DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN NEUTRALITEIT DINSDAG 2 MEI 1939 30ste Jaargang No. 9326 3e Êcid^^Soii^ant Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. Adv. en Abonn.-tarleven zie pag. 2 Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaat uit drie bladen. ■- Y De Katholieke vrouw De. tot ons aller diep leedwezen, overle den dr. Mia van der Kallen heeft ons weer 'ns een voorbeeld gegeven van den ontzag lijken, eerbiedwekkenden invloed, welke van de vrouw, als zoodanig, kan uitgaan; van de rijk-vruchtdragende arbeidskracht, welke de vrouw, als zoodanig, kan ontwik kelen. De katholieke vrouw is in het sociale, charitatieve leven, in het werk van het apostolaat der Waarheid een onmis bare kracht. Zij kan haar diensten geven op velerlei terrein zij kan haar diensten geven als religieuse en als leek. in het klooster en in de wereld. Er is voor geen enkele vrouw reden, om te denken, dat zij geen nuttig werk kan verrichten. Niet allen kunnen arbeid praesteeren in grooten en weidschen kring. Maar óók de bescheiden, de méést bescheiden arbeid voor den evenmensch, voor de uitbreiding van Gods Rijk op aarde kan voorbeeldig en voortreffelijk zijn! De vrouw kan zoo veel goeds doen, waar toe de man niet in staat is! De vrouw kan dat door haar specifiek vrouwelijke eigenschappen, waardoor zij ook in 't bijzonder op sociaal en charitatief terrein vaak veel gemakkelijker goede re sultaten kan bereiken, dan de man. De vrouw kan dat bij de uitoefening van haar beroep en daarbuiten, in het gezinsleven en in het sociale leven. De vrouw uit alle standen kan nuttig werk doen, zij ,'t dan ook op verscheiden wijze, op verschillend gebied. Van haar, aan wie veel gegeven is, zal ook meer gevraagd worden, dan van haar, aan wie minder is geschonken. Ook op den stand, de maatschappelijke positie, de ont wikkeling, op het geestelijk zoowel als op het stoffelijk bezit van de vrouw rust een sociale hypotheek, rusten verplichtingen ten opzichte van anderen, ten opzichte van de gemeenschap, evenals op het bezit van den man. De vrouwen, speciaal die van maat- schappelijk-hoogeren stand, moeten, even als de mannen, er zich voor hoeden, dat zij, aangetast door liberale begrippen en coquétteerend met alles wat neutraal is. onthouden aan de katholieke a c- t i e, wat zij aan de katholieke actie zou den kunnen en móeten geven! Onder het valsche mom van breede opvattingen, van niet willen meedoen, aan, een, terecht als verkeer veroordeeld, separatisme, verwaarloozen zoo velen, katholieke vrou wen en katholieke mannen, in meerdere of mindere mate, hun apostolische roeping als Katholiek, te veel zoekend eigen eer en eigen grootheid, in plaats van te dienen te dienen de katholieke zaak Deze laatste terloops gemaakt opmerking wordt ons ook ingegeven door het voor beeld van een vrouw, als Mia van der Kal len, apostel voor de katholieke sociale ac tie, voor de katholieke pers in één woord: voor alle uitingen van katholiek apostolaat. In haar voorbeeld kan elke katholieke vrouw zien, dat zij, als vrouw, werkelijk groote voor God: groote dingen kan doen, als zij principieel, echt en waar ka tholiek is! DUITSCHERS IN POLEN VEROORDEELD WARSCHAU, 2 Mei (A.N.P.). Te Gniezno zijn drie jonge meisjes van Pool- sche nationaliteit doch van Duitsche af stamming, veroordeeld tot gevangenis straffen, varieerend tusschen 18 en 6 maan den, omdat zg gepoogd hebben een ver- eeniging van meisjes op te richten naar het voorbeeld van de Bund Deutscher Maedchen. Te Tczew in Pommeren is een rentmeester tot 18 maanden gevangenis straf veroordeeld, omdat hij zijn arbeiders opdracht had gegeven hem met „Heil Hit- Ier" te groeten, hieraan