DINSDAG 4 APRIL 1939 Siegfried en Christus Verdedigings systeem. £cki6clieSoii^cMtt Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2 Telefoon: Redactie 15, Administratie 935, DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. TWEE NATIONAAL-SOCIALISTEN OP EEN GODGELEERDE GLIJBAAN 1 Dit nummer beslaat uil vier bladen. „Hel Nationaal-sociaiisme marcheert" Na een verkiezing is 't vaak komisch, te constateeren, hoe iedere partij meent, dat zij gewonnen heeft! Maar wij hebben toch nog nooit gelezen een zoo'n tengevolge van het zien door een partij-bril kromme verdraaiing van de werkelijkheid, als gisteravond in het „Natonaal Dagblad". Daar staat boven een prallende beschouwing over het resultaat van de verkiezing in België: „Het natio naal-sociaiisme marcheert". Men gelooft z'n oogen niet, ondanks de koeien-vette let ters, en leest en herleest. „Het nationaal-sociaiisme marcheert"! En het, met het nationaal-sociaiisme verwante Rexisme is teruggeloopen van 17 op 4 ze tels, is gedaald van 11.5 pet. der stemmen in 1936 op 4.44 pet.! Ook als men de cijfers beziet van ande re partijen de geringe winst b.v. van de Vlaamsch-nationalen (3 zetels winst en ge stegen van 7.10 op 7.93 pet.), de beteekenen- de achteruitgang van de socialisten (6 ze tels verlies en gedaald van 32.10 op 30.20 pet.) dan is het allerduidelijkst, dat de Belgische kiezers zich hebben uitgesproken voor een sterke democratische regeering, voor wat hier de R.K. Staatspartij noemt: een gezonde volksin vloed en een krachtige regeering. Het nationaal-sociaiisme* marcheert! De Katholieken sprongen van 63 op 73 ze tels, van 28.60 op 32.68 pet. der stemmen. En tóch marc h e e r t het nationaal-socia iisme! Neen zoo'n malle voorstelling der wer kelijkheid kan men zelfs met de brallendste volzinnen niet er in-praten! Wij mogen vertrouwen, dat de kiezers in Nederland op Woensdag 19 April eenzelfde houding aan de stembus zullen aannemen. Ook in ons land zullen de Katholie ken aan de stembus toonen, dat zij b e- g r ij p e n, diep overtuigd zijn van den plicht, om vooral in deZen tijd kleur te bekennen, als één en onverdeeld te staan achter.de R.K. Staatspartij! De R.K. Staatspartij is geen volmaakte partij volstrekt niet. Men kan haar op deeïen geargumenteerd becritiseeren. Maar geen katholiek kan de gegronde over tuiging hebben, dat hij als staatsburger zijn plicht beter kan vervullen door te stemmen op een of andere partij, dan door te stem men op de R.K. Staatspartij. In de katho lieke eenheid op politiek terrein ligt ook een groot goed vóór het vaderland! Wij, Katholieken, gaan op 19 April mar- cheeren. Maar niet, zooals het nationaal-sociaiis me heeft gemarcheerd in België ach teruit! Doch zooals de Katholieke Partij in Bel gië heeft gemarcheerd met flinke stappen voorwaarts! WOENSDAG 19 APRIL is een dag, waarop van ieder onzer lezers wordt gevraagd, dat hij een beginsel-uit spraak doet. Voor den Katholiek is het niet twijfelachtig, hóe hij het antwoord op deze vraag moet geven. De Katholiek stemt op LIJST 2. (In den Kieskring Leiden is no. 1 van lijst 2 Mr. BOLSIUS, in den kieskring Gou da de heer DEERENBERG). EMIR FAICAL TOT KONING UITGEROEPEN. BARDAD, 4 April. A. N. P.). De kroon prins van Irak, Emir Faical, is tot koning uitgeroepen, na het overlijden van zijn vader Ghazi I. Aangezien de kroonprins eerst vier jaren oud is, is het regentschap toevertrouwd aan Emir Abdul il Ah, een neef en zwager van Ghazi I. Deze is in Irak zeer populair. Hij is een zoon van den vroegeren ko ning Ali van Hedjaz, een broer van koning Faical. Overeenkomstig de Grondwet is het re gentschap geproclameerd door de leden van de Kamer, welke evenwel ontbonden is en welke alleen tot dit doel bijeen is ge komen. Het regentschap zal door de vol gende Kamer bevestigd worden. Hel Britsche volk eensgezind