DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Dictatoriale
woorden
HET NIEUWE „GANGETJE1* TE LEIDEN
MAANDAG 27 MAART 1939
30ste Jaargang No. 9296
S)e Êcldóch^Soii^cmt
Bureaus Papengracht St.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 93^
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. Z
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nnmmer bestaat alt
vier bladen.
Mussolini presenteert
Italië's eischen
Thans heeft Mussolini inderdaad gespro
ken; de berichtgeving uit Berlijn, dat de
Buce ook nu weer niets zou zeggen, is een
onjuiste prognose gebleken.
De rede werd gehouden bij gelegenheid
\an de viering van het 20-jarig bestaan
der. fascistische beweging en men kan van
Mussolini, vooral als hij bij zoo'n gelegen
heid spreekt, niet verlangen, dat hij het
woord voert in den trant van Chamber
lain. Hij moet zich dan eens kunnen uit
brullen. Wanneer men evenwel afziet van
enkele laten wij zeggen: oratorische
wendingen, en let op den reëelen inhoud,
dan blijkt, dat deze vervat is in de volgen
de vijf punten:
1. Een eeuwigdurende vrede is welis
waar een ramp voor de beschaving, maar
om de huidige beschaving te redden is toch
een lange periode van vrede noodig.
2. Het is kinderachtig, te meenen, dat de
as RomeBerlijn kan worden gebroken.
Indien een coalitie .tegen- de autoritaire
regeeringen wordt gevormd, zullen deze
regeeringen tot den aanval overgaan.
3. De barricade, welke Italië tot nu toe
van Frankrijk gescheiden hield, de Spaan-
sche burgeroorlog, zal weldra geslecht zijn.
Indien Frankrijk nu toeschietelijk is, kan
de toestand beter worden. De eischen van
Italië zijn: Tunis, Djiboeti en het Suez-
kanaal.
4. De Middellandsche Zee is van Italië.
5. Italië moet meer kanonnen hebben, al
moeten wij ons ruïneeren.
Indien een leek op het gebied der inter
nationale politiek dit alles hoort beweren,
slaat de schrik hem om het hart. Maar de
doorgewinterde diplomaten constateeren:
Hel valt niet tegen.
Mussolini is thans voor het eerst open
lijk met zijn eischen inzake de natuurlijke
aspiraties van Italië voor den dag geko
men. Men had uitgebreider eischen ver
wacht en het valt mee, dat hij slechts drie
objecten heeft genoemd. Wat Italië echter
wil met Tunis, Djiboeti en het Suez-kanaal
vertelde Mussolini niet. Ook dat is een
gunstig teeken, want op die wijze heeft de
Buce ruimte gelaten voor de onderhande
laars. En daar Frankrijk ongetwijfeld be
reid zal v/orden gevonden om te onderhan
delen, wanneer het niet in redevoeringen
of perscampagnes wordt bedreigd, is de
algemeene opvatting, dat met eenige tact
en eenigen goeden wil aan weerskanten 'n
vreedzame oplossing van dit aanvankelijk
zoc dreigend uitziende conflict kan worden
verkregen. Men klampt zich dan tevens ste
vig vast aan de uitlating van Mussolini
over de gewenschte periode van vrede es
verwijst de andere minder vredelievende
uitingen naar de regionen der groote holle
woorden, bestemd voor binnenlandsch ge
bruik.
In elk geval is het duidelijk, dat het er
thans op aankomt hoe de houding van
Frankrijk zal zijn. Mussolini verwerpt het
gepraat over Latijnsche zusternaties en een
beroep op broederschap en aanverwant
schap; het gaat slechts om de vraag, wie
de sterkste is. Het is inderdaad een kracht
proef voor Frankrijk en wij zijn benieuwd
of uit het verloop van deze proef naar
buiten blijken zal, dat Frankrijk zich van
binnen heeft hersteld. Het heeft zich op
deze krachtproef kunnen voorbereiden,
want het wist, dat de eischen gesteld zou
den worden zoodra de Spaansche burger
oorlog zou zijn beslist. Deze beslissing
hoewel reeds lang niet meer twijfelachtig
staat nu voor de deur. Onder den druk
van Franco's offensief kan men elk oogen-
blik het hijschen van de witte vlag ver
wachten.
