Engeland en Frankrijk beloven
sleun aan Griekenland en
Roemenië
Chamberlains verklaring
in het Lagerhuis
Het Britsch-Italiaansch accoord
niet opgezegd
Terugtrekking der Italianen uit Spanje
de toetssteen
Verklaring van
Daladier
Het vergoten
Spaansche bloed
VRIJDAG 14 APRIL 1939
DE LEHJSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. S
Zooals wij gisteren nog in een gedeelte van onze oplaag in het kort konden
mededeelen, heeft gistermiddag de Britsche premier Chamberlain in het Lagerhuis
verklaard, dat Groot-Brittannië en Frankrijk allen mogelijken steun zullen ver-
leenen aan Griekenland en Roemenië, bijaldien deze landen het voorwerp zouden
worden van een agressie, waartegen zij zich met de macht hunner wapenen te weer
zullen stellen.
De premier gaf voorts uiting aan zijn diepe teleurstelling over het optreden van
Italië tegen het weerlooze Albanië, waardoor de Italiaansche regeering een schaduw
heeft geworpen over de oprechtheid harer verzekeringen.
„De Adriatische Zee is zeker een deel van de Middellandsche Zee, aldus Cham
berlain. en de Italiaansche regeering kan niet beweren, dat Engeland daarbij geen
belang heeft.
De ontwikkeling der situatie zou het geheele vraagstuk van de handhaving van
den status quo, een belangrijk element in het Britsch-Italiaansch accoord van 1938,
in acuten vorm aan de orde kuipten stellen"
Dat Britsch-Italiaansch accoord van 1938 wenscht Londen intusschen te zien
gehandhaafd en Chamberlain ziet uit naar een tastbaar bewijs van Rome, dat óók
Italië van dien wensch is bezield.
Rome heeft nl. toegezegd, dat de Italiaansche troepen ook de vliegers na de
groote parade van 2 Mei te Madrid naar Italië zullen terugkeeren.
CHAMBERLAINS UITEENZETTING
De gebeurtenissen zijn niet duidelijk
Chamberlain begon zijn verklaring met
een relaas van de gebeurtenissen, waarbij
hij de Italiaansche en Albaneesche lezingen
tegenover elkander stelde.
De beide lezingen, zoo constateerde
Chamberlain, verschillen naar den inhoud
zeer van elkander en voor het oogenblik zal
het verstandig zijn, een oordeel over de ge
beurtenissen, die voorafgingen aan de bezet
ting op te schorten.
Intusschen kan er geen twijfel gekoesterd
worden ten aanzien van de algemeene ge
volgen, die de Italiaansche bezetting te
voorschijn roept.
De openbare meening in de geheele we
reld is eens te meer diep geschokt (toejui
chingen) door dit nieuwe vertoon van ge
weld. Terecht of ten onrechte worden de
verhalen omtrent onderdrukking en slechte
behandeling door de vroegere Albaneesche
regeering, omtrent gevaar voor de Italiaan
sche belangen en omtrent Albaneesche
geestdrift voor de Italiaansche troepen met
twijfel en argwaan vernomen. Voor een
ieder, welk ook zijn geloof moge wezen,
christelijk of mohammedaansch, moet het
duidelijk zijn, dat een machtige natie haar
eigen wil heeft opgelegd aan een klein en
betrekkelijk weerloos land door een indruk
wekkend vertoon van wapengeweld.
Het BritschItaliaansch accoord
Wij in dit land hebben ons één ding af te
vragen: In hoeverre zijn de gebeurtenissen
in Albanië in overeenstemming met het
BritschItaliaansche verdrag van 16 April
1938?
Ten aanzien van den status quo in de
Middellandsche Zee, zooals die in de over
eenkomst is omschreven, zeide Chamber
lain, dat lord Perth te Rome en Halifax te
Londeh met deze overwegingen in hun ge
dachten hebben duidelijk gemaakt, dat de
situatie het geheele vraagstuk van de hand
having van den status quo, welke een zoo
belangrijk element van de overeenkomst is,
in acuten vorm zou kunnen naar voren
brengen.
„De Adriatische Zee is zeker een deel van
de Middellandsche Zee en de Italiaansche
regeering kan niet beweren dat wij daarbij
niet betrokken zijn".
De Britsche regeering is van oordeel, dat
wat in Albanië gebeurd is, uiterst moeilijk
te vereenigen is met de bedoelingen van de
BritschItaliaansche overeenkomst. Het is
niet alleen de toekomst van Albanië, die op
het spel staat (toejuichingen). Een gevoel
van onbehagelijkheid en ongerustheid
hferscht niet alleen in het aangrenzende
gebied, maar ook in andere landen, die door
de Middellandsche Zee bespoeld worden of
in het Balkanschiereiland liggen.
