Mm
De Pers commentarieert
Verkiezingsuitslagen
TROUW- EN VERLOVINGSRINGEN Nieuwste modellen
SPORT
VRIJDAG 21 APRIL 1939
DE LE10SCHE COURANT
VIERDE BUD - PAG. 13
de
't Is gebeurd, wat spottend werd voor
speld.
Het „Nationale Dagblad" zet met vette
letters over een heele pagina boven den
uitslag van de Statenverkiezingen:
„DE VOLKSCHE BEWEGING
ONTWAAKT!"
Hoe 't mogelijk is, dat men dit durft con-
cludeeren uit den stembus-uitslag zal wel
niemand goed begrijpen ook niet, en
zelfs heelemaal niet, als hij het, zooals ge
woonlijk, van gi-oote woorden gezwollen
artikel in genoemd dagblad heeft gelezen.
De volksche beweging ontwaakt
Alle andere bladen hebben, zooals be
grijpelijk is, een geheel ander oordeel over
die „volksche beweging", over wat de
stembus ons daarover heeft gezegd en
zeer duidelijk gezegd!
De Maasbode schrijft o.m.:
Het Nederlandsche volk heeft thans
definitief aan den .heer Mussert c.s. te
kennen gegeven, dat het niet de min
ste behoefte gevoelt om door hem
„gered" te worden. Zelfs in „autobus
sen" via „Oss" heeft Mussert de zij
nen niet in veiligheid kunnen bren
gen. Integendeel: dat het in zijn be
weging een beslist nationaal gevaar
zsg, een aanslag op de gezonde men
taliteit van ons volk; een dreiging,
waaraan vooral onder de tegenwoor
dige internationale omstandigheden
afdoende paal en perk moest worden
gesteld.
Dat is geschied.
En dat is meteen misschien het ge
lukkigst verschijnsel van deze zoo
verheugende Statenverkiezingen.
En in een artikel in de T Ij d lezen we:
Het allervoornaamste resultaat is
zeker de méér-dan-halveering der N.
S. B., vergeleken bij 1935. In dat jaar
had het een oogenblik den schijn, als
of de N.S.B. althans een kans maakte
om de vrij stabiele verhoudingen der
Nederlandsche partijen te doorbreken
en overhoop te werpen. Reeds bij de
Kamerverkiezingen van 1937 bleek
intusschen, dat het slechts schijn was.
De helft van de stemmen, die een
oogenblik door dit nieuwe en rooke-
rige stroovuur waren aangetrokken,
keerden reeds twee jaar later naar
hun vertrouwde haardsteden ter ig.
Gisteren is de N.S.B. nog wat verder
ingezakt, zij het niet meer in eenzelf
de tempo. Zij is min of meer gestabi
liseerd, wat voor deze „beweging" een
min of meer langzame, maar in elk
geval zekere dood beteekent.
Wij or.tleenen verder aan een beschou
wing in de Volkskrant:
De Nederlandsche kiezer de kie-
zeres ingesloten heeft gisteren bij
de Statenverkiezingen zijn spreek
woordelijk gezond verstand getoond.
Ook het lawaaierig trompet- en ba
zuingeschal van liberale zijde, dat Co-
lijn eigenlijk niet dat was en dat voor
al de katholieken „op hun nummer
moesten worden gezet", is zonder uit
werking gebleven.
Neen, de heer Colijn behoeft van
wege de Statenverkiezingen zijn mi-
nisterieele biezen niet te pakken, en
de katholieken, van drie zijden vinnig
bestookt: door de liberalen, die ver
dienen het eerst genoemd te worden,
door de sociaal-democraten en door de
N.S.B., Homen sterker in de Staten
terug.
De Gelderlander wijst, evenals
verschillende andere bladen, op den voor
uitgang der R. K. Staatspartij;
Er is reden tot juichen voor de on
zen. Als we den uitslag van het gehee-
le land overzien, dan blijkt de R. K.
Staatspartij een winst van 11 zetels
te hebben geboekt. Met 186 zetels in
totaal beschikt zij veruit over het
grootste aantal provinciale mandaten.
