MAANDAG 24 APRIL 193» 30ste Jaargang No. 9319
S)e Ceid&eli^Soii/YGmt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en A bonn.-tarieven tie paf. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 925. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103002. Postbus 11.
STEMBUS-LES.
Ongeveer een jaar geleden heb ik te
dezer plaatse de vraag gesteld, of in ons
land eigenlijk niet te veel aandacht wordt
geschonken aan zeker gedoe, dat zich richt
op een ander land en vandaar alle heil
schijnt te verwachten.
Er zijn twee extremistische richtingen
ten onzent, waarvan de eene uiterst
„Rechts" en de andere uiterst „Links"
wordt genoemd.
En die uiterst „Rechtsche" richting
heeft dan nog een paar uitloopers, neven-,
verschijnselen, of hoe men 't noemen moet,
die door de anderen blijkbaar niet worden
gekend, of als echt erkend, maar zich des
niettemin eenzelfde regime van hetzelfde
land tot voorbeeld stellen.
Is het wel gewenscht zoo luidde onze
vraag daaraan veel aandacht te schen
ken en groote waarde te hechten? En ons
antwoord luidde ontkennend.
Eenzelfde ontkenning wordt thans in
meer dan één pers-beschouwing uitge
sproken, naar aanleiding der jongste ver
kiezingen en het resultaat, dat ze hebben
opgeleverd.
En in zooverre bevat het geluid, dat deze
stembus deed hooren niet voor de eerste
maal overigens een les, welke, naar te
verwachten is, zal worden verstaan en ter
harte genomen.
In de pers en ook buiten de pers.
„Dat de overheid niet alles over haar
kant kan laten gaan, spreekt vanzelf",
schreven wij verleden jaar in dit blad. „En
dat zij steeds en onder alle omstandigheden
waakzaam blijft, is haar plicht. Men kan
dit echter veilig en met een gerust hart
aan haar overlaten".
Een der grootste krachten van ons volk,
en een kostbare waarborg voor zijn onaf
hankelijk bestaan, is gelegen in zyn histo-
rischen vrijheidszin.
De vrijheid is bij ons geen ijdel woord,
geen leege frase, maar tastbare, en tevens
onaantastbare, werkelijkheid.
En omdat zij een door ons volk zoo hóóg
gewaardeerd goed is, ligt het voor de hand,
dat ze alleen in noodzakelijke gevallen be
hoort te worden beperkt en verkort.
„Verboden en vervolgingen'' om nog
eens het boven-genoemde artikel te citee-
ren „mogen elders inheemsch en aan de
orde van den dag wezen, met onze natio
nale aard én gezindheid zijn ze in flagrante
tegenspraak. Men zou zelfs kunnen zeg
gen, dat bij ons de stelling opgat: liever een
teveel, dan een tekort aan vrijheid. En
daarom is het hier nog minder geraden
dan in andere landen, om te spoedig met
den politiestok, met dwingende verorde
ningen en strafrechtelijke maatregelen ge
reed te staan. Ook en vooral, omdat dan
zoo licht relief gegeven wordt aan vertoo
ningen, die geen relief verdienen, en uit
zichzelf allerminst zouden krijgen".
De uitslag der jongste verkiezingen heeft
dit inzicht blijkbaar versterkt en in wijde
ren kring verbreid.
Wat óók een lichtzijde is.
Er zijn acties en agitaties, die stelselmatig
hun eigen graf graven.
Laat men ze niet storen in deze bezigheid,
en zoo min mogelijk remmen.
Het einde komt vanzelf. En naar men
hopen mag en moet ook het beter inzicht
bij hen, of althans bij velen van hen, die
in een tijdelijke verblinding aan dat werk
deelnemen. P. S.
GEESTELIJKE LUCHTBESCHERMINGS
MAATREGELEN.
