Engelands militaire
dienstplicht
DE GROOT
Niet toepasselijk op Noord-Ierland
Niet-aanvalsver-
drag met Letland
De strijd in het
verre Oosten
BUITENLAND
VRIJDAG 5 MEI 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BUD - PAG. 5
Uiteenzelling van
Chamberlain
Buiten de wet vallen voorts de personen,
die vóór 27 April vrijwillig dienst genomen
hebben en degenen, die op medische gron
den worden afgekeurd.
Noord-Ierland, aldus Chamberlain voort
gaande, heeft de beslissing overgelaten aan
de regeering van het Vereenigd Koninkrijk,
die besloten heeft, Noord-Ierland van de
wet uit te sluiten, opdat de geschillen, die
anders zouden ontstaan, de doeltreffendheid
van de verdediging des lands zouden be-
nadeelen.
Als erkenning van de vaderlandsliefde
van Noord-Ierland heeft de regeering be
sloten, dat een lichte tankeenheid zal wor
den gevormd als toevoeging aan de reeds
'bestaande eenheden van vrijwilligers.
Zijn verklaring besluitende zeide Cham
berlain: „Hoe spoediger wij het wetsont
werp aangenomen kunnen krijgen, hoe
spoediger ook wij de veiligheid des lands
kunnen verzekeren en hoe grooter de uit
werking zal zijn op de verschillende landen
in Europa".
De premier deed een beroep op de leden
van het lagerhuis om er zorg voor te dra
gen, dat er niet onnoodig gedebatteerd werd
en er aan te denken, dat het in het belang
van het land gewenscht was, dat het wets
ontwerp zoo spoedig mogelijk zou worden
afgehandeld.
De oppositie.
Het lid van de Labour-oppositie, Lees
Smith, heeft in het lagerhuis het amende
ment op het dienstplichtontwerp ingediend.
Hij verklaarde daarbij, dat het vrijwil-
ligersysteem alle noodige manschappen zou
hebben opgeleverd. De tooneelen van geest
drift en de lange rijen mannen, die wacht
ten buiten de kantoren van het territoriale
leger, hadden spr. overtuigd, dat in Groot-
Britannië dienstplicht niet noodig was.
Dienstplicht in Engeland in te voeren
om jonge mannen voor een tijd van drie
tot zes maanden naar een kamp te laten
gaan, beteekende werkelijk een stoom
hamer te gebruiken om een noot te kraken.
Ook de liberale leider, Sinclair, heeft zich
'bij de lagerhuis-debatten uitgelaten ten
gunste van het vrij willigerssysteem.
Eden verdedigt de dienstplicht.
Eden, die vervolgens het woord voerde,
werd met gejuich ontvangen. Hij steunde
het wetsontwerp, zeggende, dat het niet is
ingediend, omdat het vry willigerssysteem
heeft gefaald, maar „omdat wij den twijfel
moesten wegnemen uit de gemoederen van
sommige vreemde landen ten opzichte van
de vastberadenheid, waarmede wij voor
nemens zijn de politiek te voeren, waaraan
wij onzen naam verpand hebben".
Eden besloot met de woorden: „Ik hoop,
dat de regeering ons vanavond twee dingen
zal zeggen, die voor de wereld van het
grootste belang zijn: in de eerste plaats, dat
er geen enkele verandering is gekomen in
den aard of den omvang van onze garantie
aan Polen, dat die garantie absoluut is, in
d tweede plaats dat de regeering haar po
gingen om de sovjet-regeering in het
vredes-front te brengen en met deze en
andere vredelievende regeeringen zoo vol
ledig mogelijke overeenkomsten te sluiten,
zal voortzetten".
DU1TSCHLAND
ONDERHANDELINGEN OOK MET
ESTLAND.
Op grond van een bij een vroegere aan
gelegenheid aangevangen gedachtenwisse-
ling tusschen Duitschland en Letland, zijn
de regeeringen van beide staten thans over
eengekomen een niet-aanvalsverdrag te
sluiten, over welks inhoud reeds overeen
stemming bestaat.