toevoegend, dat binnenkort deze groet in dit gebied ver plicht zou zijn. Verder is een Danziger veroordeeld tot negen maanden gevangenis wegens belee- diging van de Poolsche natie en provoca tie. De neutraliteit van ons vaderland heeft tijdens den wereldoorlog herhaaldelijk in groot gevaar verkeerd. Zoowel de gealli eerde en geassocieerde mogendheden als de centralen hebben verschillende malen daden gesteld, die „op het nippertje af' waren te beschouwen als schendingen der Nederlandsche neutraliteit. Nooit echter is het gevaar dier schen ding grooter geweest dan in April 1918. En het merkwaardige is, dat juist dit uiterst gevaarlijk moment aan ons volk onbekend is gebleven. En toch zijn wij toen héél dicht aan den rand van het oorlogsgevaar geweest. Ritmeester graaf Karl von Hertling, de zoon van den toenmaligen Rijkskanselier en diens adjudant, vertelt daarvan in zijn boek „Ein Jahr in der Reichskanzlei". Hier zyn de interessante feiten: Het laatste groote Duitsche offensief in het Westen had juist succes. De keizerlijke legers trokken zegepralend op tot dicht bij Amiens en tot Armentières. Generaai- kwartiermeester Ludendorff stond in die dagen op het hoogtepunt van zijn macht en was, zooals altijd het geval was L>ij succesvolle offensieven, zeer overmoedig". In zulk een stemming was hy niet bang voor nieuwe vijanden, getuige 1917, toen hij door toestemming te geven voor den onbeperkten duikbootenoorlog het conflict met Amerika provoceerde. Op den 21sten April 1918 gebeurde het volgende: Kanselier von Hertling verbleef in het groote hoofdkwartier te Spa. Zijn zoon Karl vertelt: „Wij hadden des avonds na tafel, zooals altyd, whist gespeeld en mijn vader was naar bed gegaan, terwijl overste von Winterfeldt, (gedelegeerde van "het opperste legerbestuur, bij de Rijksregeering) en de heer voh Radowitz, onderstaatssecretaris van Buitenlandsche Zaken) en ik nog over den oorlogstoestand spraken. Om 11 uur kwam een dringend telegram uit Berlijn voor den Kanselier. De heer von Radowitz opende het. Het be vatte de mededeeling van von Kühlmann, den staatssecretaris van Buitenlandsche Zaken, dat het opperste legerbestuur van plan was, „ohne weiteres in den nachsten Stunden" in Zeeuwsch-Vlaanderen binnen te rukken. De aanleiding voor dezen plot- selingen extratour was, zooals beweerd werd, het feit, dat Engelsche vliegers her haaldelijk over het neutrale Hollandsche gebied vlogen en dat Holland toonde niet in staat te zijn, dit met succes te beletten. In deze aangelegenheid waren reeds her haaldelijk nota's gewisseld en Holland had zich ook herhaaldelijk bereid verklaard, om zijn „Lufthoheit" te handhaven. Wijl echter dat binnenvliegen der Engelsche vliegers niet ophield, waarschijnlijk omdat de Hollandsche regeering geen middelen bezat, om dit geheel te beletten, was de opperste legerleiding klaarblijkelijk tot de opvatting gekomen dat er genoeg woorden waren gewisseld en dat men tot daden moest overgaan. Hoofdschuddend las de heer von Radowitz het zonderlinge tele gram en verzocht overste von Winterfeldt, direct telephonisch met de opperste leger leiding in verbinding te treden. Dit ge beurde en wij ontvingen het geruststellen de bericht, dat de opperste legerleiding in géén geval zonder uitdrukkelijke toestem ming der Rijksregeering iets zou onder nemen. Wij hielden ons gerechtigd, de nachtrust van den Kanselier niet te storen. De toestemming is ook niet den volgenden dag, evenmin als later, gegeven. Tot zoover Karl von Hertling. Uit dit verhaal blijkt: le. dat Zeeuwsch-Vlaanderen en'dus ge heel Nederland in het allergrootste gevaar heeft verkeerd in April 1918; 2e. dat Ludendorff zonder oorlogsver klaring (ohne weiteres