Boven het hoofdportaal van de Maria-
kerk te Bolton-le-Sands in het Engelsche
district Lancashire staat het volgende te
lezen:
„Luchtbeschermingsmaatregelen"
„In geval van een luchtaanval zal
deze kerk dag en nacht open zijn. Er
zal een priester aanwezig zijn om biecht
te hooren en de H. Communie uit te
reiken, aan al degenen, die erom vra
gen. De tijd in de kerk zal worden door
gebracht met gebed voor hen, die
lijden, zoowel in ons land als in alle
andere landen; er wordt ook gebeden
voor onze vijanden voor hen, die
het op ons leven heben gemunt. Over
eenkomstig de Goddelijke Wil zullen
wij leven en dood aanvaarden. Wij rul
len bidden voor onzen dood, als wij
door onze dood eerherstel kunnen bren
gen voor de zonden; wij zullen bidden
voor ons leven, wanneer wij door te
leven kunnen helpen aan de herop
bouw van de wereld, die verwoest
wordt door de zonde".
V Algemeene oproep voor
een leestgave.
In iedere parochie van ons Bisdom wordt
geijverd aan de actie, die wordt - gevoerd
onder den titel „Bisschopsfonds".
't Is niet noodig, daarvoor belangstelling
te vragen.
De belangstelling is er.
Maar zij kan misschien wel hier en daar
worden verdiept en verlevendigd.
Men weet, dat het doel van de actie is,
den Bisschop van het Haarlemsch dio
cees op den dag van zijn veertigjarig pries
terfeest, 15 Augustus a.s., als feestgave aan
te bieden een bedrag aan geld, voor steun
aan bestaande noodlijdende kerken en voor
den bouw van hoog noodige nieuwe kerk-
ken.
Deze feestgave moet zijn een bewijs van
vreugde en dankbaarheid aller docesanen,
vereen igd rondom den Bisschop op diens
veertigjarig priesterfeest.
Deze feestgave moet zijn een bewijs van
levendig geloof en van daadwerkelijke
liefde in en voor Christus en Zyn Kerk.
Want het geloof en de liefde moeten ons
dringen, om overal, waar noodig, kerken te
bouwen en te onderhouden als centralen
voor de beleving en de verspreiding van
den Godsdienst.
Het geloof en de liefde moeten ons daar
om dringen, blijde te geven ons offer voor
het Bisschopsfonds een offer, dat wij
aanbieden aan onze vereerden en beminden
Bisschop, maar dat, volgens diens uitdruk-
kelijken wensch, van zulk een aard is, dat
het niet is bestemt voor den Feesteling
persoonlijk, maar direct, onmiddellijk ten
voordeele strekt van het godsdienstig
leven in ons Bisdom.
Niemand der diocesanen zal daarom zich
er aan willen onttrekken om n a a r v e r-
mogen bij te dragen voor het Bisschops
fonds; en niemand zal zijn „vermogen"
lichtzinnig.... onderschatten!
DE WERELD lN
VOGELVLUCHT
VENETIë. Te Venetië hebben de Ita-
liaansche en Joegoslavische minister van
buitenlandsche zaken geconfereerd en de
besprekingen hebben geleid tot een nau
were aaneensluiting van beide landen. De
Joegoslavische onderhandelaar minister
Markowitsj zal binnenkort ook naar Ber
lijn gaan. Ofschoon het na afloop van
de Venetiaansche besprekingen gefomu-
leerde communiqué in zeer algemeene ter
men is vervat, blijkt voldoende, dat Joe
goslavië zich bij de as-politiek heeft aan
gesloten evenals Hongarije <Jat gedaan
heeft, met welk land nu de weg geopend
is aldus het communiqué voor een
vruchtdragende verstandhouding. Wij kun
nen dus verwachten, dat ook Joegoslavië
binnenkort zijn lidmaatschap van den Vol
kenbond opzegt en misschien ook wel toe
treedt tot het anti-Komintern-pact. Voor
Joegoslavië, dat na de bezetting van Al
banië geheel in de macht van de as-mo-
gendheden was geraakt, bleef er weinig
anders over dan de consequenties daarvan
met een zuurzoet gezicht .te aanvaarden.
