BINNENLAND
WOENSDAG 29 MAART 1939
30ste Jaargang No. 929S
S)e Ceki^clveSoii^ant
Bureaux Papenrracht 33. Adv. Abonu-tarleven de pa». 3
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus LL
Dit nummer bestaat nil
vier bladen.
V Nederlands neutraliteit
Het is duidelijk, dat Nederland in dezen
tijd vooral héél zorgvuldig zijn on
afhankelijkheid moet bewaren, haar be
schermend en beveiligend tegen alle po
gingen, om ons land los te slaan van die
onafhankelijkheid die neutraliteit en
te trekken naar den éénen kant, wat be-
teekent, dat de andere kant vijandig te
genover ons komt te staan.
Onze regeering verdient om de voorzich
tige, beleidvolle wijze, waarop zij zorgt en
waakt voor Nederlands neutraliteit onze
waardeering, onze dankbaarheid.
En er moét alle aandacht op gericht
worden 't is zoo bedroevend en zoo er
gerlijk, dat de N.S.B. maar steeds, voor-
zoover haar invloed reikt, deze neutraliteit
verdacht maakt bij Duitschland! 't Moet
toch iedereen duidelijk zijn, dat deze po
litiek van de N.S.B. niet alleen is in strijd
met de waarheid, maar ook ingaat tegen
het hoogste nationaal belang. En wij kun
nen 't ons niet voorstellen, dat er niet vele
N.S.B.'ers zouden zijn, wien dat óók dui
delijk is, en die het daarom eigenlijk niet
eens zijn met hun leider, den staatsman
Mussert!
Dezer dagen notabene: in deze inter
nationaal gespannen dagen! schreef
Mussert aan het adres van xde Nederland-
sche regeering:
„Uw sympathie is aan den kant van
FrankrijkEngeland, de onze aan den
kant van DuitschlandItalië".
En in hetzelfde artikel:
's Lands belang eischt, dat aan al
deze dingen snel en definitief een ein
de komt. Laat Tsjecho-Slowakije wat
dat betreft een waarschuwend voor
beeld zijn. (Wij drukken vet. Red. L.
Crt.).
Is 't niet schandelijk deze ophitsing
van Duitschland tegen Nederland door Ne
derlanders? Is 't niet schandelijk? Wie,
die dit leest, dat niet schandelijk
zou vinden, van oordeel is, dat wij ons,
in deze o.i. nog zeer gematigde kwalifica
tie, te sterk uitdrukken hij kome er
voor uit en schrijve het neer!
DE NEUTRALE STATEN.
EEN DUITSCH COMMENTAAR.
m verband met de berichten over een
FranschBritsche garantie voor het grond
gebied van Zwitserland en Nederland
schrijft de „Frankfurtur Zeitung" o.a.:
De Britsche en Fransche regeeringen heb
ben in Bern en D e n Haag niet gevraagd
of deze garantie daar ook welkom is, zij
hebben haar eenvoudig opgesteld. Men kan
zich voorstellen, hoe pijnlijk in de beide be
trokken landen de gevoelens van vele men-
schen daarbij moeten zijn, hoeveel men
in Parijs en Londen ock mag spreken over
garantie. In werkelijkheid immers kunnen
de kleine landen bij dergelijke plannen nau
welijks iets anders zijn dan de opmarsch-
gebieden voor de EngelschFransche ge
nerale staven. Daarmede echter zou de lang
behoede onafhankelijke positie van deze
landen uiteengeslagen worden. Zij, die ver
der zien, moeten bovendien de volkomen
dwaasheid van deze plannen begrijpen. Aan
deze plannen ontbreekt elke feitelijke basis.
Er staat tegenover, de belofte van Hitier,
er staat tegenover df> bijzondere ligging der
beide landen, er staat tenslotte tegenover
de weloverwogen onverschilligheid van
Duitschland, jegens het Europeesche Wes
ten.
TELEGRAM VAN MUSSOLINI AAN
FRANCO.
