30ste Jaargang No. 9337
KERKNIEUWS
MAANDAG 15 MEI 1939
Ste ÊcidoclveSoii^<Mit
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven de paf. f
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Poetbus 11. v
DII nummer beslaat nil
vier bladen.
Jeugd en stand
In een pittige radio-rede heeft rector
Beune gistermiddag duidelijk en scherp
uiteengezet het nut en de noodzakelijkheid
van de organisatie voor Katholieke Jonge
Middenstanders.
Te vormen mannen van karakter en ka
tholieken van de daad dat is het tel
kens opnieuw geconcretiseer-
d e doel van de K. J. M. V.
Het trof ons o.m., dat deze spreker met
klem wees naar een mogelijke en ook fei
telijke samenwerking tusschen de jeugd
organisaties uit verschillende standen
een samenwerking, die een feit is natio
naal en tot op zekere hoogte diocesaan, en
hier en daar plaatselijk.
Ook de plaatselijke samenwerking,
vooral de plaatselijke samenwerking
achten wij van heel groot belang.
Waarom?
Omdat juist zulk een plaatselijke samen
werking er heel veel toe kan bijdragen,
om scheeve, onredelijke, onchristelijke op
vattingen over stand recht te zetten!
In de jeugd moet ingedrongen wor
den, dat boven alle werkelijk en tot op
zekere hoogte noodzakelijk standsverschil
staat de eenheid en saamhoorigheid tus
schen de menschen als menschen, de een
heid en saamhoorigheid tusschen de ka
tholieken als katholieken!
Er is werkelijk en tot op zekere hoogte
noodzakelijk standsverschil. Er is óók
denkbeeldig, belachelijk en bespottelijk
standsverschil. Laat de jeugd, die vaak
zoo graag critiseert, daarop maar 'ns haar
critiek loslaten en dan practische con
clusies trekken!
Boven alle redelijk standsverschil staan
zoo vele gemeenschappelijke belangen, ge
meenschappelijke plichten vooral voor
de katholieken in dezen tijd. Van deze
yverkelijkheid moeten wij allen levendig
overtuigd zijn; de jeugd moet er diep van
doordrongen worden.
't Moet zijn een karakteriseeren-
d e eigenschap van katholieke standsorgani
saties, dat zij de standen bijeenbrengen,
zoo dicht mogelijk, in elkander begrijpen,
in elkaar waardeeren, in daadwerkelijk
samengaan!
DE WERELD IK
VOGELVLUCHT
TURIJN. t)e wereld begint langza
merhand beu te worden van politieke re
devoeringen. Men kan zijn lijfblad niet
meer openslaan of men vindt er een groo-
te redevoering is, welke de een of andere
beroemde staatsman heeft uitgesproken.
Hitler, Beck, Daladier, Chamberlain heb
ben hun woordenvloed over de wereld uit
gestort en Zondag was het weer Musso
lini, die de menschheid van uit Turijn ge
lukkig meende te moeten maken met een
uiteenzetting van zijn denkbeelden. Heel
erg opgelucht zijn de volken echter niet.
Men kent het recept zoo langzamerhand
wel en besteedt er voortdurend minder
aandacht aan. Over het algemeen is men
wel van meening, dat deze rede van den
Duce niet bepaald oorlogszuchtig was. Hij
gaf integendeel te kennen, dat er in Euro
pa geen problemen zijn, welke niet op an
dere wijze dan met oorlog kunnen worden
opgelost.
De uitlatingen van de politici in de ver
schillende kampen sternen overigens in
velerlei opzicht met elkander overeen.
Telkenmale wordt verklaard, dat de bes
te bedoelingen voorzitten, dat alle pogin
gen in het werk worden gesteld om de be
staande geschillen op vredelievende wijze
op te lossen, maar dat geen rechten wor
den opgegeven en die rechten desnoods
met wapengeweld zullen worden verde
digd. Het motief van al die redevoeringen
komt ongeveer op hetzelfde neer, alleen
de toon waarop zij zijn gesteld, is van uit
eenloopenden aard. Maar tenslotte wordt
men door al die uitlatingen niet veel wij
zer.
Laat men liever eens in een concreet
geval toonen, dat men metterdaad de voor
keur geeft aan een vredelievende oplos
sing van een bepaald geschil. Dat betee-
kent echter een bereidwilligheid om con
cessies te doen, om tegemoet te komen aan
de aanspraken van den tegenstander. Hier
van blijkt echter nog niets. Het parool is
altijd: „Wij willen dit en wij willen dat.
