslag kan geen verwach
ting worden gegeven.
Degenen, die meer houden van een ge
schikte werktemperatuur dan van groote
hitte, mogen zich troosten met de gedach
te, dat de wetenschap inzake het voorspel
len van weer in de toekomst nog in haar
kinderschoenen staat. Zij kan hoogstens
zooals nu ook geschiedt wat met een
„waarschijnlijkheid" voorspellen; een
waarschijnlijkheid, die men ook kan noe
men. een mogelijkheid.
Dit nummer
vier binden.
bestaat alt
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Nog een verhaal van een der geredden
over het gebeurde met de „Thetis" (1ste
blad).
Een militair verbond tusschen de as-mo-
gendheden en Japan toch niet uitgesloten
geacht (4de blad).
Finland wenscht geen ongevraagde ga
ranties (4de blad).
BLOEMBOLLENTEELT IN ENGELAND.
Interessante bevindingen van een studie
commissie.
Op verzoek van het hoofdbestuur van
de Algemeene Vereeniging voor Bloembol-
enlcultuur heeft een commissie, bestaande
uit de heeren A. J. Verhage, A. J. Braam,
W. A. Philippo en C. M. Grullemans een
bezoek gebracht aan de Engelsche bloem
bollencultures in Spalding en omgeving en
daarover in het weekblad voor Bloemcul-
tuur rapport uitgebracht.
Enkele commissieleden hebben ook vorig
jaar een bezoek aa ndit district gebracht,
zoodat voor hen een vergelijking mogelijk
was met de toestand van toen en nu.
In het rapport van de commissie worden
over de Engelsche bloembollenteelt enkele
opmerkingen gemaakt, die belangwekkend
genoeg zijn om er iets uit over te nemen.
Dc commissie heeft zich in verbinding
gesteld met den voorzitter van de bloem
bollencommissie van de National Farmers
Union, onder wiens geleide op 25 Mei j.l.
een aantal kweekerijen weiden bezocht.
In de kweekerijen werd zeer veel on
kruid aangetroffen, in het bijzonder in de
narcissencultures, waar het onkruid vaak
de narcissenplanten overwoekert. In het
geheele district wordt behoudens enke
le uitzonderingen weinig gedaan om de
cultures van onkruid te zuiveren.
Voorts is gebleken, dat de narcissencul-
tuur in Groot-Brittannië in vrij ernstige
mate door ziekte is aangetast.
De hyacinthencuutuur neemt, evenals
het vorig jaar, nog slechts een onbeteeke-
nende plaats in. Naar de indruk der com
missie is deze cultuur nog eerder achteruit
gegaan dan vooruit.
De tulpencultures hadden zeer in het bij
zonder de aandacht der commissie. Het
gaat vooral om Darwin- en late tulpen, al
worden in het bijzonder bij de groote
kweekers ook flinke hoeveelheden vroege
tulpen aangetroffen.
De tulpenkweekers moeten eigenlijk in
twee categorieën worden verdeeld. Er zijn
enkele acht of tien groote kweekers,
die een zeer goed ingericht bedrijf heb
ben en die aanzienlijke oppervlakten in
cultuur hebben. Zij zijn modern ingericht
en hun bedrijf is volkomen te vergelijken
met een goed bloembollenbedrijf op de Ne-
derlandsche kleigronden. Zij hebben ook
een behoorlijke soortenverscheidenheid en
hun bedrijf maakt in alle opzichten een
goede indruk, al is over het algemeen het
naloopen der cultures te velde minder goed
dan in Nederland.
De oudste dezer firma's beoefent zelf on
geveer zestig jaar de bloembollenteelt. De
andere kweekers zijn in veel mindere ma
te bloembollenkweekers. Zij teelen gewo
ne handelssoorten, voor een deel ook op
contract voor o.a. Hollandsche firma's. Hun
bedrijf is in het algemeen zeer slordig; zij
zijn landbouwers en bloemkweekers, die
niet ingericht zijn voor de bollenteelt. Hun
bedrijf kan een verge lyking
met het Nederlandsche be
drijf niet doorstaan. Desondanks
zal ook van deze kweekers dit jaar weer
een groote hoeveelheid bollen op de Brit-
sche markt komen, die de in Nederland ge
teelde bollen concurrentie aandoen, daar
in het bijzonder door de ruime gelegen
heid tot vruchtwisseling ook van deze
oppervlakten, voor zoover hier geen bloe
men zijn gesneden, een normale oogst voor
zulke bedrijven is te verwachten.
