Een boodschap van
president Roosevelt
Van de nieuwe aan de oude wereld
Onze vredeswil zal
meetellen
Spanning concen
treert zich weer
om Spanje
Het anti-agressie
systeem
BUITENLAND
De verovering van
Albanië
ZATERDAG 15 APRIL 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD PAG. S
President Roosevelt heeft griste ren voor
den raad van bestuur van de pan-Ame-
rikaansche unie een rede gehouden, waar
in hij ojn. zeide, „dat er niets is, dat de
oude wereld noodzakelijkerwijze tot een
nieuwe ramp moet leiden". De president
stelde de vraag wat de beide Amerika's
behoedt voor de „tragische verwikkelin
gen, die de oude wereld thans maken tot
een nieuwe kampplaats voor worstelin
gen".
Het antwoord, zeide hij, is spoedig ge
vonden. Het is de pan-Amerikaansche
groep, die in openbare conferenties met
openlijk overleg werkt
Het is noodzakelijk voor den vrede, dat
ook elders in de wereld op die manier over
leg wordt gepleegd en dat men dit overleg
niet uitstelt totdat de in oorlogen opgesta
pelde ruïnen de volken samen dwingen tot
heropbouw van hun verwoeste landen.
De menschen, zoo vervolgde Roosevelt,
zijn niet de gevangenen van het noodlot,
doch van hun eigen geest. Nog slechts en
kele dagen geleden noemde het hoofd van
een groote natie zijn land de gevangene
van de Middellandsche Zee.
Even later karakteriseeerde een ander
staatshoofd, toen hij vernam, dat een buur
land op zich genomen had, de onafhan
kelijkheid van een anderen buur te ver
dedigen, deze overeenkomst als een bedrei
ging en omsingeling. Tech bestaan er geen
dingen als omsingeling, bedreiging of ge
vangenzetting van 'n vreedzame natie door
andere vreedzame naties.
De Amerikaansche vrede, dien wij he
den vieren, draagt niet het kenmerk van
zwakheid. Wij zijn bereid hem met al onze
kracht te handhaven en te verdedigen en
kracht tegenover kracht te stellen, als een
poging mocht worden gedaan, onze instel
lingen omver te werpen of de onafhanke
lijkheid van eenig lid van de groep te be
knotten.
Mocht economische druk de aanvals-
mcthode zijn, dan verklaar ik plech
tig, dat mijn eigen land ook economi
scher. steun zal verleenen, zoodat geen
Amerikaansche natie eenig deel van
haar souvereine vrijheid en haar eco
nomische welvaart behoeft prijs te ge
ven.
De Amerikaansche familie van naties
heeft het recht, zich tot de rest der wereld
te richten. Wij hebben verder strekkende
belangen dan alleen de verdediging van
ons door de zee omspoelde werelddeel. Wij
weten, dat de ontwikkeling der volgende
generatie ook de oceanen, die ons van de
oude wereld scheiden, zal vernauwen. De
volgende generatie zal moeten streven
naar metheden, waarbij de nieuwe wereld
met de oude kan samenleven.
De zuiverste verdediging van den vrede
in ons werelddeel, zoo besloot Roosevelt,
moet altijd gelegen zijn in de hoop, dat on
ze zusternaties aan de overzijde de zeeën
de boeien, die haar tot eeuwigdurende
oorlogvoering dwingen, zullen verbreken.
Ook wij hebben belang bij de wereldge
beurtenissen Onze vredeswil zal meetel
len bij het bepalen van de opvolging der
wereldgebeurtenissen. Dit is de levende
boodschap, die de nieuwe wereld aan de
oude kan zenden.
REDEVOERING VAN STAATS
SECRETARIS HULL.
Ook staatssecretaris Huil heeft gister
avond in het gebouw van de pan-Ameri
kaansche Unie te Washington een rede
voering uitgesproken, waarin hij krach
tig de „geweldpolitiek" veroordeelde,
VOLDOENING IN ENGELAND.
