DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11. Vredesonder handelingen in Spanje ZATERDAG 25 MAART 1939 30ste Jaargang No. 9295 3)e fieid&^h^Soti/fcant Bureaux Papengracht 32. Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. Adr. en Abonm-tarleven zie pag. V De Katholiek „intolerant" De Liberale Staatspartij is heden t» Utrecht in algemeene vergadering bijeen gekomen onder voorzitterschap van prof. mr. B. M. Telders. Prof. Telders besprak in zijn openings rede de vraag: „Waar staan wij en waar heen voert onze weg?" En dan constateert de Leidsche hooglee- raad allereerst, dat de liberalen niet staan aan de zijde der op heden heerschende stroomingen en dat niet de leus van den huidigen dag hun den we_g wijst: Elke liberaal, aldus spr., kan op de vraag, waar wij staan maar één ant woord geven: niét aan de zijde van wat men de op heden heerschende stroo mingen moet noemen, maar daartegen over. Liberalisme is het tegendeel van de leus van den huidigen dag, ja wie op geluidssterkte afgaat zonder op den inhoud te letten kan zelfs veilig zeg gen, dat het liberaal geluid vandaag bijna geheel wordt overschreeuwd. De geestelijke vrijheid, welker er kenning en verwerkelijking van het liberalisme de onwankelbare grond-" slag en het nimmer te verzaken doel wit vormen, wordt in het grootste ge deelte van Europa geminacht, geschon den en vertrapt. Wij, die de liberale beginselen zijn toegedaan, staan tegenover hen, die er zich op mogen beroemen, de leuzen van den dag te propageeren. Wie met ons gelooft in de geestelijke waarde der liberale oeginselen, wordt door hun teruggang in „populariteit" niet ontmoedigd. Wij begrijpen dit principieele standpunt volkomen en wij respecteeren het oprecht. Wij kunnen ons aansluiten bij de met afkeuring en teleurstelling gemaakte op merking over de minachting voor, de schending en vertrapping van de geeste lijke vrijheid in Europa! Want ook wij, Katholieken, zijn principieele voorstanders van geestelijke vrijheid, strijden voor gees telijke vrijheid. Ook wij, KatholiekenInderdaad, al zijn de consequenties, die wij uit het prin ciep van geestelijke vrijheid trekken, niet altijd dezelfde als die, welke ce liberalen er uit meenen te kunnen concludeeren! De voorzitter van de Liberale Staatspar tij gaat dan voort met mede te deelen, dat deze partij niet clleen staat tegenover wat hij de leuzen van den dag heeft ge noemd, maar ook staat tegenover degenen in Nederland, die de meerderheid der kie zers van 1937 aan ie regeering heeft ge bracht. De kabinetsformatie van 1937, al dus spr., is een van de meest onverkwik kelijke gebeurtenissen uit onze politieke geschiedenis geweest en menig kiezer heeft reden gehad, zich daarbij misleid te achten. Wat' is dan de les, vroeg spr., zich af, die het verleden ons voor het heden kan leeren. Geen andere dan deze: dat verdoezeling van politieke tegenstel lingen, zooals in 1937 heeft plaats ge vonden, slechts tot verwarring en dientengevolgetot teleurstelling kan leiden. Als de heer Colijn voor 1937 niet als de b o v e n de partijen staande „na tionale" figuur had geposerd en als publiek en pers hem waren blijven zien, zoo'als hij in wezen is: een van opportunisme geenszins afkeerig par tijman, dan zou de stem van den kie zer in 1937 ondubbelzinniger en stellig ook anders hebben gesproken. De plot selinge vraag naar den man boven de partijen heeft ons niet anders dan een partijman bezorgd en uit de verkie zingscampagne, die ingezet en gevoerd is in de leuze eener regeering op „breede basis", is een gouvernement te voorschijn gekomen, welks grondslag benepener is dan te voren. Wij staan tegenover de huidige coalitie-regee ring, wij zijn m.a.w. op het oogenblik en oppositie-partij. Wij zijn tegen wil en dank in een oppositioneele positie gedrongen, omdat de grondslag van dit kabinet een andere is dan het kabinet van 1933, het aantal katholieke mi nisters grooter is en deze de belang rijkste depai*tementen beheeren, ter wijl de beide andere coalitie-partijen al te zeer aan Roomschen drang toege ven. Het huidig kabinet is slechts in naam een kabinet-Colijn, doch heeft in werkelijkheid een Roomsch-Katholiek ministerie te heeten. Wat heeft zoo zal ieder spontaan op merken die prof. Telders dan tegen k a- tholieke ministers als zoodanig. Waar om vindt hij als liberaal een katholiek minister nogmaals: als zoodanig blijkbaar principieel veel minder ge- wenscht dan b.v. een anti-revolutionair of chr.