in den nachsten Stunden") Nederland wilde binnenvallen; 3e. dat op het laatste oogenblik Luden dorff het door hem niet verloochende plan van de toestemming der Rijksregeering af hankelijk maakte; 4e. dat Ludendorff aangehouden heeft, want Hertling schrijft, dat noch den vol genden dag noch later die toestemming is gegeven. Uit het verhaal van von Hertling blijkt niet, hoe staatssecretaris von Kühlmann het plan was te weten gekomen. De Kanse lier in het hoofdkwartier wist van niets. Kühlmann, die twee dagen tevoren, op den 19den April, uit Spa naar Berlijn was ge komen, had op de een of andere wijze ken- nie van het roekelooze plan gekregen. De vraag is en blijft: op welke wijze? Dit punt is tot dusverre niet opgehelderd. „Tyd" PRINS BERNHARD NAAR HET BUITENLAND Men meldt ons van officieele zijde, dat Prins Bernhard heden voor korten tijd voor particuliere aangelegenheden naar het buitenland is vertrokken.' Na eenige dagen in Noord-Italië te heb ben doorgebracht reist Z. K. H. naar Reckenwalde voor een kort bezoek aan zijne moeder H.D.H. Prinses Armgard. DE WERELD 11^ VOGELVLUCHT LONDEN. Acuut oorlogsgevaar is er op het oogenblik niet, maar er is nie mand, die de situatie vertrouwt. Wij leven in een toestand van latente spanning en elk oogenblik kan die latente toestand overslaan in een acuut gevaar. Engeland gaat voortdurend door met zich tegen het gevaar te beveiligen. Gis teren heeft Chamberlain bij het parlement het aangekondigde wetsontwerp tot invoe ring van den dienstplicht ingediend. Het zal ongetwijfeld worden aangeno men, ondanks het verzet van Labour en sommige liberalen.^ Met Ierland geeft het haken en oogen, omdat de premier van Zuid-Ierland niet wil, dat de wet van toepassing zal zijn op de in Engeland wonende Ieren, terwijl de premier van Noord-Ierland dat wel wil. De premier van Zuid-Ierland, dc Valera, is van meening, dat het bewind van Noord- Ierland door de meesten niet gewild is en slechts kunstmatig in het leven wordt ge houden. Het ontwerp heeft echter toege geven aan den wensch van Noord-Ierland. Voorts heeft ae Engelsche regeering kennis gekregen *an- nieuwe Arabische voorstellen tot oplossing van de haast on ontwarbare Palestijnsche puzzle. De Brit- sche regeering heeft haar meening nog niet kenbaar gemaakt. moveerde mej. Van der Kallen onder zeer groote belangstelling aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen tot doctor in de letteren en wijsbegeerte op een proefschrift over de poëzie van Hadewych en op stel lingen. Haar promotor, prof. Van Ginne- ken. noemde haar promotie een voorbeeld van iemand, die reeds jaren de doctoraalstu die had beëindigd en dan voor den dag kwam met een fleurige sappige dissertatie. Dit was van des te meer belang daar de promovenda gedurende de tusschenliggen- de jaren haar geheele persoon in dienst had gesteld van de Katholieke Actie, niet alleen in Nederland, maar tot ver over de grenzen. Daags na haar promotie heeft zij tenge volge van een tandbehandeling een infectie gekregen, welke door het bloed is gesla gen. Alle middelen, waarovc^ de medische wetenschap beschikt, zijn aangewend om dit kostbare, nog zooveel belovende leven te redden. Doch men stond machteloos. Dr. Mia van der Kallen t In de pers wordt het werken en streven van de zoo*-begaafde dr. Mia v. d. Kallen in zeer waardeerende woorden herdacht. Algemeen is de deelneming met het groote verlies, dat de Graal lijdt en in de Graal katholiek Nederland. In de „Tijd" schrijft H. o.m.: „Een zwaar verlies treft De Graal. Een der jonge vrouwen, die precies tien jaren geleden vol toewijding haar schouders zet ten onder de taak, haar door Mgr. Aenge- nent opgelegd; den bouw van een vrouwe