Gezaghebbende Engelsche politieke krin
gen geven uiting aan zeer groote voldoe
ning over de redevoering van Roosevelt,
die zijn stem gevoegd heeft en zijn gezag,
by de eergisteren door Chamberlain en
Daladier afgelegde verklaringen tot hand
having van den vrede en tegenstand te
gen ieder ontketenen van een conflict.
Men acht het uiterst belangrijk, dat Roo
sevelt er prijs op gesteld heeft, zijn on
middellijke instemming te betuigen met
het vredesstreven in Europa door te ver
klaren, dat de vredeswil van Amerika
even groot is als zijn wil tot onderlinge ver
dediging.
De aankondiging, dat het Amerikaansche
volk zyn stem zal doen hooren, om orde
te brengen in de wereldzaken, wordt uitge
legd als ee i bevestiging, dat de Vereenigde
Staten besloten zyn, alle verantwoorde-
ïykheden te aanvaarden, die op iedere
groote natie rusten ten aanzien van het be
veiligen der vreedzame ontwikkeling der
menschheid, en dat de Amerikaansche re
geering zich door geen enkele overweging
zal laten afbrengen aan dien plicht.
SCHELD-COMMENTAAR DER
DUITSCHE PERS.
De rede van Roosevelt geeft de Duit-
sche pers aanleiding den president der Ver
eenigde Staten er van te beschuldigen de
hand te reiken aan de „politiek van om
singeling, welke door het Britsche kabinet
wordt gevoerd".
De „Lokal Anzeiger" spreekt van den
„omsingelaar Roosevelt, die ook aan het
werk is" en van de „aanmatigende rede
voering van den Amerikaanschen presi
dent".
De officieuze „Deutsche Dienst" maakt
het nog bonter en critiseert in een artikel
ouder het opschrift „Roosevelt, de oorlogs-
ophitser" heftig de redevoering van Roose
velt, welke een samenraapsel van in hui-
chelary en pharizeïsme gedrenkte frases
wordt genoemd. Het blad besluit met te
zeggen, dat de zinspelingen van Roose
velt op de methoden der Hunnen en Van
dalen een „byzonder onbeschaamde ploer
tigheid zyn, welke op den dader terugvalt."
Wanneer verdwijnen de
vrijwilligers
DATUM VAN PARADE TE MADRID
NOG NIET VASTGESTELD.
Begint het spelletje van rekken en
saboteeren weer?
Het bericht, dat het overwinningsdefilé
te Madrid, d.w.z. de triomfale intrede van
Franco in de hoofdstad op 2 Mei plaats
zal vinden, wordt te Burgos niet bevestigd.
De datum van het défilé, dat onmiddeliyk
gevolgd zal worden door het terugtrek
ken van de buitenlandsche vrywilligers,
alsmede de demobilisatie van de nationale
troepen, is nog niet definitief vastgesteld.
Het is mogelyk, dat het zal worden uit
gesteld tot 15 Mei den naamdag van St
Isidorus, den beschermheilige van Madrid.
Chamberlains verklaringen met betrek
king tot Spanje hebben in officieele krin
gen te Burgos een sterken weerklank ge
vonden. Men merkt op, dat de terugtrek
king der Italiaansche strydkrachten niet
een zaak is, die alleen Rome en Londen
aangaat „Men beleedigt het Spaansche
gevoelen, indien men schynt te vergeten,
dat Franco, die altyd zyn woord heeft ge
houden, ook zelf zich verbonden heeft tot
de verwydering der buitenlandsche stryd
krachten, die weliswaar bevriend, maar
na de overwinning toch buitenlandsche
strydkrachten zy'n", aldus zegt men. „Men
kent den Spaanschen trots niet, als men
onderstelt, dat Spanje na een stryd, waar
uit het machtiger dan ooit te voorschyn
is gekomen, blindelings de ondernemin
gen van andere landen volgt, zelfs van
die landen, waarmede het het nauwst ver
bonden is. Spanje is onafhankeiyk en
heeft niemands bescherming noodig".
ITALIë MAAKT FRANKRIJK EN
ENGELAND VERDACHT.
Insinuaties met betrekking tot Tanger en
Marokko.
