De „Tsjechei" door Duitschland
bezet.
lnstantine
AnJLfot
De Hongaren grijpen naar
Roethenië
De president der republiek legt volk en
land in handen van den Führer
De Duitschers bezetten Praag
Pijn in n
Duitsche troepen zullen het beletten.
Duitsche regimenten door Slowakije
naar Roethenië.
WOENSDAG 15 MAART 1939
i
DE LEr'PSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
De president der Tsjechische republiek, Hacha, en de Tsjechische minister
van buitenlandsche zaken, Chwalkowsky, zijn in den Joop van gisteravond te
Berlijn aangekomen
Te tien minuten over één vannacht kwamen zij aan de kanselarij en na de
eerewacht te hebben geïnspecteerd, begaven zij zich naar het kabinet van den
Führer. De besprekingen duurden tot kwart over vier, waarna de beide Tsjechen
zich naar Hotel Adlen begaven.
Te vijf minuten vóór vier hebben Hitler, Hacha, von Ribbentrop en Chwal
kowsky de volgende overeenkomst geteekend:
„Op hun verzoek heeft de Führer in tegenwoordigheid van minister van Rib
bentrop, Hacha en Chwalkowsky ontvangen. Tijdens de bijeenkomst is openhartig
den toestand besproken, welke is geschapen door de jongste gebeurtenissen in
Tsjeclio-Slowakije. Beide partijen hebben de overtuiging uitgesproken, dat het
doel van alle pogingen moest zijn het verzekeren van orde, rust en vrede in dit
deel van Centraal Europa.
HACHA HEEFT VERKLAARD, DAT HIJ, OM DIT DOEL TE DIENEN EN
TOT DEFINITIEVE PACIFICATIE TE KOMEN HET LOT VAN HET TSJECHI
SCHE VOLK EN LAND IN VOL VERTROUWEN IN DE HANDEN VAN DEN
FÜHRER LEGT.
De Führer heeft deze verklaring aanvaard en heeft het besluit te kennen
gegeven, het Tsjechische volk onder de bescherming van het Duitsche Rijk te
nemen; de autonome ontwikkeling overeenkomstig het eigen karakter van het
land, zal verzekerd worden".
Te zeven minuten over zes vanochtend heeft minister Goebbels door middel
van de radio bekend, gemaakt, dat de Duitsche troepen Tsjechisch gebied waren
binnengerukt en hij spoorde de bevolking aan, de vlag uit te steken.
De bezetting geschiedde op de minuut, alles was nauwkeurig voorbereid en
men wachtte slechts op het bevel van den Führer. Toegegeven wordt, dat de
bevelen reeds waren gegeven vóór Hacha te Berlijn was gekomen, hoewel dit
eerst werd tegengesproken, terwijl Hacha nog met Hitier sprak stonden de Duit
sche troepen reeds 20 K.M. op Tsjechisch gebied.
Officieel werd medegedeeld, dat vandaag nog niets kan worden gezegd over
de wegen, welke de Duitsche troepen zullen volgen, noch over de punten, waar
de grens zal worden overschreden, Bohemen en Moravië zijn verboden land en
niemand mag het door de Duitsche troepen bezette gebied binnengaan of het
verlaten. Het geheele gebied ten Westen van de lijn BratislavaMoravisch Ostra-
wa is voor gevaarlijk gebied verklaard en alle vliegtuigen zijn gewaarschuwd.
De Duitsche radio noemt het Tsjechische gebied thans de „Tsjechei".
Vannacht te drie uur is een buitengewone ministerraad te Praag bijeenge
komen om te wachten op berichten uit Berlijn.
De woordvoerder van de Tsjechische regeering verklaarde later met tranen
in de oogen den correspondent van Reuter, dat de Duitsche troepen te zes uur
in den ochtend het Tsjechisch gebied zouden binnenrukken en het Tsjechische
leger zouden ontwapenen.
Even later werd door middel van de Tsjechische radio een beroep gedaan
op het leger geen tegenstand te bieden aan de Duitsche troepen en de wapens
kalm over te geven. Deze oproep werd ieder kwartier herhaald.
