BINNENLAND
DONDERDAG 20 APRIL 1939
30ste Jaargang No. 9316
Bureaux Papenrracht tt. Adv. «n Abonn.-tarleven *te paf. I
Telefoon: Redactie 15, Administratie 535. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 1M00J. Postbu, 11.
De uitslag van de stembus
Wij hebben al onzen abonné's vanmorgen
in een ochtend-editie van onze courant
een groot aantal gegevens en het eind-re
sultaat van de stemming van gisteren me
degedeeld. De beschouwing daarover, wel
ke wij gaven onder den verschen indruk
van de steeds maar op de telex door-rol
lende cijfers, behoeven wij bij nadere be
studeering niet te rectificeeren.
Wij meenen ons te mogen veroorlooven,
een passage uit die beschouwing hier te
herhalen.
De R.-K. Staatspartij is sterk voor
uitgegaan in verhouding met de stem
ming voor de Prov. Staten in 1935. is
óók nog vooruitgegaan, als men de cij
fers vergelijkt met die van de stern-
min voor de Tweede Kamer in 1937,
welke stemming heel gunstig voor de
partij is geweest.
Wij constateeren dit met dankbaar
heid; al willen wij er onmiddellijk aan
toevoegen, dat ook nu nog niet is be
reikt, wat bereikt worden kan en be
reikt worden moet en bereikt wor
den zal, als 'ns alle Katholieke kies
gerechtigden him kiesplicht goed be
grepen en uitoefenden!
Op de bereiking van het doel, in de laat
ste woorden neergelegd, moeten alle pro
pagandistische krachten gericht blijven!
Degenen, die tegen de R.-K. Staatspartij,
tegen de Katholieken hebben gestreden èn
met haat en laster hebben gestookt, zijn
nu teleurgesteld over het bereikte
resultaat!
Dat de Katholieken steeds méér en méér
mogen begrijpen, dat critiek op partij en
partij-leiding en partij-leiders geoorloofd,
gewenscht, nuttig en noodzakelijk kan zijn,
maar dat het daarvoor niet de tijd is aan
de stembus.
Aan de stembus moet een eenheid zijn
eenheid uit beginsel, eenheid als krach
tig verweer op de aanvallen op de Kerk
van Christus.
Wat in de uitslag dezer verkiezing
ook bijzonder verheugend is, is het bewijs,
dnnr het Nederlandsche volk geleverd, dat
het wil de democratie de demo-
ciatie, maar: de voorkeur gaat sterk uit
naar een andere democratie, dan die
van de sociaal-democratie, dan die van de
S D. A. P.! - Ons dunkt, dat door steeds
breedere kringen in het optreden van de S.
D. A. P. vaak en helaas, terecht
meer demagogie wordt gevoeld en
gezien dan democratie!
Ons volk wil de democratie, maar:
een gezonde democratie. Deze verheu
gende conclusie moet worden getrokken
uit de stembus van gisteren.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
OPNIEUW VONNIS GESTREKEN.
De Avondpost schrijft o.m.:
Het Nederlandsche volk heeft gisteren
opnieuw vonnis gestreken over de N.S.B.
Dit is voor ons het belangrijkste feit van
den uitslag.
Nadat reeds in 1937 het totaal aantal
stemmen van deze partij was gedaald van
294.596 tot 171.057, of wel van 7.94 op 4.21%,
is het gisteren gezakt tot 159.872, hetgeen
een percentage beteekent van 3.89. Wel is
de daling sinds 1937 niet zoo héél groot,
maar sinds de vorige Staten-verkiezing (in
'35) is zij geweldig; de N.S.B. ziet haar 44
Statenzetels in het land verminderd tot
21. Een harde tik!
Wij hebben niet behoord tot hen, die by
deze stembus een soort radicale vernietiging
van deze groep verwachtten. Wy hebben
steeds gemeend, dat zij zich ongeveer zou
haidhaven op het peil van '37, omdat in
dit jaar de radicale afval eigenlijk reeds
had plaats gevonden. Zij is echter thans nog
verder achteruit gegaan. Dit is verblijdend.