De aandacht wordt te Rome gevestigd
op den toestand in de internationale zone
van Tanger, waar, indien men volgens
Havas de Italiaansche waarnemers zou
gelooven, Frankrijk en Engeland thans
een intensieve activiteit zouden ontplooien
welke wantrouwen wekt, met name van
Spanje. Met andere woorden: men schryft
Frankryk en Groot-Brittannië het voor
nemen toe Tanger te bezetten en Spaansch
Marokko te overweldigen. Duidelyker ge
zegd schynt het, dat men zou willen doen
gelooven, dat de beide groote Westelyke
democratieën het oog op deze gebieden
zouden hebben laten vallen. Waarom zal
men zich afvragen, deze plotselinge be
langstelling van fascistische kringen voor
de international'* zone van Tanger? En
vooral, watr beoogen deze insinuaties, die
betrekking hebben op aan Engeland en
Frankryk toegeschreven voornemens? Is
er sprake van het inzetten van een pers
campagne, welke beoogt een eventueele
actie in dit gedeelte van de Middeland-
sche Zee voor te bereiden, althans van te
voren te rechtvaardigen? Moet er ver-
A ME RIK A'S BEWAPENING GROEIT
MET HET UUR
Kosten over 1939 en 1940: 4 milliard dollar!
(Van onzen V.P.C.-correspondent).
New-York, 13 April 1939
Nadat het 360-millloen-dollar-luchtbe-
wapeningsvoorstel door de beide Huizen
van het Congres met overweldigende meer
derheid is aangenomen, meent Roosevelt de
vrye hand te hebben om zyn geweldig be-
wapeningsprogramma nog uit te breiden.
Wyi er byna geen oppositie tegen de bewa
pening aanwezig is, heeft de regeering nog
voor talrijke kleinere aanvullingen kunnen
zorgen, die op zichzelf beschouwd weinig in
teressant zyn, maar in hun geheel aantoo-
nen, dat de Amerikaansche bewapenings
stand steeds hooger wordt opgevoerd.
E ender laatste aanvullingen is de bouw
van een groot droogdok in de New-York-
sche haven voor slagschepen van 45.000 t.
In ingewyde marinekringen wordt openlijk
toegegeven, dat dit droogdok minder voor
Amerikaansche behoeften gedacht is, als-
wel voor de Engelsche oorlogs- en koop-
vaardyvloot in geval van oorlog. Men
meent, dat Engelsche oorlogsschepen op ze
keren dag misschien gedwongen kunnen
zyn, voor reparaties een toevlucht in de
Amerikaansche Atlantische havens te zoe
ken. Het beteekent bovendien, dat Ameri
ka de strategische beteekenis van zyn oost
kust verhoogen wil. Weinige dagen later
werd den aanleg van een marine-vliegha-
ven te Quenset Point, Rhode Island, aan
bevolen, hoewel het Congres eerst onlangs
een voorstel van 48 millioen dollar voor
den aanleg van 20 nieuwe vliegtuig-, duik
boot en torpedoboothavens had aangeno
men. Voor de nieuwe haven te Quenset
Point zullen 25 millioen dollar worden uit
gegeven, een enorme som voor een „vlieg
tuighaven"! Een veel grooter project op
Portorico b.v., waar het Culebra-eiland in
de haven van San Juan tot een uiterst sterk
luchtvlootsteunpunt zal worden gemaakt,
terwyi bovendien het geheele eiland van
forten en kustbatteryen voorzien wordt,
zal veel minder kosten.
By dit alles komen thans nieuwe plan
nen tot uitbreiding van het PanamakanaaL
Een geheel nieuwe serie van sluizen zal op
een afstand van eenige honderden meters
van de oude gebouwd worden. Deze sluis-
werken moeten de nieuwe slagschepen van
45.000 t kunnen opnemen.
Nadat. Roosevelt toestemming heeft ge
kregen tot den bouw van twee linieschepen
van 45.000 t., zullen de Vereenigde Staten
binnenkort niet minder dan 8 slagschepen
met een totale tonnemaat van 300.000 in
aanbouw hebben. Toen de president drie
jaren geleden voor de eerste maal den
bouw van slagschepen voorstelde, ging er
een storm van verontrusting door het land.