Ook tusschen de regeeringen van Duitsch
land en Estland wordt over een dergelijk
verdrag onderhandeld. Deze besprekingen
hebben eveneens groote vorderingen ge
maakt.
De geruchten over uitbreiding van Hit-
Iers actie voor de vorming van een „neutra-
liteitsfront" tot andere kleine landen wor
den in officieele kringen te Berlijn niet be
vestigd. Twee der landen, die in dit ver
band genoemd worden, België en Zwitser
land, hebben aldus zegt men te Berlijn,
reeds garanties van Duitschland ontvan
gen en komen dus niet in aanmerking. Een
garantie aan Griekenland acht men hoogst
onwaarschijnlijk: een waarborg aan een
zoo ver-afliggend land zou te veel lijken
op een goedkeuring van Roosevelts voor
stellen. Nederland zou dus overblijven,
maar in betrouwbare kringen laat men het
denkbeeld van eenig aanbod aan dit land
buiten beschouwing. De Scandinavische
landen en de Randstaten, die als het ware
één neutraal Oostzeeblok vormen, hebben
op het oogenblik in de eerste plaats de
aandacht van Duitschland.
NEGEN DUITSCIIERS UIT ENGELAND
UITGEWEZEN.
Duitsche represailles.
In het Engelsche Lagerhuis heeft sir Sa-
mueal Hoare medegedeeld, na te hebben
verklaard, dat de nationaal-socialistische
organisaties in Engeland voortdurend on
der controle worden gehouden, dat beslo
ten is negen Duitschers, hierbij ingesloten
de drie, welker namen reeds zijn genoemd,
te verzoeken het land te verlaten. Hij voeg
de hieraan toe, dat het uitwijzen van nog
zes Duitschers op geen enkele wijze in
verband staat met de uitwijzing van drie
Engelschen uit Duitschland.
Gisteravond heeft mej. Henman, secre
taresse op het Berlijnsche bureau van de
„Daily Telegraph", de mededeeling gekre
gen, dat zij Duitschland binnen veertien da
gen moet verlaten. Een reden werd niet
opgegeven.
GENERAAL GROENER OVERLEDEN.
De vroegere minister van de rijksweer
luitenant-generaal Wilhelm Groener is gis
teren 71 jaar oud overleden.
Tijdens den wereldoorlog was generaal
Groener als opvolger van Ludendorff tot
eerste „Generalquartiermeister" benoemd.
In 1920 was hij minister van verkeer ge
worden. In 1928 was hij als opvolger van
Gessier tot minister van de rijksweer be
noemd; hy was in 1932 als zoodanig afge
treden.
VERDERE ANTI-SEMITISCHE
MAATREGELEN.
Kan het nog verder?
De Rijksregeering heeft een wet uitge
vaardigd op huurrelaties met Joden. De wet
is op 4 Mei 1939 van kracht geworden. Zij
bepaalt, dat de Joden, die geen gebruik wil
len of kunnen maken van de mogelijkheid
tot emigratie, in huizen van Joden moe
ten worden ondergebracht. Teneinde te
waarborgen, dat het vertrek van de Joden
uit de huizen van Duitschers zonder wrij
ving geschiedt, is bepaald, dat de overheid
by de uitvoering van de wet vergaand me
de zal werken. Huurcontracten op langen
termijn tusschen Joden blijven onaange
tast. Een niet-Jood die een dergelijk con
tract met een Jood het ft afgesloten, kan te
allen tijde met in achtneming van den wet-
telijken termijn op/eggen, wanneer 't on
derbrengen elders van'den Jood bewezen
is door een bewijs vande gemeentelijke
overheid. Joden kunnen onderhuurcontrac
ten alleen nog maar met Joden sluiten.
Voor gemengde huwelijken moet de wet
cp gelijke wyze als bij zuiver Joodsche hu
welijken worden toegepast, wanneer uit
het gemengde huwelijk geen kinderen zijn
voortgekomen, en de man een Jood is.
