Groeiend verzet
tegen
geweldmethode
De „Aether-geuzerT te Lisse overrompeld
Kinderdrama
in Polen
MAART 1939
30ste Jaargang No. 9289
9e £cid&eli£0oii/^a/nt
Bureaux Papengracht 32. Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. t
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L
Op heeterdaad betrapt in een bollenschuur
OMSINGELINGSPOLITIEK
Te Londen concentreert zich op het
oogenblik een levendige diplomatieke acti
viteit. Gisteren en vandaag zijn op het
Foreign Office besprekingen gehouden met
allerlei diplomaten, welke bespi'ekingen
de verwachting wekken, dat er iets gaat
gebeuren en dat Engeland het niet bij een
formeel protest zal laten.
Men wacht met spanning op de verkla
ring, welke vandaag in het Britsche par
lement zal worden afgelegd.
De Britsche bladen zijn eensgezind van
meening, dat thans geen tijd verloren mag
gaan. Sommigen, o.a. de „Daily Telegraph"
zijn van oordeel, dat de buitenlandsche
politiek noodzakelijk geheel moet worden
gewijzigd; de toestand eischt een politiek
van nauwe samenwerking tusschen de
mogendheden.
De „Times" schrijft, dat Duitschland zijn
rol moet spelen in de wereld, doch uitbrei
ding van het nationaal-socialisme betee-
kent uitbreiding van politieke tirannie,
wreede politie-methoden en nieuw heiden
dom. De reactie hierop is spontaan en
overal merkbaar na de bezetting van
Tsjecho-Slowakije. In vele landen is on
middellijk een anti-Duitsche stemming ont
staan, in de omringende landen gemengd
met de vrees, dat ook hen een gelijk lot
kan treffen.
Engeland is steeds geweest .tegen een
politiek om Duitschland te omsingelen,
doch de politiek van Duitschland zelf en
zijn methoden leiden noodzakelijkerwijs
tot een omsingeling".
De „Times" is gewoonlijk goed ingelicht
en heeft reeds meermalen blijk gegeven,
een juisten kijk op de houding der Britsche
regeering te hebben.
Het vermoeden is dus gerechtvaardigd,
dat de ontwikkeling van de situatie zal
gaan in de richting van een bondgenoot
schap tusschen Engeland, Frankrijk en
Rusland, eventueel versterkt met de toe
treding van andere mogendheden. Wie
zullen dat zijn? Polen? Roemenië? Hierom
trent valt nog niets te voorspellen.
Inmiddels hebben de regeeringen van
Engeland en Frankrijk nota's doen over
handigen te Berlijn, waarin geprotesteerd
wordt tegen de eigenmachtige en wille
keurige bezetting van Tsjecho-Slowakije
en gezegd wordt, dat de beide regeeringen
de aanhechting niet erkennen.
In aansluiting hiermede hebben Londen
en Parijs hun ambassadeurs te Berlijn
teruggeroepen, om „inlichtingen te geven",
terwijl Berlijn reeds zijn ambassadeur te
Londen heeft ontboden en vandaag dezelf
de maatregel nam t. o. v. Parijs,
Amerika en Sovjet-Rusland hebben reeds
te kennen gegeven, dat zij de annexatie
van Tsjecho-Slowakije niet als rechtmatig
erkennen. In Amerika is de stemming
jegens Duitschland er niet beter op ge
wordend Reeds zijn z.g'. retorsie-rechten in
gesteld op de belastbare Duitsche invoer,
waardoor de uit Duitschland in Amerika
in te voeren producten met 25% extra zul
len worden belast. Bovendien gaan er zelfs
stemmen op, om alle diplomatieke en han
delsbetrekkingen met Duitschland op te
zeggen. De stemming is ingetwijfeld guns
tig voor een voorstel tot wijziging van de
Amerikaansche neutraliteitswet.
Van dezelfde gunstige stemming heeft
Daladier ook gebruik gemaakt om vol
machten te krijgen, waarvan hij eenige
maanden geleden niet zou hebben durven
droomen. De bewapening wordt thans alom
in koortstempo opgevoerd.
Berichten uit Engelsche bron over bui
tensporige eischen, welke Duitschland aan
Roemenië zou hebben gesteld, hebben de
onrust nog doen toenemen. Duitschland
zou in ultimatieven vorm het monopolie
van den geheelen Roemeenschen export
hebben opgeëischt en bovendien van Roe
menië geëischt hebben, dat het zich uit
sluitend op den landbouw zou toeleggen.