Voor Frankrijk gaat dan een andere vlag
in top. Laten wij hopen, dat dit niet de
oorlogsvlag zal blijken, maar evenmin de
vlag van de overgave.
V WIJ vragen lel ten
Wat de voorzitter der Liberale Staats
partij, prof. Telders, in zijn Zaterdag op
eer vergadering dier partij gehouden rede
heeft beweerd over de katholieken in ver
band met de politiek, de huidige actueele,
feitelijke politiek in ons vaderland, kan
er mag hij niet beweren
zonder te bewijzen.
Hij heeft n.l. beweerd, dat „de katho
liek, gedreven door zijn religieuse overtui
gd g, op staatkundig terrein niet tolerant
is." En hij heeft dit gezegd in verband
met de feitelijke politiek
van de- huidige katholieke
ministers.
Zaterdag hebben wij reeds geschreven:
iaat nu 'ns de heer Telders feiten noemen."
Om de ernst der zaak stellen wij nu nog
eens deze vraag uitdrukkelijk; wij verzoe
ken prof. Telders dringend, om feiten te
noemen, waaruit blijkt, dat de huidige
katholieke ministers hebben getoond, niet
tolerant te zijn.
We kunnen discussieeren over het tole-
rant-zijn, het verdraagzaam-zijn der ka
tholieken in Jiet algemeen (het begrip „to
lerant" schijnt in het spraakgebruik wij
der in omvang, dan het begrip „verdraag
zaam") en wij zouden dat wel interes
sant vinden. Maar daar gaat het nü eigen
lijk niet over; prof. Telders heeft, de tole
rantie, de verdraagzaamheid der katholie
ken gewraakt in het huidige mi
nisterie, - waarin vier katholieke minis
ters zitting hebben! Welnu, wij vragen den
hoogleeraar deze bewering te staven met
feiten. Wij wachten daarop.
V D« Liberalen en de
Invoerrechten
De „Avondpost" (liberaal) citeert uit
dezelfde rede van prof. Telders, wat er in
wordt beweerd over de liberalen en het
tarief van invoerrechten.
Prof. Telders heeft n.l. in die rede be-
veerd, dat de liberalen hun standpunt ten
aanzien van de tarief-politiek steeds onge
wijzigd hebben gehandhaafd, en dat zij,
toen zij in 1933 deelnamen aan de regee
ring, niet hebebn aanvaard wat is
beweerd geworden een program, waarin
de mogelijkheid van tariefsverhooging met
zooveel woorden zou zijn opgenomen.
De „Avondpost" reageert hierop en het
b.ad zegt, dat het, nu prof. Telders over dat
program, dat door de ministers in 1933 in
onderling overleg is aanvaard (ook door
de liberalen), schrijft en er uit citeert, de
tot nu toe betrachtte reserve laat varen,
c-n de desbetreffende tekst van het pro
gram (in tegenstelling met prof. Telders)
volledig en juist wil vermelden. Het blad
geeft dan die tekst, waarin letterlijk staat
(wat prof. Telders in zijn citaat had weg
gelaten), dat de ministers, ook de liberale
ministers, „een wij zigin g in ons
tarief en in onze handels
politiek methode n" niet vooraf
buitensluiten.
En de „Avondpost" vervolgt dan:
De laatste woorden (door ons gespa
tieerd, Red. L. Crt.), heeft prof. Tel
ders weggelaten; ze waren hem blijk
baar niet bekend.
Maar dan heeft hij ook op dit punt
zijn partij verkeerd ingelicht.
In het kabinet, met dat program,
hetwelk tariefswijziging en verande
ring-in onze handelspolitieke metho
den uitdrukkelijk vermeldde, zaten
twee vrijzinnig-democratische en twee
liberale ministers (jhr. De Graeff ook
als liberaal beschouwd).
Daarvan kan men zich thans niet
meer losmaken.
Prof. Telders schijnt ons niet erg geluk
kig te zijn geweest in zijn Zaterdag gehou
den speech.
VERRUIMING BACONEXPORT
NAAR ENGELAND.
