Herstellende
democratie.
De verkiezingen in
België
MAANDAG 3 APRIL 1939
30ste Jaargang No. 9302
S)e £cid6ch^Soti^<mt
Bureaux Papengracht 3!. n nmn» Adv. en Aboim.-Urieveii lie pag. Z
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat uit
vijf bladen.
De Duitsche geweld-methoden, waarvan
de wereld in den laatsten tijd getuige is
geweest, hebben een natuurlijke reactie in
het leven geroepen.
Een zeer belangrijke uiting daarvan is
de verklaring van Chamberlain geweest,
welke Zaterdagmiddag beantwoord is door
Hitier. De verwachting was, dat Hitier zeer
hard zou terugslaan, en men dacht daarbij
aan een opzegging van het vloot-pact met
Engeland. Maar het is nogal meegevallen.
Het voornaamste uit Hitler's rede is de
passage, dat Duitschland geen omsingeling
zal dulden, en wanneer straks de Poolsche
minister van buitenlandsche zaken Beck in
Londen een verbond met Engeland aan
gaat, is het de vraag of Duitschland dat als
een omsingelingspoging zal opvatten De
spanning is dan ook nog geenszins gewe
ken. De Engelsche perscommentaren con-
stateeren hetzelfde, als zij schrijven, dat de
toestand door Hitler's rede er weliswaar
niet slechter op is geworden, maar ook niet
beter. De Führer heeft gezegd, dat Hitier
er niet aan denkt, om zijn nabuur-staten
zoo maar aan te vallen, en dat hij de over
tuiging heeft, de bevolking van Midden-
Europa den vrede te hebben gebracht. "In
die overtuiging heeft hij zelfs besloten om
het eerstvolgende partij-congres te Neu
renberg den „partijdag van den vrede" te
doopen.
Dat alles klinkt erg vredelievend, maar
de commentaren uit alle landen wijzen er
op, dat men dat gepraat over vrede niet
meer vertrouwt. „Hitier heeft ons al meer
bij den neus genomen", dat is de algemee-
ne opinie in Engeland. Zoo schrijft bijv. de
„Sunday Times": „Steeds opnieuw heeft
Hitier zijn kans gehad op vrije onderhande
ling en vrije regelingen. Steeds opnieuw
heeft hij beraadslagingen onmogelijk ge
maakt door uitbarstingen, welke het we
reldgeweten hebben geschokt. Steeds op
nieuw heeft hij zijn plechtig gegeven woord
zóó flagrant gebroken, dat zijn woord ner
gens langer wordt vertrouwd. Wij vinden
geen aanmoediging, geen opluchting van
eenigen aard in de redevoering van Zater
dag. Er blijft hoop den vrede te redden in
samenwerking, niet in afzondering. Wan
neer zij aaneengeschaard staan zijn de vre
delievende mogendheden nog steeds de
sterksten. Het is noodig de juiste diploma
tieke basis te vinden, waarop zij kunnen
samenwerken, doch de taak vereisc-ht tijd
en haast te maken zou alles kunnen be
derven.
Verder is daarom noodig een interim-po
litiek en een dergelijke interimpolitiek is de
waarborg aan Polen".
Een andere uiting van de reactie, welke
wij in den aanvang van dit artikel consta
teerden, is de uitslag van de verkiezingen
in België.
Daar heeft de op fascistischen grondslag
staande Rex-beweging een zóó gevoeligen
klap gekregen, dat zij zich wel nimmer
meer zal herstellen. Een terugval van 21
op 4 zetels is catastrophaal.
Ook de socialisten hebben de gevolgen
van hun bewind ondervonden en een ge
voelig verlies geleden. De winst is aan de
zijde der Katholieken en Liberalen, die
beiden een zetelwinst van 10 hebben te
boeken.
