DONDERDAG 11 MEI 1939
30ste Jaargang No. 9334
Bureaux Papengracht St. Adv. en Abonn.-tarieven lie pag. I
Telefoon: Redactie 15, Administratie »J5. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
V Een prachtig apostolaat
Het Katholiek Comité van Actie „Voor
God" oefent een prachtig apostolaat uit.
Wij weten dat allen. Niemand zal het
tegenspreken of betwijfelen.
Maar wij moeten er levendig van door
drongen zijn. In dankbare waardeering!
In de mededeelingen van het secreta
riaat, die wij vanmorgen ontvingen, heb
ben wij wéér 'ns kunnen constateeren de
bewonderenswaardige vruchtbare activiteit
van dit secretariaat.
Een getal kan boekdeelen spreken en
toch maar weinig plaatsruimte vorderen.
Wij ruimen daarom enkele regels in voor
enkele veelzeggende getallen en ontleenen
aan het exploitatieboek van het secreta
riaat: Van 1 November 19381 April 1939
werden 76.000 brochures verkocht, wat een
gemiddelde geeft van ruim 500 geschriften
per dag. 8100 Brochures werden geduren
de dien tijd gratis verstrekt.
Ter opheldering: het is geen gewoonte
brochures gratis te verstrekken, daar zij
verkocht worden voor een prijs, die rond
den kostprijs zweeft. Bepaalde gevallen
kunnen zich echter voordoen, waarin de
beste steun van het Comité aan instellin
gen enz. kan bestaan uit een gratis toe
zending der uitgaven: Zoo werden bro
chures verstrekt aan de R.K. Militairen-
vereenigingen, enkele werkloozenkampen,
enkele ziekenhuizen, Reiniidahuizen. Voorts
gingen gratis brochures naar contact-in
stanties in het buitenland: Brussel, Parijs,
Curasao, Suriname, Soerakarta, Londen,
Leuven. Ook vele andersdenkenden val
len onder deze rubbriek.
Over die periode verlieten 27.248 brie*
ven en drukwerken en 577 postpaketten
het secretariaat.
Uit deze getallen spreekt een respecta
bele hoeveelheid arbeid - allernuttigste
apologetische arbeid, arbeid voor God!
Met heel veel genoegen lezen we o.m.
in de bedoelde „Mededeelingen":
De R.K. Propagandaclub „Dr.
Schaepman", welke sinds enkele
maanden geregeld een tent op de
markt te Leiden bezette, beschikt
thans over rollend materiaal in den
vorm van een gröote houten wagen.
Men zou deze „kiosk op wielen" kun
nen noemen. Hier wordt belangloos
zeer goed werk verricht.
Moge. de Actie „Voor God alom onder
vinden de daa-dwerkelijke mede
werking, waarop zij aanspraak maakt en
waartoe wij allen verplicht zijn. Speciaal
ook het genoemde werk in onze stad.
V Lel op de brievenbus!
Op deze plaats willen wij een waarschu
wing richten speciaal tot ouders, en al
len, die de verantwoordelijkheid dragen
niet alleen voor hun eigen doen-en-laten,
maar ook, vöorzoover zij die last kun
nen dragen, voor de gedragingen van an
deren, speciaal voor kinderen en jeugdige
personen.
Uit den omtrek van Leiden Zoeter-
woude (H.R.) werd ons ter hand ge
steld een daar huis-aan-huis verspreid
blaadje, waarin „sexueele boeken (wor
den) beschikbaar gesteld tegen abnormaal
lage prijzen".
De wijze, waarop verder bedoelde boe
ken worden aanbevolen, wijst allerduide
lijkst aan, van welk allooi deze zijn.
't Is een grove, weerzinwekkende spe
culatie op ongezonde nieuwsgierigheid.
Boeken, die op een dergelijke wijze
worden gepropageerd, zijn als regel niet
alleen moreel gevaarlijk, maar onder alle
opzichten groote prullaria!
Verstandige menschen behoeven wij
hiervan niet te overtuigen zij zijn er al
van overtuigd. En zij zullen hun geld
al is 't nog zulk een gering bedrag niet
willen misbruiken tot steun van een on
derneming als de hier bedoelde!