-hist. minister? Waarom? Ik weet, zoo vervolgde prof. Telders, dat onze principieele afwijzing van de huidige, in wezen katholieke, regee- ringspolitiek in' het katholieke kamp als „anti-papisme" zal worden gebrand merkt. Dat woord wordt altijd gebe zigd, als men katholieke politiek of ka tholieken minister bestrijdt. Iiets ie den liberalen vreemder dan juist anti-pa pisme, in den zin van bestrijding van de katholieke religie. Het is niet onze schuld, dat „roomsch-katholiek" be halve de naam van een godsdienstig ge loof, waarvoor wij oprechten eerbied hebben, tevens het etiket is geworden voor een staatkundige richting, die wij verderfelijk achten. Wij staan tegen over de politiek van de katholieke Staatspartij argwanend en, ten deele afwijzend. Onze. argwaan tegen de katholieke politiek komt voort uit onze weten schap, dat de katholiek, gedreven door zijne religieuze overtuiging, op staat kundig terrein niet tolerant is. Nu moeten wij allereerst opmerken, dat de huidige regeeringspolitiek zeker niet een „in wezen katholieke" regeeringspo litiek mag genoemd worden; dat ook wij, katholieken, godsdienst en staatkunde al lerminst willen vereenzelvigen, maar prin cipieel onderscheiden en gescheiden hou den. En, na deze opmerkingen, constateeren wij, dat de hoogleeraar een inconsequentie, een onlogische gedachten-gang demon streert, welke iedereen, die Veven wil na denken, moet frappeeren. Dat hij is tegen wat hij noemt katholieke politiek beter gezegd: de hier en nu door katholieken gevoerde politiek als politiek, is zijn goed recht. Dat hij echter is gekant tegen die poli tiek, omdat „de katholiek, gedreven doorz ij r. religieuze overtui ging, op staatkundig terrein niet tole rant is", dat is heel inconsequent, omdat hij even te voren heeft verklaard, dat hij voor het godsdienstig geloof der katholie ken (^rechten eerbied heeft. Voor een re ligieuze overtuiging, die de aanhangers in tolerant maakt, zóó intolerant, dat zij en juist zij en misschien zelfs volgens den hoogleeraar alléén zij ongeschikt #of min der geschikt zijn, om een regeeringsfunctie uit t^ oefenen voor zulk een religieuze overtuiging heeft de hoogleeraar, naar hij zelf zegt, niet Slechts een zekere waardee ring, maar e er b i e d en oprechten eerbied! Maar, bovendien, laat nu 'ns de heer Telders feiten noemen, waaruit die intole rantie van de katholieken blijkt in de poli tiek, met name in de politiek van de\ hui dige katholieke ministers. Als hij geen feiten kan aanhalen, dan had hij zulk een bewering niet. zeker niet zoo positief mo gen uitspreken in verband met de feitelijke regeeringspoli tiek. Als hij wel feiten kan noemen, hij doe het dan! Het zou zijn in zijn voordeel, in het belang zijner partij, in het lands belang, zooals hij het ziet! Op enkele andere politieke beschouwin gen van prof. Telders hopen we nog nader terug te komen. DE WEDSTRIJD NEDERLAND— DUITSCHLAND ZAL OPNIEUW VASTGESTELD WORDEN. Een schrijven van den K.N.V.B. Naar wij vernemen is door het be stuur van den Koninklijken Ned. Voet balbond een schrijven gericht aan den Duitschen Voetbalbond, waarin voor gesteld wordt opnieuw een wedstrijd tusschen Nederland en Duitschland vast te stellen op nader te bepalen datum. Deze ontmoeting, welke zeer waar schijnlijk niet meer in dit seizoen zal kunnen worden gespeeld, omdat daar voor in beide landen geen tijd meer beschikbaar is, zal in Nederland plaats vinden. De wedstrijd komt in de plaats van de ontmoeting, welke op 11 December van het vorig jaar te Rotterdam was vastgesteld en welke door den burgemeester verboden werd. ELECTRIFICATIE BAANVAK AMSTERDAM—BRUSSEL. Wenschelijkheid van Belgische en Nederlandsche zijde erkend. Naar de „Maasbode" verneemt, is on langs op initiatief van