Steun aan Roemenië en Griekenland
Ik maak daarom gebruik van deze gele
genheid, om namens de regeering te verkla
ren, dat de Britsche regeering het grootste
belang er aan hecht, dat vermeden wordt,
om door geweld of bedreiging met geweld
den status quo in de Middellandsche Zee
t"" op het Balkanschiereiland te verstoren.
Bijgevolg is zij tot het besluit geko
men, dat in geval van eenigerlei actie,
die duidelijk een bedreiging zou vor
men van de onafhankelijkheid van
Griekenland of Roemenië (toejuichin
gen) en tegen welke resp. de Griek -
sche of de Roemeensche regeering het
van vitaal belang zou achten, verzet te
bieden met hare nationale strijdkrach
ten, de Britsche regeering zich ver
plicht zou gevoelen, om terstond de
Grieksche of de Roemeensche regee
ring, al naar het geval zou zijn, allen
steun te verleenen, die in haar vermo
gen ligt (toejuichingen).
Wij doen mededeeling van deze verkla
ring aan de rechtstreeks betrokken regee
ringen en aan de andere. Ik verneem, dat de
Fransche regeering een gelijkluidende ver
klaring dezen middag aflegt. De regeerin
gen der dominions worden voortdurend op
de hoogte gehouden van alle ontwikkelin
gen.
Ik wil slechts een of twee opmerkingen
hieraan toevoegen: Wat mij betreft, niets
van hetgeen gebeurd is, heeft wijziging ge
bracht in mijn overtuiging, dat de politiek
der regeering, toen zij een jaar geleden het
EngelschItaliaansche accoord ondertee-
kende, juist was (toejuichingen van de re-
geeringsaanhangers, geroep daartegen van
de oppositie).
Ik zeg dit niet, om een controvers op te
werpen, maar om een verkeerd begrip van
mijn tegenwoordige houding te vermijden.
Ik beken openhartig mijn diepe teleurstel
ling over het optreden der Italiaansche re
geering.
Ongetwijfeld zullen sommigen zeg
gen, dat wij thans moeten verklaren,
dat het Britsch-Italiaansche accoord
als geëindigd moet worden beschouwd,
maar ik deel die opvatting zelf niet.
Niemand met gevoel voor verant
woordelijkheid kan in deze dagen
lichtvaardig iets doen, dat zou leiden
tot een verhoogde internationale span
ning en ieder zal het verlies van de
voordeelen betreuren, die voortvloeien
uit internationale oveeenkomsten,
waartoe men is gekomen na onderling
overleg.
Ik geloof daarom, dat er een wijdver
breid verlangen heerscht, om de bepalin
gen te zien nakomen van de overeenkomst
en uiteraard, met het oog op de gebeurte
nissen, zie ik uit naar de Italiaansche re
geering voor het tastbare bewijs, dat zij
dien wensch deelt (toejuichingen).
Italiaansche toezegging inzake Spanje.
Chamberlain 'sprak vervolgens over de
evacuatie van de Italiaansche vrijwilligers
uit Spanje. Spr. haalde de bepalingen in
de overeenkomst aan, die dit onderwerp be
handelen en voegde hieraan toe, dat in den
loop van de recente gedachtenwisselingen
de Britsche regeering er van in kennis is
gesteld, dat de Italiaansche vrijwilligers
teruggetrokken zullen worden na de over
winningsparade in Madrid. Chamberlain
voegde hieraan toe, dat de Britsche regee
ring goede nota heeft genomen van deze
nieuwe verzekeringen. „Ik kan hier slechts
aan toevoegen, dat de regeering de terug
trekking van de Italiaansche vrijwilligers
uit Spanje altijd beschouwd heeft als een
vitaal element van de overeenkomst.
Wij hebben langen tijd glduld geoefend
ondanks vele verstoringen van ons streven
naar het wegnemen van argwaan, bevorde
ring van goeden wil en behoud van den
vrede. Ik ben niet bereid te gelooven, dat
dit streven geen vrucht zal dragen. De ge
beurtenissen, waarover wij ons in het ver
leden beklaagden en de gebeurtenissen,
welke wij thans veroordeelen, kunnen niet
nalaten, de gemoederen en het geweten der
volkeren te verstoren, waar zij ook mogen
leven, en ze te brengen tot de erkenning
van het gemeenschappelijke gevaar".
Hier interrumpeerde Ellen Wilkinson
den premier met de vraag „en Rusland?'