Er zit niet de minste groei meer in deze
on-vaderlandsche groep, integendeel. Dit
is een verschijnsel, dat een gunstig getui
genis aflegt omtrent den aard van ons volk.
Het laat zich niet vangen door de demago
gie van het nationaal-socialisme, het heeft
opnieuw getuigd, dat het van d< dictatuur
niet is gediend; dat het prijs stelt op zyn
rechten en vrijheden; dat het geen import
wenscht van buitenlandsche dwangsyste
men. De heer Mussert heeft aan den voor
avond der verkiezingen gezegd, dat de
N.S.B. zou „doorgaan", ook al haalde zy
slechts 1% der stemmen. Hij kan inderdaad
..doorgaan". Maar hy zal zijn tanden vol
strekt nog verder stuk-bijten op onzen vrij
heidszin.
DE WERELD lN
VOGELVLUCHT
LONDEN: Wij schreven gisteren, dat de
periode van betrekkelijke rust in de inter
nationale atmosfeer door het uitblijven van
sensatie-nieuws en door het feit, dat pas
op 28 April door F.'tier geantwoord zal
worden op Roosevelts voorstel, daarom
rog geen vermindering van spanning met
zich meebrengt.
Toch hoort men hier en daar een geluid,
dat hoopvol stemt. Zoo heeft gisteren de
Engelsche minister van buitenlandsche za
ken lord Halifax in het Hoogerhuis een
rede gehouden, welke erop gericht was, de
gemoederen te kalmeeren. Hij heeft gezegd
dat Engeland niet aan eenige omsingelings-
puging denkt, zooals men van de zijde der
befaamde „as" gelieft te beweren. Iets der
gelijks zou geheel en al buiten de traditio-
reele politiek van Engeland liggen, welke
er juist "naar streeft, om te lever, en te la-
leven. Integendeel was Engeland nog
altijd bereid om mee te werken aan iedere
puging tot verbetering van de wederzyd-
sche verstandhouding, indien deze poging
weerklank vond bii de tegenpartij. In dit
verband zinspeelde lord Halifax zelfs op
een mogelijken terugkeer van den Brit-
schen ambassadeur naar Berlijn. Dat is
ongetwijfeld een lieflijk en hoopgevend
lentegeluid en wij hopen van harte, dat
het aldus door de as-mogendheden zal
wcrden begrepen.
Wij vreezen, dat de Duitsche en Italiaan-
sche pers ook nu weer zal spreken van het
zoete geluid van den vogelaar en zal blij
ven bij de herinnering aan de veertien
punten van Wilson, welke zulke mooie be
loften inhielden, maar waarvan niets te
recht is gekomen.
Deze vergelijking moge handig gevonden
zyn, zij gaat echter niet op. Want de om
standigheden van toen verschilden hemels
breed met die van nu. Toen was Duitsch-
land na den oorlog verslagen, nu staat het
weer krachtig en behoeft het zich geen
vernederend vredestractaat te laten op
dringen. Bovendien heeft de wereld in de
tusschenliggende 20 jaar heel wat geleerd.
De situatie is dus wel heel anders. Het is
evenwel de vraag of het machtsbewustzijn
en de waan, met geweld iets te kunnen be
reiken, gestorven zijn. Na den oorlog was
het vooral Frankrijk, dat de boog zoolang
gespannen hield, totdat hij brak.Zal Duitsch-
land nu in dezelfde fout vervallen?
Industrie-financiering
Uii het verslag over het boekjaar 1938
van de N.V. Maatschappij voor Industrie
financiering blijkt, dat de credietverlee-
ning zich gedurende dat jaar verder ont
wikkelde.
De drang naar uitbreiding van de Ne
derlandsche industrie bleek ook in vele
gevallen, waarin de medewerking der
N.V. 'werd verzocht voor de verstrekking
van bedrijfskapitaal voor het financieren
van een grooteren omzet. Voor zoover het
daarbij ging om crediet op korten termijn,
moesten deze aanvragen op principieele
gronden worden afgewezen.