ROME, 29 Maart. (A. N. P.). Mussolini
heeft aan Franco het volgende telegram
gezonden:
Nu uw prachtige troepen na de bezet
ting van Madrid gekomen zijn tot het doel
van de sloto ver winning, wil ik u mijn groet
en dien van het geestdriftige Italiaansche
volk zenden. Het Spanje van morgen, vrij,
vereenigd en sterk, zooals het Spaansche
volk en gij, Caudillo, het wenschen, is be
zig uit deze bloedige krachtsinspanning ge
boren te worden. Ik verklaar nogmaals, dat
ix de banden, die zich tusschen onze beide
volken gevormd hebben, onverbreekbaar
acht.
Schrijven van den
Bisschop van Luik over
de Rassenkwestie
EEN BISSCHOPPELIJKE VERMANING
AAN DE KANTONS EUPEN-
MALMEDY.
Hier laten wij enkele passages vol
gen uit het Herderlijk Schrijven
van Mgr. Kerkhofs, bisschop van
Luik, dat Zondag 1.1. is voorgele
zen in de kantons Eupen-Malmedy
en Saint Vith, bij welke gelegen
heid zich incidenten van nationaal-
socialistische zijde hebben voorge
daan.
„Wij zien ons verplicht u de leer van
Christus vcor te houden, omdat er in den
laatsten tijd zeer gevaarlijke ketterijen
onder u zijn verspreid, welke, helaas, op
verschillende plaatsen weerklank hebben
gevonden. De gevaren, die u bedreigen,
zijn des te grooter, omdat verschillende
ideeën, die in strijd zijn met het Geloof,
reeds door katholieken en door katholieke
publicaties werden aanvaard en verspreid
om de verlangens van het Volkstum te
dienen.
In uw gebied wordt het heil van de zie
len, het Katholiek geloof, ernstig bedreigd
door de rassenleer, die streng veroordeeld
werd door den H. Vader, met al haar ge
volgen, die in strijd zijn met het Gelcof
en de goede zeden. Daar de propagandis
ten van deze ketterij hun werkzaamheid
niet verminderen, maar integendeel open
lijk hun valsche ideeën in het volk uitdra
gen, is het onze plicht, om diegenen te
steunen, die belast zijn met het heil uwer
zielen.
Wij herinneren u op de eerste plaats aan
de ondubbelzinnige veroordeeling van de
huidige rassenleer door Paus Pius XI z.g.
in tal van geschriften en redevoeringen,
vooral in de Encyclik „Mit brennender
Sorge", die hij in het bijzonder richt tot
het Duitsche Episcopaat.
Het rassisme heeft een nieuwe stoot
gegeven aan het laicisme, dat reeds vroe
ger vercordeeld werd, aan het overdreven
nationalisme en aan de leer van de totale
en absolute Staatsalmacht.
Het nationaal-socialisme wil de gods
dienst en haar actie als een philosofisch
idee uit het particuliere en openbare le
ven verbannen. Het was voor uw Bis
schop kort geleden een steek in het hart,
toen hij in uw katholieke bladen een ver-
kiezingsoproep las, waarin met geen woord
gerept werd over de hoogste rechten van
God, van de Heilige Kerk en over het Ka
tholieke Geloof, dat in uw gebied reeds
duizend jaar oud is.
Maar hij, die een programma van poli
tiek en Volkstum uitwerkt voor een katho
lieke bevolking, is verplicht om aan te ge
ven op welke philosofische basis dit pro
gram berust, op katholieke of op nieuw-
heidensche ideeën. En als men in dienzelf
den oproep de stemmen van de katholie
ken vraagt voor „menschen die bloed zijn
van ons bloed", als buitenlandsche ge
schriften in massa's onder onze bevolking
verspreid worden, als onlangs zelfs een
jeugdblad, dat te Eupen wordt uitgegeven,
het integrale nationaal-socialisme predik
te, als uw bladen de richtlijnen van den
Paus en van de Bisschoppen in deze drin
gende aangelegenheid niet meer afdruk
ken, maar min of meer deelnemen aan dit
groote complot van stilzwijgen, dan moet
uw bisschop erkennen, dat bij u wegens
eens tijdelijk doel de katholieke waarheid
niet meer kan gezegd worden en lat men
niet verre is van de openbare verlooche
ning van God en Kerk".