Het Engelsche parlement heeft gisteren duidelijk gedemonstreerd, dat het eensge zind. achter de regeering staat, nu deze ra dicaal het roer heeft omgeworpen. Tot nu toe kon men in het Lagerhuis herhaalde lijk een scherp debat tusschen de regeering en haar aanhangers aan den eenen kant en de oppositie aan den anderen kant bele ven over de richtlijnen der buitenlandsche politiek. Dat is na de Vrijdag door Cham berlain afgelegde verklaring totaal omge slagen, de volksvertegenwoordiging keurt thans unaniem de koerswijziging goed. Over het algemeen keurt ook de Brit sche pers de buitenlandschL.- politiek, zooals deze uiteen is gezet in de debatten in het Lagerhuis, goed. Men is zeer tevreden, dat geen politiek van omsingeling van Duitsch- land wordt gevoerd, aangezien, zooals de „Daily Mail" schrijft,, dit zou leiden tot een zekeren oorlog. De „Times" merkt op, dat Engeland niet spoedig overgaat tot een verklaring, als ten opzichte van Polen is gegeven en de beteekenis hiervan wordt nog vergroot door de eensgezindheid in het Lagerhuis. Achter het parlement staat zonder twijfel de onverdeelde wil van het land. Het spreekt vanzelf, dat de Duitsche pers een heel ander geluid laat hooren en op de gebruikelijke overdreven-felle rr.anier Engeland ervan beschuldigd, de wereld op te willen hitsen tegen Duitsch- iand. Natuurlijk zonder eenig ander mo tief dan afgunst, want Duitschiand is vre delievend, luister maar naar Hitier. Duitsch iand zou echter, aldus de Duitsche pers, niet bereid zijn om een omsingeling te dul den. „En wij moeten aldus bijv. de „Deutsche Dienst", nogmaals met nadruk erop wijzen, dat Duitschiand niet het voor nemen heeft af te wachten tot het omsin- geiingsnet gesloten of onverscheurbaar ge worden is." Eenzelfde taal spreekt de Italiaansche pers. Zoo schrijft bijv. de diplomatieke redacteur van het agentschap Stefani o.m.: „Wat Italië betreft, de officieele gedachte der regeering te Rome is duidelijk gepre ciseerd door Mussolini in zijn redevoering in het stadion ter gelegenheid van den twintigsten verjaardag der fasces: Wan neer de bepleite coalitie tegen de autori taire regimes verwezenlijkt mocht worden, zouden deze regimes de uitdaging opne men en overgaan tot den tegenaanval op alle punten van den aardbol." In het kort komt dit alles dus hierop neer: „Wij, Duitschiand en Italië, moeten vrij zijn om te doen wat wij willen; wij moeten „levensruünte" hebben en dat ne men wij, waar ons dat het beste lijkt. Wie zich daartegen verzet, daagt ons uit en dat nemen wij niet." Maar of de autoritaire staten dit „ne men" of niet, zij zullen niet kunnen ver hinderen, dat de bedreigde buurlanden gaarne nota nemen van de steun, welke Engeland hun toezegt in geval van een aanval. De „Petit Parisien" schrijft, dat Duitsch iand thans ge'waarschuwd is, dat het op alle wegen, waarop zijn buitensporige ambities zouden kunnen leiden, Engeland zal ont moeten. In geval van een aanval zal En geland niet alleen Polen, doch ook de an- öere landen in dit gebied steunen. Aange zien Engeland in het Westen ook Frank rijk, België, Nederland en Zwitser land zal helpen, zijn alle buurstaten van Duitschiand opgenomen in het verdedi gingssysteem, dat Engeland heeft opge bouwd om een eventueelen aanval van Duitschiand te stuiten. Voor wat Nederland betreft, mee- nen wij, dat dit wel wat te ver gaat. Met bet voornemen om andere landen te steu nen schept men nog geen „systeem... Het is niet de politiek van Nederland zich te laten inlijven bij eenig verdedi gingssysteem. DE KONINGIN NAAR DEN RUIGENHOEK. Van officieele zijde meldt men ons, dat H. M. de Koningin morgen, Woensdag, naar den Ruigenhoek.zal gaan teneinde al daar eenigen tijd te verblijven. Hutspot in gedachten-kronkels De dichterlijke alleenspraak, die een dooie matroos ontsnapte, toen hij in een