Daar ook dr. Martens, door zich vrijwil
lig terug te trekken uit de Acadamie voor
de Geneeskunde, het struikelblok tusschen
de Vlamingen en de Walen uit den weg
heeft geruimd, mag verwacht worden, dat
door deze verkiezingen de weg is vrijge
maakt voor een regeering, welke op éen
hechter basis steunt dan met de vorige
kabinetten het geval is geweest.
Z. H. Exc. de Bisschop van Haarlem
heeft benoemd:
tot Pastoor te Haastrecht den weleerw.
zeergel. heer D. Bont;
tot Leeraar aan het Seminarie Hageveld
te Heemstede den weleerw. heer Th. H. J.
Zwartkruis.
Katholieken en Liberalen
winnen.
NEKSLAG VOOR DE REXISTEN.
Gisteren hebben in België de ver
kiezingen plaats gehad voor Kamer en
Senaat, noodig geworden door de par-
lementsontbinding.
Als gevolg van deze verkiezingen
zal de Kamer van Afgevaardigden be
staan ii(it 73 Katholieken (winst 10
zetels), 64 socialisten (verlies 6 zetels),
33 liberalen (winst 10 zetels), 17
Vlaamsch-nationalen (winst 1 zetel), 9
communisten (onveranderd), Rexis-
ten 4 (verlies 17); 2 partijloozen (M.
Fressen te Antwerpen alsmede de can-
didaat van de oudstrijders, die te Brus
sel is gekozen).
De nieuwe senaat zal als volgt zijn
samengesteld: 38 Katholieken (winst
4), 35 socialisten (verlies 4); 16 Libera
len (winst 5), 8 Vlaamsch-nationalen
(winst 3) 3 Communisten (verlies 1) en
1 Rexist f vei lies. 7).
Hierbij wordt opgemerkt, dat het aan
tal rechtstreeks gekozen senatoren de helft
bedraagt van het aantal der Kamerleden.
Op 12 April a.5. zullen de Provinciale
Staten 44 senatoren moeten kiezen, waar
op den volgenden dag de alsdan gekozen
leden van den Senaat de overigen, zijnde 22
leden zullen kiezen.
De leider van de zoo smadelijk versla
gen Rexisten, Leon Degrelle, die boven aan
De Rexistische lijst te Brussel staond, is in
de Kamer gekozen.
DR. MARTENS VRAAGT ONTSLAG ALS
LID VAN DE ACADEMIE.
Dr. Maxtens deelde gisteren om 13
uur mede, dat hij dien morgen aan ko
ning Leopold ontslag gevraagd had als
lid van de Koninklijke Vlaamsche.
Academie voor geneeskunde van Bel
gië.
Hij heeft deze aanvraag gestuurd voor
dat de uitslag van de verkiezingen bekend
was, om te voorkomen, dat aan deze daad
een andere verklaring zou kunnen gegeven
worden dan zijn wensch mede te werken
om de atmospheer van kalmte te helpen
scheppen, die voor 's lands beleid in de hui
dige omstandigheden onontbeerlijk is. Zoo
lang zijne benoeming, waaraan hij alleen
een wetenschappelijke beteekenis heeft
toegekend, een onderwerp van partijtwist
was. kon hij geen verantwoordelijkheid
nemen. Met de verkiezing zijn deze rede
nen vervallen.
Hij betreurt intusschen diep, dat een
maatregel, die als een daad van bevredi
ging was bedoeld, in een zoo verschillen
den geest werd begrepen.
V E®n beginsel-uitspraak
op 19 April
De beteekenis van de verkiezingen voor
de Prov. Staten is, op zich beschouwd, ze
ker niet onbelangrijk!
Het is zeker niet onbelangrijk, door
wie de Provincie wordt bestuurd, wat de
beginselen zijn van hen, die zitting hebben
in de Provinciale Staten.
En van beslist igroote beteekenis is de
macht en de invloed van Gedeputeerde Sta
ten, die uit en door de Provinciale Sta
ten worden gekozen.