Percentsgewijze is het aantal op de
R. K. Staatspartij uitgebrachte stem
men van 27.77 pet. in 1935 gestegen
tot 29.86 pet. thans. Vergeleken bij de
Kamerverkiezingen bedraagt de voor
uitgang ongeveer één pet., n.L van
28.84 op 29.86. Een gestage en gelei
delijke vooruitgang, zooals men
ziet en een duidelijke aanwijzing, dat
onze partij een stevig bolwerk vormt
in het staatkundig leven in ons land.
In tegenstelling met andere partijen
hebben wij van anderen weinig te
verwachten; wij zijn op eigen kracht
aangewezen en dat juist geeft zulk
een stevigheid aan onze politieke or
ganisatie. Daaraan doet als geheel ge
nomen het feit niets af, dat in de Zui
delijke provincies de N.S.B. aanvan
kelijk onder onze duiven had weten
te schieten. Als we zien, hoe die afge
dwaalde stemmen weer voor een flink
deel zijn teruggekeerd in Limburg
steeg het percentage der onzen met
rond 10 pet.! dan zien we eens te
meer, hoe de Katholieke levensbe
schouwing en de daaruit voortvloeien
de politiek tijdelijk verloren kracht
weet te herwirnen.
De katholieke kiezers in Limburg
hebben daarvan een prachtig staaltje
te zien gegeven.
Wat de -eide andere rechtsche par
tijen betreft, ook deze hebben giste
ren winst kunnen boeken; de anti
revolutionairen 7 zetels en de Chris
telijk- Historischen 2.
In een artikel van de A. R. Nieuwe
Leidsche Courant wordt ojn. deze
opmerking gemaakt:
De anti-papistische groepen moeten
het aanzien, dat de Roomsch-Katho-
lieken in Zuid-Holland 2 zetels win
nen en vergeleken met 1935 bijna
200.000 stemmen ophaalden en het to
tale aantal zetels in het land met 11
vermeerderden. In Limburg werden
er zelfs 3 op de N.S.B. heroverd.
De liberale pers constateert met
verklaarbare voldoening den voqjuitgang
der Liberale Staatspartij.
Over de winst der R. K. Staatspartij
zegt de N. Rott. Crt. alleen dit:
De verbetering van het stemper-
centage der R. K. Staatspartij, de
grootste van de drie kerkelijke par
tijen, van 28.84 tot 29.86, zal dan nog
te danken zijn geweest aan haar ver-
eeniging met de Kath.-Dem. Partij en
aan de toeneming van het aantal R.K.
kiezers tengevolge van den grooteren
kinderrijkdom der R.K. gezinnen.
Uit de socialistische pers citee-
ren wij:
Met groote duidelijkheid leert ook
deze stembus, dat voor dictatoriaal
extremisme, om het even of het zijn
bevelen in Moscou of in Berlijn haalt,
in Nederland geen plaats is. De poli
tieke geschooldheid van ons volk blijkt
een taaie weerstandskracht te bezit
ten, waardoor aan deze gewassen van
uitheemsche bodem het wortel schie
ten wordt belet. Indien ir. Mussert be
hoefte mocht gevoelen om, ter gele
genheid van de vijftigste verjaardag
van den heer Hitier, een heilbood-
schapper naar Berlijn te zenden, dan
kan deze met Mephistofeles uit Goe
the's Faust zijn toespraak inleiden
met de verontschuldigende woorden:
„Ik wou, dat ik betere tijding had.
Vergeef het, laat mij er niet voor boe
ten!"
Voor het overige toont dit nationaal-
socialistisch verkiezingspercentage van
3.89 opnieuw aan, dat, in verhouding
tot de invloed, die deze beweging in
ons volksbestel heeft, eigenlijk vaak
wel wat veel aandacht aan haar wordt
geschonken. Want ondanks werkloos
heid en ondanks veel, dat in de toe
stand, waarin ons land verkeert onbe
vredigend mag heeten, is de N.S.B.
toch eigenlijk nog altijd niet meer dan
een dwergbeweging. Vergelijk dat cij
fer van nog geen vier procent eens
met de ruim twee procent volgelin
gen van predikheer Kersten, even
eens een man, die denkbeelden ver
kondigt, die slechts voor een onbedui
dend deel van ons volk aantrekkings
kracht bezitten. Welnu, is er dan
eigenlijk niet een wat te groot ver
schil in de belangstelling, die de bei
de heeren in ons openbare leven ge
nieten?