Thans hebben de Amerikanen byna even
veel slagschepen op Atapel liggen als de
Britten.
De totale kosten van het bewapenings
programma worden voor 1939 en 1940 op 2
milliard dollar per jaar geschat. Dat is het
dubbele van de uitgaven voor 1938, die
reeds een record beteekenden.
band worden gezien tusschen dit feit en
het zenden van een gedeelte der Duitsche
vloot naar de wateren van Spanje, Por
tugal en Spaansch Marokko?
De „Giomale dltalia" schryft: Bereiden
de Franschen en Engelschen een aanslag
voor op de internationale zone van Tan
ger?
Het aantal Arabieren, dat te Tanger
aankomt, neemt dagelijks toe en men kan
zich afvragen of deze lieden, die komen
uit Fez, Meknes en Marakesj en die tot
alles bereid zijn, niet expres naar Tanger
werden gezonden.
Tezelfder tyd wordt Tanger bevolkt
met Fransche officieren in civiel, die dui
delyker herkenbaar zijn dan wanneer zy
in uniform zouden zyn.
Wat zyn de bedoelingen van den Fran
schen generalen staf en de Britsche admi
raliteit tegenover Tanger?
Ceuta, Melilla en de geheele Middelland
sche Zeekust van Spaansch Marokko vor-
paen een maar al te verleidelyk lokmid
del voor Frankryk en zyn onverzadigba-
ren Britechen bondgenoot. Zal generaal
Nogues aan de verleiding weerstand bie
den?
WAT WIL DE DUITSCHE VLOOT DAAR?
Fransche pers vertrouwt de
manoeuvres niet.
De Fransche pers bespreekt vandaag
uitvoerig het vertrek van Duitsche oor
logsbodems voor het houden van manoeu
vres in de Spaansche wateren. Pietri
schryft in „Le Jour", dat de Duitsche
vloot in Spanje een diplomatieke beslis
sing wil doordrijven en een soort kruis
tocht voor het Duitsche prestige wil hou
den. Verder wijst hy op de Duitsch-Ita-
liaansche propaganda, waar men met
twee reclame-borden werkt, n.L „Tanger"
en „Gibraltar".
Saint Brice vraagt in de „Journal" of
het voornaamste doel van de Duitsche
kruistocht niet is, de Italianen aan te spo
ren, niet te luisteren naar het plechtig
beroep op him verstand door Chamber
lain. En Boussard schrijft in de „Petit
Journal", dat Hitler Mussolini wenscht te
compromitteeren en hem wil dwingen,
zyn houding te bepalen.
SPANJE EN DE VOLKENBOND.
Men verneemt, dat de Spaansche re
geering het secretariaat van den Volken
bond verzocht heeft er de andere onder
teekenaars van de algemeene acte van
arbitrage voor de vreedzame regeling van
internationale geschillen van in kennis te
stellen, dat Spanje deze acte heeft opge
zegd.
Ook Turkije er in betrokken
VOORTGEZET CONTACT
LONDEN—MOSKOU.
Men verwacht, dat Chamberlain binnen
de eerstvolgende dagen een verklaring
aal afleggen betreffende de positie van Tur
kije. Men acht het waarschijnlijk, dat Tur
kije zich zal aansluiten bij de Britsche en
Fransche waarborgen, die verstrekt zijn
aan Roemenië en Griekenland.
De onderhandelingen tusschen Londen en
Ankara hebben thans grootendeele op de
ze laatste kwesties betrekking.
Aan de kwestie van het oplossen der
moeilykheden, die tot dusverre een hin
derpaal vormden voor Bulgarije om zich
aan te sluiten by de andere Balkanlanden,
wordt thans ook zeer groote aandacht ge
wijd.
Tevens hecht men belang aan het lang
durige onderhoud, dat de Russische ambas
sadeur Maiski gisteren heeft gehad met
Halifax.