Mama wordt opgevoed
Hoe het mogelijk is, dat een jonge
vrouw is blijven steken in den tijd
van haar grootmoeder kan men lezen
in het nieuwe feuilleton waarmede
wij morgen een aanvang maken.
Maar tevens kan men er het aar
dige verhaal in lezen hoe de ouder-
wetsche vrouw door haar moderne
dochter in Weenen tot de werkelijk
heid wordt teruggebracht en hoe
Mama van den hoepelrokkentijd in
den modernen tijd wordt overge
plant.
Dit smakelijke verhaal geeft een
complete samenzwering van haar
dochter en een voogd om dit boven-
menschelijke doel te bereiken. Maar
Mama wordt ten leven gewekt en
raakt zelfs verward in liefdsstrikken.
Maar dat moet u zelf lezen in dit
spannende en interessante verhaal.
V
De natuur roept....
Vijf boeken antwoorden!
„Zeker, het is goed, het geheim van een
koning verborgen te houden; maar de
werken G-cds openbaar maken en prijzen
is eervol". Met deze plechtstatigen,
schriftuurlijken aanhef, ontleend aan To
bias (XII, 7) openen wij de vijfvoudige
bespreking van een serie alleraardigste
boeken, die allen Jan Vriends tot vader
en de Uitgeverij „De Toorts" te Heemstede
tot moeder hebben.
Het engelachtige begin van deze boekbe
spreking want het is niemand minder
dan Raphaël, wiens woord in XII, 7 staat
opgeteekend! is bedoeld als een compli
ment en meer nog als aanmoediging zoo
wel aan.schrijver als aan uitgever, om op
den ingeslagen weg voort te gaan.
De vijf boeken, die wij op 't oog hebben
en straks stuk voor stuk zullen vermelden,
hebben niets over zich, wat men uitgespro
ken godsdienstig kan noemen (ofschoon
men daarvoor zijn neus niet zou behoe
ven „op te halen"!). Het zijn natuur-boe-
ken, die de ongeloofelijke pracht beschrij
ven van de schepping en, inpliciet, de lof
van den Schepper verkondigen.
In een lezing, die dezer dagen hier ter
stede werd gehouden over een astrono
misch onderwerp, zeide de „lezer" van
meening te zijn, dat men God een groot
genoegen doet „het werk Zijner handen"
te bewonderen. Deze meening onderschrij
ven wij gaarne. Daarom ook mag het prij
zenswaardig en eervol heeten „het ge
heim van een koning", dat besloten ligt in
de matelooze schoonheid en in het grenze-
looze vernuft van de Schepping aan zijn
medemenschen te openbaren.
Deze taak vervult Jan Vriends, in sa
menwerking met „De Toorts".
De lente verovert het land, en wij be
ginnen plannen te maken voor auto- en
fietstochten, voor wandelingen en roeipar
tijen. Geen beter voorbereiding om het
volle profijt en genot van onze omzwer
vingen te hebben, dan de lezing van de
serie boekjes, die met als bescheiden on
dertitel „Grepetf ..it een levensgemeen
schap" onlangs het licht zagen. 1)
Degenen, die de lichtelijk-homiletische
inzet van deze gezamenlijke boekbespre
king mocht afschrikken („bevrijd ons van
de preektoon, Heer!") kunnen wij gerust
stellen. Er wordt in deze boekjes geen
woord gerept, dat vroom zou klinken!!
Maar er staat ook geen woord verkeerd in
en dat is een voornaam ding. Het ge
loof aan een alwijzen en algoeden Schep
per wordt, stilzwijgend verondersteld; zoo
behoorde het ook algemeen te zijn, maar
zoo is 't helaas niet.
In deze serie keurig-uitgegeven boekjes
wordt een idee gegeven van het plantaar
dig en dierlijk leven bij de wisseling der
seizoenen, in verschillende landschappen
van ons land. De titels zijn reeds veelzeg
gend:
„Het Leven van de bruine heide".
„De Akker door het jaar".
„Lief en leed in het loofbos".