LONDEN. Een belangrijk bericht
komt uit Engeland. Het is de „Daily Mail",
die het vertelt. De Britsche ambassadeur
te Berlijn, Henderson, is onverwacht
teruggekeerd. Een bericht uit Berlijn be
vestigt, dat hij aldaar is aangekomen. Deze
terugkeer wijst op een beduidende verbete
ring en verlevendigt de hoop, dat het ant
woord van Hitier op de voorstellen van
Roosevelt beter uitvalt, dan men gevreesd
had.
Over het algemeen kan trouwens gecon
stateerd worden, dat het vertrouwen in
den vrede grooter wordt, doch dat is een
stemming welke elk oogenblik weer kan
omslaan.
ONDERHANDELINGEN TUSSCHEN
SOVJET-UNIE EN TURKIJE?
MOSKOU, 24 April. (A.N.P.) Naar
verluidt, zal de plaatsvervangende volks
commissaris van buitenlandsche zaken Po-
temkin zich binnenkort naar Ankara be
geven. Aan de reis van Potemkin wordt in
diplomatieke kringen alhier aanzienlijke
beteekenis toegekend. Men meent eruit te
moeten opmaken, dat op het oogenblik
tusschen de Sovjet-Unie en Turkije be
langrijke onderhandelingen worden ge
voerd.
Naar voorts vernomen wordt, zal de
ambassadeur te Londen, Maisky, binnen
enkele dagen naar zyn standplaats terug-
keeren.
BINNENLAND
„BISSCHOPSFONDS".
EEN EERE-COMITE GEVORMD.
Onder dezen fïtel wordt de groote actie
gevoerd die op Zondag 16 April door het
schrijven van den Hoogeerw. heer Vicaris
in het Bisdom Haarlem is ingeluid. Doel
van deze actie is steun verleenen aan be
staande kerken maar vooral hulp te bie
den by het bouwen van de zoo hoog noo
dige nieuwe kerken en te stichten nieuwe
parochies.
De daarvoor verzamelde gelden zullen
voqr Mgr. J, P. Huibers, den Bisschop van
het grootste en zwaarste Diocees van ons
land, zeer zeker een welkom geschenk zijn
op den vijftienden Augustus, den dag van
zyn veertigjarig Priesterfeest.
De navolgende personen, overtuigd van
de groote beteekenis gelegen in het wel
slagen dezer actie ten bate onzer Katho
lieke en nationale gemeenschap, hebben
in het Eere-Comité zitting willen nemen.
De hoogeerw. heer J. C Aalberse, ka
nunnik; Zijne Exc. prof. mr. P. J. M. Aal
berse, Minister van Staat; ^je hoogeerw.
heer mgr. N. L. A. Ammerlaan, Vicaris-
generaal; de hoogeerw. heer mgr. Th. M.
P. Bekkers; de hoogeerw. heer mgr. dr. J.
Th. Beysens. eere-kanunnik; de hoogedel-
gestr. heer ir. M. C. E. Bongaerts, oud-mi
nister van Arbeid. Handel en Nijverheid;
de hoogeerw. heer Deken J. L. Dankelman,
eere-kanunnik; de hoogedelgestr. zeergel.
heer dr. L. N. Deckers, oud-minister van
Defensie en van Landbouw en Visscherij;
de hoogeerw. heer mgr. F. J. H. Evers;
Zijne Exc. mr. C. M. J. F. Goseling, minis
ter van Justitie; de hoogeerw. heer mgr.
P. G. Groenen; de hoogeerw. heer mgr. C.
A. W. de Gruyter; de hoogeerw. heer De
ken J. G. v. Heeswijk, Kanunnik; de hoog
eerw. heer W. P. H. Jansen, eere-kanun
nik; de hoogedelgestr. heer mr. dr. D. A.
.P .N. Kooien, oud-minister van Arheid,
Handel en Nijverheid; de hoogedelgestr.
heer A. A. H-- W. König, oud-minister van
Waterstaat; de hoogeerw. heer mgr. J. Th.