Als wij krijgen wat wij willen, zijn wij
redelievend; als wij het niet krijgen, dan
al de wereld zien.enz.". Iedereen kent
t refrein op dit liedje.
Misschien heeft de „News Chronicle"
De Poolsche Bisschoppen
„WIJ VERDEDIGEN ONS TEGEN HET
NIEUW-HEIDENDOM VAN ONZE
NABUREN".
Cultureel werk voor
werkloozen
Daling in de belangstelling
LEIDEN.
ZUSTER HUMILIANA. t
Te Medan (Sumatra) in Ned. Oost-Indië
is Vrijdag overleden onze oud-stadgenoote
de eerw. Zuster Humiliana (mej. Helena
Bayer). De overledene, Zuster in de Con
gregatie van de Franciscanessen van Bre
da, was langen tijd werkzaam in het St.
Elisabeth Ziekenhuis te Leiden en als
wijkverpleegster te Oegstgeest.
Eerst dit jaar, 12 Januari, vertrok zij
naar de Missie te Medan. Eenige weken
geleden werd zij lijdende aan typhus, aan
welke ziekte zij is bezweken.
Deze doodstijding maakt diepen indruk
op de velen, die Zuster Humiliana hier
hebben gekend als kind en als meisje, en
op de velen vooral, die door haar liefdevol
zijn verpleegd, gesteund en gesterkt in
moeilijkheden.
Haar moeder, haar familie, die eenige
maanden geleden afscheid van haar
nam, voor heel het leven, mogen zich
troosten met de verblijdende gedachte, dat
God dit jonge, mooie leven heeft willen
aanvaarden als een offer, dat de Missie
zal bevruchten met rijke genaden.
GENERAAL KAPITTEL DER E.E. P.P.
MINDERBROEDERS.
Op Vrijdag 19 Mei zal te Assisië het Ge
neraal Kapittel aanvangen en op Zaterdag
27 Mei aldaar de Generaalskeuze plaats
hebben.
Te dien einde vertrekt de Hoogeerw. Pa
ter Prudentius v. Leusden, Provinciaal der
Minderbroeders in Nederland op Woensdag
17 Mei naar Assisië. Tot nadere bekendma
king gelieve men stukken en brieven voor
het Provincialaat te adresseeren aan den
Hoogeerw. Pater Honoratus Caminada,
Prov. Del. Gymnasium Immac. Conc. te
Venray (L.).
DE THERESIA-BASILIEK TE LISIEUX.
Engelsche kapel wordt bijgebouwd.
Door de Engelsche Katholieken is een
vom van 3.000 pond sterling bijeenge
bracht voor den bouw van een Engelsche
kapel aan de Theresia-basiliek te Lisieux.
Deze kapel zal worden toegewijd aan O.L.
Vrouw van Walsingham en aan de Engel
sche Martelaren. Ook door de Ieren was
reeds besloten een eigen kapel aan de The
resia-basiliek te laten bouwen. De bouw
kosten waren geraamd op 3.000 pond ster
ling; nu blykt dat de openbare inschrij
ving voor deze kapel reeds 5000 pond ster
ling heeft opgebracht.
WEDEROM DOORREIS AAN POOLSCHE
ARBEIDERS GEWEIGERD.
WARSCHAU, 15 Mei. (A. N. P.). Voor
de tweede maal heeft het Duitsche consu-
iaat te Poznan doorreis-visa voor Poolsche
arbeiders, die zich voor seizoensarbeid naar
Frankrijk wilden begeven, geweigerd. De
verontwaardiging onder de arbeiders is
zoo groot, dat het consulaat beschermd
moet worden. De arbeiders zullen hun ar
beidskaart in Frankrijk verliezen, wanneer
zij niet vóór een zekeren datum zullen zijn
aangekomen.
ROOSEVELT TOT NIEUW INITIATIEF
BEREID.
In geval van nieuwe crisis.
NEW YORK, 15 Mei. (A. N. P.) Volgens
een bericht van de „New York Times" uit
Washington, is president Roosevelt bereid
let een nieuwen oproep ten gunste van den
vrede, als de gelegenheid zich voordoet of
er een nieuwe kritieke toestand in Europa
zou ontstaan.
Een ambtenaar van het departement van
buitenlandsche zaken, die medewerking
heeft verleend bij het vorige initiatief van
Roosevelt, heeft volgens het blad ver-
k'aard, dat de president dan zou voorstel
len een conferentie te houden, waarop de
economische vraagstukken geregeld zou
den moeten worden, zonder dat van grens-
lutbreiding sprake zou zijn.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Redevoering van Mussolini te Turijn.
(2de blad).