Chamberlain antwoordde: Ik hoop, dat
de leden van het lagerhuis, omdat ik Rus
land niet heb genoemd, niet zullen aanne
men, dat wij geen nauw contact houden
met de vertegenwordigers van dat land.
Wij hebben een zeer moeilijke taak te ver
vullen. Wij moeten niet alleen rekening
houden met wat wij willen, maar ook met
wat andere volken willen doen. Ik vraag
het huis te gelooven, dat wij, zonder eenig
vooroordeel en zonder eenigerlei voorop- -
gestelde ideologische denkbeelden, tot het
uiterste van ons vermogen er naar stre
ven, om zoodanig de krachten, die nog ten
gunste van den vrede zijn en bereid, om
verzet te bieden tegen agressie, te orde
nen, dat ons streven succes zal kunnen heb
ben.
Ik verklaar thans, dat wij onze vrstbe-
radenheid moeten verstevigen, niet alleen
om ons sterk te maken, teneinde ons zelf
te verdedigen, maar tevens om onze rol te
spelen in het terzijde staan van hen, die
staan tegenover een agressie of die be
dreigd worden met het verlies van hun vrij
heid en die besluiten weerstand te bie
den.
Ik vertrouw, dat wij in die vastberaden
heid en bij de stapper., die wij genomen
hebben en die wij nog zullen nemen, om
dat in werking te doen treden, de goed
keuring zullen hebben van dit huis, dit
land en het geheele Britsche rijk."
In het Engelsche hoogerhuis heeft lord
Halifax soortgelijke verklaringen afgelegd.
HOE ROEMENIë DE GARANTIE KREEG.
Waarschijnlijk zal nog een garantie voor
Turkije volgen.
Terwijl, zoo schrijft de diplomatieke re
dacteur van Reuter, algemeen verwacht
werd, dat Griekenland terstond een garan
tie tegen een aanval zou krijgen, geloof
de men nauwelijks, dat de garantie in dit
stadium tot Roemenië zou worden uitge
breid. Het besluit van Chamberlain en Da-
ladier, Roemenië ook onder de garantie te
doen vallen, zou gevolgd zijn op langdurige
besprekingen, die de laatste 24 uur tus-
schen Londen en Parijs waren gevoerd. Op
te merken valt, dat de garantie aan Grie
kenland en Roemenië eenzijdig is. De mo
gelijkheid wordt onder het oog gezien, dat
Polen zich aansluit bij de garantie voor
Roemenië, en met Warschau worden
voortdurend besprekingen gevoerd.
Thans zijn hartelijke en openhartige be
sprekingen aan den gang met Turkije, en
het is waarschijnlijk, dat, wanneer deze
beëindigd zijn, nog een verklaring zal
worden afgelegd ten aanzien van de Brit
sche houding tegenover Turkije, ingeval
Turkije wordt aangevallen.
Ofschoon zich met betrekking tot Bul
garije moeilijkheden voordoen, is de mo
gelijkheid niet uitgesloten, dat Bulgarije
ten slotte zal toetreden tot de groep van
mogendheden, aan welke bij een Duitschen
of Italiaanschen aanval steun zal worden
verleend.
GEEN COMMENTAAR IN ITALIË.
De Italiaansche bladen wijden de gehee
le voorpagina aan de vergadering van den
Grooten Fascistischen Raad en de woorden
van Mussolini, doch bespreken niet de re
devoering van Chamberlain, welke even
wel in haar geheel op andere pagina's ge
publiceerd wordt, evenals de verklaring
van Daladier, onder het opschrift „Het
standpnt der democratieën". In een corres
pondentie uit Londen schrijft de „Messa-
gero", dat Engeland om de omsingeling van
Duitschland en Italië te bespoedigen, be
zig is een stelsel op te bouwen van allian
ties, accoorden, unilaterale en bilaterale
garanties, dat nog gevaarlijker is dan een
collectief blok, aangezien het zulk een
chaos in Europa zal verwekken, dat een
enkel incident voldoende is om de geheele
wereld in brand te zetten. De Parijsche cor
respondent van de „Popoio di Roma" merkt
op, dat de door Frankrijk aangenomen hou
ding, hoewel gelijk aan die van Engeland,
toch voorzichtiger en meer gereserveerd is
en den indruk bevestigd, dat de Fransche
regeering niet ter ver wenscht te gaan, zoo
lang Engeland niet den verplichten mili
tairen dienst heeft ingevoerd.
DE INDRUK IN DUITSCHLAND.
In Berlynsche politieke kringen tracht
men de beteekenis van de verklaringen van
Chamberlain en Daladier te verkleinen.