Koning Carol, die de onafhankelijkheid
van zijn land bedreigd zag, zou zich on
middellijk tot Engeland hebben gewend.
In de toch al zenuwachtige spanning na
het gebeurde van de laatste dagen werkten
deze berichten hoogst alarmeerend. Geluk
kig zijn ze, zoowel van Duitsche als van
Roemeensche officieele zijde tegengespro
ken. Is er dan heelemaal niets aan de hand
geweest en zijn alle berichten daarom
trent uit de befaamde journalistieke duim
gezogen? Waarschijnlijk is er wel degelijk
iets aan de hand geweest, maar is de tegen
spraak gelanceerd in de verwachting, dat
Duitschland deze gelegenheid zou aangrij
pen om zich met goed fatsoen terug te
trekken.
De diplomatieke medewerker van Reuter
herinnert er aan, dat kort na de crisis in
September Duitschland gelijke eischen
heeft gesteld aan Hongarije, dat een land-
bouwstaat zou moeten zijn en den omvang
van zijn leger zou moeten beperken.
Er wordt te kennen gegeven, dat
Spannende
achtervolging
Aan volks-opruiïng een
eind gemaakt
In den nacht van Zaterdag op Zondag
is te Lisse een geheime zendinstallatie
door de politie en ambtenaren van den
radiocontroledienst het zwijgen opgelegd.
De apparaten zijn in beslag genomen. De
daders, die zich met deze brutale en on
geoorloofde uitzendingen bezig hielden,
zijn op heeterdaad betrapt en gearres
teerd.
Dit is in enkele woorden het succes van
een wekenlang zoeken naar dit zendstation,
dat zich gedurende een maand iederen
Woensdag- en Zaterdagnacht van 12 uur
tot 12.15 uur liet hooren op een golflengte
van 311 M.
Direct nadat Hilversum gesloten was,
viel de zender in. Meestal werd een korte
redevoering gehouden en de onbekende
spreker ontzag zich niet om verscholen
achter zijn anonimiteit op de meest gro
ve en beleedigende wijze aanvallen te doen
op de regeering, publiekrechtelijke instel
lingen en overheidspersonen. Direct nadat
de eerste uitzending, die gehoord de
geluidssterkte veruit Amsterdam kwam,
stelden zoowel de x-adiocontrolecommissie
als het bureau van den commissaris van
de rijkspolitie K. H. Broekhoff een, uitge
breid onderzoek in.. Een onderzoek, dat
gezien de gemakkelijke verplaatsbaarheid
van het zendstation groote moeilijkheden
opleverde. Fet po.itieele onderzoek werd
behalve door den commissaris ingesteld
door inspecteur J. W. Kallenborn van het
bureau voor falsificaten en inspecteur van
Boxtel van het hoofdbureau van politie in
Amsterdam. Gezien de politieke strekking
van de uitzendingen vermoedde men in
welke richting men moest zoeken. Een
groot aantal personen, die voor een even-
tueele medewerking aan deze ongeoor
loofde en krenkende uitzendingen in aan
merking kwamen, werd nader onder de
loupe genomen.
Dit was een werk, dat zeer veel tijd
kostte aldus vertelde commissaris
Broekhoff ons Zondagmiddag en dat
met de meest mogelijke voorzicht1 gbeid
moest geschieden om eventueele daders
niet „kopschuw" te maken. Tenslotte was
het duidelijk, dat van alle gevolgden
slechts één man, een 28-jarige Amster-
damsche koopman, ernstig in aanmerking
kwam, Intusschen had de geheime zender
reeds spoedig de uitzendingen vanuit de
hoofdstad gestaakt. Blijkbaar werd dat
door de daders, die er alles op zetten om
anoniem hun aanvallen voort te kunnen
zetten, te gevaarlijk gevonden. Soms we
zen de peilingen van den radiocontrole
dienst uit, dat vanuit Amstelveen werd ge
zonden, dan weer hacken „ast - eu-
zen" zooals zij zich pleegden te noemen,
hun tenten aan den rand van het Gooi,
onder Weesp opgeslagen. In beide geval
len stelden de genoemde inspecteurs, die
nacht in nacht uit op zoek waren naar den
zender, een onderzoek in die buurten in,
waarbij zij op uitstekende wijze werden
geholpen door de gemeentepolitie te Weesp
en de marechaussee te Watergraafsmeer.
Resultaten leverden deze expedities echter
niet op.
Duitschland Hongarije in zijn economischen
kring heeft gebracht en het Hongaarsche
leger van gering belang heeft gemaakt en
dat het nu zijn volgenden territorialen zet
zou willen doen door er naar te streven,
het land dat er achter ligt economisch en
vervolgens politiek te onderwerpen.