Een onthulling van de „Matln" over het
DuitschItallaansche militaire verdrag.
(2de blad).
De hoofdlijnen van de oplossing van het
Palestijnsche probleem. (2de blad).
Meenlngsverschil in het Japanache kabi
net? (2de blad).
Het Britsche koningspaar komt twee da
gen te laat ln Canada aan. (3de blad).
Binnenland
De Donderdag te Haarlem plaats gehad
hebbende brand verborg inderdaad een mis
drijf; aangehouden collega van het slacht
offer legt een gedeeltelijke bekentenis af.
(3de blad).
Te Groningen is een man na een twist
doodgestoken. (3de blad).
Te Amsterdam heeft gisternacht tusschen
twee goederentreinen een botsing plaats
gehad, waarbij groote materieele schade
werd aangericht (3de blad).
De bosch- en heidebranden beginnen
weer. (3de blad).
Sport en Wedstrl|den
De Missiewedstrijd te Ow werd met 5»—2
door den Bosch gewonnen. (4de blad).
Voor de kampioenscompeiltle van den I.V.
CA werden gisteren twee gelijke spelen
geboekt. (4de blad).
Ajax leed gisteren een zware nederlaag
in den strijd om het K.N.VJ.-kampioen
schap. terwijl D.W.S. gelijk speelde. (4de
blad).
Tweede nederlaag van A.8.C., eerste over
winning van L.F.C. in de promotie. (4de
blad).
Italië en Engeland spelen gelijk, Zwitser
land wint met 21 van België. (4de blad).
CAMPAGNE VOOR MOREELF
HERBEWAPENING IN AMERIKA
NEW YORK, 15 Mei (A NP.) Toron
to, Washington en New York zijn thans
centra van een intensieve campagne voor
moreele herbewapening. Uit Engeland,
Zweden, Noorwegen, Denemarken, Fin
land, Nederland, Zwitserland
Frankrijk en Griekenland is een talriijk
gezelschap overgekomen om de nieuwe
wereld een demonstratie te geven van de
transformaties, welke de moreele herbe
wapening kan brengen d.w.z, „overal
een sportieve geest" en eenheid der naties
door moreel herbewapende sportieve tol
ken in iedere persoonlijke, familie- en
beroeps-verhouding
De promotors van de beweging Frank
Buchman en Bunny Austin, de Engelsche
tennisspeler, hebben gisteren in Madison
Square te New-York een groote meeting
georganiseerd, waar 25.000 personen aan
wezig waren. Het presidium der bijeen
komst bestond uit de oude mevrouw Roo
sevelt, de moeder van den president, Leh
man, den gouverneur van den staat New-
York, den vroegeren gouverneur, en La
Guardina, burgemeester van New York.
Tal van vooraanstaande Amerikanen,
o.m. Cordell Huil, hebben telegrammen ge
zonden. Verder waren berichten binnenge
komen van den lord mayor van Londen,
den voorzitter van het vakvereonigings-
congres, lord Salibury en Z.Exc. dr. J. A.
N. Patijn, den Nederlandschen mi
nister van Buitenlandsche Zaken.
DE „EMPRESS OF AUSTRALIA" VAART
OP VOLLE KRACHT.
LONDEN. 15 Mei. (A. N. P.). Volgens
ae laatste van de „Empress of Australia"
ontvangen radioberichten vaart het schip
thans op volle kracht. Het wordt Dinsdag
omstreeks middernacht te Quebec ver
wacht.
LONDEN. 15 Mei. (A. N. P.). Het is de
bedoeling, dat de koning en de koningin
Woensdagochtend te 10 uur aan land zullen
gaan, hetgeen bijna twee dagen later is
dan aanvankelijk was bepaald. Van de
Gaspe Baai vertrekken twee Canadeesche
torpedobootjagers, die in de straat Cabot
het escorte van de kruisers „Southampton
en „Glasgow" zullen overnemen. Een eska
der van de Canadeesche luchtmacht zou
eveneens vanochtend van Nieuw-Schot-
land opstijgen.
Canada verbeidt de aankomst van de
„Empress of Australia" met groote span
ning.
Na de Bisschopsconferentie van
het Poolsche Episcopaat, waaraan
werd deelgenomen door Kardinaal
Hlond, zes aartsbischoppen en ze
ventien bisschoppen, werd door het
Poolsche Episcopaat een adres aan
de natie opgesteld, waarvan ons
thans de volledige tekst bereikt
heeft. Aan dit adres ontleenen wij
de volgende belangrijke passagies:
„Het vredelievende Polen werd door de
noodzakelijkheid gedwongen plotseling
zijn verdedigingsmaatregelen uit te brei
den.