Lagerwey; de hoogedelgestr. heer mr. H.
P. Marchant, oud-minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappén; de hoogeerw.
heer mgr. M. -P. J. Möllman, kanunnik; de
hoogeerw. heer J. H. Niekel, kanunnik; de
hoogwelgeboren hoogedelgestr. heer jhr.
mr. O. F. A. M. v. Nispen tot Sevenaer,
oud-buitengewoon gezant en gevolmach
tigd minister b. d. H. Stoel; de hoogeerw.
heer mgr. J, J. J. Noordman, kolonel
hoofdaalmoezenier bij leger en vloot; de
hoogeerw. heer Deken mgr. dr. G. C. v.
Noort, kanunnik; de hoogeerw. heer Th.
W. Pichot, eere-kanunnik; de hoogeerw.
heer Deken mgr. J. J. R. M. Postma; Zijne
Exc. prof. mr. dr. C. P. M. Romme, minis
ter van Sociale Zaken; de hoogedelgestr.
heer mr. J. R. H. v. Schaik, oud-minister
van Justitie; de hoogeerw. heer Deken H.
C. J. Sondaal, eere-kanunnik; Zyne Exc.
mr. M. P. L. Steenberghe, minister van
Economische Zaken; de hoogeerw. heer
mgn H. J. M. Taskin, Proost van het Ka
thedraal Kapittel; de hoogeerw. heer De
ken mgr. J. M. v. d. Tuyn; de hoogeeerw.
heer mgr. Th. Verhoeven; de hoogedel
gestr. heer mr. T. J. Verschuur, oud-minis
ter van Economische Zaken; de hoogedel
gestr. heer mr. M. A. W. Waszink, oud-mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen; Zijne Exc. Ch. J. I. M. Weiter,
minister van Koloniën; de hoogeerw. heer
L. A. A. M. Westerwoudt, kanunnik; de
hoogeerw. heer mgr. dr. J. Witlox; de
hoogeerw. heer M. A. W. Wijtenburg, ka
nunnik.
DE STATENVERKIEZINGEN
De uitslag In Zuid-Holland
Nu de gedetailleerde uitslagen van de
kieskringen in de provincie Zuidholland
door de hoofdstembureaux zijn vastgesteld,
kan worden medegedeeld, dat de Liberale
Staatsparty in deze provincie niet zes doch
zeven zetels zal krygen.
De anti-revolutionnaire partij krijgt 13
zetels.
Het centraal stembureau voor de Provin
cie Zuid-Holland heeft hedenochtend den
officieelen uitslag vastgesteld van de
Statenverkizingen in deze provincie.
Hierbij bleek, dat van de officieus ver
melde gekozenen niet gekozen zyn de
heeren E. J. M. H. Wittenberg (R.K.) te
Den Haag, in wiens plaats komt mr. E. J.
M. H. Bolsius (R.K.) te Leiden en de heer
V. Ph. Valstar (A.R.) te Naaldwijk.
Na gehouden loting zyn alsnog gekozen
verklaard H. H. Dresselhuys (Liberaal) te
Wassenaar, mevr. F. J. van Gelderen-
Droste (V.D.) fe Den Haag, ir. J. Lely
(V.D.), Den Haag, J. Rooy, (Lib.) te
Dirksland en P. Varekamp (V.D.) te
's-Gravenzande.
Bestrijding der
werkloosheid.
Afzonderlijke werk-
verruimingsdienst ingesteld.