kist grafwaarts werd gedragen, ontwel de ook ons gemoed, nadat wij met taaie, geduldige belangstelling kennis hadden genomen van een dispuut tusschen twee Nazi-theologen, die Nederlanders zijn van geboorte wat nog niet zeggen wil: Ne derlanders naar den geest. Het matrozen-lijk luchtte zijn verbazing in eenige krachttermen, die in een fatsoen lijk dagblad niet kunnen worden over-ver teld, maar waarvan de gekuischte inhoud deze is: „ik heo al veel beleefdmaar zoo iets is me nog nooit overkómme". Nu die verzuchting, en dan in önge- kuischte vorm, slaakten ook wij bij de le zing van een brochure, getiteld „Siegfried en Christus", van T. S. Bontkes, en een uitvoerige bespreking daaraan onder de zelfde titel in het zich Nationaal noemende Dagblad gewijd. Die verbazing getuigt van onze enge be krompenheid, want onze Duitsche broe- ders-in-Christus, die met dergelijke lectuur worden overstroomd hebben reeds lang ver leerd zich daarover te verbazen, en zuch ten slechts voor deze menschen niet meer dan een vroom begrip. Men late zich dan ook niet beetnemen door godvruchtige zinswendin gen als „verheven zieleadel", „machtige zielegrootheid" en dergelijke weelderige uitdrukkingen, want deze rhetorische luxe verbergt slechts dogmatische armoede. Dit blijkt wel treffend uit het volgende oneerbiedig proza niet oneerbiedig naar den vo-rm, maar naar den inhoud. „Op de ruïnes van de oude beschaving stond Christus, de vrij geworden God van de aardsche gebondenheid; aan den morgen van den nieuwen dag stond Sieg fried, het zinnebeeld van den volkomen aardschen mensch, aan den avond stond Christus, de zuiver vergeestelijkte mensch. Siegfried was uit zijn aard de jonge God van den lachenden morgen, Christus de oudere God van den avond, Siegfried behoort de jeugd, Christus de ouderdom". En nu komt het aapje om den hoek glu ren: „De jonge Germaansche volkeren dra gen in hun ziel nog het Siegfried-ideaal; tegenover het Christendom, tegen zijn magische grondstelling, waarvan de poli tieke uitwassen het socialisme en het communisme zijn, staan ze innerlijk vreemd" (p. 17). VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland Het Britsche parlement eensgezind ach ter de nieuwe koers van de regeering. (2de blad). Z. H. de Paus zal zich op Hemelvaarts dag buiten het Vaticaan begeven. (2de blad). Koning Ghazi van Irak bij een auto-on geluk om het leven gekomen. (2de blad). Binnenland De vergadering van „Bloembollencul tuur" (4de blad). De viering van het eeuwfeest der spoor wegen te Amsterdam. (1ste blad). Goederenwagens ontspoord op de lijn RessenBemmel. (4de blad). Lelden Brand in de vuurwerkfabriek der firma Kat eischt een zwaar gewonde. (1ste blad). zijn een schepping van den geest van Christus". De schrijver bekent openhartig, dat deze ideeën: „een reformatie beteekenen in de christelijke wereldbeschouwing. Ik heb er zelfs niets op tegen om in plaats van re formatie revolutie te schrijven".,.. Daar hebben wij evenmin bezwaar te gen, geachte heer W. Th. B. Doch wel hebben wij er bezwaar tegen, dat er Katholieken zijn, die dergelijk ge praat lezen en niet van een heilige woede vervuld worden, dat er Katholieken zijn, zóó verblind door politieke vooroordeelen, dat zij, op de bovengeschetste wijze voor gelicht, zich aan een groot gevaar bloot stellen den Weg, die de Waarheid en het Leven is, mis te loopen en verdwaald te raken. L. R. De schrijver van de brochure, de heer Bontkes, die op een boerderij woont in Bellingwolde, noemt de gedachten in clit geschrift neergelegd, j,de vrucht van na denken en eenige studie over de oorzake lijke geestesrichtingen, die in laatste in stantie de sinds jarên hangende groote maatschappelijke problemen bepalen en richting gevenDat klinkt tamelijk zelfverzekerd, maar, heer Bontkes be doelt het zoo kwaad .niet, want hij zal „gaarne