Het karakter der credietverleening
wordt wel het beste gedemonstreerd
door het feit, dat in niet minder dan
5 van de 9 gevallen waarin geduren
de 1938 een crediet werd toegezegd,
het geld bestemd was voor den bouw
van een nieuwe fabriek, omdat het
oude gebouw waarin de betreffende
onderneming haar bedrijf uitoefende,
door hare ontwikkeling te klein was
geworden.
Verder werd in 3 gevallen finan-
cieele medewerking verleend voor de
fabricage van een artikel dat tot dus
ver in Nederland niet werd gemaakt,
terwijl in één geval, een financieele
reorganisatie werd mogelijk gemaakt,
die de betrokken onderneming ook
financieel wederom op gezonde basis
zal brengen. In totaal werd in 1938
een bedrag van 1.340.000 toegezegd.
Reeds in het vorige jaarverslag werd te
kennen gegeven, dat voor een verdere
ontwikkeling van de credietverleening
door deze maatschappij een belangryke
verbetering van hare kapitaalspositie zou
moeten plaatsvinden. In verband daar
mede is het verheugend, dat de regeering
zich bereid verklaarde een verhooging van
het aandeelenkapitaal der vennootschap
tot 2 millioen te bevorderen. Een daar
toe strekkend wetsvoorstel werd 16 Maart
1939 tot wet verheven en in Staatsblad no.
3600 afgekondigd.
Door den staat gegarandeerde
credieten.
Van de 14 door het Werkfonds verleen
de industrieele credieten ad f 2.287.500.
stonden op 1 Jan. 1938 nog 9 uit, waarvan
het bedrag pro resto 471.000.bedroeg.
Door totale aflossing van 4 credieten tot
een oorspronkelijk bedrag van 309.000.—
en de verplichte gedeeltelijke aflossingen
van de andere credieten, daalde het totale
uitstaande bedrag per 1 Jan. 1939 tot
f 162.000.verdeeld over 5 credieten. De
door den Staat aan de vennootschap voor
deze credieten verstrekte leeningen wer
den ingevolge de terzake overeengekomen
bepaling, met het bedrag der aflossingen
verminderd.
Evenals vorig jaar was aan de vennoot
schap het beheer opgedragen over de door
den Staat (Werkfonds) ten behoeve van
de industnefinancieering door derden ver
strekte credieten. Van de 70 door het
Werkfonds gegarandeerde credieten tot een
bedrag van 2.925.860.— (waarvan 55 ad
402.350.voor 'motorkustvaartuigen)
stonden op 1 Jan. 1938 nog uit 45 credie
ten tot een bedrag pro resto groot
725.289.— (waarvan 37 ad 207.208
voor motorkustvaartuigen). In 1938 wer
den van deze credieten 11 waarvan het
oorspronkelijk bedrag 273.500.bedroeg
(w.o. 9 ad 61.500.voor motorkustvaar
tuigen) geheel afgelost, terwijl op de an
dere credieten gedeeltelijke aflossingen
plaats vonden, zoodat op 1 Jan. 1939 nog
uitstonden 34 credieten tot een bedrag
pro resto groot 411.165.(waarvan 28
ad 142.465.voor motorkustvaartui
gen).
Deelnemingen.
Op 31 Dec. 1937 was door de vennoot
schap voor 400.000.deelgenomen in
het pref. aandeelenkapitaal van een on
derneming. Op dit bedrag, dat op 1 Juli
1937 was gestort, werd in 1938 een divi
dend van 10.000.ontvangen. Geduren
de 1938 kwam de reeds in 1937 toegezeg
de deelneming van 50.000.in het pref.
aandeelenkapitaal van een andere onder
neming tot stand, onder gelijktijdige af
lossing van het aan deze onderneming
tot dat bedrag verleende Werkfondscre-
diet. Het bedrag aan deelnemingen was
dientengevolge op 31 Dec. 1938 450.000.