De regeeringspersdienst meldt:
In de Memorie van Toelichting tot het
onlangs ingediende wetsontwerp tot ver
hooging van het Werkfondscrediet met 30
millioen gulden, is medegedeeld, dat een
gewijzigde organisatie van de werkverrui-
mingsaangelegheden in het leven zou wor
den geroepen. Het ligt in de bedoeling,
voor de taak, die tot nog toe door het
Werkionds en de departmentale werkver-
schaffingsafdeeling is verricht, een meer
zelfstandig bedrijf in het leven te roepen
onder de verantwoordelijkheid van den
minister van Sociale Zaken. Dit lichaam
zal de verschillende onderdeelen in onder
ling verband regelen, terwyl de leiding
zich uitsluitend zal bezighouden met de
zen tak van overheidszorg, welke uit de
werkloosheidsfeer zooveel mogelijk wordt
losgemaakt. Daar echter voor het oprich
ten van zulk een bedrijf een wettelijke
voorziening wordt vereischt en het Re-
wichtige belang der werkloosheidsbestrij
ding, door middel van de uitvoering van
werken, het overgaan tot het centralisee-
ren der desbetreffende bemoeiingen onder
een uitsluitend daarmee belaste leiding
raadzaam maakt, wordt, in afwachting van
de totstandbrenging der bedoelde wette
lijke regeling, deze taak inmiddels toever
trouwd aan een dienst voor de werkver
ruiming door het bevorderen van werker..
Het Koninklijk Besluit, waarop deze
dienst rust, is thans tot stand gekomen.
De instelling van dezen dienst met de
daaraan toegekende taak heeft tengevolge,
dat de afdeeling werkverschaffing en
steunverleening ten departemente, zooals
zy thans bestaat, zal worden opgeheven
en het in die afdeeling gelegen organisato
risch verband van de werkverschaffing
met de steunverleening wordt losgemaakt.
Tevens vervalt hiermede, uiteraard, de
functie van het hoofd dezer afdeeling, den
dlrecteur*®eneraal van de werkverschaf
fing en steunverleening. Voorts wordt door
deze reorganisatie de directeur-generaal
van den Arbeid, die tot nog toe tevens was
belast met de leiding van het Werkfonds,
ontheven van den tydroovenden arbeid
dezer leiding en aan zijn eigenlijke func
tie wederom geheel teruggegeven.
HET EINDE DER KATHOLIEKE SCHOOL
IN HET DERDE RIJK.
Het Jezuitencollege van God es berg
gesloten.
De „Universe" meldt, dat het groote Aloy-
sius-college te Godesberg, in welke plaats
Chamberlain en Hitier een onderhoud had
den, op bevel van de regeering gesloten is,
en aldus het lot gedeeld heeft varw het col
lege te St. Blasien in het Zwarte Woud.
Het college te Godesberg werd bestuurd
door de Paters Jezuiten; hier studeerden
ongeveer 200 jongens. De school te Godes
berg was misschien de meest moderne
school der Paters in Duitschland, en zelfs
door de plaatselijke autoriteiten werd deze
school destyds een van de beste onderwijs
inrichtingen van het Rijnland genoemd. De
school werd gebouwd in 1929. Dit is het
vyfde college van de Jezuiten, dat het laat
ste jaar gesloten is; de overige gesloten
colleges zijn die te St. Blasien (Zwarte
Woud), Kalksburg en Feldkirch (Oosten
rijk) en Maria Schein (Sudentenland).
Het college te Godesbegr is veranderd in
een staatsschool.
PAASCHMIS IN HET HART VAN
DE SAHARA.
In de kluis van Pater de Foucauld.
Op Paaschzondag is een H. Mis opgedra
gen in de kleine kluis te Tamanrasset, in
het hart van de Sahara, waar Pater de
Foucaul heeft geleefd en waar zich zijn graf
bevindt. Het zaligverklaringsproces van
Pater de Foucauld, die in 1916 door de
Arabieren werd vermoord, is reeds inge
leid. Bij de H. Mis' waren een vijftigtal
Fransche soldaten en enkele touristen
tegenwoordig.
MEER PRIESTERSTUDENTEN IN
SPANJE DAN VROEGER.
Het aantal priesterstudenten, die studee-
ren op de 40 bisschoppelijke seminaria van
Spanje, bedraagt 4.000. Vier en veertig pro
cent van deze studenten zijn eerst het vorig
jaar op het seminarie gekomen.