Maar jongere menschen, niet bestand
tegen den aanval van een geprikkelde
nieuwsgierigheid, opgewekt door een sen-
sationeele reclame, zullen gemakkelijker
bezwijken voor de verleiding, dergelijke
lectuur te bekomen en te lezen.
De waarschuwing, die wij hier geven,
is: let op de brievenbus; verscheur on
middellijk al de vuiligheid de moreele
vuiligheid, die er in geworpen wordt
Want overal wordt op de hier bedoelde
wijze getracht, wat te verdienen, door lie
den, voor wiegeld nooit stinkt!
Teleurstelling
Wij lezen in het „Handelsblad", dat di
recteur en leeraren der Groen van Prin-
stererschool en van de Rijkskweekschool
voor onderwijzerers te Doetinchem aan
dr. Colijn een telegram hebben gezonden,
waarin zij uitspreken hun diepe teleurstel
ling over den loop der gebeurtenissen met
het Kweekschool-ontwerp in de Tweede
Kamer. Zij spreken verder als hun over
tuiging uit, dat de beteekenis van het
amendement, waarvan de aanneming tot
schorsing der behandeling leidde, in geen
verhouding staat tot de beteekenis van
het wetsontwerp. En tenslotte verzoeken
zij den minister-president dringend, maat
regelen te overwegen, om alsnog de verbe
teringen door het wetsontwerp beoogd
genoemd wordt herstel van de vierjarige
opleiding der onderwijzers te kunnen
doorvoeren.
Met dit adres zullen allen zich kunnen
vereenigen.
Het wetsontwerp, welks Behandeling nu
is geschorst, bevatte meer goeds, dan de
verlenging van de onderwijzers-opleiding.
Wiens schuld is het, dat dit vele goede
nu in gevaar schijnt gebracht?
De katholieke Kamerfractie heeft vasff
gehouden haar amendement, dat door den
minister van Onderwys onaanvaardbaar
was verklaard, om n.l. den onderwijzers,
die in hun klas met de leiding en het toe
zicht op zich practisch oefenende kweeke-
lingen worden belast de onderwijzers op
zoogenaamde leerscholen daarvoor een
geringe vergoeding te geven. De aan
neming van dit amendement met 52 tegen
25 stemmen is de oorzaak geweest, dat de
behandeling van het wetsontwerp is ge
schorst
Daar zijn er, die deze houding der ka
tholieke Kamerfractie in scherpe bewoor
dingen verwijten: Heel veel goeds prijs
geven, omdat men op een betrekkelijk ge
ring onderdeel betrekkelijk gering is
dit onderdeel niet kan krijgen, wat men
wenscht te verkrijgen!
Hiertegenover mogèn wij tweeërlei op
merken:
Eerstens, men richte dit verwijt niet al
léén tot de katholieke Kamerfractie, maar
tot allen, die voor het amendement' heb
ben gestemd d.w.z. alle aanwezige Ka
merleden, behalve de anti-revolutionairen,
de christelijk-historischen en één katho
liek.
Vervolgens, men bedenke hierby, dat
zeer bevreemdend en weinig sympathiek
is de houding van een minister, die zich op
zulk een betrekkelijk gering onderdeel on
verzettelijk toont, van geen toegeven wil
weten!
Tenslotte zijn wy het ook eens met de
genen, die meenen, dat de katholieke Ka
merfractie het zwaarste latende wegen,
wat het zwaarste is beter had gedaan te
retireeren, indien zy niet de overtui
ging had gehad, dat op een of andere wyze
het ontwerp weer op gang zou kunnen
worden gebracht naar het Staatsblad.