Als het resultaat van de schendingen
van het moreele recht in internationale
aangelegenheden, is nu een sterk leger de
eenige waarborg voor de veiligheid der
grenzen, van de wet en van de onafhanke
lijkheid. De toename der bewapening is
ons voornaamste nationale probleem ge
worden.
Het middelpunt van de nationale ge
dachte is het leger. Allen brengen hiervoor
hun offers. Weduwen en kinderen dragen
hun penning bij, rijkeren schonken groo-
tere giften, anderen geven hun dienst in
het leger. Een goede vaderlandslievend
heid dringt alleen tot offers. De souvereine
witte adelaar van Polen stijgt hoog in de
lucht. Het volk gelooft in de macht van
Polen.
Dit schrijven wordt ons ingegeven door
onze herderlijke plicht en door het diepe
bewustzijn van ons staatsburgerschap.
In deze historische oogenblikken moe
ten wij aan het werk gaan voor Polen met
een ongeschokt geloof op de Goddelijke
Voorzienigheid en met een kalmte, die
Christus zelf ons geleerd heeft bij Zijn
woorden: „Waarom zijt gij bevreesd, klein-
geloovigen?"
Ondanks de menschelijke fouten en zon
den hebben wij in het herboren Polen ge
tuigenis afgelegd van God en Hem geëerd;
wjj willen Hem meer en meer getrouwvol
dienen. Wij hebben het godlooze commu
nisme verdreven van de grenzen van onze
gemeenschap; wij konden niet dulden, dat
een onchristelijke nabuur met valsche slag
zinnen in ons land gepropageerd werd.
Nu verdedigen wij onszelf tegen het
nieuw-heidendom van onze naburen en
wij houden ons verre van materialisme en
godsdienstige onverschilligheid.
Steeds meer in het openbaar, steeds meer
officieel en steeds meer overtuigd baseeren
wij het leven van Polen op christelijke be
ginselen en op de wet van God.
In onze harten versterken wij de geest
van Christus en wij eeren geen geweld en
'brute kracht.
Wij liggen niet in een hinderlaag "voor
naburige volkeren, die zich niet kunnen
verdedigen; wij arbeiden volgens het pa
rool van broederschap en samenwerking
tusschen de volkeren. Wij kunnen er niet
aan twijfelen of God, op wien wij vertrouw
den in de dagen van de wedergeboorte
van ons land, zal ons ook nu bewaren, nu
wij ons leven gericht hebben op de Godde
lijke waarheden en de moreele wetten.
Kalm en vastberaden staan wij tegen
over de oorlogsdreiging. Wij zijn op alles
voorbereid en wij zullen ons niet laten
beïnvloeden door provocaties, noch door
lasterpraatjes noch door een paniekstem
ming.
Wij zullen onze volharding vermeerderen
en ons gereed houden, om al onze burger
lijke plichten te vervullen. Enthousiast
willen wij deze medewerking verleenen
aan de wereldlijke autoriteiten, om de be
velen uit te voeren, die vopr de verdedi
ging van het vaderland worden gegeven.
In den geest van verzoeningsgezindheid,
maar tevens met de standvastige wil, om
ons te verdedigen, vereenigen wij ons met
de oproep van den H. Vader Pius Xn voor
de vrede en de gerechtigheid.
De Goddelijke Voorzieningheid heeft
hem uitgekozen, om een Vredesengel te
zijn, de Paus der verzoening, een apostel
van eendracht. Polen, dat altijd een factor
van vrede en stabiliteit heeft willen zijn,
zal het edele initiatief van den „Pastor
Angelicus" in daad en gebed steunen".
wel gelijk, als het blad schrijft: „Het zou
een dwaasheid zijn te denken, dat Mus
solini van meening veranderd is, doch de
getemperde toon van zijn rede schijnt te
bewijzen, dat hij de les van het vredes-
front heeft begrepen".
Laten wy hopen dat het resultaat van
het vastberaden verzet tegen de geweld
methoden inderdaad moge zyn, dat deze
politiek wordt verlaten.
Uit de door het Centraal Bureau voor
de Statistiek beschikbaar gestelde cijfers
blijkt, dat het aantal deelnemers in de
eerste helft van elk der jaren 1936, 1937
en 1938 een dalende lyn vertoonde en dat
in Augustus steeds het dieptepunt werd be
reikt.
Uit de opgenomen cijfers blijkt, dat
met uitzondering van Juni, Juli, Augustus,
September en Octoberhet aantal organi-
seerende gemeenten in 1938 steeds achter
bleef by het overeenkomstige aantal in
1937.