Uit betrouwbare bron werd hedenmorgen vernomen, dat de hoofdmacht der
Duitsche troepen zich nog slechts op enkele kilometers afstand van Praag bevond.
Reeds hebben de voorposten verschillende openbare gebouwen in Praag bezet, o.a.
het ministerie van P.T.T. Incidenten deden zich niet voor.
DUITSCHE TROEPEN REEDS GISTER
AVOND OVER DE GRENS
Reeds gisteravond hebben afdeelingen
van het Duitsche leger en van de „Leib-
standarte Adolf Hitler" Moravisch Ostrawa
en Witkowitz bezet.
Na Moravisch Ostrawa te hebben bezet
heeft het Duitsche leger zijn opmarsch ver
volgd. Het bezette achtereenvolgens Sile-
zisch Ostrawa, Vitkovice, Marianske Ory,
Privoz en Mistek. De Tsjechische gemeente
besturen en ambtenaren vluchtten in al
lerijl voor de binnenrukkende troepen.
In Moravisch Ostrawa heeft de Duitsche
generaal een proclamatie doen aanplakken,
waarin hij bevel geeft onmiddellijke inle
vering van wapens, ontplofbare stoffen en
radiotoestellen. Hét werd de bevolking ver
boden om zonder speciale machtiging tus-
schen negen des avonds en zes uur des
morgens het huis te verlaten. De café's wer
den gesloten om acht uur des avonds.
Strenge straffen bedreigen overtreders. De
Duitsche troepen zijn geconcentreerd in
Noord-Bohemen op 60 K.M. afstand van
Praag, te Jaromer Liberec en Lovosice. Zij
wachtten het bevel af om Bohemen binnen
te rukken.
DE TOESTAND VAN GISTEREN
IN PRAAG
Een menigte van tienduizend Tsjechen
heeft gisteravond een optocht gehouden
naar het St. Wenceslausplein te Praag.
Met opgeheven arm schreeuwden zij „leve
generaal Gajda, wij willen Gajda als kan
selier, de Joden er uit".
Groepen Duitschers bekeken den fascis
ten-optocht ironisch. De menigte op de trot
toirs, die zijn consternatie niet verheelde,
reageerde soms heftig. De politie bleef
echter den toestand voortdurend meester
en er kwamen slechts enkele incidenten
zonder belang voor. Tegen negen uur na
iln deze betoogingen in hevigheid af.
EEN DUITSCHE LEZING VAN DEN
TOESTAND TE BRUENN
Op grond van alarmeerende berichten
over den toestand der in de binnenstad van
Breunn ingesloten Duitschers, zijn giste
ren uit talrijke dorpen rondom Bruenn ver
scheidene duizenden Duitsche mannen te-
saam gestroomd om den bedreigden volks-
genooten te hulp te snellen, aldus het Duit
sche Nieuwsbureau. Er werd een groote
optocht gevormd, die in Zuidelijke richting
naar Bruenn trok, en die op zijn weg door
in het geheel vier Tsjechische politiever-
sperringen heen brak.
Bij de vierde versperring maakten de
Tsjechen gebruik van machinegeweren. De
Tsjechen trachtten den stoet te omsingelen
en met geweld uiteen te drijven. De om
singeling mislukte en de betoogers doen op
het oogenblik (Dinsdagavond) nog verdere
vertwijfelde pogingen om aldus het
Duitsche Nieuwsblureau de binnenstad
van Bruenn binnen te dringen en hun broe
ders te hulp te snellen. Er verluidde, dat
nog een dergelijke stoet van verscheidene
honderden met zeisen en schoppen bewa
pende boeren uit het Duitsche bevolkings
eiland Wischau, ten Noordoosten van
Bruenn, naar de Moravische hoofdstad op
rukte.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt nog,
dat vanavond te Moedritz, het meest nabij
de Duitsche grens geleden plaatsje van het
taaleiland Bruenn, de eerste vluchtelingen
uit de Duitsche voorsteden van Bruenn zijn
aangekomen. Het zijn meest vrouwen
kinderen, die zich „in beklagenswaardigen
toestand" zouden bevinden.