eventueele opmerkingen van le zers over den inhoud ontvangen". Deze opmerkingen zijn verstrekt door W. Th B. in het „Nationale Dagblad", maar wij kunnen niet zeggen, dat .zijn opmer kingen er toe hebben bijgedragen, de Ger maansche godenschemering, die als een on doordringbare sluier hangt over het betoog van den heer Bontkes uit Bellingwolde, te doorlichten. Het „Nationale Dagblad" is het niet ge heel eens met kameraad Bontkes, doch zelfs na een gedegen en naarstige studie is het ons niet gelukt, de aard van dit meenings- verschil te vatten, en ofschoop wij er groot op gaan van puur Germaanschen bloede te zijn, vermochten we den zin van dez'e w o u 1 d-b e Germaansche woordenwisse ling niet te doorgronden. De heer Bontkes heeft in zijn brochure gepoogd een synthese tot stand te brengen tusschen Siegfried en Christus. Siegfried, de half-gcd, is het zinnebeeld van de „aarde veroverende, zonnig lachen de ziel van het Germanendom". Dat is heel mooi gezegd. Christus is met zachte woorden van me delijden geteekend: „de Christen God, welke, gebukt onder het kruis der slecht heid van zijn volk, zich offerde voor dit volk, daarmede voor het aangezicht dei- verbaasde wereld een geheel nieuwe, in nerlijke wereld openend". Siegfried, „de held van edele inborst en zonnige levensblijheid, de ideaal gestalte van het sterke Germaansche ras", heeft moeten wijken voor den Christus, maar de tegenstellingen tusschen de Germaansche kracht en de liefde van Christus zijn blij ven bestaan en treden tegenover elkaar in het strijdperk „in hevige worsteling". Deze tegenstellingen wil de heer Bont kes met elkaar verzoenen. Als dat bereikt kan worden is „de vo-lkrachtige Siegfried (is) gelouterd door den Christus, de Chris tus geactiveerd door den Siegfried: de Heliand" (p. 22) Dit is de korte inhoud van vele woorden. Maar hoe deze verzoening tot stand moet komen, laat de heer Bontkes wijselijk ach terwege en evenmin verklaart hij, wat we nu toch in vredesnaam moeten verstaan onder een activeeren van Christus. De schrijver bedoelt het goed; we twij felen er niet aan, of hij dwaalt te goeder trouw, maar hij dwaalt tot wel erg ver weg van ieder Christendom als hij de vraag stelt (p .16): al moge nu het leven van Christus 'n aangrijpend beeld van verheven ziele adel en Goddelijke zending zijn, toch rijst de vraag: Was hij de profeet van het Westen of was het Westen rijp voor deze wereldbeschouwing en gods dienst". Het is maar een vraag! Een simpele vraag, die echter in vele harten in het aarts-vrij zinnig-Protestantsche Groningen gretig weerklank zal vinden. Christus is De a.s. verkiezingen zullen het uitwijzen, dat ons volk inderdaad innerlijk vreemd staat tegenover socialisme en communis me, maar zullen tevens het afdoend bewijs leveren, dat ons degelijke vclk waarin de door den schrijver begeerde samensmel ting tusschen Christendom en Germaan schen volksaard op zoo volkomen natuur lijke en vruchtbare wijze is voltrokken van de Nazi-mystiek niets weten wil. Valt het reeds moeilijk in de brochure van den* heer Bontkes van Bellingwolde uit de modder van een Joodsch-overdreven stijd de kern. (al is het dan geen goud kerntje!) op te visschen, op het artikel, dat in het „Nationale Dagblad" aan deze brochure is gewijd, kan men zich steke blind turen zonder er iets van te snappen. Een hengelaar, zoo geduldig als een poes, haalt daaruit geen kern op. Wij zijn het in zooverre met den Kaiser- straat-krabbelaar eens, dat wij het beiden niet eens zijn met den heer Bontkes van de boerderij „Beukenhof". En wij vallen elkaar bijna in de armen van ontroering als hij (na de brochure „een breede schaar van lezens" toegewenscht te hebben) over de voorgestelde synthese tusschen Sieg fried en Christus schrijft: „Ik vrees echter, dat het geneesmiddel erger is dan de kwaal". Daarmee