Wij kunnen er ook nog op wijzen, dat
de samenstelling van de Eerste Kamer af
hangt van de samenstelling van de Provin
ciale Staten, omdat zooals men weet
de Provinciale Staten de leden der Eerste
Kamer kiezen.
De beteekenis van de verkiezingen voor
de Provinciale Staten gaat echter deze
keer nog ver uit boven de hierboven ge
schetste beteekenis.
De verkiezingen voor de Provinciale Sta
ten bestaat deze keer vooral in een: volks
uitspraak over de landspolitiek!
Nationaal óf on-nationaal.
Voor geestelijke vrijheid, met als
noodzakelijk gevolg en noodzakelijke
voorwaarde vrijheid voor het bestaan
van partijen, óf voor dictatuur.
is een dag, waarop van ieder onzer lezers
wordt gevraagd, dat hij een beginsel-uit
spraak doet. Voor de Katholiek is het niet
twijfelachtig, hoe hij het antwoord op deze
vraag moet geven. De Katholiek stemt op
LIJST 2.
Ons Kruisbeeld
Sinds de Hervorming is het kruisteeken
het meest opvallende onderscheidingstee-
ken tusschen protestante en katholieke
Nederlanders. Jammer genoeg, want wat
is mooier belijdenis van ons gemeenschap
pelijk geloof in den drieëenen God en in
het menschgeworden Woord, dat ons door
zijn Kruis uit den staat van verwerping
heeft overgeplaatst naar den staat van
zegen, dan dit oudchristelijke symbool?
Anders stond het met voorstellingen van
Jesus aan het kruis. Die vond men nog
geen halve eeuw geleden evenzeer in pro
testante als in katholieke gezinnen; bij de
eerste meer als schilderij, ofschoon ook
het kruisbeeld niet ontbrak, bij de laatste
in beide vormen. Maar ook deze vrome
gewoonte om door een afbeelding van den
gekruisten Verlosser, in zijn woning te
toonen, dat Hij daar wordt gekend en ge
volgd, is bij onze niet-katholieke landge-
nooten aan het verflauwen. Met de toene
mende ontkenning van Jesus' Godheid
moest dit helaas wel gebeurenFeite
lijk is nu de toestand zoo, dat ook het
kruisbeeld een kenmerk is geworden van
het katholieke Nederlandsche gezin.
Daar hoort het ook inderdaad thuis en
daaruit zal het, evenmin als het kruistee
ken, ooit verdwijnen. Het draagt voor ons
veelbij tot het scheppen van die uiter
lijke godsdienstige sfeer, waarin onze in
nerlijke godsdienstige gesteltenis zich goed
voelt. Het spreekt zwijgend van geduld,
verdraagzaamheid, liefde; het geeft ons
van tijd tot tijd 'n goede gedachte in, 'n
kleine verzuchting, 'n kort gebedje; het
steunt en troost in l<^vade uren. Neen,
nooit mag en zal het' kruisbeeld uit onze
woning worden verdniongen.
Mar dan betaamt h^t ook, dat de plaats,
waar het kruisbeeld hangt, met zorg worde
gekozen; dat het niet telleen in onze slaap
kamer maar ook eri bovenal in de huiska
mer prijkt, dat de kinderen er nu en dan
met eerbied op wordén gewezen, dat een
of andere gemeenschappelijke godsdien
stige oefening, b.v. het avondgebed, daar
wordt gebeden.
Zou het niet nuttig zijn om in deze Lij
densweek, nu wij den kruisdood van Je-
süs herdenken, ons af te vragen, of wij
deze eerbiedwaardige, door en door chris
telijke vereering van het heilig Kruis zóó
handhaven, als onze Moeder de H. Kerk
van haar kinderen met recht verwacht?
„Maasbode".
De Bond zonder Naam
TENTOONSTELLING TE DEN HAAG.
Meer dan 100.000 leden sedert 2 April 1938
Gisteren vierde de Bond zonder Naam
zijn eersten verjaardag. In dat eerste jaar
van zijn bestaan (wie kan een vergelijking
met andere bewegingen trekken) ver
wierf deze bond meer dan 100.000 leden,
werkende, denkende, doende leden.