Men versta ons wel! Wij zouden al
lerminst willen pleiten voor een ver
slapping van de waakzaamheid tegen
het fascisme. Verre van dien. Maar
men dient zich ook te hoeden voor
een overdreven waardeering van deze
beweging als kracht in ons politieke
leven. Ook deze stembus herinnert er
weder aan hoe povertjes het in wer
kelijkheid met Mussert en zijn aan
hang in ons land is gesteld.
De Vooruit schrijft dat de S.D.A.P.
te Leiden „zeer tevreden" kan zijn met
den uitslag der stemming. Het blad moti
veert dit oordeel aldus:
Wie de verkiezingsuitslag voor wat
de S.D.A.P. betreft aan een beoordee
ling onderwerpt, heeft al dadelijk twee
factpren te laten gelden. In de eerste
plaats was er deze keer voor de stad
Leiden een nieuw element in geko
men, doordat thans in den persoon
van Van Woudenberg een nieuwe
lijstaanvoerder zijn trekkracht moest
beproeven. Immers Van Eek, de grijze
voortrekker der Leidsche arbeidersbe
weging, had deze keer als gevolg van
het bekende besluit omtrent de 65-ja-
rige leeftijdsgrens zijn plaats moeten
inruimen en het is van algemeene be
kendheid, dat de S.D.A.P. in hem een
lijstaanvoerder had, die ook door zijn
persoon een groote werfkracht voor
de lijst der S.D.A.P. uitoefende.
Het is ongetwijfeld waar, dat deze
verandering haar invloed heeft doen
gelden. Van Woudenberg neemt wel
iswaar in het interne organisatieleven
een eerste plaats in, doch naar bulten
was Van Woudenberg toch nog te
weinig bekend.
Een tweede factor, die ook niet ver
geten mag worden, is, dat de verkie
zingsuitslagen van 1935 voor de S.D.
A.P. buitengewoon gunstig waren.
Voor het eerst werd een stemmencij-
fer van boven de 10.000 gehaald en
voor de Staten ging deze sprong zelfs
tot 11.163, om er daarna bij de raads
verkiezingen nog bijna 1000 meer te
halen en te brengen op 12.093.
Als thans dan ook 11.985, in ronde
cijfers dus opnieuw 12.000 stemmen,
slechts 176 minder dan bij de vorige
Kamerverkiezingen, op de lijst der
S.D.A.P. 'in uitgebracht, dan kan er
van zeer groote tevredenheid sprake
zijn. Ieder c-izer zal deze uitslag zijn
meegevallen.
TOTALE UITSLAG V. DE ELF PROV
DER
PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN
1939
"PRTST TWEEDE PR SI
I93S KAMER 1939
1937
O
O
VAN
ROSSUM DU
Juweliers
CHATTEL
Breestraat 95
DRIESSEN
GEMENGDE BERICHTEN
MEISJE UIT FIETSMANDJE GEVALLEN
Door auto overreden.
Voor de oogen van de moeder, bij wie
het achterop in een fietsmandje zat, is gis
termiddag op de Wilhelminasluis te Zaan
dam, die opengestaan had voor het scheep
vaartverkeer, een driejarig meisje door
een zwaar beladen vrachtauto overreden
en gedood.
Een lange file van wielrijders en auto's
staat eenige tientallen malen per dag
tot groote ergernis van de weggebruikers
minutenlang te wachten tot de bruggen
weer gesloten zijn. Is dat eenmaal het ge
val, dan is het de politie welhaast onmo
gelijk het verkeer in ordelijke banen te
houden. Velen' hebben de onhebbelijkheid
om op de fiets te blijven balanceeren te
midden van het samengeperste verkeer.