gaan wij volgaarne accoord. Maar waarom is de B. van het Nat. Dag. het niet eens met de B. uit Bellingwolde? Ziehier de verklaring, die tegelijk een raadsel is: „Indien namelijk de christelijke we reldbeschouwing, die de schrijver op het oog heeft, terecht zou mogen doorgaan voor dè Christelijke wereldbeschouwing, dan ging ik onmiddellijk aan de zijde van het „nieuw-heidendom" staan, hoogstens met gematigde dankbetuiging voor bewe zen diensten. En op een synthese met deze wereldbeschouwing zou ik alsdan niet de minste prijs stellen. Het is zeer zeker een christelijke we reldbeschouwing. Een harer wortels ligt in de ondergaande romeinsch-hellinisti- sche wereld der eerste eeuwen...." Wij probeeren nu weer vriendjes te wor den met boer Bontkes, want wij kunnen ons zoo voorstellen, dat thans deze heer het op zijn beurt met ons eens is, als wij zeggen er niets van te begrijpen. Want of schoon hier duidelijk wordt gezinspeeld op de Katholieke Kerk of wellicht op een der Protestantsche genootschappen, heeft de heer Bontkes daarover met geen woord gerept. Het artikel in het Nat. Dagblad is trou wens van a tot z zoo dol, zoo gevaarlijk dol, dat men zijn oogen verbijsterd ten he mel slaat. De heer Boutkes heeft zelf ver klaard, dat hij nadenkt op zijn manier althans maar wat denkt hij dan wel van deze uit de pen van kameraad W. Th. B. gevloten critiek op zijn brochure: „De schrijver vereenzelvigt den geest van Christus met den geest van den ont werper van een Jezusbeeld, in casu van het Jezusbeeld, dat de schrijver teekent. Ik onderscheid den Geest van Christus, den geest van Jezus, den geest van Je zus Christus en den geest van den ont werper van een Jezusbeeld. En ik doe WIJ GEVEN ARTIKELEN OVER: Maerten van den Velde, een martelaar van Leidschen huize. (2de blad). Een nationaal-socialistische theologische brochure. (1ste blad). De jongste beslissing van Engeland. (1ste blad). Het eeuwfeest van Luxemburgs Onafhan kelijkheid. (4de blad). dit met een beroep op het Nieuwe Tes tament". Zonderlinge ketterijen over den Persoon van Christus hebben over de wereld rond gewaard, maar dit spant de kroon, ook in toon! Een dergelijke Christologische huts pot is nog door geen theoloog gegeten. Een synthese tusschen „Siegfried" en Christus is, volgens het Nat. Dagblad, eigenlijk volslagen overbodig. „Een volk is een Godsgedachte. En ook ik kan niet over de eigenschappen, ga ven en krachten eener volksziel spreken en dus ook niet over Siegfried zonder te spreken over den geest van Christus. De schepping van Siegfried is mij de uit komst van den arbeid van dien geest van Christus en den arbeid der ziel van het Christendom". Toch „onderschrijft" deze verlichte god geleerde het geloofsartikel: „die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit cle maagd Maria", „daarom noem ik Hem: Jezus Christus, dat is de grondslag van de leer der prae- existentie van Jezus Christus. Maar daarom kan ik dan ook over den geest Christus niet meer spreken zonder over den geest van Jezus Christus te spreken, en over den geest van Jezus Christus niet meer zonder te spreken over den geest van Jezus van Nazareth. En zoo dra ik dit laatste doe, ontwerp ik een Jezusbeeld, of doe ik het in overeen stemming met een aireede ontworpen Jezusbeeld". „De arbeid van den geest van Jezus en de arbeid van den geest van Jezus Chris tus is onderscheiden. Dat'heeft vooral de Evangelist Johannes duidelijk gezegd. Waar de geest van Jezus Christus ideaal is, is de arbeid origineel". Twee leerstellige uitspraken van Hitier en Mussert worden aangevoerd, om de be wering te staven, dat als een volk maar Godsvertrouwen heeft: „het zich in feite aireede gesteld (heeft) op den bodem van het christelijk geloof, en de Germaansche volksziel beleden te

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1