Men stelt de door Frankrijk en Engeland
aan Griekenland en Roemenië verstrekte
garantie als een slag in de lucht, omdat,
zoo zegt men, deze gebaren op geen enkele
werkelijke bedreiging van de zijde der
autoritaire staten tegen de onafhankelijk
heid van Roemenië en Griekenland corres-
pondeeren. Te Berlijn blijft het consigne
„zich niet van de kalmte der sterke volken
laten afbrengen." Men zegt, dat officieele
kringen de verklaringen zorgvuldig willen
bestudeeren, alvorens zij zich formeel uit
spreken. Zij verklaren echter reeds thans,
dat de Fransch-Britsche garantie althans
geen nut heeft.
INSTEMMING IN DE BRITSCHE PERS.
De Britsche pers stemt algemeen in met
de rede van minister-president Chamber
lain -en men is 't algqmeen er mee eens, dat
het Britsch-Italiaansche verdrag niet moet
worden opgezegd, zoo lang Italië nog in de
gelegenheid is de verplichtingen na te ko
men.
De „Times" wijst er op, dat de werkelij
ke proef zal komen na de parade te Ma
drid. Wanneer dan de Italiaansche troepen
niet teruggetrokken worden, behoeft het
verdrag niet eens opgezegd te worden.
Ten aanzien van de garanties, welke En
geland in Oost-Europa op zich heeft geno
men, schrijft de „Times" dat deze verantt-
woordelykheid niet lichtzinnig is aanvaard
Zij zijn een antwoord op den loop der ge
beurtenissen, waarop geen ander ant
woord mogelijk is.
De „Daily Mail" veroordeelt in dit ver
band de halve maatregelen tot verster
king van het leger. Het blad dringt aan
op het invoeren van den militairen dienst
plicht als eenig werkelijk democratisch
middel een werkelijk nationaal leger op
de been te brengen.
Bekrachtiging van hetgeen
Chamberlain zeide
DE STATUS-QUO IN DE MIDDELL. ZEE
EN OP DEN BALKAN.
De Fransche regeering heeft gisteren
de besluiten bekend gemaakt, welke
de ministerraad genomen heeft. Dala
dier heeft hiervan mededeeling gedaan
aan de pers en hierbij de volgende ver
klaring afgelegd:
„De politiek van Frankrijk heb ik ge
definieerd in mijn radio-redevoering
van 29 Maart. Ik zeide toen, dat Euro-
pa opgeschrikt was, en dat Frankrijk,
vastbesloten den vrede in vrijheid en
eer te handhaven, eerst zijn eigen ver
dediging moest versterken en zijn ban
den van solidariteit met de andere
volkeren, welke een agressie willen
weerstaan, moest uitbreiden. Sedert
dien hebben wij in dien geest gehan
deld. Wij hebben het gedaan zonder
woorden en zonder ijdele provocaties.
Wanneer een actie doeltreffend wil zijn,
behoeft zy niet te worden begeleid door
i edevoeringen of bedreigingen. Daarom
hebben wij militaire maatregelen genomen,
die een waarborg bieden tegen iedere ver
rassing van de grens van Frankrijk en zijn
ryk.
Terzelfder tijd en met dezelfde metho-
oen hebben wij de noodzakelijke diploma
tieke actie voor de handhaving van den
vrede, door. versteviging der solidariteit,
welke een eenheid moet vormen tegenover
het gemeenschappelijk gevaar voor alle
landen, die vastbesloten zijn hun vrijheid
te behouden, voortgezet. Wij blijven in
voortdurend contact met de regeeringen
van Engeland, de Ver. Staten, Rusland,
Polen en den Balkanbond. Ons doel is die
noodzakelijke samenwerking te organi-
seeren tusschen alle naties, die er niet aan
denken om de vitale belangen van eenig
volk, welk het ook zy, te bedreigen, die
geen enkel loyaal onderzoek der huidige
problemen afwijzen, en die vastbesloten
zijn om weerstand te bieden aan iedere po
ging tot overheersching. Moet ik hieraan
toevoegen dat onze nauwe en diepe over
stemming met Groot Brittannië nooit een
grooter kracht gehad heeft dan thans?
Ik richt dus tot de Fransche natie de
volgende verklaring, welke is opgesteld in
overeenstemming tusschen de Fransche
en de Engelsche regeeringen: De Fran
sche regeering hecht er het grootste be
lang aan, iedere wijziging te voorkomen,
die opgelegd wordt door geweld of door
bedreiging met geweld in den status-quo
in de Middellandsche Zee en op het Bal
kan Schiereiland.