„De Polder in de seizoenen".
Een zeer voorname landschaps-vorm
wordt in deze serie niet behandeld: zee en
duin; misschien mogen wij dat nog tege
moet zien.
Jan Vriends, de schrijver, beschikt over
een vlotte en onderhoudende stijl, en heeft
zijn onderwerp zoo terdege onder de knie,
dat hij de moeilijkste onderwerpen popu
lair weet te maken. Bovendien verstaat hij
de kunst met een zeker gemak uit de over
weldigend-rijke stof, juist die objecten te
kiezen, die het groote publiek het meest
interesseeren en bij een tocht naar buiten
onze nieuwsgierigheid het eerste opwek
ken. Het is werkelijk bewonderenswaardig,
hoe hij in deze handige boekjes van om-en-
om vijftig bladzijden druks een idee, en in
't geheel geen oppervlakkig idee, weet te ge
ven van ieder der vier genoemde levens
gemeenschappen: bosch, hei, polder en
akker.
De boekjes zijn kwistig verlucht met
meesterlijke teekeningen van W. Boer Lef-
fel en met goed-gelukte foto's door Ferdi
nand Rau en Herman Fischer en deson
danks voor een uiterst bescheiden prijsje
te koop.
Wie plannen maakt voor uittochten in de
nieuwe lente, geven wij den goeden raad
deze boekjes of een paar ervan zich aan
te schaffen.
Wanneer men zich nu eens extra trac-
teeren wil, is bij dezelfde uitgeverij nog
een bizonder mooi verzorgd en interes
sant boekwerk verschenen, in het kloeke
formaat van de „Verhalen van velerlei
avontuur". In deze serie zijn reeds twee
boeken uitgekomen: „Australië"' en „Si
berië" die dit nadeel hebben, dat men
ze in één adem uitleest, maar ook daarna
een kostbaar bezit blijven voor het ge-
heele leven. In deze beide eerste boeken
worden de lotgevallen beschreven van
ondernemende jongemannen, die de wil
dernissen van Australië en Siberië berei
zen in dit derde boek worden de avon
turen verhaalt van eenwezel. Het
boek heet „De Bruine Dood"; het is ver
taald door Jan Vriends en geïllustreerd
door W. Boer Lef fel. 2)
„De Bruine Dood" is maar een boeken-
naam; de wezel, die de hoofdpersoon van
dit sensationeele en spannende relaas
vormt, heet kortweg: Tiek. De meeste
menschen weten van een wezel alleen, dat
hij bang is maar dat zijn bijna alle die
ren, die met menschen in contact komen
en daarin kan men hen geen ongelijk ge
ven. Het is daarom de moeite waard „la
vie romancée" van Tiek te lezen, omdat
het zoo'n aardige en rake kijk geeft in het
intieme leven van dit sluwe, gladde dier.
Men voelt zich wezel met de wezels bij
de brutale heldendaden en sluip-overval-
len van dit levenslustige heerschap, dat,
schrik en dood verspreidend onder zijn
mede-dieren, doorloopend op zijn „qui
vive" moet zijn om de eigen huid te red
den.
De belevenissen, in „Siberië"' en „Austra
lië"' beschreven, slaan de aandacht in
ijzeren boeien niet minder is dit het ge
val met de wonderlijke en gruwzame
avonturen van Tiek, de wezel.
Het forsche boekwerk is zoo fraai uit
gegeven, dat het zelfs een begeerenswaar-
dige aanwinst vormt voor bibliophilen.
Het ontelbaar aantal penteekeningen van
W. Boer Leffel harmonieert voortreffelijk
met de sfeer van dit boek: de sfeer van
de wilde, vrije, sterke natuur, die aan
drijft tot avontuur en koene daden.
1) Jan Vriends: „De Polder in de Sei
zoenen", „Lief en Leed in het Loofbos",
„Het Leven van de Bruine Heide", „De
Akker door het Jaar". N.V. Uitgeverij
„De Toorts". Heemstede.
2) W. Heinen en J. Vriends: „De Bruine
Dood", roman van een wezel. N.V. Uit
geverij „De Toorts", Heemstede.