Naar verluidt was het onderhoud op ver
zoek van Maiski tot stand gekomen. Er
konden geen inlichtingen worden verkre
gen omtrent de gedachtenwisseling, maar
het is bekend, dat voortdurend te Londen
aandacht wordt geschonken aan de wyze,
waarop het mogelyk zou kunnen zyn, de
Sovjet Unie deel te doen nemen aan een
anti-agressiesysteem. Naar verluidt worden
te dien einde ook besprekingen gevoerd
tusschen Litwinof en den Britschen ambas
sadeur te Moskou.
VAN HET VATICAAN
RADIO-REDE VAN DEN PAUS TOT
SPANJE
Z. H. de Paus zal Zondagochtend a.s. om
11 uur (Ital. tijd) een radioboodschap tot
Spanje richten.
FRANKRIJK
DE BUITENLANDERS EN DE LANDS
VERDEDIGING
Men deelt mede, dat op aandrang van de
nationale groepeering van mobiliseerbare
Franschen en verscheiden parlementsleden
een „groepeering van buitenlandsche vry
willigers voor de verdediging der Fransche
natie" is tot stand gekomen.
De groepeering, welke zioh formeel ont
houdt van iedere politiek van geloof en
ras, beoogt de beste buitenlandera te ver
eenigen als vrywilligers voor de landsver
dediging.
Onder den naam „buitenlanders in
Frankrijk voor hun tweede vaderland", is
een comité opgericht voor de vereen iging
van buitenlanders, die de oprechtheid van
hun gevoelens van aanhankelijkheid en
sympathie, waardoor zy bezield zyn jegens
Frankrijk wenschen te betoonen door dit
land een escadrille vliegtuigen aan ta bie
den.
Het comité heeft belangrijke medewer
king gekregen.
Bovendien hebben zich In den loop van
den dag een groot aantal vreemdelingen
aangemeld voor dienstneming in het Fran
sche leger. Deze aanvragen, welke aan de
bevoegde autoriteit werden voorgelegd,
zyn in het byzonder afkomstig van Italia
nen en Roemenen.
ITALIË
ALBANEESCHE MISSIE IN ITALIë
aangekomen
De Albaneesche delegatie, welke den ko
ning van Italië de koningskroon van Alba
nië komt aanbieden, is te Bari aangekomen
en met militaire eer ontvangen.
VERWACHTINGEN OMTRENT DE
REDE VAN CIANO
Met levendige belangstelling wordt de
rede, welke de Italiaansche minister van
buitenlandsche zaken, graaf Ciano, vandaag
zal houden, tegemoet gezien. Vermoedelijk
zal Ciano, na een uiteenzetting van de Al
baneesche kwestie, spreken over de buiten
landsche politiek en nogmaals den nadruk
leggen op de garanties aan Belgrado en
Athene en herinneren aan de Italiaansche
diplomatie van den laatsten tyd. Vermoede-
lyk zal hy ook spreken over de Italiaansch
—Duitsche samenwerking en misschien zal
hy de militaire maatregelen van Italië na
der omschryven en mededeelingen doen
over de besprekingen van de Duitsdie en
Italiaansche generaals vóór de verovering
van Albanië.
„ER IS ééN GOD EN MUSSOLINI
IS ZIJN VU AND"
Gisteren zyn na de Vrijdags-gebeden in
de voornaamste steden in Syrië en den Li
banon protestbetoogingen gehouden tegen
de bezetting van Albanië. In Damascus kwa
men ongeveer 30.000 personen byeen in de
moskee der Omayeden, waar verscheidene
sprekers fel de Italiaansche agressie tegen
Albanië aan de kaak stelden. By bet uit
gaan van de moskee werd een optocht ge
vórmd, die door de stad trok en kreten uit
te, als „Er is maar één God en Mussolini la
z(jn vyand".
Ook in de moskee van Aleppo en in die
van Beyroeth werden redevoeringen uitge
sproken.
De Arabische pers vertolkt het streven
van een beweging tot boycot jegens Ita
liaansche goederen. In Beyroeth zyn vlug
schriften verspreid onder de bevolking, die
eveneens aandringen op boycot
SLOWAKIJE
DE SPANNING MET HONGARUE
Zes Hongaren gearresteerd In Slowakije
De Slowaaksche autoriteiten hebben te
Mitra zes Hongaren gearresteerd, die zich
schuldig hadden gemaakt aan de versprei
ding van geruchten volgens welke geheel
Slowakye by Hongarye zou moeten worden
gevoegd.