„Het groote, dat gebeurd is, komt even
wel niet van mij", aldus de Z.E. heer H.
de Greeve Zaterdag in zijn toespraak bij
de opening der eerste tentoonstelling te
Den Hag, „maar van de menschen zelf, de
ouderen en de jongeren".
Zonder dat ik er iets anders voor deed
dan het idee lanceeren, begon de jeugd
zelf, eerst bij de hoogere klassen van het
L.O., daarna bij de lagere, en tenslotte zijn
ook de leerlingen der fröbelscholen spon
taan begonnen".
In het archief van den Bond te Heem
stede bevinden zich meer dan 100.000
stukken, waaronder levensgeschiedenissen,
levenstragedies die de stof zouden vormen
voor vele romans. Het zijn verhalen over
kapot-geslagen levens, over levens, die
hun evenwicht hebben teruggevonden;
elke brief, zoo zeide de stichter van den
bond, behelst een menschenleven.
Na deze korte verklaring deelde spr. nog
mede, dat de Bond ongeveer 250.000 bro
chures heeft uitgegeven, welke over heel
Nederland zijn verspreid. Doch de actie op
zich schijnt in heel Europa weerklnk te
hebben gevonden. Priesters en geloovigen
uit Duitschland, Polen, ja tot in Rusland,
willen nadere gegevens om deze werk
wijze te gaan toepassen, waar zij in hun
gewonen arbeid uit hoofde van het nieuwe
heidendom of van de godloozen-actie wor
den belemmerd.
Ook uit Frankrijk komen talrijke aan
vragen en van nog verder, getuige de
brief van een Roemeenschen boer, in de
landstaal gesteld, die mededeelde, dat hij
in overleg met den burgemeester had be
sloten in zijn dorp een Bond Zonder Naam
op te richten.
Bij gelegenheid van den eersten ver
jaardag in in het pand Westeinde no. 1 in
den Haag een kleine tentoonstelling in
gericht van voorwerpen, welke van vele
zijden werden toegezonden als blijken van
daadwerkelijke medewerking voor het be
oogde doel, en van propagandamateriaal,
dat vanwege den Bond wordt verspreid.
Pater de Greeve heeft met een kort woord
deze tentoonstelling Zaterdagmiddag ge
opend.
De aandacht trekt o.m. een in de etalage
geplatste groot symbolisch schilderij van
Hugo Brouwer, waarop de Christusfiguur
„GELOOFT DE
REGEERING AAN
GEVAAR?"
DE REGEERING „NOG AL
OPTIMISTISCH"
In het maandblad „De R.K. Staatspartij"
schrijft V. een artikel onder den titel „De
ure van het geweld"
De schrijver zegt daarin o.m. dat de
Regeering „de oorlogsbedreiging voor ons
land nog al optimistisch" ziet. En deze
wetenschap vervult hem „reeds maanden
met zorg" ziet de schrijver zelf misschien
nog al pessimistisch?Maar wij laten
hem hier aan het woord:
„Wij kunnen ons niet voorstellen, dat
onze Regeering niet spoedig maatregelen
zal treffen om de grensbeveiliging door
vaste werken thans bezig tot meer ont
wikkeling te komen met veel meer per
soneel, en dat continu, te verhoogen. Naar
wij aannemen zal de Regeering geen kos
ten sparen om luchtafweergeschut, anti-
tankgeschut en dergelijke moderne wape
nen aan te schaffen, ofschoon het een on-
noodig gepeuter lijkt, dat Amsterdam zelf
voor wat afweer-geschut wil zorgen.