DE WERELD IK
VOGELVLUCHT
LONDEN: Chamberlain heeft in het Brit
sche Lagerhuis eenig licht laten vallen op
de Britsche onderhandelingen met Moskou
en op de moeilijkheden, waarop zij gestuit
zijn. Zijn verklaringen komen overeen met
hetgeen reeds werd verondersteld, nl. dat
de Sovjet-regeering verder wilde gaan dan
do Britsche. Engeland wilde, dat Moskou
z:ch op dezelfde wijze garant stelt voor de
onafhankelijkheid van bepaalde kleine
staten als Engeland dat gedaan heeft. In
dien Frankrijk en Engeland by het nako
men van hun verplichtingen in moeilijk
heden zouden geraken, zou Rusland bij
moeten springen. Moskou wil zijn bijstand
echter verkoopen en dringt aan op een
wederkeerig bondgenootschap. Dit stuit
echter op bezwaren en nu schijnt het, vol
gens Chamberlain, dat Moskou die bezwa
ren niet begrijpt en misverstaat. In den
grond worden beide regeeringen gedreven
door hetzelfde verlangen naar beveiliging
van den vrede tegen het gevaar van agres
sie en Chamberlain heeft hoop, dat de
misverstanden spoedig uit den weg ge
ruimd kunnen worden.
Uit zyn verklaringen volgt in elk geval,
dat de onderhandelingen niet zijn afgebro
ken, noch op een dood punt zijn aangeko
men.
Het stemmen bij
volmacht voor militairen
Voorgestelde wettelijke re~e1!ng voor de
raadsverkiezingen.
Het wetsontwerp inzake het stemmen bij
volmacht door militairen is. -ooals ge
meld, by de Tweede Kamer ingediend.
Het beoogt aan de bepalingen van de Kies
wet, die het stemmen bij volmacht moge
lijk maken, eenige uitbreiding te geven, in
verband met de aanstaande gemeente-
raadsverkiezihgen. De militair zal door
tusschenkomst van etn officier schriftelijk
e?n verzoek moeten indienen om bij vol
macht te stemmen. Deze officier wordt
door of vanwege den minister van Defen
sie aangewezen. De bepalingen zullen gel
den voor militairen, die op de dag der
stemming in werkelijken dienst zijn in een
andere gemeente dan die, op welke kie
zerslijst zij voorkomen. En die niet reeds
een volmacht hebben verleend ingevolge
de bepalingen hieromtrent voorkomende
in de Kieswet.
Naar reeds is medegedeeld, is het de be
doeling dit wetsontwerp Vrijdag in de
Tweede Kamer in openbare behandeling
te nemen.
Het verzoek moet den burgemeester der
gemeente, op welker kiezerslijst de mili
tair voorkomt, uiterlijk tien dagen vóór
de stemming bereiken. Vervolgens wordt
de in het verzoekschrift aangewezen ge
machtigde opgeroepen zich persoonlijk ter
secretarie te vervoegen om de volmacht
aan te nemen. Verschijnt de gemachtigde
niet op de aangewezen dag (of dagen), of
neemt hy de volmacht niet aan, dan ver
liest de aanwijzing haar kracht en wordt
het bij den burgemeester ingediende ver
zoekschrift teruggezonden aan den mili
tair, die, indien het hem gelukt op den dag
der stemming verlof te krijgen, alsdan im
mers zelf nog kan stemmen. By aanne
ming van de volmacht wordt het bij den
burgemeester ingediende exemplaar van
het verzoekschrift door den gemachtigde
mede-onderteékend en door den burge
meester of den doo" dezen aangewezen
ambtenaar gewaarmerkt. Dit exemplaar
geldt dan als het orjineel der volmacht.
In de memorie van toelichting, waaraan
wy het bovenstaande hebben ontleend,
zegt de minister -og. dat het vooral in
kleine gemeenten, waar een stem minder
dan ir. groote plaatsen in de massa opgaat,
het niet-déelnemen zelfs van een gering
aantal kiezers van overwegende invloed
kan zijn Door het onder de wapenen roe
pen van een groot aantal militairen zijn
velen van hen zonder nadere wettelijke
voorzieningen verstoken van het kiesrecht
voor de aanstaande gemeenteraadsverkie
zingen. De noodige voorziening, hierboven
weergegeven, had de regeering gaarne
vóór de verkiezing van de Provinciale Sta
ten reeds willen voorstellen, maar toen
was de tijd daarvoor te kort.