Voor de moeder reed onzeker slingerend
jongen. Hierdoor «frijnt zij de macht
over haar stuur kwijtgeraakt te zijn. Ter
wijl zij afstapte, kwam ze nog in aanrij
ding met het achterwiel van de fiets van
dezen jongen. Daardoor dompte haar fiets
en viel de kleine uit het fietsmandje op
het brugdek onder de wielen van den
zwaar met aardappelen beladen vracht
auto. ».TeL"
ERNSTIG MOTORONGELUK TE
VALKENSWAARD.
Eén doode, een zwaargewonde.
Gistermiddag is op den Rijksweg in de
bebouwde kom van Valkenswaard een ern
stig motorongeluk gebeurd. Langs den weg
wordt hier een verkeersobstakel gevormd
door een naar voren gelegen huis en juist
op deze hoogte reeds een groote auto van
van Gend en Loos naar links. Tezelfdertijd
kwam van den tegenovergestelden kant
een motor bestuurd door den kapper de V.
met den garagehouder J. H. op de duo,
beiden afkomstig uit Eindhoven. Door het
in den weg staande huis merkten beide
bestuurders elkaar niet tijdig op en een
hevige botsing volgde. De motor schoot
onder de auto en de berijders werden er af
geslingerd.
De V. bekwam een zware hersenschud
ding en een gecompliceerde beenbreuk, ter
wijl H. een been brak.
In ernstigen toestand zyn beide gewon
den naar het ziekenhuis te Eindhoven over
gebracht, alwaar de V. in den afgeloopen
nacht aan de bekomen verwondingen is
overleden.
DOODELIJK MOTOR-ONGEVAL.
Woensdagmiddag reed de 48-jarige ver
zekeringsagent J. v. L. te Hilversum met
een nieuwen motor op den Laarderweg
by Craailo. Vermoedelijk doordat hy niet
voldoende vertrouwd was met zijn motor,
reed hjj onverwachts op den berm en sloeg
over den kop. Hy bekwam een zware her
senschudding en verschillende kwetsuren.
Per ziekenauto werd hij naar het diaco-
nessenhuis vervoerd, waar hjj gisteren aan
de gevolgen van zijn val is overleden.
ARBEIDER DOODGEDRUKT.
Tusschen lorrie en lichtmast bekneld
geraakt.
Gistermiddag omstreeks vyf uur is op
het terrein van de papierfabrieken der
firma Van Gelder en Zn. te Renkum een
lorrie tot ontsporing gekomen. De 60-ja-
rige arbeider J. van Os werd door het wa
gentje geraakt en tusschen een lichtmast
en de lorrie doodgedrukt.
Het stoffelijk overschot van het slacht
offer is naar diens woning overgebracht
KIND IN TOBBE KOKEND WATER
GEVALLEN EN OVERLEDEN.
Te Den Burg (Texel) is op de boerderij
Langebosch aan den Koogerweg het drie
jarig zoontje van de familie van Heer
waarden by het spelen in een tobbe met
kokend water gevallen.
Onmiddellijk na het ongeluk werd het
kind naar het ziekenhuis in Den Helder
vervoerd, waar het ventje aan de bekomen
verwondingen is overleden.
NEDERLANDSCHE KUSTVAARDER
VERGAAN.
Gestrand op de Deensche kust.
Naar Lloyds aan de „Msb." meldt is het
Nederlandsche motorschip Spes, dat toe
behoort aan H. Boon te Zwartsluis, ter
wijl het in ballast voer by Agger in De
nemarken gestrand en totaal wrak gesla
gen.
Omtrent het lot van de bemanning, wel
ke op deze kustvaarders gewoonlijk
slechts uit enkele personen bestaat, wordt
niets gemeld.
De Spes is 184 bruto en 112 netto tons
groot en is in 1930 gebouwd op de werf
van de.gebr. Mittendorff te Dedemsvaart.
AAN BRANDWONDEN OVERLEDEN.