PRINS BERNHARD PRESIDEERT
NATIONALEN PADVINDERSRAAD.
Gisteren heeft Prins Bernhard op het
Nationale Hoofdkwartier der Nederland-
sch'e Padvinders alhier, de vergadering
van den Natiónalen Padvindersraad bij
gewoond en daarbij gebruik gemaakt van
zijn bevoegheid als koninklijk commis
saris om de vergadering te presideeren.
Behalve de leden van den Natiónalen
Padvindersraad de heeren A. Oosterlee,
mr. R. Höppener, A. H. van Leeuwen,
dr. A. Ramselaar, ds. W. M. A. Kalkman
en C. Beets, was ook aanwezig de onlangs
benoemde hoofdkwartiercommissaris voor
pers en propaganda de heer C. R. T. baron
Krayenhoff.
BOEKDRUKKERS- EN RASTERDIEP-
DRUKBEDRIJF.
In de Nederlandsche Staatscourant van
heden is opgenomen de beschikking van
den Minister van Sociale Zaken van 29
Maart 1939, no. 932, afdeeling arbeid, waar
bij een aantal bepalingen van de collectie
ve arbeidsovereenkomst voor het boek
drukkers- en rasterdiepdrukbedrijf alge
meen verbindend zijn verklaard voor de
werkgevers en arbeiders in dat bedrijf. De
verbindendverklaring is geschied voor het
tijdvak van 1 Mei 1939 tot en met 31 Maart
1940.
Bij het Departement van Sociale Zaken
zijn afdrukken van bedoelde beschikking
verkrijgbaar. Aan belanghebbenden, die
daartoe den wensch te kennen geven zal,
zoo lang de voorraad strekt, gratis een
exemplaar worden toegezonden.
KATH. GEMEENTERAADSLEDEN IN
STATENKIESKRING GOUDA.
Bespreking van gezins-politiek.
Gisteravond belegde de Vereeniging van
R.-K. Gemeenteraadsleden in den Staten-
kieskring „Gouda" in hét restaurant „Ter
Gouw" te Gouda haar jaarvergadering,
welk goed bezocht was.
Dr. Jos. de Boer uit Den Haag, was op
deze bijeenkomst uitgenoodigd om een in
leiding te houden over „De Gezinspolitiek
in de Gemeente.
Na een inleidend woord van den voor
zitter, den heer A. C. A. Deergnbere, wees
dl", de Boer op de wonderlijke verbinding,
welke er in het Katholicisme bestaat tus
schen het geestelijke en het stoffelijke. Ner
gens bestaat er inniger verband tusschen
deze twee gebieden. Het stoffelijke wordt
door ons immers niet veracht, maar krijgt
haar juiste waardeering. Wij erkennen een
nauwe samenhang tusschen het leven der
ziel en het stoffelijke, dat beheerscht
wordt door sociale en economische voor
waarden voor het zieleleven.
Daar andersdenkenden, b.v. de liberalen
deze innige vereeniging niet kennen, is het
te verklaren, dat zij wel met ons klagen
over de decadentie van dezen tijd, maar
niet genegen zijn mede te werken aan het
opruimen van slechte economische toestan
den, welke aanleiding zijn voor veel mo
dern kwaad. In de rede, welke prof. mr.
Telders op de dezer dagen gehouden ver
gadering van de Liberale Staatspartij uit
gesproken heeft, is dit weer duidelijk tot
uiting gekomen. Het voornemen der re-
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De bezetting van Madrid door de troepen
van Franco. (2de blad).
Volgens een verklaring van Chamberlain
beraadslaagt Engeland nog altijd met an
dere regeeringen over afweer-maatregelen.
(2de blad).
De Poolsch-Duitsche spanning. (2de blad)
geering immers om aan alle hoofden v. z.g.
groote gezinnen een specialen loonbijslag
te verzekeren werd in^die redevoering fel
bestreden.
De gezinspolitiek, zoo vervolgde spr., is
een goed, waarop wij als Katholieke Neder
landers inderdaad ons recht kunnen laten
gelden, want de Katholieken hebben het
eerst de gedachte van gezinspolitiek geop
perd en voor deze politiek propaganda ge
voerd.