de directie der Ne derlandsche Spoorwegen te Brussel een be spreking gehouden door den directeur, ir. W. Hupkes, met de directie der Belgische spoorwegen over de electrificatie van het baanvak DordrechtAntwerpen, om aldus te komen tot een electrische verbinding Amsterdam—Brussel. De wenschelijkheid van een dergelijke verbinding werd door beide zijden'erkend. Ter bestudeering van het vraagstuk is een commissie benoemd, waarin vertegen woordigers der technische en bedrijfsdi rectie der beide spoorwegmaatschappijen zitting hebben. De eerste zitting van deze commissie wordt heden te Utrecht gehou den. Nog geen overeenstemming ONVERWACHT BEZOEK DER ONDERHANDELAARS. Het Fransche blad de „Petite Gironde" publiceert een uit particuliere bron te Bur gos ontvangen bericht van den volgenden inhoud: „Donderdagochtend te 10.55 uur kwam op het vliegveld van Burgos, dat drie kilo meter buiten de stad ligt, een groengeschil-' derd republikeinsch vliegtuig, een driemo- torige Douglas, aan met buiten den be stuurder nog vijf personen aan boord. Twee republikeinsche officieren, een secretaris en twee rechtsche officieren stapten uit het toestel. Woensdagavond waren de rechtsche offi cieren in de universiteitswijk van loopgraaf tot loopgraaf door republikeinsche officie ren uitgenoodigd om de voorwaarden van overgave van het republikeinsche Spanje te bespreken. De regeering t.e Madrid had de rechtsche regeering er per radio van in kennis ge steld, dat het vliegtuig tegen den middag te Burgos zou aankomen. Te Burgos ge loofde men daarin echter niet al te vast. Toen het toestel aankwam, was er niemand op het veld om de republikeinsche afge zanten te ontvangen, daar alle autoritei ten een uitreiking van decoraties bijwoon den. De commandant van het Italiaansche legioen Gambara had namelijk uit Italië dertig hooge decoraties meegebracht, die de Koning-Keizer aan hooge rechtsche autoriteiten veleend had. De plechtigheid werd plotseling verstoord door de aan komst van het vliegtuig, en onmiddellijk begaven zich de vooraanstaande personen naar het vliegveld. Het waren de minister van Binnenland- sche zaken, de adjudant van Franco en een vertegenwoordiger van het ministerie van Buitenlandsche zaken. De inzittenden van het vliegtuig wacli ten op het veld de komst der autoriteiten af. De besprekin gen begonnen onmiddellijk. De republi keinsche officieren boden in beginsel de onvoorwaardelijke overgave van Madrid aan. Niettemin zouden nadere bijzonderhe den moeten worden uitgewerkt, en zou den de volgende voorwaarden gesteld worden: le. Het republikeinsche Spanje moet de regeering van Franco als de eenige wet tige regeering van Franco als staatshoofd erkennen. 2e. Het republikeinsche Spanje ver plicht zich onmiddellijk zijn geheele leger te demobiliseeren en alle wapenen te de- poneeren. 3e. De republieinen verbinden zich alle maatregelen tot het in de lucht laten vlie gen van gebouwen te Madrid ongedaan te maken, alvorens de rechtschen de stad bin nenkomen. 4e. De republikeinen wenschen, dat men zich niet verzet tegen het vertrek van ze kere leden der republikeinsche regeering. De drie eerste voorwaarden zijn in be ginsel aanvaard. Over het vierde punt is men het echter nog niet eens en de bespre kingen duurden Donderdagavond nog voort. Uit Madrid wordt gemeld, dat de Na tionale Verdedigingsraad gisteravond om half tien in het gebouw van het minister presidium is bijeengekomen. Reeds in het begin van den avond kon men in de antichambre's en wandelgangen van de zittingszaal groote drukte consta teeren. Overal heerschte een atmosfeer van rustige vreugde, die, met de gesprekken, die men met sommige persoonlijkheden kon hebben, doen vermoeden, dat de vredeson derhandelingen zeer ver gevorderd zijn. FRANCO EISCHT ONVOORWAAREDELIJKE OVERGAVE. In berichten van hun correspondenten te Burgos blijven de Italiaansche bladen vol houden, dat generaal Franco aan de verte- genwQordigex-s van den Verdedigingsraad van Madrid de onvoorwaardelijke over gave van de stad binnen 48 uur geëischt heeft en dat hij, indien deze eisch niet wordt aanvaard., tot