Wanneer daarentegen alleen de vrouw Jodin
is, doch de man „Duitsch bloed" heeft of
een „Mischling" van den tweeden graad is,
wordt de wet niet toegepast, onverschillig
of uit den echt kinderen zijn gesproten of
niet. De wet geldt ook in het Memelgebied.
De invoering in Oostenrijk en in de Sude-
ten-Duitsche gebieden zal geschieden langs
den weg van verordeningen.
FRANKRIJK
VERKLARING VAN DALADIER
Over den internationalen toestand
De Fransche minister-president, Dala-
dier, heeft gisteravond tegenover de pers
de volgende verklaring afgelegd:
„De bladen hebben vanochtend gemeld,
dat de regeering de volgende week Don
derdag, bü den aanvang van de nieuwe
zitting van het parlement, in de kamers
een verklaring over den internationalen
toestand zou afleggen.
Ik ben van meening, dat ik in de be
staande omstandigheden niet mag wachten
maar reeds thans moet zeggen, wat de al-
gemeene zin van deze verklaring zal zijn.
Het standpunt van Frankrijk, zooals ik
dat heb uiteengezet in mijn radiorede van
29 Maart, is niet veranderd en zal niet ver
anderen. De gebeurtenissen in het buiten
land hebben de gewettigdhejd en noodzake
lijkheid van onze politiek van waakzaam
heid en vastbeslotenheid duidelijk bewezen
Die politiek heeft de goedkeuring van het
geheele land, zooals ook nog is gebleken
uit de besprekingen in de departementale
vergaderingen.
Niettemin schijnt men in Frankrijk en
in het buitenland door onjuiste berichten
en tendentieuse commentaren de werke
lijkheid der feiten te willen verdraaien en
er naar te streven, óf de vastberadenheid
der regeering en volk te doen ontstaan
over de duidelijkheid en juistheid der
Fransche politiek.
Ik kan my niet genoeg tegen een derge
lijke verdraaiing van de waarheid keeren.
In werkelijkheid is de internationale toe
stand op een punt gekomen, dat boven de
verscheidenheid en het complex van be
langrijke vraagstukken één probleem uit
steekt: overheersching of samenwerking in
Europa.
De definitieve veiligheid van Frankrijk
is dus in het geding en ook de toekomst
der beschaving, die wij, met de overwel
digende meerderheid der menschen in de
geheele wereld, vast besloten zijn te ver
dedigen.
Het Fransche volk weet dat: zijn besluit
staat onwrikbaar vast. In de bestaande om
standigheden stelde ik er prijs op daaraan
te herinneren".
SLOWAKIJE
ENGELAND ERKENT SLOWAKIJE DE
FACTO
De Britsch consul heeft gisteren den
minister van buitenlandschê zaken van
Slowakye, dr. Durcansky, mededeeling
gedaan van het besluit, dat Groot-Brit-
tannië den Slowaakschen staat de facto
erkent.
POLEN
BERICHTEN OVER VERVOLGING VAN
DUITSCHERS
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht, dat
de Poolsche politie aan de in Polen ver
schijnende Duitsche bladen, n.l de
„Kattowitzer Zeitung", de „Oberschlesi-
schen Kurier" en der „Aufbruch" verboden
heeft hun bladen in hun eigen uitstalkasten
op te hangen. Verder gaat geen dag voorby
of de bladen worden om de een of andere
reden in beslag genomen.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht ver
der, dat in Bismarckhuette in Oostelijk
Opper-Silezië de Polen een aanval hebben
gedaan op Duitsche volksbibliotheek. De
stellingen, waarop de boeken waren ge
plaatst, werden stukgeslagen, de boeken
verscheurd en met inkt overgoten en een
deel van de boeken is gestolen.
Ook elders werden gebouwen van Duit
sche instellingen aangevallen en beschadigd
en werden de ruiten van huizen, waar Duit
schers wonen, ingegooid.
RUSLAND
HET AFTREDEN VAN LITWINOF.
Men weet nog niet: waarom.