Eerst werd begonnen met den bouw van
volkswoningen. Vooral de woningwet van
1901 heeft een machtigen stoot gegeven
tot het opruimen van krotwoningen, ter
wijl de verbetering der volkshuisvesting
tijdens het ministerschap van prof. Aal-
berse niet hoog genoeg aangeslagen kan
worden.
Langzamerhand werd de gezinspolitiek
meer bestudeerd. De geboortebeperking le
verde immers in verschillende landen een
schrikwekkend gevaar van ondermijning
van de volkskracht.
Voor den wetgever is het vooral wegge
legd om o.a. door de twee economisch
meest beteekenende maatregelen, n.l. kin
dertoeslagen en belastingaftrek en door een
krachtige bescherming der huwelijkszeden
er. van de openbare zedelijkheid, een zeer
beduidenden steun te geven aan het ge
zinsleven in zijn ontstaan en ontplooiing.
Voor de gemeentelijke overheid, die door
haar activiteit in aanraking komt, blijft
toch nog heel wat te doen op het gebied
der gezinspolitiek.
Een dankbaar terrein vormt de volks
huisvesting, waarbij het bouwen van wo
ningen voor groote gzinnen en het inrich
ten van speelterreinen voor kinderen niet
vergeten mogen worden.
Aandacht moet besteed worden aan de
sociale beteekenis der overheidsbedrijven,
die tot taak hebben het algemeen belang
te dienen. Bfj de vaststelling der tarieven
van de gemeentebedrijven moet dan ook
rekening gehouden worden met de draag
kracht der gezinnen. In verschillende ge
meenten zijn dan ook reeds tarieven naar
de grootte van het gezin ingevoerd.
De volksgezondheid moet krachtig be
vorderd, terwijl het Neo-Malthusianisme
fel bestreden dient te worden.
Met het aangeven van meerdere wenken
betreffende de uitvoering van deze taak
van de gemeenteraadsleden besloot dr. de
Boer zijn rede, welke een krachtig applaus
verwierf.
Nadat de voorzitter dr. de Boer voor zijn
duidelijke uiteenzetting van dit onderwerp
bedankt had las de secretaris, de heer H. J.
van de Poll uit Bodegraven, het jaarver
slag voor, waaraan wij het volgende ont-
leenen. Er zijn in het afgeloopen jaar drie
ledenvergaderingen gehouden, die een
behoorlijk bezoek hadden en waarop studie
materiaal werd behandeld. Het jaarverslag
van den penningmeester, den heer Kasber-
gen uit Oudewater, vermeldde 'n klein ba
tig saldo.
In de verificatiecommissie werden be
noemd de heeren A. Heerkens uit Gouda,
P van der Staak uit Boskoop en M. H. van
der Poll uit Zwammerdam. Na een korte
rondvraag sloot de voorzitter deze geani
meerde bijeenkomst.
DE STAKING AAN DE H.T.S. TE
ENSCHEDE.
Rouwmoedige leeriingen.
Vandaag hebben alle leerlingen der
Hoogere Textielschool te Enschede, die
gisteren in staking zijn gegaan in verband
met de benoeming van een nieuwen direc
teur, zich weer aan de school gemeld.
De Wethouder van Onderwijs heeft hun
toegesproken en medegedeeld, dat zij he
den nog niet tot de lessen zullen worden
toegelaten.
Zij hebben vandaag gelegenheid schrif
telijk hun spijt over het gebeurde aan den
directeur en het gemeentebestuur uit te
drukken. Daarop hebben de betrokken
leerlingen, ruim honderd in getal, een ver
gadering gehouden, waarin besloten werd
om een schrijven tot den directeur en het
gemeentebestuur te richten, waarin het
gebeurde wordt betreurd en als een on
doordachte handelwijze wordt gekwalifi
ceerd. Dit stuk is door alle leerlingen, die
aan de staking hebben deelgenomen, on
derteekend.
Verwacht kan worden, dat morgen de
lessen zullen worden hervat.