KORTING OP SPOORWEGPENSIOENEN.
REGEERING STELT GELEIDELIJKE
OPHEFFING VOOR.
De regeering stelt in een nieuw wets
ontwerp tot wijziging van de Pensioen
wet voor de spoorwegambtenaren voor
de intrekking van de korting op de
Pensioenen (ingevoerd in 1936) ge
leidelijk te doen geschieden, zoodat zij
met 1 Januari 1944 geheel zal zijn af-
geloopen. De korting zal, volgens dit
ontwerp, voor pensioenen beneden
500.worden ingetrokken met in
gang van 1 Juli 1939. Voor de overige
kortingen zal, te beginnen met 1 Janu
ari 1940, het maximum van tien pro
cent telkenjare met twee worden ver
minderd, zoodat deze kortingen op 1
Januari 1944 geheel zullen zijn afge-
loopen. De machtiging tot invoering
van verdere korting bij Koninklijk Be
sluit zal worden ingetrokken. De voor
gestelde regeling omvat de kortingen
zoowel op pensioenen, die toegekend
zijn vóór het tot stand komen van de
Kortingswet, als op die van later datum.
Op 13 April 1938 heeft de regeering een
wetsontwerp ingediend tot wijziging van
de Pensioenwet voor de spoorwegambte
naren. Aanneming van een amendement-
Van Braambeek, beoogende de in 1936 in
gevoerde korting op die pensioenen in te
trekken, was voor de regeering evenwel
aanleiding het wetsontwerp in te trekken.
Thans komt zij opnieuw met een wetsont
werp, dat buiten de pensioenregeling ge
heel gelijk is aan het ingetrokken ontwerp.
In de Memorie van Toelichting zegt zij, dat
zy met de intrekking van het eerste ont
werp niet te kennen heeft willen geven van
een regeling te kunnen afzien daar de over
gang van de spoorwegen aan de N.V. Ne-
derlandsche Spoorwegen het tot stand
komen van een wijzging in de pensioen-
wetgeving noodzakelijk maakt.
Voor de regeering was het een punt van
ernstige overweging in hoeverre daarbij
tevens rekening zou kunnen worden gehou
den met het gebleken verlangen van de
Kamer, om mede de pensioenkorting in
de reggling te betrekken. Zij heeft een op
lossing meenen te vinden door zoover mo
gelijk te gaan in de richting van opheffing
van de korting, terwijl anderzijds de fi-
nanci*"-1? gevo1,r:n worden getemperd.
DE KERKVERVOLGING IN
DUITSCHLAND.
INVAL IN BISSCHOPPELIJKE CURIE.
Duitsche onderwijsinstellingen gesloten.
De Parijsche correspondent van de
„Msbd." schrijft:
Fransche avondbladen bevatten mede-,
deelingen over den toestand der Katholie
ke Kerk in Duitschland, aan de „Osserva-
tore Romano" van gisteravond ontleend,
die een serie maatregelen publiceert, door
de nationaal-socialistische autoriteiten ge
nomen tegen katholieke onderwijsinstellin
gen in Duitschland.
De „Osservatore Romano" noemt o.a. de
sluiting van de theologische faculteit van
Graz en de sluiting van het St. Ludwigs-
college te Godesberg, dat door de Jezuieten
werd geleid en meer dan 500 leerlingen
telde.
Verder meldt het Vaticaansche orgaan,
dat ambtenaren van de geheime politie op
15 April in de bureaux van de bisschop
pelijk Curie van Limburg zijn gekomen, om
de archieven op te eischen betreffende eeni
ge fondaties zooals die van „Peter Joseph",
van het klein seminarie en van het Huis
van de Voorzienigheid. Al die archieven
zijn des nachts meegenomen. Later heb
ben de politie-ambtenaren zich opnieuw bij
de Curie aangemeld, om alle waarden
waarover die fundaties beschikten, in be
slag te nemen. De overdracht van die fond
sen moest wel uitgevoerd worden, toen de
politiechef had doen weten, dat hy, in ge
val van tegenstand, van de macht zou ge
bruik maken.