Uit de markt nemen van varkens tijdelijk
gestaakt.
In verband daarmede, wordt het uit de
markt nemen van zware varkens door de
Nederlandsche veehouderij-centrale bin
nenkort gestaakt.
Na 25 Maart 1939 zullen derhalve geen
varkens meer aan deze centrale ter leve
ring kunnen worden aangeboden.
De op dat tijdstip reeds opgegeven zwa
re varkens zullen echter wel worden ^fge-
DE STATENVERKIEZINGEN
Nummering der lijsten
In de hedenochtend gehouden zitting van
het centraal stembureau voor de Provin
cie Zuid-Holland zijn de in deze provincie
voor de a.s. Staten-verkiezing ingediende
lijsten genummerd.
Het- resultaat hiervan is voor de kies
kringen Leiden en Gouda als volgt, waar
bij achter den naam der partijen telkens
de eerste op de lijsten voorkomende candi-
daat is vermeld:
Kieskring Leiden.
1. S.D.A.P. (Van Woudenberg).
2. R.K. Staatspartij (Bolsius).
3. Anti Rev. Partij (Beekenkamp).
4. Chr. Hist. Unie (Schmal).
5. N.S.B. (Rost van Tonningen).
6. Lib. Staatspartij (Roos).
7. Communisten (De Visser).
8. Vrijz. Dem. Bond (Oud).
9. Rev. Soc. Arb. Partij (Menist).
10. Chr. Dem. Unie (Janze).
11. Staatk. Geref. Partij (Kersten).
12. Bolsjewiki Leninisten (Peters).
13. Herv. Geref. Staatspartij (Hardenberg)
14. Chr. Nat. Actie (Aalbers).
Kieskring Gouda.
1. S.D.A.P. (Spronkers).
2. R.K. Staatspartij (Deerenberg).
3. Anti-Rev. Partij (Hoogendijk).
4. Christ. Hist. Unie (Schmal).
5. N.S.B. (Rost van Tonningen).
6. Lib. Staatspartij (Roos).
7. Communisten (De Visser).
8. Vrijz. Dem. Bond (Oud).
9. Rev. Soc. Arb. Partij (Menist).
10. Chr. Dem. Unie (Janze).
11. Staatk. Geref. Partij (Kersten).
13. Herv. Geref. Staatspartij (Hardenberg)
14. Chr. Nat. Actie (Aalbers).
DE STEMBUS VAN 19 APRIL
Houd dien datum vrij!
Wij hebben reeds een en andermaal de
aandacht van onze lezerskring gevraagd
voor den datum der Staten-stembus,
Woensdag 19 April, zooals deze thans voor
het eerst voor alle provincies gelijk is
vastgesteld. Het verdient aanbeveling, dien
datum op de agenda te noteeren. opdat door
onachtzaamheid geen hinderpaal in den
weg komt voor de vervulling van dezen
burgerplicht.
In het bijzonder zij er op gewezen, dat
na Paschen wederom het reisseizoen be
gint, waardoor men ten dezen voor een ver
rassing zou kunnen komen te staan. Naar
wij vernemen, heeft de Ned. Reisvereeni-
ging voor Katholieken terdege met den ver
kiezingsdag rekening gehouden. Laat ieder
Kiesgerechtigde voor zich er op attent zijn,
dat hij zich op 19 April de gelegenheid om
zijn stem uit te brenge niet verspert.
Men lette eventueel ook op de mogelijk
heid, om binnen dezelfde provincie in een
andere gemeente te stemmen.
Daartoe moet men zich uiterlijk 14 dagen
vóór de stemming (dus 5 April), in persoon
aanmelden bij het doet er niet toe welke
gemeente-secretarie. Bij deze aanmelding
moet men opgeven: naam en voornamen;
datum en plaats van geboorte, de gemeen
te, waar men op de kiezerlijst staat en een
of ander adres in de gemeente waar men
wil stemmen zoo mogelijk met aanduiding
van straat en huisnummer.
ERNSTIG VERKEERSONGELUK ONDER
HEILOO.
EEN DOODE EN EEN ZWAAR
GEWONDE.