ERNSTIGE BOTSINGEN TE CHUST.
Meer dan honderd dooden en gewonden.
Volgens uit Chust ontvangen berichten
zijn aldaar Dinsdagavond botsingen ont
staan tusschen de bevolking en garden van
minister-president Wolosjin, waarbij vele
personen gewond werden. Naar verluidt is
Wolosjin gewond en naar Roemenië ge
vlucht.
Volgens een semi-officieel bericht uit
Het moderne pijnstillende middel
't is VO" liayeh
Chust hebben Tsjechische troepen te Chust,
de hoofdstad van Roethenië, een poging tot
opstand onderdrukt. Er zijn daarbij meer
dan honderd dooden en gewonden gevallen.
Ook wordt vernomen, dat de Tsjechische
troepen zich thans terugtrekken uit het
Roetheensch-Hongaarsche grensgebied.
Deze putschpogir.g was georganiseerd
door leden der Oekrainsche nationale gar
de. De Tsjechische troepen hebben dertig
dooden en gewonden te betreuren,, terwijl
de verliezen der nationale garde worden
geschat op tachtig dooden en gewonden.
Eenige leiders zijr de Roemeensche grens
overgetrokken. Zij hebben een douane
grenspost met granaten vernield en de in
Oostelijke richting loopende telefoonkabels
doorgesneden.
Het ziekenhuisvan Chust is vol gewon
den. Gistermiddag werden alle belangrijke
gebouwen in de stad door troepen bezet.
DE HOUDING VAN ENGELAND.
De diplomatieke correspondent van Reu
ter verklaart, dat de houding van Engeland
ten aanzien van de ontwikkeling der zaken
in Tsjecho-Slowakije nog niet is vastgesteld,
aangezien nog niet duidelijk is, wat nu
eigenlijk is geschied.
In officieele kringen is men terughoudend
en zegt men, dat de ontwikkeling nauwkeu
rig wordt gadegeslagen en dat de woord
voerder van de regeering in het parlement
een verklaring af zal leggen over de Brit-
sche politiek.
Reuter verneemt verder, dat de moeilijk
heid is. dat geen garantie bestaat, aange
zien Duitschland en Italië nog niet wilden
teekenen, omdat de grenzen nog niet vas—
stonden. De nieuwe grens met Hongarije
is nog steeds niet officieel vastgesteld.
WAT ITALIë ERVAN DENKT.
De Italiaansche pers trekt geheel de
Duitsche lijn bij de commentaren op de
crisis in Slowakije, meldt een bijzondere
correspondent van de „Vooruit". De Ita
lianen, die hun eigen verstand gebruiken,
meenen echter, dat de Duitsche politiek al
weer alleen maar ten eigen voordeele heeft
gewerkt, dat de Duitsche invloed weder
verder is doorgedrongen in de streek, waar
hij met Italiaansche invloed concurreert en
dat de Italiaansche kansen om elders com
pensatie te krijgen steeds kleiner worden.
Immers, hoe meer Duitschland in het
Zuid-Oosten doordringt, hoe minder wordt,
het gesteld op Italiaansche expansie-eischen
in die richting, terwijl Frankrijk's weer
standsvermogen in de laatste maanden
steeds is toegenomen.
DE INDRUK TE WASHINGTON.
De feitelijke ontbinding van Tsjecho-Slo
wakije, aldus schrijft de „Washington Star",
heeft te Washington een pijnlijken indruk
gemaakt. Deze nieuwe crisis, zoo vervolgt
het blad, wordt beschouwd als de voorbode
van nog ergere, die voor het einde der
maand verwacht worden, want de Ameri-
kaansche diplomaten in Midden-Europa
laten uitkomen, dat de regeeringen van
Duitschland en Italië voorbereidingen tref
fen om de dingen op de spits te drijven en
en velen waarschuwen de regeering, dat de
herrie waarschijnlijk binnen tien dagen zal
beginnen.