De statistieken van het klein-seminarie
te Palencia zijn zeer merkwaardig: in 1930
kwamen er 27 studenten, in 1931 (het eerste
jaar van de republiek) 4 nieuwe studenten,
in 1935 kwamen er tien nieuwe studenten
en in 1938 kwamen er 33 nieuwe studen
ten bij.
Dit nummer beslaat nil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Italiaansch-Joegoslavische besprekingen
leiden tot versteviging der vriendschappe
lijke betrekkingen. (2de blad).
Luxemburg vierde Zaterdag en Zondag
zijn 100-jarige onafhankelijkheid. (2de bl.).
Spanje zou Frankrijk verzekerd hebben,
dat alle Italiaansche en Duitsche vrijwilli
gers vóór eind Mei Spanje zullen verlaten.
(2de blad).
Het aiftwoord van verschillende staten
op de Duitsche vragenlijst. (2de blad).
De Britsche gezant te Berlijn onverwacht
naar zijn post teruggekeerd. (2de blad).
Binnenland
Afzonderlijke werkverruimingsdlenst in
gesteld (1ste blad).
De geheimzinnige moord te Uithuizen;
de verdachte op vrije voeten gesteld. (4de
blad).
Lelden
Heden zijn in schadevergoedingskwestie
van den Leldschen Stadhuisbouw de plei
dooien voor de Haagsche Rechtbank gehou
den. (1ste blad).
Omgeving
Doodelijk ongeluk bij Leimuiden (1ste
blad).
Sport en Wedstrl|den
Het Oranje-elftal won gisteren in Am
sterdam met 3—2 van België; het jeugd-
elftal won met 81; Zuid-Limburg met
21; de stedenploegen van Amsterdam en
Rotterdam speelden Zaterdag gelijk. (3de
blad).
Kerkrade kampioen Zuid I van den I. V.
C. B.; DOSR en Mulo moeten degradatie
wedstrijden spelen. (3de blad).
Nieuw wereldrecord 220 yards door
Ragnhüd Hveger op Willy den Ouden ver
overd. (3de blad).
POLEN ZOU HITLER VÓÓR WILLEN
ZIJN.
Een verklaring te verwachten?
LONDEN, 24 April. (A.N.P.) Dc cor
respondent van de „Daily Telegraph" te
Warschau meent te weten, dat de Poolsche
regeering de wenschelykheid overweegt
om nog vóórdat Hitier Vrijdag in den
Ryksdag zyn rede houdt, een krachtige
verklaring af te leggen, dat een gebieden
de eisch tot inlijving van Dantzig bij
Duitschland door Polen met een kort en
bondig „neen" zou worden beantwoord.
Het voornemen van Polen, zich met alle
tot zyn beschikking staande krachten te
gen een wijziging van den status quo in
Dantzig te verzetten, is langs diplomatie-
ken weg aan Duitschland medegedeeld.
Volgens den correspondent zou kortge
leden bij een bestudeering van den toe
stand in de Vrije Stad gebleken zijn, dat,
afgezien van nationaal-socialistische extre
misten, die niets te verliezen hebben en
nog geen kwart van de bevolking uitma
ken. geen Dantzigers burgers van het
Duitsche Rijk wenschen te zijn. De ont
wikkeling in het Memelgebied sedert de
inlijving bij Duitschland hebben een ver
koelende werking op hen uitgeoefend.
TOCH ONRUST IN POGEGGEN.
WARSCHAU, 24 April. (A.N.P.) De
Poolsche bladen vernemen uit Kaunas, dat
niettegenstaande de Duitsche tegenspraak,
groote opwinding heerscht in het gebied
Pogeggen in het Momelland. De Gestapo
heeft tallooze arrestaties verricht. Het
stoffelijk overschot van de boeren, die tij
dens de incidenten werden gedood, is niet
aan de familie teruggegeven. Men wil doen
gelooven, dat zij naar Litauen zijn ge
vlucht.