Men weet nog altijd niet, waarom Lit-
winof is vervangen door Molotof als volks
commissaris voor buitenlandsche zaken.
Litwinof was de man van den Volkenbond,
de collectieve veiligheid en het verdrag
ALS U DE JUISTE
GARNEERING
NIET KUNT VINDEN
ga dan noar Do Groot;
die hoeft de garneering
die boeit en flatteert, die
origineel is en apart.
Enorme keote, billijke
prijzen.
OONKERSTEEG I - LEIDEN
tusschen Frankryk en de Sovjet Unie en
bovendien heeft hij onderhandelingen aan
geknoopt met de regeeringen van Enge
land en Frankryk tot het verzetten tegen
een aanval. Over het algemeen gelooft men
niet, dat hij werkelijk om gezondheidsre
denen is afgetreden, zooals gezegd wordt
Men hoort drie veronderstellingen: de
Scvjet-Unie is zonder veel enthousiasme
bereid een Britsch-Fransch-Sovjet Russi
sche combinatie te aanvaarden en de Wes
telijke mogendheden zouden vinden, dat
c'e verlangde tegenprestaties moeilijk te
vervullen zyn, orwel zekere leden van het
Politbureau hebben zich op het laatste
cogenblik krachtig verzet tegen een ver
band met de kapitalistische wereld, zelfs
als er sprake is van de zoogenaamd democra
tiSche mogendheden, ofwel het vertrek van
Litwinof is een soort waarschuwing aan de
Westelijke mogendheden om hen meer ge
neigd te maken de Sovjet-Russische inzich
ten van de collectieve veiligheid te aan
vaarden.
Men gelooft over het algemeen niet, dat
het vertrek van Litwinof to wijten is aan
een Duitsche actie, evenmin gelooft men
aan een toenadering tusschen Duitschland
en de Sovjet-Unie. Eerder neemt men aan,
dat de Sovjet Unie poogt zoolang moge
lijk zijn vrijheid van handelen te bewaren.
AMERIKA
DE STAKING IN DE STEENKOLEN
MIJNEN.
In de bitumineuze steenkoolmijnen in de
Appalachen (V. St.) zijn gisteravond
150.000 arbeiders in stakipg gegaan, waar
door het totale aantal stakers is gestegen
tot 470.000. De uitbreiding der beweging
is het gevolg van het mislukken der onder
handelingen.
NIEUWE LUCHTAANVAL OP
TSJOENGKING.
Britsche consulaat getroffen.
Japansche vliegtuigen hebben opnieuw
een aanval op Tsjoengking gedaan. Het
bureau van het Chineesche tclegraaf-
ugentschap is geheel vernield: twee leden
van het personeel kwamen om het leven.
Hoewel geen officieele gegevens omtrent
de gevolgen van den luchtaanval van eer
gisteren verkrijgbaar ztfn, gelooft men, dat
het aantal slachtoffers meer dan duizend
bedraagt.
Officieel wordt medegedeeld, dat het
Britsche consulaat-generaal te sjoengking
bij het bombardement van de stad door
Japansche vliegtuigen door verscheidene
bommen is getroffen. Een aantal Chince-
zen, die op de terreinen van het consulaat
een toevlucht hadden gezocht, werd ge
dood.
Ook Swatau gebombardeerd;
Acht Japansche vliegtuigen hebben gis
teren de verdragshaven Swatau gebombar
deerd, waardoor vele menschen omgeko
men of gewond zyn.
OP DE „TUTENBERG" HAD GISTEREN DE UITVAART EN BEGRAFENIS PLAATS VAN MEJ. DR. MIA VAN DER KALLEN. LINKSi DE STOET
VERLAAT DE „TILTENBERG", HET MOEDERHUIS DER VROUWEN VAN NAZARETH VOORAAN DE PAUSELIJK I INTERNUNTIUS
Z. H. EXC. MGR. P. GIOBBE. RECHTS: DOOR EENIGE VROUWEN VAN NAZARETH WORDT DE KIST IN DE GROEVE NEERCELAT'
Minister Chamberlain heeft gisteren in
het Lagerhuis een verklaring afgelegd over
het wetsontwerp op den dienstplicht. Hij
zeide: „Terwijl ieder moet erkennen, dat
de aankondiging van den dienstplicht vrees
en argwaan zou wekken, welke in vele ge
moederen lang met de gedachte eraan ge
paard waren gegaan, zal toch, wanneer de
regeeringsvoorstellen nauwkeurig bestu
deerd worden, blijken, dat zij heel ver gaan
in de richting van het verleenen van waar
borgen, die deze vreezen en twijfels zouden
opheffen.