Met spanning ziet men in Europa ook
uit naar de houding, welke Italië zal in
nemen. De verwachtingen zijn tegenstrij
dig. Sommigen meenen, dat Italië nu wel
spoedig met zijn eischen tegenover Frank
rijk zal komen en steunend op het Duit
sche voorbeeld Frankrijk voor een fait
accompli zal stellen. Anderen meenen, ge
zien het weinige enthousiasme, waarvan
men in Italië blijk geeft, dat Mussolini eer
der bakzijl zal halen en zal trachten met
Frankrijk tot overeenstemming te komen.
In elk geval blijft de internationale toe
stand nog zeer geladen, wat duidelijk bleek
op de beurs. De stemming ter beurze van
Amsterdam was wel niet nerveus wat
erop duidt, dat men geen oogenblikkelijk
gevaar vreest doch'overal manifesteerde
zich een vraag naar dollars. Hetgeen
trouweixs niet alleen te Amsterdam maar
ook in andere beurscentra het geval was.
Men houdt dus rekening met eventueele
complicaties.
STEEDS ACHTER EEN VERDACHTE
AAN.
De rechercheurs Knol en Dobbe volg
den echter in hun politieauto, bestuurd
door den politiechauffeur Bey, hardnek
kig het spoor van den Amsterdamschen
koopman G. en Zaterdag zou dit tot het
betrappen op heeterdaad leiden. Zater
dagavond reed G. met zijn auto in de rich
ting Haarlem. Hij reed zeer snel, daarbij
toch de noodige maatregelen treffende om
eventueele vervolgers het spoor bijster te
doen worden. Het was geen gemakkelijk
werk om den man op de duistere wegen
niet kwijt te raken, maar het gelukte. In
het dorp Lisse sloeg de geheimzinnige
auto, die door de Amsterdamsche recher
cheurs zoo hardnekkig gevolgd was, de
Veldhorststraat in. Buiten de bebouwde
kom op den Stationsweg gekomen, ver
dween de wagen in een eenzaam, dood
loopend laantje, aan het einde waarvan
een bloembollenschuur en een huis stond,
bewoond door den 31-jarigen B. Wisse
ling, bloembollenkweeker en hulp-bosch
wachter op het landgoed „Keukenhof". De
rechex-cheurs vatten bij het laantje post en
waax'schuwden telefonisch de inspecteurs
Kallenborn en Boxtel en de ambtenaren
van den radio-controledienst.
De Amstei'damsche inspecteurs stonden
gereed om uit te rukken en alle maatre
gelen, om met succes e«n inval te doen,
waren genomen. Thans was spoed gebo
den, ten eerste omdat de mogelijkheid be
stond, dat de „aethergeuzen" ontijdig lont
zouden ruiken en zij hun uitzending niet
zouden laten doorgaan en in de tweede
plaats om met voldoende manschappen
aanxyezig te zijn om alle betrokkenen op
heeterdaad te betrappen. Weldra suisde
de politieauto met de beide inspecteurs
over de donkere wegen naar Lisse, waar
met groote omzichtigheid eerst een bezoek
aan het politiebureau wex-d gebracht. De
plaatselijke inspecteur, de heer J. War-
menhoven had inmiddels zijn mannetjes
gemobiliseerd en ook P.T.T.-ambtenaren
van den controledienst waren gearriveerd.
Besloten werd om met de twaalf beschik
bare mannen in een wijden cirkel een
cordon te trekken om de schuur. Dit was
in den donkeren nacht geen gemakkelijk
werk, temeer daar het te nemen terrein
doorsneden werd door slooten. Herhaalde
lijk moesten de politiemannen'in het duis
ter een sprong wagen, maar alles ging
goed en tegen middernacht, het tijdstip
waarop de uitzendingen begonnen, was
alles voor een verrassenden ovexwal ge
reed. Zoo nu en dan zag men uit de schuur
een lichtflits en men was er vrijwel zeker
van, dat men op het punt stond om met
succes toe te slaan. Afgesproken was, dat
precies vijf minuten over twaalf de aan
val zou plaats hebben.
OP HEETERDAAD.