Verder werd in 1938 een deelneming
van 200.000.in- het pref. aandeelenka
pitaal van een ond'rneming toegezegd on
der voorwaarde, daf daarmede het inder
tijd onder garantie van den Staat (Werk
fonds) aan deze onderneming door een
particuliere bank verleende crediet ad
180.000.zou worden afgelost.
Credietaanvragen.
Op 1 Jan. 1938 waren nog 25 credietaan
vragen in behandeling, terwijl gedurende
1938 123 nieuwe aanvragen werden inge
diend. Hiervan werden 114 afgewezen of
ingetrokken en 9 toegestaan, zoodat op
31 Dec. 1938 nog 25 aanvragen in behan
deling waren. Het belangrijke aantal af
wijzingen moet grootendeels worden ge
weten aan het feit, dat velen nog steeds
een onjuist begrip hebben van deze cre
dietverleening. Van de nieuw ingediende
aanvragen konden dan ook niet minder
dan 55 zonder nader onderzoek worden
afgewezen.
De afwijzingen kunnen overigens als
volgt naar het voornaamste bezwaar dat
tegen de aanvrage gold, worden gegroe
peerd: werkplaatsing 20, te groot risico
31, niet op het terrein der vennootschap
23, op andere wijze gefinancierd 9, te wei
nig eigen kapitaal 9 en door den aanvra
ger ingetrokken 17.
SCHEVENINGENS STRAND NOG
ZONDER TENTEN.
Defensie heeft bezwaren.
Zoo tegen de maand Mei heerscht op het
Seheveningsche strand gewoonlijk een
groote drukte in verbond met den opbouw
van de kramenstad langs den strandboule-
vard en bij de badbedrijven, waarvoor
eveneens tal van tenten en gebouwtjes
moeten worden neergezet. Ditmaal is er
evenwel een ernstige stagnatie in de op
bouw van de tentenstad gekomen, omdat
de militaire autoriteiten hier voorloopig
een verbod voor hebben uitgevaardigd.
Waar in de tweede helft van Mei het
badseizoen geopend zou worden is dit voor
de Seheveningsche badautoriteiten natuur
lijk een ernstige belemmering van haar
voorbereidingswerkzaamheden. Men hoopt
evenwel, dat na eenigen tijd de toestem
ming tot opbouw toch nog zal loskomen
met het oog op de groote belangen, welke
op het spel staan voor de badplaats Sche-
veningen. Defensiebelangen zijn evenwel
primair, dus hoe deze moeilijke kwestie ten
slotte zal worden opgelost, staat nog niet
vast. Voor de tientallen neringdoenden, die
des zomers op het strand in hun kramen
hun brood verdienen, zijn de genomen
maatregelen natuurlijk allesbehalve pret
tig-
Er bestaat kans, dat weldra de militai
ren, welke thans in verschillende Seheve
ningsche hotels zyn ondergebracht, naar
speciale barakken zullen worden getrans
porteerd, althans uit de hotels zullen ver
dwijnen. „Tel."
DREIGDEN ER MOEILIJKHEDEN BU
DE STEMMING?
Een spoed-circulaire was door de
Regeering aan de burgemeesters gericht.
Vanwege Binnenlandsche Zaken was vóór
de verkiezing van de Prov. Staten een
spoed-circulaire gericht aan alle burge
meesters in ons land.
Deze circulaire luidde als volgt:
Volgens verkregen aanwijzingen zou de
kans bestaan dat pogingen in het werk
gesteld worden om bij gelegenheid van de
stemming ter verkiezing van de leden
van de Staten dezer provincie moeilijk
heden te veroorzaken door in het stem-
bijet, dat zooals u bekend is, dichtgevou
wen in de stembus moet worden gedepo
neerd, een in zwavelzuur gedrenkte stof in
te sluiten, waarvan beschadiging van an
dere stembiljetten het gevolg kan zijn.