Welk een schreeuwende aanklacht daarin
zit, moest men toch eens voelen! Wij
nemen dat dan maar eens aan, ofschoon
er symptomen zijn, die ons de angstige
vraag doen stellen: gelooft de Regeering
aan het onmiddellijk dreigen, aan den gi-
gantischen omvang en aan de bliksemsnel
heid van het gevaar? Op zuiver defensie
gebied zou zij dan de grensbescherming
krachtiger opvoeren. Ook dan nog blijft
de mobilisatie een hachelijk, ding, omdat
een vijandelijke overmacht in de lucht
niet nalaten zal de knooppunten van ver
keer in het ongereede te brenge. Gelooft
de Regeering wel aan het gevaar? Hoe
dan de hopelooze achterstand op het ge
bied van de bescherming der burgerbevol
king te verklaren? Meent men, dat met
redevoeringen „over de taak der gemeen
te" in plaats van grondig, snel en centraal
aanpakken zonder raadpleging der „zui
nige huismoeder", de bescherming der be
volking is te dienen? Op dit terrein is
onze Regeering zoo erbarmelijk achter, dat
men huivert bij de gedachte aan de hon
derdduizenden, die straks het gelag krij
gen te betalen, als de springstoffen over
onze volkswijken gestrooid worden. We
derom zai het wel zuinige-huismoeder-
politiek zijn, die onze electrische centrales
nog niet onderling deed koppelen, zoodat
onze lieve eventueele vijanden provincie
na provincie met weinig moeite zullen
kunnen lam leggen.
Nu een der dagbladen heeft vèrmeld,
wat ons zoo van zorg vervult, nu spreken
wij er nog wat openlijker over. Onze Re
geering, zoo werd te kennen gegeven, ziet
de oorlogsbedreiging voor ons land nog al
optimistisch. Wat wij er uit allerbeste bron
over hoorden, stemt met deze mededeeling
overeen. Deze wetenschap vervult ons
reeds maanden met zorg. Wanneer zal men
dan wel aan gevaar gelooven? Laat ons
eens aannemen, dat onze Regeering
wederom noemen wij geen specialen naam,
want de Regeering moet ak eenheid wer
den gezien de mogelijkheid, dat de
gruwel over ons land losbarsten zal, ziet
ak twee gunstige kansen tegen één on
gunstige, dan nog vragen wij met het oog
op die 33 kans: is het verantwoord be
langrijke lacunes te laten bestaan? En, is
het verantwoord na te laten de kansver
houding door uiterste krachtsinspanning
op te voeren tot zeg: drie tegen één?"
LEBRUN OPNIEUW CANDIDAAT
VOOR HET PRESIDENTSCHAP?
PARIJS, 3 April. (A. N. P.). Naar Havas
meent te weten, zou Lebrun, toegevend aan
de talrijke verzoeken, die sedert verschei
dene dagen tot hem gericht zijn, bereid zijn
in de op 5 April te Versailles te houden
Nstionale Vergadering zich candidaat te
laten stellen.
DE „TIMES" WEER EENS IN BESLAG
GENOMEN.
BERLIJN, 3 April. (A. N. P.) Het num
mer van Zaterdag van de „Times" is als het
eenige van de Britsche bladen, die vandaag
in Duitschland zijn aangekomen, in beslag
genomen.
uit een ten doode gedoemde stad wordt
verdreven. Verder zijn er karakteristieke
teekeningen, kunstvoorwerpen, manus
cripten enz.
Het ligt in de bedoeling met deze arti
kelen t.z.t. een reizende tentoonstelling te
houden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De verkiezingen in België hebben een
groote winst voor de Katholieken en dc
Liberalen opgeleverd en den nekslag voor
de Rexisten. (1ste blad).
Hitier heeft Zaterdag te Wilhelmshafen
geantwoord op de verklaring van Cham
berlain. (2de blad).
De Poolsche minister van buitenlandsche
zaken Beck is naar Londen vertrokken.
(2de blad).
Russisch-Japansch visscherij-verdrag on
derteekend. (2de blad).
Binnenland
Heden vergaderde de Alg. Ver. voor
Bloembollencultuur (3de blad).