net offensief zal over gaan. De vertegenwoordigers zouden naar Madrid zijn teruggeKeerd en men denkt dat de Verdedigingsraad de onvoorwaarde lijke overgave zal aanvaarden. DOODSTRAF TEGEN WEIDMANN GEëlSCHT. De masa-moordenaar zweeg. In de gisteren te Versailles gehouden zitting van het proces-Weidmann heeft de procureur-generaal na een zeer scherp requisitoir, zooals werd verwacht, wegens vijfvoudigen moord, de doodstraf ge- eischt. Weidmann hoorde den eisch zwij gend aan. DE WERELD lit VOGELVLUCHT BURGOS Men laat te Burgos weinig s over de onderhandelingen met de re publikeinen. Alles is er blijkbaar op ge richt om den indruk te wekken, alsof het Burgos absoluut niets schelen kan. Het eenige wat de verslagen republikeinen kunnen doen zoo houdt Burgos zich is zich op genade of ongenade overge ven. Willen ze dat niet, dan maakt het voor Burgos niets uit. of Madrid een paar dagen eerder of later in de handen van Franco valt. Alles is n.l. gereed voor het offensief en als dat losbreekt, valt Ma drid onherroepelijk. Het ligt voor de hand dat Franco lang niet zoo onverschil lig tegenover de vredesonderhandelingen staat als hij voorwendt, maar hij ver wacht, daardoor zijn tegenstanders te kunnen intimideeren. Inmiddels is nog geen bericht van overeenstemming ont vangen, zoodat we nog even moeten wachten met het noteeren van den eind datum van den Spaanschen burgeroorlog op de kalender. BERLIJN Te Berlijn meent men, dat er na al de bewogen gebeurtenissen der laatste veertien dagen een pauze in treedt, welke men een politieke Paasch- vacantie zou kunnen noemen. Zelfs de met zooveel spanning verwekte rede van Mussolini morgen zou niet zoodanig zijn, dat daardoor de vrede van de Paaschva- cantie- wordt verstoord. Wij hebben al meerdere malen verwacht, dat Mussolini iets zeggen zou, maar eiken keer sprak hij wel, maar zei hij niets; dat is te zeg gen: niets van belang. En verscheidene keeren wist men dan reeds van te voren in Berlijn te vertellen, dat niets sensatio neels zou worden gezegd. Zoodat wij ook daag maar zullen aannemen, dat Ber lijn goed is ingelicht en dat Mussolini in derdaad geen oorlogsgeluid zal laten hoo- PRINS BERNHARD TE MIDDELBURG. De Zeeuwen bereidden Z. K. H. een geestdriftige ontvangst. Gisteravond om vijf minuten over zes is Z. K. H. Prins Bernhard in gezelschap van zijn adjudant, kapitein J. K. H. de Roo van Alderwerelt met den gewonen trein, waar in een D-rijtuig was gereserveerd, te Mid delburg aangekomen. Op het perron wa~ de Commissaris der Koningin in de provincie Zeeland, jhr. mr. J. W. Quarles van Ufford, ter verwelkoming aanwezig. Nadat deze den Prins had be groet, begaf het gezelschap zich langs een haag van padvinders, die op het perron, in de wathtkamer en buiten het station hun koninklijken 'commissaris den padvinders- groet brachten, naar de voorzijde van het stationsgebouw, waar een groote menigte wachtte. Het muziekgezelschap „Oefening na den Arbeid" liet het „Wilhelmus" hoo- ren, toen de Prins, die in colbertcostuum was gekleed, naar buiten trad. Luide juich kreten stegen uit de menigte op en ook ver der langs den weg, welken de Prins naar de Abdij volgde, legden de Zeeuwen geest driftige betuigingen van aanhankelijkheid aan den dag. Men reed in matig tempo en passeerde o.a. het monument ter nagedach tenis van Koningin Emma, dat Koningin Wilhelmina in September 1937 onthulde en dat thans door haar schoonzoon in oogen- schouw werd genomen. Op het binnenplein van de Abdij stonden twee muziekgezelschappen en vele vereeni- gingen opgesteld. Enthousiast gejuich klonk tegen de muren op. De Prins dankte voor deze hulde. Toen het Middelburgsche mu ziekgezelschap het „Wilhelmus'5 had ge speeld, trok de Prins zich in de ambtswo ning van den Commissaris der Koningin terug. Gedrongen door het aanhoudende juichen verscheen Z. K. H. hier .nog een maal aan het venster. Gisteravond heeft Prins Bernhard, voor dat hij zich aan tafel begaf, het gemeente bestuur van Middelburg ontvangen. Behalve den waarnemend burgemeester, wethouder J. Onderwijk, wethouder M. H. Boasson en den gemeentesecretaris