In het R.K. ziekenhuis te Losser is van
daag overleden de ongehuwde M. Elshof
uit Overdinkel, die by een brand op 14
dezer ernstige verwondingen had opge-
loopen.
TWEE BERGEN MET HOOI EN HAVER
VERBRAND.
Doordat kinderen met lucifers speelden.
Gistermiddag zijn te Apeldoorn op het
erf van den landbouwer D. J. Olcman, aan
de Deventer Straat, naast de Sint Jozef
stichting, een berg met 12.000 pond stroo
en een berg met 12 vim haver afgebrand.
Een vierjarig jongetje had den brand ver
oorzaakt door met lucifers te spelen. De
brand was gevaarlijk belend door vee
stallen. De brandweer wist evenwel uit
breiding te voorkomen.
Verzekering dekt de schade.
BOERDERIJBRAND TE NUEVEEN.
Veel vee omgekomen.
Een felle brand heeft in den afgeloopen
nacht gewoed in de boerderij van den
heer P. Pinberg, en bewoond door den
landbouwer J. C. Rodermond, te Nijeveen
b(j Meppel.
Het geheele achterhuis brandde in een
minimum van tijd af, waarbij al het vee:
acht koeien, een paard en eenige varkens
omkwam. De geheele landbouwinventaris
ging verloren. Het voorhuis, kon echter
door de brandweer behouden blyven. De
oorzaak van den brand is vermoedelijk
kortsluiting. Verzekering dekt de schade.
ONVEILIG STRAND.
Het strand aan het Wassenaarsche Slag
is on veiling tusschen de strandpalen 92
en 93, op Woensdag 26 April en Vrijdag
28 April van 1016 uur.
Voorts is het strand te Scheveningen
onveilig tot Katwijk, op Donderdag 27
Aprjl van 1016 uur, telkens wegens
schieten met geschut.
De aandacht wordt er op gevestigd, dat
het strand eerst weder totgankelyk is, na
dat de roode vlaggen, welke de onveilige
strook aanduiden, zyn ingehaald.
Van Amsterdam zegeviert
in de ronde van
Purmerend
Moeke eerste bij de amateurs
De eerste wegwedstrijd in ons land, de
Ronde van Purmerend, gisteren gehouden,
heeft geen verrassende resultaten opge
leverd.
De koers der profs, en onafhankeiijken
eindigde in een sprintzege van van Am
sterdam, die met Braspenning, Motko,
Houtzeel en van Nek gelijk aan dc finish
arriveerde.
Motke toonde zich bij de amateurs even
als vorig jaar de sterkste. Ook in deze
categorie moest de sprint de beslissing
brengen.
Zoo leverde deze eerste belangrijke weg
wedstrijd op Nederlandschen bodem prac-
tisch geen nieuwe gezichtspunten op. Zij,
die vorige jaren steeds tot den eersten be
hoorden, bleken ook nu de sterksten te
zijn. Bij de profs, kwam dit al zeer sterk
tot uitdrukking.
De onderlinge strijd tusschen de kop
stukken was echter buitengewoon interes
sant Reeds in de eerste ronde werd de
sliert van negentig renners, die in de stad
Purmerend gestart was in vieren gebrok
keld. De kopstukken zetten er een fel tem
po in, daarbij elkander nauwlettend in het
oog houdend. Zes renners namen een voor
sprong, n.l. Braspenning, van Amsterdam,
van Nek, Houtzeel, Pronk en Motke, doch
op korten afstand volgde de sterke com
binatie Sc hul te, Middelkamp; de Korver
Van Stek, C. Bakker en Gommans. Oor
spronkelijk was hun achterstand slechts
100 meter en het zag er naar uit, dat deze
groepen zich aaneen zouden voegen. Steeds
wanneer de aansluiting tot stand scheen te
zullen komen, verhoogden de zes leiders
echter het tempo. Zoo bleef het een fraaie
achtervolging.