Te oordeelen naar de berichten uit de
verschillende deelen des lands is die op
vatting bevestigd. Er is geen twijfel moge
lijk, dat de vastberadenheid van het Brit
sche volk om zichzelf in staat te stellen, de
aanvaarde verplichtingen na te komen,
wordt bewezen door dit grqote afwijken van
de oude traditie en een diep respect gewekt
heeft in geheel Europa.
De twijfel aan den ernst van onze voor
nemens om onze defensieve strijdkrachten
tot den uitersten staat van bereidheid op te
voeren is weggenomen en ten opzichte van
dit punt is het besluit der regeering om den
maatregel in te voeren volledig gerecht
vaardigd".
Voortgaande zeide Chamberlain: Het
wetsontwerp zal dit jaar 200.000 manschap
pen leveren en over drie jaar 800.000. De
imilitie-manschappen zullen een shilling
soldij per dag ontvangen, zonder toeslag
voor rang of vak, maar ook zonder kortin
gen.
Aan vrouwen van gehuwden zal 17 shil
ling per week worden uitgekeerd met de
gebruikelijke kindertoeslagen. Algemeen
zal men toegeven, dat wy op grootmoedige
wijze tegemoet gekomen zijn aan con-
scientieuse opperaars van bezwaren.
Het wetsontwerp zoo deelde
Chamberlain vervolgens medezal
niet worden toegepast op Noord-Ier
land, maar van kracht zijn voor ieder
mannelijk persoon tusschen de 20 en
21 jaar, die niet gewoonlijk verblijf
houdt in de dominions, die koloniën of
mandaatgebieden.
Minister Brown sluit de debatten.
De minister van arbeid Brown heeft de
debatten namens de regeering besloten.
Hy zeide, dat er geen overdrijving in
schuilt, te zeggen, dat de indiening van het
wetsontwerp op de militaire opleiding
meer dan eenige andere gebeurtenis in de
afgeloopen weken een kalmeerende uit
werking heeft gehad in Europa, na de ver
plichtingen, welke de Britsche regeering te
voren heeft aangegaan tegenover Polen,
Roemenië en Griekenland.
In antwoord aan Eden zeide de minister,
dat de verplichtingen jegens Polen naar
aard noch naar omvang gewijzigd zyn.
Het debat' werd tot Maandag verdaagd.
Liberalen verzetten zich niet langer.
De liberale oppositie heeft gisteravond
besloten zich niet langer te verzetten tegen
het ontwerp tot invoering van den dienst
plicht, aldus de parlementaire redacteur
van Reuter. Wanneer Maandag het debat
wordt voortgezet zullen de liberalen het
verzet der arbeiderspartij dus niet meer
steunen. Zij zijn van meening, dat, nu de
aangelegenheid reeds in beginsel door het
parlement beslist is, een voortgezette cam-
cagne tegen de regeering niet in het na
tionale belang zou zijn.
Een betooging tegen den dienstplicht.
In de hoofdstraten van het Westend heb
ben gisteravond ongeveer 5000 mannen en
vrouwen betoogd tegen den dienstplicht.
De meeste betoogers *waren jongelui be
neden de 25 jaar.
Volgens Press Association zyn gistermid
dag toen de minister-president het wetsont
werp op den dienstplicht bij het Lagerhuis
indiende, eenige jongelui het parlements
gebouw binnengedrongen, waar zij tegen
over verscheiden afgevaardigden hun be
zwaren tegen den dienstplicht uiteenzetten.