Deze arrestaties zyn geschied in ant
woord op de door de Hongaarsche autori
teiten ten uitvoer gelegde arrestaties van
Slowaken.
PALESTINA
HET PALESTUNSCHE PROBLEEM
De Joden verwerpen de Britsche
voorstellen
By zyn terugkeer uit Sairo, heeft Wete-
mann, de voorzitter van het Jewish Agen
cy, tegenover vertegenwoordigers van de
pers verklaard, dat de Joden weigeren de
Britsche voorstellen betreffende een rege
ling van het Paleatynache probleem te aan
vaarden.
Arsenaal der terroristen in beslag
genomen.
Het grootste arsenaal der terroristen, dat
ontdekt is sedert den aanvang der Pales-
tynsche wanordelijkheden, is naby Nabloes
in beslaggenomen door troepen, die samen
werken met d» politie.Verborgen onder plan
ken vonden de troepen in putten 89 gewe
ren, 1 machinegeweer, 4 andere vuurwa
penen, byna 500 houders munitie, 5 land
manen, een groote hoeveelheid springstof
fen en slaghoedjes, 2 veldtelefoons, en tal
rijke documenten en uniformen, o.m. de
persoonlijke uniform van den bekenden
bendeleider Yoesaef Aboedoera; Deze ont
dekking doet do veronderstelling aan de
hand, dat Aboedoera zyn hoofdkwartier
daar had opgeslagen. Men gelooft, dat hy
raeds naar Syrië is gevlucht.
Buitenlandsche berichten
WEDEROM EEN BOMAANSLAG
IN ENGELAND.
In een telefooncel te Liverpool is een
bom ontploft, waardoor één persoon werd
gewond. In een andere telefooncel heeft
de politie een nog niet ontplofte bom ont
dekt
GROOTE BRAND TE LONDEN.
In een groote papierfabriek te Batter-
sea in West Londen aan den oever van
de Theems is een groote brand uitgebro
ken.
ONTPLOFFINGSONGELUK IN
BUTEND AEL.
Gisteren waren te Sutendael ln België
geniesoldaten bezig met het controleeren
van de werking van een electrischen ont
lader, die twee gram springstof bevitte.
Zy maakten daarby gebruik van een re
glementaire battery. Aangezien by ean
der instrumenten de naald van den gal-
vanoscoop niet uitsloeg, meende een sol
daat dit te moeten wyten aan de battery,
zoodat hy op het ongelukkige Idee kwam
een battery van een zaklantaarn te ge
bruiken, die een te sterken stroom ople
vert. Dientengevolge kwam de ontlader
tot explosie. Acht onderofficieren en sol
daten zyn licht en oppervlakkig gewond
door kleine scherven. Sommigen hebben
echter het hospitaal van Beverloo, waar
heen zy vervoerd werden, reeds weer
verlaten.
MOORD EN ZELFMOORD IN EEN TAXI
„Voor Jon, Hitler".
De Brusselsehe „Soir" maakt melding
van een mlsdryf, dat gisteravond onder
geheimzinnige omstandigheden gepleegd
is op den weg van Luik naar St. Ttrui-
den, onder de gemeente Heers. Daar is
gisteravond een taxi tegen een boom ge
reden en in een sloot gestort. In den wa
gen bevond zich het lijk van den chauf
feur. die door twee kogels in den nek ge
dood was en dat van zyn passagier, die
zich een kogel door de slaap had gescho
ten. Op het lyk van den moordenaar vond
men een briefje met de woorden: „De zat
naast myn vijand, myn bloed kookte en
voor Jou, Hitier, heb ik gedood". Voorts
trof men op het lyk van den moordenaar
een kaart van het Heimattreue Front te
Eupen aan, twee doozen patronen en een
kleine som gelds. Uit het eerste onder
zoek blijkt, dat de moordenaar een fana
ticus was, die niet over al ayn geestv
mogens zou beschikken.