Van alle kanteix renden de politie-
mannexx met de revolver in de vuist
naar de schuur. De deur werd open
gerukt en de „aethergeuzen" waren
en flagx'ant delit betrapt, juist was
een spreker bezig met een aanval op
de regeering.... zijn mond klapte
midden in een zin dicht toen hij de
politie zoo plotseling en onverwachts
voor zich zag. In de schuur bevonden
zich vijf mannen tusscheix de 20 en
30 jaar. Buiten bevond zich nog 'n zes
de man, die blijkbaar als wachtpost
had dienst gedaan. Ook hij werd in
gerekend en later bleek, dat in zijn
woning twee uitzendingen hebben
plaats gehad.
In de schuur, die door een petroleum
lamp spaarzaam werd verlicht, trof de
politie een volledige zendinstallatie aan
van uitstekende kwaliteit. Een groot deel
van de toestellen was ingebouwd in kof
fers, de kleine microfoon was gemonteerd
op een statief van een fototoestel.
De schuur is eigendom van den graaf
van Lijnden, die echter voor deze uitzen
dingen geenerlei verantwoordelijkheid
draagt.
De hulp-boschwachter van het landgoed
„Keukenhof", als zoodanig onbezoldigd
rijksveldwachter, bekleedde een functie in
de plaatselijke propagandadienst van de
N. S. B.
De zes gearresteerden werden overge
bracht naar het politiebureau te Lisse,
evenals het in beslag genomen zendtoe
stel en een koffergramofoon met platen.
Vervolgens werd de officier van justitie
te Haarlem, in welk arrondissement de
feiten zijn gepleegd, van de gebeurtenis
sen op de hoogte-gesteld.
Na een kort verhoor zijn de verdachten,
meerendeels leden:~van de N.S.B., naar
Amsterdam overgebracht, evenals de in-
beslag genomen, "zender. De toestellen
staan thans opgeslagen in een van de ka
mers van het bureau van commissaris
Broekhoff in de Nieuwe Doelenstraat,
waar de arrestanten tot diep in den nacht
zijn verhoord.
Van de zes gearresteex'den is alleen ge
noemde Wesseling uit Lisse afkomstig;
twee anderen A. de G. en E. uit Haarlem
mermeer, de drie anderen uit Amster
dam.
Zondagmorgen vroeg is nog een Am
sterdamsche sigarenwinkelier van zijn bed
gelicht, verdacht van medeplichtigheid.
Ook hij is aan een verhoor onderworpen.
Nadat de zeven mannen, waaronder vier
Amsterdammers en drie inwoners van
Lisse hun verklaringen hadden afgelegd,
zijn zij in den loop van den Zondag op
vrije voeten gesteld, daar voorarrest voor
dit misdrijf niet is toegelaten.
Sedert Januax'i j.l. behoort het heb
ben van een zendstation zonder de
vereïschte vergunning tot de misdrij
ven, strafbaar gesteld met een maxi
mum gevangenisstraf van een half
jaar of met een maximumboete van
5000.vroeger voor de jongste
wijziging van de wet op de telegrafie
en telefonie kon slechts overtreding
ten laste worden gelegd.
RECLAME-VLIEGER DE DADER.
Het bleek uit de verhooren, dat de
hoofddader de reclamevlieger en techni
cus Van Gelderen is. Het zendtoestel was
zijn eigendom, hij is echter geen lid van
de N.S.B. en waarschijnlijk was het zijn
bedoeling om winst te maken met de uit
zendingen, waarvoor door het publiek
geld kon worden gestort. De gevolgde Am
sterdamsche koopman, die samen met een
Amsterdammer naar Lisse was gereden,
had het apparaat vervoerd naar de schuur.
De verdachten hebben een volledige be
kentenis afgelegd. Ontkennen zou ge
zien de betrapping op héeterdaad niet
veel hebben gebaat. Op het oogenblik
staat nog niet vast of deze verdachten ook
zullen worden vervolgd op grond van den
inhoud van hun uitzendingen, b.v. we
gens beleediging, smaad, beleediging van
het openbaar gezag, en dergelijke.
Wij hebben de zendinstallatie bekeken,
die in het bureau van commissaris Broek
hoff is opgeslagen. Tusschen de gramo-
foonplaten bevond zich o.a. de „feest-
marsch van het Amsterdamsche politie-
muziekkorps" van J. R. van der Glas. Ook
was een plaat met de roepsignalen van de
„aethergeuzen" aanwezig en platen met
het „Wilhelmus", het „Wien Neerlandsch
bloed" en „Stars and Stripes".
Onder de in beslag genomen instx-umen-
ten bevinden zich ook klimschoenen, die
waarschijnlijk gebruikt zijn om de an
tenne op te hangexx.