In het midden latende in hoeverre deze
aanwijzingen op betrouwbaren grond rus
ten, acht ik het op verzoek van den minis
ter van Binnenlandsche Zaken niettemin
van buitengemeen belang dat door u on
afgebroken het oog wordt gehouden op de
biljetten, die in de stembus worden ge
daan.
Indien u mocht vermoeden dat een stem
biljet teekenen vertoont, dat daarmede
gehandeld is als bovenbedoeld, dan ware
de kiezer daarop opmerkzaam te maken en
hem te wyzen op artikel 129 van het Wet
boek van Strafrecht. Dit artikel luidt:
„Hij, die bij gelegenheid eener krach
tens wettelyk voorschrift uitgeschreven
verkiezing, opzettelyk een plaats gehad
hebbende stemming verijdelt of eenige be
drieglijke handeling pleegt, waardoor aan
de stemming een andere uitslag wordt ge
geven dan door de Wettig ingeleverde
stern-biljetten zou zyn verkregen, wordt
gestraft met gevangenisstraf van ten
hoogste een jaar en zes maanden".
Van uw bevinding ware onder opgave
van de namen, enz., van den betrokken
kiezer, den juisten tijd en de personen, die
het feit mede hebben geconstateerd mede-
deeling te doen aan den commissaris van
politie in de afdeeling, waartoe uw stem
bureau behoort.
GROENTENCONSERVEN IN BLIK
Ondernemersovereenkomst verbindend
verklaard.
De minister van Economische Zaken
heeft naar aanleiding van een door een
aantal groentenconservenfabrikanten inge
diend verzoek tot algemeen verbindend
verklaring van een ondernemersovereen
komst tot regeling van de productie van
groentenconserven in blik of andere her
metisch gesloten verpakking n met uit
zondering van glas, het volgende overwo
gen:
Dat deze overeenkomst, welke wordt ge
steund door een groote meerderheid van
de ondernemers in den betrokken bedrijfs
tak, de strekking heeft de herhaaldelijk
voorkomende overproductie in deze indu
strie te voorkomen.
Dat daardoor een einde zal worden ge
maakt aan een, als gevolg van deze over
productie steeds weer terugkeerenden
prysstryd, welke leidt tot een ontwrich
ting van de productie en den afzet van
grotnteconserven; zoodat aangehaalde
overeenkomst geacht moet worden voor de
economische bedrijfsverhoudingen in den
betrokken bedryfstak overwegende betee-
kenis te hebben.
Voorts is overwogen, dat de overeen
komst door meer gestabiliseerde productie-
en afzetverhoudingtn in het leven te roe
pen tot geregelder toestanden in deze in
dustrie zal kunnen leiden.
Dat bij een economisch gezonde groenten
conservenindustrie niet slechts de recht
streeks hierbij betrokken groepen van be
langhebbenden zijn gebaat, doch dat zij
ook in het algemeen belang moet worden
geacht.
Op grond hiervan heeft de minister de
ondernemersovereenkomst algemeen ver
bindend verklaard voor den duur van één
jaar, ingaande 20 April i939.
Voorts is bepaald, dat aan de N.V. van
WagenbergFesten te Vlijmen, inafwij-
king van het in artikel 3 van de onderne
mersovereenkomst daaromtrent bepaalde,
een basiskwantum zal worden toegestaan
van 200.000 liter groentenconserven, waar
van 1/3 deel dubbele spercieboonen.
HET NEDERLANDSCHE PAVILJOEN
TE NEW-YORK
Allegorische schildering in de eerehal
Naar wij vernemen zal in de eerehal van
het Nederlandsche paviljoen op de binnen
kort te openen wereldtentoonstelling te
New-York, een allegorische schildering
worden aangebracht bestaande uit 124 ra
men van 1.60 bij 1.60 meter. Het middel
punt van deze allegorische schildering
wordt gevormd doqr een afbeelding van
H.M. de Koningin, terwyl daar omheen de
afbeeldingen zijn van Prinses Juliana,
Prins Bernhard en Prinses Beatrix, alsme
de die van alle koningen en stadhouders
uit het Huis van Oranje-Nassau.