Rekening houdende met de bijzon
dere ongerustheid, die de gebeurtenis
sen dezer laatste weken hebben doen
ontstaan, heeft de Fransche regeering
bijgevolg aan Roemenië en Grieken
land de bijzondere verzekering gege
ven, dat, ingeval een actie zou worden
ondernomen, welke duidelijk de onaf
hankelijkheid van Roemenië of Grie-
Ikenland zou bedreigen, en waartegen
de Roemeensche of de Grieksche re
geering het in haar vitaal belang wom
achten verzet te bieden met haar na
tionale'strijdkrachten, de Fransche re
geering zich gebonden ral achten haar
onmiddellijk allen bijstand die in haar
vermogen is te verleenen.
De Engelsche regeering heeft een gelij
ke houding aangenomen. De Fransche re
geering was aan den anderen kant ver
heugd over de afsluiting van de weder-
zydsche verplichtingen tusschen Engeland
en Polen, welke landen besloten hebben
elkander wederzijds steun te verleenen
Ier verdediging van hun onafhankelijkheid
wanneer zy direct of indirect werden be
dreigd.
Het FranschPoolsche bondgenootschap
is aan den anderen kant bevestigd door de
Fransche en de Poolsche regeering in
denzelfden geest. Frankrijk en Polen waar
borgen elkander onmiddellijk en recht
streeks tegen iedere directe of indirecte
bedreiging die een aanslag zou beteeke-
nen op hun vitale belangen. Nog vandaag
doen onze ambassadeurs mededeeling van
ceze verklaring aan alle betrokken regee
ringen en in het bijzonder aan Turkije."
WAT HEEFT DE BURGEROORLOG
GEKOST?
1.200.0000 dooden.
Naar schatting zijn ongeveer 1.200.000
personen, waarvan 450.000 militairen en
750.000 burgers tijdens den Spaanschcn
burgeroorlog gedood.
Wat de strikt militaire verliezen aan
gaat, hadden de nationalisten 130.000 doo
den te betreuren. Dit was het gevolg van
de overweldige meerderheid van Franco
op het gebied van artillerie en luchtmacht.
De republikcinsche artillerie was by Te-
ruel het talrijkst. Daar stonden 180 kanon
nen opgesteld. Aan de Ebro had Franco
1400 stukken tegenover de republikei
nen 120.
Gibraltar treft voorzorgsmaatregelen.
Te Londen zyn volgens Havas berichten
ontvangen, welke wijzen op een activiteit
van Spaansche troepen bij Gibraltar. De
Engelsche militaire autoriteiten hebben
de noodige voorzorgsmaatregelen geno
men. Gisternacht werkten 200 man genie
troepen aan den aanleg van een barricade
op den grooten weg op ongeveer 200 M.
van de neutrale zone tusschen het Spaan
sche en Engelsche gebied. Na zonsonder
gang mogen geen auto's en autobussen
meer Gibraltar in of uit.
Deze maatregelen werden genomen na
een aantal con6tateeringen.
Men meldt dat verschillende soorten
veldgeschut, mitrailleurs, tanks en muni
tie alle dagen op groote vrachtauto's van
Cadiz naar La Linea zyn overgebracht.
Sinds Dinsdag zouden in deze stad 2000
tot 3000 man troepen zyn aangekomen. In
La Linea hebben de autoriteiten alle auto's
opgevorderd.
Duitsche vloot zal manoeuvres houden voor
Spaansche kust.
In officieele Britsche kringen wordt ver
nomen, dat de Duitsche regeering de
Britsche en do Fransche regeering heeft
medegedeeld, dat de gebruikelijk voor
jaarsmanoeuvres van de Duitsche vloot
dit jaar voor de Spaansche kust zullen
worden gehouden en ongeveer een maand
zullen duren.
Men verklaart te Berlyn in doorgaans
goed ingelichte kringen, dat hier sprake
is van een oefenreis, die reeds lang op
het programma stond, en in den loop
waarvan de schepen de Spaansche ha
vens aan den Atlantischen Oceaan aan
doen. Het is mogelijk, zoo voegt men er
aan toe, dat het eskader in tegenwoor
digheid van Franco manoeuvres zal hou
den.
Bnltenlandsche Berichten
TREINBOTSING IN MEXICO.
Bij Quaretaru in Mexico zyn twee trai
nen met elkaar inbotsing gekomen. Er zou
den veertig dooden zyn.
VIER KINDEREN DOOR
INSTORTENDEN MUUR GEDOOD.
Tengevolge van het instorten van een
muur zyn te Hannover vier kinderen om
het leven gekomen en zeven gewond.