Benoemingen in he Bisdom Haarlem
(ste blad).
Sporl en Wedstrllden
Vosta behaalde gisteren bet kampioen
schap van het Oosten in den I.V.C.B. (4de
blad).
Een nieuwe kans van Docos op het eer
ste klasse-kampioenschap van den D.H.V.B:.
een beslissingswedstrijd met Quick Steps
is noodzakelijk. (4de blad).
Ajax wint van Achilles, Eindhoven en
DWS spelen gelijk voor de kampioenscom
petitie van den K.N.V.B. NEC kampioen
van het Oosten, LFC en Wassenaar in de
vierde klasse. DFC en VDS moeten de
gradatiewedstrijden spelen (4de blad).
De Ned. hockeyers verliezen met 30
van Engeland, het Ned. B-elftal wint met
41 van België B (4de blad).
Nereus wint het kampioenschap van
den Amstel, Njord I derde, Njord H eerst©
in de tweede divisie (4de blad).
GEZELSCHAP JAN MUSCH WORDT
ONTBONDEN.
Nadat het gezelschap Jan Musch gedu
rende drie jaar zoowel artistiek, als zake
lijk met succes heeft gewerkt, is de directie
genoodzaakt het gezelschap aan het einde
van dit speelseizoen te ontbinden.
De eenige reden hiervoor is, dat de heer
Musch, op medisch advies, niet zoo intens
mag blijven werken, als voor de exploita
tie van dit gezelschap noodzakelijk bleek.
Evenwel zullen alle voorstellingen, die
nog voor dit seizoen zijn afgesloten, in de
aangekondigde bezetting doorgaan.
KONINKLIJKE MARINE BESTELE 31
TORPEDOWATERVLIEGTUIGEN
Opdracht aan Fokker tot levering van 31
toestellen type T.8W.
De Koninklijke Marine heeft dezer
dagen aan de N.V. Nederlandsche
vliegtuigenfabriek Fokker opdracht
gegeven voor de levering van 31 tor
pedowatervliegtuigen van het type
Fokker T. 8.W., bestemd voor den
dienst der Koninklijke Marine.
Zooals bekend is, hebben de Fokkerfa
brieken in opdracht van Marine reeds
een serie van vijf toestellen van dit type
in aanbouw. Het eerste van deze serie
bevindt zich te Schellingwoude, waar de
proefvluchten een gunstig verloop hebben.
Van deze nieuwe serie zullen 19 vlieg
tuigen met houten vleugels worden afge
leverd en de 12 resteerende toestellen in
geheel metalen constructie worden uitge-
volgd. Hiermede doet de bouw in serie van
geheel metalen vliegtuigen van Nederland-
sch ontwerp hier te lande zijn intrede.
Zooals bekend is bevindt zicch bij Fokker
bovendien een geheel metalen tweemoto-
rig bombardementsvliegtuig in bouw, het
protype Fokker T. 9, in opdracht van en
bestemd voor de luchtvaartafdeeling van
het Koninklijk Nederlandsch Indische
leger. Dit vliegtuig nadert zijn voltooiing.
Het type T. 8 W. is een tweemotorige
vrijdragende middendekker op drijvers,
een torpedovliegtuig, dat in plaats van
torpedo's ook bommen kan meevoeren, en
dat tevens dienst kan doen als lange af
standsverkenner. Het bijzondere van deze
machine is, dat de torpedo's geheel in de
romp worden opgeborgen en dat de berg
ruimte kan worden gesloten met twee
luiken, die hydraulisch kunnen worden
bediend. Het toestel is uitgerust met een
krachtige afweerbewapening die in alle
richtingen bruikbaar is en kan bemand
worden met drie of vier personen.
Het kan gebruikt met twee luchtgekoel-
de stermotoren met een capaciteit van 400
tot 700 p.k. elk, van welke sterkte de pres
taties afhankelijk zijn.
BENOEMINGEN IN HET BISDOM
HAARLEM.
WOENSDAG