lijke jeugdbeweging voor katholieke actie in het bisdom der groote steden, een de zer jonge vrouwen, dr. Mia van der Kal len, overleed na een maandenlangen strijd tegen den dood. Mia van der Kallen was een leerlinge van prof. Van Ginneken en trad, nog eer zij haar studie in de Nederlandsche lette ren voltooide, in de door haar leermeester gestichte congregatie der „Vrouwen van Nazareth", die zich bezig hield met den alweer door prof. Van Ginneken ingezet ten retraite-arbeid onder andersdenkenden en met het sociaal-religieuze werk voor het fabrieksmeisje. Mia van der Kallen in teresseerde zich vooral voor dit laatste. Zij ging zelf als fabrieksmeisje aan de machi nes staan om het leven en de nooden van haar zusters uit den arbeidenden stand te leeren kennen. Tot het laatste toe heeft zy die belangsteling behouden. Tot het laatste toe bleef zy er op aandringen, dat men langs officieelen weg de toestanden zou bestudeeren, die zy had leeren kennen toen zij onder de fabrieksmeisjes werkte. Toen de Vrouwen van Nazareth, bui ten hun oorspronkelyken opzet en hun eigen bedoelingen, door Mgr. Aengenent werden belast met de organisatie van een diocesaan vrouwelijk jeugdwerk, een apostolaat, dat hen, en onder hen ook Mia van der Kallen, tot ver over de grenzen bracht, want tot in Australië toe werden de congregatie en de jeugdbeweging overge plant was het Mia van der Kallen, die met één der andere vrouwen den arbeid der eerste ure verrichte, een arbeid, die binnen het Haarlemsche bisdom en daar buiten veel misverstand en miskenning heeft ontmoet. Toen in het Haarlemsche de grondslagen waren gelegd, ving zij op nieuw den pionierssfrijd aan in Berlijn, waar zij onder de zeer moeilijke omstan digheden van 1933 aan de Graal zulk een vasten voet wist te verschaffen, dat deze katholieke jeugdbeweging zich nog steeds wist te handhaven." Aan een „in memoriam" in de „Maasbo de" ontleenen we: „Op 14 December van het vorig jaar pro Maandenlang neeft zy in het St. Elisabeth- Gasthuis te Leiden haar pijnlijk lijden met bewonderenswaardige heldhaftigheid ge dragen. In volledige overgave aan Gods heiligen wil heeft zij daar gisteravond haar schoone ziel aan haar Schepper teruggege ven. Een smartelijk verlies. Maar in het licht van het H. Geloof, waaraan zy in groote edelmoedigheid haar geheele rijk-begaafde persoonlijkheid had gewijd, een heerlijk, heroiek einde." Amsterdam's Raadhuisbouw EEN ONVERWACHT EN BEVREEMDEND RESULTAAT VAN EEN PRIJSVRAAG. B. en W. van Amsterdam beschou wen de prijsvraag, welke het beoogde resultaat niet heeft opgeleverd, voor geëindigd. Zij vragen den Raad mach tiging zich in verbinding te stellen met de architectencombinaties Duintjer Komter en Berghoef-Vegter. In het Amsterdamsche gemeenteblad is gisteravond een nieuwe voordracht van B. en W. inzake den raadhuisbouw ver schenen. Daarin zeggen zij te meenen, zich met de slotsom van de jury inzake de besloten prijsvraag te moeten vereenigen, n.l. dat het definitieve schetsontwerp, in den zin van art. 9 van het prysvraagreglement door de prijsvraag niet is verkregen, ondanks de groote moeite, die de inzenders zich hébben gegeven aan het voortreffelijke werk, dat in vele opzichten is tot stand gebracht, en dat de thans gevolgde werkwijze, waarmede werd beoogd langs den weg van een open bare en een besloten prijsvraag tot het defi nitief schetsontwerp te komen, derhalve volgens de letter van genoemd artikel niet het beoogde resultaat heeft opgeleverd. Op grond daarvan stellen B. en W. den raad derhalve voor zulks vast te stellen en mitsdien deze prijsvraag voor geëindigd te verklaren. Zeer tot hun teleurstelling bied de uit slag van deze prijsvraag B. en