In de zesde ronde dunde de tweede
groep: de Korver viel uit en Gommans
moest lossen. De vier overigen hielden
evenwel vol. Tweemaal trachtte Schulte
aan de bewaking van Middelkamp, Bakker
en van Stek te ontsnappen, doch zijn po
gingen bleven onbeloond. Intusschen draai
den de koploopers door met een gemid
delde snelheid van 43 km. en vergrootten
zienderoogen hun voorsprong. Pronk kon
het tempo niet meer volgen en liet zich af
zakken.
Eindelijk na een 75 km. lukte het Schulte
weg te loopen. Alleen zette hy de achter
volging in. doch tegen het prachtige werk
van het leidende quintet bleek ook hij
niet op te kunnen. Zijn achterstand van
ruim 1 minuut groeide zelfs tot 2 min. 12
stc. Middelkamp verdween hierna spoe
dig van de Purmerwegen en C. Bakker
viel terug tot de achterblijvers.
Met zijn vijven kwamen van Amsterdam,
Braspenning, Motke, Houtzeel en van Nek
aan de eindstreep aan, waar de sprint den
eerste zege bracht. Schulte werd nog in-
geloopen door den Nijmegenaar van Swelm
Met 3 min. 42.8 sec. achterstand kwamen zij
binnen. Schulte won gemakkelijk de sprint
De uitslag was:
Profs en onafhankelijken 100 km.: 1. A.
van Amsterdam (Leiderdorp) 2 uur 27
min. 49 sec.; 2. Braspenning, Prinecnhngr;
3 L. Motke, Amsterdam; 4 L. Houtzeel,
Amsterdam; 5. Piet van Nek, Nieuwen-
dam, allen in dcnzelfden tijd Op 3 min. 42.8
sec.; 0. Schulte, Den Bosch en 7. van Swelm
Nijmegen. Met grooten achterstand: 8.
Steenbakker, St. Mich iel Gestel; 9. R.
Kroese, Amsterdam; 10. F. Pronk, De Belg
Jocq de Meyer werd elfde. Zijn landge
noot Detoor staakte den strijd. Naar hij
vertelde ging het hem hier te rap.
Hoog tempo bij de amatenrs.
De amateurs reden eveneens 100 km. in
een hoog tempo en hadden slechts 7 minu
ten meer noodig. Een vijftiental renner*
voerde den boventoon, die kort voor het
einde in twee groepen uiteenvielen. Bijna
zouden deze gelijk aan de eindstreep zijn
gekomen, doch op het laatste oogenblik
kon de leidende groep den aanval afslaan.
Belangrijk werk werd hier verricht door
Toon Pijnenburg, doch hij kon zijn strijd
niet volhouden en moest 30 km. voor het
einde opgegeven. Ook Engel, die steeds in
de voorste gelederen was, kreeg op het
laatste gedeelte moeilijkheden en zakte af.
De uitslag was:
Amateur 100 km.: 1. Moeke. Weesper-
lraespel 2 uur 34 min. 7 sec.; 2. Groot, Am
sterdam; 3. Lodewyks. Leiden; 4. G. Saes,
Weert: 5, H. de Hoog. Amsterdam; 6 J. van
Viiet, Gouda; 7. v. d. Heide, Haarlem; 8.
Bofinger. Amsterdam. Op 100 meter in
groep: 9. Bosma, Opmeer; 10. Hofstede.
Bij de nieuwelingen werd in de .sprint
winnaar Ch. Smits uit Rotterdam, die de
50 km. aflegde in 1 uur 18 min. 39 sec.;
2. Faanhoff Amsterdam; 3. Savelskoul,
Den Bosch.
NIEUW SWIFT-COMB1NATIE.
A.s. Zondag zal verreden worden de laat
ste rit van de wintercompetitie, waaraan
door alle categorien zal worden deelgeno
men. Samenkomst 9 uur in het Clubhuis.
PAARDENSPORT
LEIDSCHE OFFICIERS JACIIT-
VEREENIGING.
Door de L. O. J. V. wordt op Zaterdag
29 April ajs. een terreinrit georganiseerd,
het begin- en eindpunt is nabij de halte
Den De ijl. Het vertrek is bepaald te 14.15
uur, de duur der rit op 2 uur.