Dtl nummer beslaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Halifax heeft in het noogerhuis Enge-
lands politiek uiteengezet (2de blad).
Volgens Gayda zal de as RomeBerlijn
geen tegenvoorstellen aan Roosevelt doen.
(2de blad).
Binnenland
Nadere bijzonderheden over de Prov.
Statenverkiezing. (2de blad).
Een verslag inzake Industrie-financie
ring. (1ste blad).
„BOLLENZONDAG".
BIJ GOED WEER OP 23 APRIL.
De V.V.V. ,,'s-GravenhageM schryft ons:
BU goed weer kan Zondag a.s. 23 April
d e bollenzondag verwacht worden.
De hyacinthen zUn in vollen bloei en
blinken uit in kleurenpracht. Ook de vroege
tulpen beginnen te ontluiken en toonen
hun felle tinten.
Door het koude weer der laatste dagen
zUn nog veel narcissenvclden in bloeL
BELANGRIJKE MEDEDEELINGEN
VAN DE SPOORWEGEN.
Prijsverlaging eerste maand
spoorabonnement
Jlaar wy vernemen hebben de Neder
landsche Spoorwegen besloten tegemoet te
komen aan den veelvuldig geuiten wensch
der reizigers om den prijs van de eerste
maand van een algemeen abonnement te
verlagen. De extra prUs voor deze maand
Is voor de derde klasse verlaagd van 15.
tot 10.voor de tweede klasse van
21.50 tot 14.50 en voor de eerste klasse
van 25.tot S 17.
In- en uitstappen bij de
spoorwegen.
De Nederlandsche Spoorwgcen hebben,
zooals men weet, voor een vlot in- en uit
stappen bU haar electrischc en diesel-elec-
trl-che treinen „eenrichtingsverkeer*' inge
steld.
Duidelijk staat bij de deuren en in de
treinen aangegeven, waar men in- en waar
men uit moet stappen.
Helaas wordt door de reizigers nog her
haaldelijk tegen dezen regel gezondigd.
De directie heeft thans nogmaals per
dienstorder het personeel op de noodza-
kelykhcid van goed in- en uitstappen van
het publiek gewezen. Indien het in dit
opzicht in gebreke blijft, moet het perso
neel met tact optreden, ten einde tot een
goede naleving der voorschriften te ge
raken.
Bovendien heeft men op alle stations,
in de gangen en op de perrons, een duide-
lUk bord opgehangen, waarop het publiek
op het juist in- en uitstappen gewezen
wordt.
De reiziger vergete niet, dat deze rege
lingen getroffen zijn om een vlotten gang
van zaken te bewerkstelligen.... en dit
is in de eerste plaats een belang der rei
zigers zelf.
Faciliteit voor houders van
weekkaarten.
Naar wU vernemen zyn de mogelykhe-
cien van een weekkaart der Nederland
sche Spoorwegen belangrijk uitgebreid,
waardoor zij voor de houders van veel
meer waarde geworden zUn.
Immers was het tot nu toe zoo, dat de
p'aats van bestemming des morgens voor
acht uur moest zyn bereikt, terwUl de
terugreis eerst 's middags na vier uur kon
worden aanvaard.
Was men daartoe op een bepaalden dag
riet in de gelegenheid, dan kon de week
kaart niet worden gebruikt en moest dc
volle enkele reisprys worden betaald.
De houders van een weekkaart kunnen
voortaan in zoo'n geval 's morgens tot
twaalf uur vertrekken en 's middags reeds
van twaalf uur af terugkeeren tegen bij
betaling van den halven enkele rcisprijs.
Men is dan toch voordeclig uit, omdat
het twaalfde deel van den prijs van een
weekkaart (deze zUn namelijk zes dagen
tweemaal per dag geldig) plus dc halve en
kele reisprijs, goedkooper is dan de nor
male prys van een enkele reis.