mr. M. W. G. van der Veur, werd ook de garnizoenscomman dant, luitenant-kolonel Berghuis aan den Prins voorgesteld. Aan het diener, dat ten huize van den Commissaris der Koningin werd gebruikt, zaten verschillende autoriteiten uit Zee land aan. Te tien uur wex'd op de markt een groote fakkeloptocht geformeerd, welke zich naar de Abdij begaf om op bet Binnenplein de verschillende vereenigingen en organisaties bij het défilé voor den Prins bij te lichten. Een drietal muziekkorpsen zorgde voor marschmuziek. De directeuren dezer korp sen en de heer W. de Graaf, voorzitter van de vereeniging „Uit het volk voor het volk", welke deze huldebetooging had georgani seerd, werden bij den Prins geroepen en om zijn dank voor dit huldebetoon in ont vangst te nemen. Kort daarna doorbrak het geestdriftige publiek de politie-afzetting. Het défilé ging voort en trok ook verder Dit nummer bestaat alt vier bladen. ii =saa—aaa» VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De vredesonderhandelingen te Burgos hebben nog geen overeenstemming opge leverd. (le blad). Een Paaschvrede verwacht in de inter nationale politiek. (2e blad). Nog altijd gevechten aan de Hon- gaarschSlowaaksche grens. (2e blad). Binnenland Prins Bernhard in Zeeland. (1ste blad). Dreigende staking in de metaalindustrie te Rotterdam. (4de blad). Lelden Te Den Haag is overleden prof. dr. W. Nolen, oud-hoogleeraar aan de Leidsche Universiteit. 1ste blad). Omgeving Ernstige ongelukken te Zoeterwou'de en te Rijnzaterwoude. (2de blad). Sport en Wedstriiden De wedstrijd NederlandDuitschland zal opnieuw worden vastgesteld. (1ste blad) de stad door, tot het om half twaalf op de markt werd ontbonden. TEWATERLATING VAN HET m.s. „PRINSES BEATRIX" Z. K. H. Prins Bernhard neemt de laatste beletselen weg. De tewaterlating van een groot schip van de werf „de Schelde" vormt zooals steeds voor geheel Vlissingen een feestelijke gebeurtenis. En vooral thans was er reden tot bijzondere vreugde, nu Z. K. H. Prins Bernhard zich bereid had verklaard, de laatste aanwinst van de Stoomvaartmaat schappij Zeeland, het motorschip „Priixses Beatrix", aan zijn element toe te vertrou wen. Evenals enkele maanden geleden, toerx H. M. de Koningin dezelfde plechtigheid verrichtte bij de tewaterlating van het m.s. „Koningin Emma", hetwelk, naar men zich herinneren zal, gedurende eenige ui*en hardnekkigen tegenstand bood, was ook nu weer de stad met vlaggen getooid en was al tijdig een groote merxschenmassa op de been om den hooger bezoeker een welkom toe te roepen. Bij de werf heerschte vanaf het middag uur een groote bedrijvigheid. De genoodig- den, o.w. vele autoriteiten, vulden geleide lijk de tribunes. Tot de aanwezigen be hoorden drie leden van de regeering, name lijk de ministers dr. H. Colijn, mr. J. A. de Wilde en mr. dr. J. A. M. van Buuren, ter wijl de minister van economische zaken was vertegenwoordigd door den 'heer G. J. Teppema, administrateur, hoofd der af- deeling nijverheid. Om één uur, komende van Beveland, welk eiland hij in de ochtenduren had bezocht, arriveerde Prins Bernhard, hartelijk toe gejuicht door het publiek, aan de werf, in gezelschap van den commissaris der Ko ningin, jhr. mr. J. W. Quarles van Ufford, dienst echtgenooté, zijn adjudant, kapi- teoin J. K. H. de Roo van Alderwerelt en den burgemeester van Vlissingen, den heer C. A. van Woelderen. Bij den ingang van de tribune werd de Prins ontvangen door de heeren B. E. Ruys, president-commissaris der Koninklijke Maatschappij „de Schelde", Th. H. de Mees ter, president-commissaris der Stoomvaart Maatschappij „Zeeland", ir. H. C. Wesse- ling en A. Smit, directeuren van „de Schel de", mr. A. F. Lodeizen en G. J. Bensink, directeuren der N. V. W. H. Müller en Co. en K. G. Bron van de Stoomvaartmaat schappij „Zeeland". Nadat allen op de tribune hadden plaats genomen, richtte de heer B. E. Ruys zich met een toespraak tot Prins Bernhard. Hierna verzocht de heer Wesseling Z. H. H. de laatste beletselen te willen wegne men, aan welk verzoek de Prins gaarne voldeed.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1