Een nadere beschouwing van de ver
schillende vormen van het cultureel werk
leert, dat in alle maanden van 1938 de aan
tallen deelnemers aan de cursussen la
ger waren dan die in de overeenkomstige
maanden van 1937. In het laatste kwartaal
van 1938 was de achterstanl voor October
18 pet., voor November 26 pet. en voor De
cember 31 pet.
De aantallen deelnemers aan de werk-
objecten waren in de eerste maanden
van 1938 lager dan de overeenkomstige
aantallen van 1937. In Juli 1938 steeg het
aantal deelnemers uit boven het aantal van
Juli 1937; sedertdien is dit zoo gebleven.
De aantallen der centrale werk
plaatsen waren met uitzondering
van Januari 1938 in 1938 steeds op een
lager niveau dan in 1937 (in October, No
vember en December resp. 23.5, 14.5 en 15.9
pet.).
Het kampwerk is onderscheiden in
kampen voor jongens en kampen voor
meisjes. De jongenskampen hadden in den
aanvan van 1937 ^n 1938 een ongeveer
even groote bezetting. Vanaf Maart 1938
bleef de bezetting vrij aanzienlijk achter
bij die in 1937. December 1938 bracht ech
ter met 1.804 deelnemers (1.411 in Decem
ber 1937) weer een ommekeer.
De meisjeskampen (w.o. de internaten)
hadden met uitzondering van Februari
in 1938 steeds belangrijk meer bezoek
sters dan in 1937; op het einde van het
jaar was het meer dan het dubbele van
net overeenkomstige aantal in 1937. Deze
toeneming vindt haar verklaring in de uit
breiding van de internaatsopleiding voor
dienstbode.
De deelnemers aan het cultureel werk
zijn onderscheiden naar de 1 e e f ty d e n.
De leeftijdsgroepen der werkloozen bene
den 25 jaar en die van 25 jaar en ouder
waren vrijwel steeds ongeveer even groot.
De reeds beschreven daling van het aan
tal cursisten is aan een nader onderzoek
enderworpen. Daartoe zyn voor December
1937 en December 1938 de deelnemers on
derscheiden naar den aard der cursussen.
Zooals reeds werd medegedeeld bedroeg de
achterstand van het totaal aantal cursis
ten in December 1938, vergeleken met de
overeenkomstige maand in 1937 31 pet. Het
totaal aantal deelnemers aan de vakcur
sussen bedroeg 13.569 in December 1937 en
9.098 in December 1938, een daling met 33
pet.
De aantallen cursisten voor de cursus
sen „metaalbewerking" bleven met 30 pet.,
„houtbewerking" met 29 pet., „bouwvak
ken" met 13 pet., „kantooropleiding" met
27 pet., „huishouding" met 52 pet. en „ove
rige vakcursussen" eveneens met 52 pet.
ten achter by de overeenkomstige aantal
len van December 1937. Slechts de cur
sussen „land- en tuinbouw" gaven een stij
ging te zien (45 pet.).
De daling bij de cursussen „algemeene
ontwikkeling" was eveneens vrij groot
(38 pet.). Bij de cursussen „handenarbeid
en 'ichamelijke ontwikkeling" en de
„overige cursussen" (dammen, schaken, E.
H. B. O., enz.) was de achteruitgang niet
zoo sterk (resp. 8 pet. en 1 pet.).
Gelijk na het bovenstaande te verwach
ten was, is er in de meeste gemeenten een
achteruitgang te constateeren. Bij het ver
gelijken van de totalen in 1936, 1937 en
1933 vallen in het bijzonder op: Eindho
ven (1.012, 584 en 637), Rotterdam (6.053,
3.551 en 3.063) Schiedam (2.107, 1.235 en
I.025) Viaardingen (415, 107 en 98), Am
sterdam (5.096, 5.547 en 3.994), Haarlem
(800, 680 en 577), Zaandam (512, 278 en
95) en Enschede (898, 1.026 en 575). In en
kele gemeenten is het cultureel werk ge
heel verdwenen.
Er zijn in tusschen eveneens gemeenten,
waar het werk is uitgebreid. Wij noemen
byv. voor 1936, 1937 en 1938 de cijfers van
's-Hertogenbosch (52. 69 en 85). Gouda (174
179 en 190), Leerlam 49 en 77), Hil
versum (215, 240 en 244), Velsen (119, 58
en 126), Utrecht (658, 545 en 1.020), Hee
renveen (29, 54 en 68), Odoorn (27, 118 en
150) en Heerlen (68, 62 en 149).