W. niet de mogelijkheid den raad zooals zij by het doen van hun voorstel terzake in 1936 meenden te mogen verwachten een plan voor een nieuw raadhuis voor te leggen. Bleef in zooverre derhalve de uitslag van deze prijsvraag negatief, de besloten prijs vraag heeft niettemin ook positieve resul taten van waarde opgeleverd. Ook de voormalige jury doelt h.i. hierop in haar slotsom, luidende: „Desalniettemin heeft de jury de overtuiging, dat bij de voor de besloten prijsvraag ingezonden ontwerpen, twee plannen aanwezig zyn, welke door hun bijzondere kwaliteiten de verwachting wettigen, dat hieruit, zij het ook na omwerking, het definitieve scheLont- werp voor het raadhuis van Amster dam kan worden verkregen. Deze plan nen zyn de ontwerpen no. 159, motto Meron en no. 201, motto Belfort. Zoo de ontwerpers daarvan in de gelegen heid worden gesteld hun ontwerpen te herzien, is naar de meening der jury de kans groot, dat een propect zal worden verkregen, dat het zewenschte VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Chamberlain heeft gisteren het wetsont werp tot invoering van den dienstplicht in Engeland ingediend. (2de blad). De 1-Mei-viering in het buitenland. (2de blad). Nieuwe Arabische voorstellen inzake de oplossing van het Palestijnsche probleem. (2de blad). Binnenland Een kolendampvergiftiging aan boord van een schip te Rotterdam eischt twee dooden (3e en 1ste blad) Verhooging van Collegegelden. (1ste blad). definitieve schetsontwerp zou zijn en dat dan niet in twee, doch in drie étap pes zou worden bereikt. Hoewel strikt genomen het uitbren gen van een dergelijk advies niet werd verlangd, in het hoofdstuk van het prijsvraagreglcment handelende over de taak en de bevoegdheid van de jury, heeft daarom de jury toch gemeend, uw college dit inzicht niet te mogen onthouden". B. en W. geven den raad in overwe ging hen te machtigen zich in verbin ding te stellen met de combinaties van architecten van deze twee ontwerpen, n.l. de heer M. Duintjer en A. Komter J. F. Berghoef en ir. J. J. M. Vegter, ten einde nieuwe ontwerpen voor den bouw van het raadhuis te verkrijgen, waaruit zoo mogelijk tenslotte een keuze voor het definitieve ontwerp kan worden gedaan. B. en W. hebben terzake het advies van den gemeente-advocaat ingewonnen. Wordt hun de voorgestelde machtiging door den gemeenteraad verleend, dan stellen B en W. zich voor met deze architecten tijdens hun arbeid voortdurend contact te houden, waarbij hun de noodige aanwijzingen be treffende de aan het gebouw te stellen gc- bruikseischen kunnen worden gegeven, zulks om te bevorderen, dat dc beide ont werpen, die o.a. ook zullen moeten voldoen aan de bepalingen der bouwverordening, in een zoo ver mogelijk stadium worden ge bracht. Aan deze architecten ware voor hun ont werp een tijd van één jaar te geven. Hun zal voor hun arbeid een in overleg met hen vast te stellen honorarium worden toege kend. B. en W. doelen voorts nog mede, dat de leden der voormalige jury zich bereid heb ben verklaard hen bij het met deze archi tecten te plegen overleg en 'bij het beoor- deelen van de door hen in te zenden ont werpen by te staan en hen daarbij van ad vies te dien. DE HEER D. SPIERENBURG die Zondag 7 Mei den dag hoopt te her denken, waarop hy vóór vijftig jaar in dienstbetrekking kwam bij den houthan del der firma D. D. Noordman, aan den Haagweg alhier. GAFENCO BEZOEKT DEN PAUS. VATIKAANSTAD, 2 Mei. (A. N. P.). Vanochtend heeft Z.H. de Paus den Roe- meenschen minister van buitenlandsche za ken, Gafenco, in audiëntie ontvangen. Het onderhoud duurde drie kwartier. Vervol gens bracht Gafenco een bezoek aan Mgr. Maglione.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1