Hedenmorgen omstreeks elf uur is
op den Rijksstraatweg onder de ge
meente Heiloo een ernstig verkeers
ongeluk gebeurd, waarbij een doode
te betreuren valt en een pastoor ern
stig werd gewond.
Een auto uit Tuitjehorn, bestuurd door
postoor Linthorst aldaar en eigendom van
den heer J. A. Mors, die naast den pastoor
zat, is ter hoogte van Kapellaan geslipt,
doordat de bestuurder te krachtig remde
om een botsing met een voor hem rijden
den handwagen te voorkomen. De auto
vloog tegen een uit tegenstelde richting
komende vrachtauto uit St. Annalandpa-
rochie. De gevolgen waren verschrikkelijk.
De motor en de voorwielen van de vracht
auto drongen in de kleine personenauto en
verpletterden den vijftigjarigen heer Mors.
Pastoor Linthorst werd zeer ernstig ge
wond. Hij heeft vermoedelijk een schedel-
basisfractuur opgeloopen. In bewusteloo-
zen toestand is hij naar het St. Elisabeth-
Ziekenhuis te Alkmaar overgebracht,
waarheen ook het stoffelijk overschot is
vervoerd.
De auto is totaal vernield. De vracht
auto werd ernstig beschadigd.
voornaamste nieuws
Buitenland
Om Madrid tot onvoorwaardelijke over
gave te dwingen heeft Franco gisteren het)
offensief bij Cordova ingezet. (2de blad).
Mussolini heeft Zondagochtend te Rome
een groote rede gehouden, waarin hij zijn
eischen aan Frankrijk stelde. (2de blad).
Rumoer in de kerken van Eupen tegen
ctn herderlijk schrijven van den bisschop
van Luik. (2de blad).
Wapenstilstand tusschen de aan de grens
vechtende Hongaren en Slowaken. (2de
blad.
Binnenland
Hedenmorgen vond tc Heiloo een ern
stig verkeersongeluk plaats, waarbij een
doode te betreuren valt, terwijl pastoor
Linthorst, die den wagen bestuurde, ern
stig werd gewond. (1ste blad).
Het Nedcrlandsch-Duitsch Handelsverdrag.
(lste blad).
De bloembollen-export naar Amerika.
(lste blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem-
(lste blad).
Sport en Wedstrijden
Schijndel en GDA werden kampioen van
den IVCB (4e blad).
De strijd om het kampioenschap le klas
DHVB duurt voort tot den Jfitsten wed
strijddag (4e blad).
In den KNVB legden DWS, Achilles be
slag op het kampioenschap, terwijl het
Leidsch ASC kampioen werd der derde
klasse (4e blad).
A. ten Cate won het nationale veldloop
kampioenschap der studenten (4e blad).
Hoogland kampioen hoofdklasse klein
biljart (3e blad).
Wij puHiceerèn hierboven de eerste tee-
kening van het nieuwe „Gangetje", zoo
als dit er uit zal zien, als de negen win
kelhuizen, die op den daar vrijgekomen
grond zullen worden gebouwd, gereed zul
len zijn. Rechts ziet men juist nog de rond
bouw op den hoek HoogewoerdKore-
vaarstraat en een inkijk in de Hoogewoerd.
Op het vrijgekomen gedeelte komen ne
gen woon- en winkelhuizen, aansluitend op
de nieuwe brug over de Nieuwe Rijn (ge
heel links, waar men ook nog de oude hui
zen op de Nieuwe Rijn ziet). Met de hoek
HoogewoerdKorevaarstraat een voor
treffelijk geheel.
Naar wij vernemen zou over den ver
koop van den grond bij B. en W. reeds over
eenstemming zijn bereikt, evenals over het
bovenstaande ontwerp van den architect
Charles L. Quéré, dat zou worden uitge
voerd door den heer E. Brouwer, te Hil
versum.
Het ontwerp zou reeds alle instanties
hebben doorloopen en slechts nog wachten
op de goedkeuring van den gemeenteraad.
Hoe de nieuwe winkelgalerij er na de Deze afbeelding toont de winkelgalerij
voltooiing zal uitzien toont de foto hier- aan de 's-Gravenlandsche weg te Hilver-
boven. sum, door dezelfden architect gebouwd.