Een voordeel voor de Britsche kweekers
is, dat zij óf de bloemen óf de bollen oogs
ten, zoodat zij twee kansen hebben tegen
over één kans voor de Nederlandsche
kweekers.
Het gevaar van een Britsche tulpencul
tuur schuilt overigens naar de meening der
commissie hoofdzakelijk in protectionis
tische maatregelen, waarmede men deze
kweekerij zou willen bevorderen.
Binnenland
Een initiatief-voorstel inzake den leer-
lingenschaal. (l&te blad).
Een groote aanplant van sla. (4de blad).
Bindende bedrijfsorganisatie in den land
bouw. (1ste blad).
DE TOESTAND IN TSJECHIc
Terechtstlelling zonder vorm van proces.
LONDEN, 7 Juni (ANP). De „Daily
Telegraph and Morning Post" meldt uif
Praag, dat de Duitsche geheime politic
drastische gaat optreden. lederen dag heb
ben terechtstellingen plaats.
Een Tsjechische postbeambte, die in het
bezit werd gevonden van een radiozend
apparaat, werd Maandag gearresteerd on
der verdenking berichten naar Moskou te
hebben gezonden. Hij werd zonder vorm
van proces doodgeschoten.
Een spelletje van kat en muis.
Er wordt, aldus vervolgt de correspon
dent een spel van kat en muis gespeeld
met die menschen, die naar het buitenland
wenschen te gaan. Zij worden daartoe
aangemoedigd in het geloof, dat paspoor
ten zullen worden toegestaan. Zij moeten
dan twaalf uur en langer in de rij staan.
Wanneer dan verschillende formaliteiten
zijn vervuld, worden zij toegelaten en hun
papieren voor hun eigen oogen in stukken
gescheurd.
De autoriteiten geven openlijk toe, dat
zij er geen belang bij hebben het vertrek
te vergemakkelijken en dat het land der
aanvragers hun onverschillig is.
Ook worden huizockingen gedaan bij be
ter gesitueerde Joden. Alle juweelen en
geldwaarden, welke worden aangetroffen,
worden verbeurd verklaard. Daartegen
over wordt de belofte gedaan, dat weke
lijks een uitkeering zal worden gegeven.
Te Praag blijft een groote politiemacht
in afwachting van demonstraties, die ech
ter nog niet zijn gehouden. Een groot aan
tal pogingen bomaanslagen te plegen is
aan het licht gekomen.
Er zijn in de laatste paar dagen een tien
tal bommen van verschillende grootte in
huizen en bij synagoges ontdekt vóór zij
tot ontploffing kwamen. Een bom werd
ontdekt door twee vrouwen, die, toen dc
bom kort daarna ontplofte, verwondingen
opliepen.
Maandag werd een synagoge te Ostrawa
door brand verwoest. Dc brandweer kon
slechts de belendende perceelen voor brand
behoeden. Al deze aanslagen schijnen vol
gens den correspondent te wijzen op Duit
sche provocaties, daar de bommen van
Duitsch maaksel zijn.
VERDRAGEN TUSSCHEN DUITSCIILAND
ESTLAND EN LETLAND
ONDÉRTEEKEND.
BERLIJN, 7 Juni. (A. N. P.) Vanochtend
half elf is in de Wilhelmstrasse het niet-
aanvalsverdrag tusschen Duitschland en
Letland onderteekend door Munters en
Von Ribbcntrop, de ministers van buiten-
landsche zaken van beide landen.
Korten tijd later is door von Ribbentrop
cn Selters, den minister van buitenlandschc
zaken van Estland, een gelijk verdrag on
derteekend tusschen Duitschland en Est
land. De redactie van beide verdragen is
celijkluiderd