De bont-gekleurde vakken van de
bloembollenveldjes langs de Lorentzkade
wat een prachtig stukje „buiten" mid
den in de stad! verfletsen en verflau
wen bij den aanblik van het nieuwe Pau-
lus-raam in de St. Petrus-kerk één fon
keling van diepe „Darwin"-kleuren in paars
en rood, in purper en violet.
Maandenlang heeft het priesterkoor een
lap op 't oog gehad; het raam, voor St. Pau-
lus bestemd, was dichtgetimmerd om de
Petrus-figuur heter tot haar recht te doen
komen. Nu ook Paulus verschenen is, her
haalt zich de, historie: ofschoon St. Pieter
de sleutels draagt en b 1 ij f t dragen,
wordt hij door St. Paulus in de schaduw
gesteld. De glans van het eerste raam heeft
eenigszins ingeboet aan eenzame en onbe
streden glorie door de warme gloed, die
uitstraalt Van den laatst-gekomene. Het
Petrus-raam behoudt zijn volle schoonheid
en waardigheid, maar het Paulus-raam do
mineert Zoo is het altijd geweest in Gods
Kerk.
Niet alleen in kleuren-pracht komt dit
verschil tot uiting; ook in de teekening
van de twee Apostel-figuren heeft de
kunstenaar, Han Bijvoet, ieders karakter
scherp getroffen. Petrus: de goedhartige,
onstuimige en eenvoudige visscher; Pau
lus: de scherpzinnige wetgeleerde en de
onvervaarde vechter met pen en tong. Er
is niets gemoedelijkst in dezen Paulus
integendeel, iets strengs, zooals P->m1ms ook
Dll nummer beslaat nil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Chamberlain verschaft meer licht over
de Briische onderhandelingen met Moskou.
(2de blad).
Het Engelsche koningspaar zal in Novem
ber een bezoek aan België brengen. (2de
blad).
Het Joego-Slavisch bezoek aan Rome.
12de blad).
Binnenland
Wetsontwerp betreffende een staat-van-
dienst boekje voor jeugdige mannelijke
personen. (1ste blad).
Wetsontwerp ingediend betreffende het
stemmen bij volmacht door ipilltaircn bij
de a.s. gemeenteraadsverkiezingen. (1ste
blad).
Wijziging en verhooging van de begroo
ting van Sociale Zaken voor 1939; gelden
aangevraagd voor uitbreiding kampwerk
enz. (1ste blad).
De bedoeling van dc regeering met den
bouw van een vluchtelingen-kamp of
vluchtelingen-dorp. (1ste blad).
had. Op de eerste plaats streng voor zich
zelf, maar ook niet altijd gemakkelijk
voor anderen, wanneer hij meende, dat aan
de eer van Christus werd tekort gedaan.
De apostel der heidenen rijst voor ons op
in een rood gewaad, met een paarscn man
tel omgeslagen het rood fonkelt als ro
bijn, het violet als amethyst. In de eene
hand houdt hij he zwaard, het teeken van
zijn martelaarschap, m lar ook van zijn
felle pennestrijd. De andere hand omvat
een zijner vele brieven en drukt deze aan
zijn hart, een van die vele brieven met zijn
hartebloed geschreven. Zoo staat hij daar
in de „wapenrusting Gods", als een trouw
soldaat van Christus, méér nog, als een
veldheer, die met arendsblik het oorlogs
terrein van den geest overschouwt.
Han Bijvoet is met de uitbeelding van
de twee Apostelvorsten zeer gelukkig ge
weest: het karakter-onderscheid werd
raak getroffen en toch harmonieeren deze
twee tegenstrijdige vensters in het pries
terkoor der St. Petrus-kerk, zooals ook
de beide Apostelen tot harmonie zijn ge
komen in hun gemeenschappelijke ver
kondiging van dc Blijde Boodschap.
Transparant gloeien en bloeien de kleu
ren in de ramen aan weerszijden van het
altaar, als een feest voor oog en hart, iedc-
ren dag opnieuw, als een hymne in ge
brand glas ter eere van de beide Apos
telen.