Behalve deze instrumentexx heeft de po
litie ook de auto van den Amsterdammer
T. in beslag genomen, omdat daai'mee de
installatie werd vervoerd.
Nader vernemen wij nog, dat de recla
mevlieger G. in België al eens met de jus
titie had kennis gemaakt, hij heeft te
Gent terecht gestaan wegens het veroor
zaken van dood door schuld. Hij raakte
op het strand te Oostende met zijn vlieg
tuig een dame.
ZIJN VADER BIJ EEN
TWIST DOODGESTOKEN
De 28-|arige dader
gearresteerd
Vanochtend heeft de 28-jarige Tjeerd
Mellema zijn 58-jarigen vader Dirk
Mellema, slager en koopman te Hem-
pens in de gemeente Leeuwarderadeel,
gelegen onder den rook van Leeuwar
den, bij een hevigen twist met een mes
eenige malen gestoken, tengevolge
waarvan de man is overleden.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Londen en Parijs hebben in nota's te
Berlijn geprotesteerd en verklaard de an
nexatie van Tsjecho-Slowakije niet te kun
nen erkennen. De wederzijdsche gezanten
worden teruggeroepen. Engeland en Frank
rijk zouden met Rusland een verdrag wil
len sluiten. (2de blad).
Daladier krijgt gevraagde volmacht.
(2de blad).
Alarmeerende berichten over Duitsche
eischen aan Roemenië. Door Berlijn en
Boekarest tegengesproken. (2de blad).
De Nederlandsche luchtvaartexpeits
Guilonard en ir. von Baumhauer bij vlieg
ramp in Amerika omgekomen. (2de blad).
De Madrileensche verdedigingsraad be
reid met Franco te onderhandelen. (2de
blad).
In Polen zijn 42 kinderen door het ijs
gezakt en verdronken. (1ste blad).
Binnenland
Ontdekking van geheime zender te Lis
se. (1ste blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
(lste blad).
Te Hempens heeft een jongeman zijn
vader met een mes doodgestoken, (lste
blad).
Ook het vierde slachtoffer van het tra
gisch ongeluk te Vreeswijk overleden.
(3de blad).
Gisteren reed te Gouda een auto te wa
ter, waarbij de twee inzittenden gelukkig
konden worden gered. (3de blad).
De onbewaakte overweg maakt opnieuw
i slachtoffers bij Aalsmeer en Oisterwijk.
(3de blad).
Sport en Wedslrifden
Nederland en België troffen elkaar Za
terdag en Zondag op 'n zestal takken van
sport. De voornaamste resultaten waren:
een 54 overwinning der Roode Duivels
en een 92 zege der Nederlandsche da-
meshockeyploeg. (4de blad).
Spartaan werd gisteren de eerste le klas
kampioen van den I. V. C. B. (4de blad)
De strijd tusschen Docos en A. V. V. om
de leiding in den D. H. V. B. eindigde on
beslist. (4de blad).
De Leeuw behaalde gisteren den kam
pioenstitel biljarten 71/2. (4de blad).
Deze zoon heeft verkeering met een
meisje uit Leeuwarden, iets, wat niet naar
den zin van den vader was.
Gisteren was de zoon naar zijn meisje
geweest en keerde vanochtend om pnge-
veer half negen te Hempens terug. Men
neemt nu aan, dat vader en zoon weer ru
zie over deze kwestie hebben gekregen.
De vader heeft zich hierbij zoo opgewon
den, dat hij in de slachtplaats alles kort en
klein sloeg. Tjeerd reageerde hier zooda
nig op, dat de mannen slaags zijn geraakt.
Op het erf is de twist zoo hoog geloopen,
dat de zoon zijn vader met een mes te lijf
ging. De laatste zakte bloedend ineen,
waarna de dood na eenige oogenblikken
intrad.
De zoon is in den loop van den dag aan
gehouden. Het lijk is voor gerechtelijke
sectie naar het ziekenhuis te Leeuwarden
overgebracht.
42 KINDEREN DOOR IJS GEZAKT
EN VERDRONKEN.
Uit Warschau wordt gemeld: Tijdens
een schooluitstapje is gisteren een ont
stellend ongeluk gebeurd. 45 kinderen be
gaven zich met hun onderwijzer op het
dunne ijsdek van een meer in Wolhynië.
Het ijs brak en alle kinderen vielen in het
water. Met gevaar voor eigen leven ge
lukte het den onderwijzer drie kinderen
te redden. De 42 andere kinderen verdron
ken. De bewoners van alle omliggende
dorpen zijn opgeroepen om de lijken te
bergen.