Officieele kringen te Washington zien in
de gebeurtenissen van gisteren het onmis
kenbare bewijs van het voornemen der to
talitaire staten, zich i den komenden strijd
met Frankrijk en Engeland te verzekeren
van de gehoorzaamheid der overblijvende
kleine democratieën.
FIGUREN UIT HET ONAFHANKELIJK
SLOWAKIJE
Mgr. Tisso
Wie bij de gebeurtenissen der laatste
dagen in Slowakejje op de eerste plaats op
de voorgrond treedt is Mgr. Tisso, de lei
der der Slowaken en het hoofd van de
autonome Slowaaksohe regeering. Mgr.
Tisso was de rechterhand van Mgr. Hlinka,
de groote nationale figuur van Slowakije,
die in Augustus 1938 overleed, Mgr. Tisso
is een kind van zijn volk. Zijn vader was
slager in Zilina, en zijn broer heeft dit
vak overgenomen, ondanks het feit dat
Mgr. Tisso het hoofd der Slowaaksche re
geering is geworden. Hij woont te Bratis
lava, in het klooster der Franciscanen;
tevens is hij directeur van het seminarie
te Zilina. Ondanks zijn vele werkzaam
heden als leider der Slowaken beklimt hij
regelmatig de preekstoel, om alle politiek
te vergeten en enkel zijn plicht te doen als
zielzorger.
De tweede persoon, die de aandacht
vraagt is Karl Sidor, afkomstig uit Ruzom-
berok, het plaatsje waar Mgr. Hlinka een
groot gedeelte van zijn leven doorbracht.
Hij werd een actief journalist; hij werd
redacteur van de „Slowak", daarna hoofd
redacteur, welke functie hij sinds 1929
heeft vervuld. Van zijn hand is ook een
groote levensbeschrijving van Mgr. Hlin
ka afkomstig. Tesamen met Mgr. Tisso
was hij de groote medewerker van Mgr.
Hlinka. Toen Hlinka nog leefde, stond
Sidor bekend om het feit dat hij de strijd
tegen de Tsjechen tot het uiterste wilde
doorzetten. Sidor was degene, die het ge
meenschapsfront der minderheden tegen
Praag gevormd heeft. Na de door van Mgr.
Hlinka heeft het velen verbaasd, dat Sidor
niet op de eerste plaats kwam, maar dat
Mgr. Tisso belast werd met de erfenis van
Hlinka. Sindsdien is er wel eenig meenings-
verschil geweest tusschen deze twee lei
dende figuren; en niet zonder reden. Mgr.
Tisso vertrouwt op de Duitsche hulp, ter
wijl Sidor de cultureele gevaren der Na-
tionaal-Socialistische invloed beter inziet
en met zijn bekend moed bereid was daar
tegen te strijden..
BRATISLAVA, EEN NIEUWE HOOFD
STAD IN EUROPA
Door de politieke gebeurtenissen van
deze dagen is Europa een hoofdstad rijker
geworden, n.l. Bratislava, de hoofstad van
het onafhankelijke Slowakije.
Deze stad aan de Donau, schilderachtig
gelegen aan een kruispunt van wegen,
heeft meer dan een naam. De Duitschers
noemen de stad Pressburg, en voor de Hon
garen heet zij Pozsony.
De historie van de stad gaat terug tot on
geveer het jaar 1000. Reeds in 906 was op
deze plaats een burcht gevestigd. In 1291
werdde stad met rijke privilegia begiftigd.
De nieuwe hoofdstad, is wat de historie
betreft onafscheidelijk verbonden met Hon
garije. In Bratislava bevindt zich namelijk
de kroningskerk van de Hongaarsche ko
ningen, een bouwwerk uit het begin der
13de eeuw. Hier ontvingen de koningen
van Hongarije de koningskroon en het is
niet te verwonderen, dat het de Hongaren
in October 1938 tegenviel, dat zij deze his
torische stad piet terugkregen. Deze terug
gave zou echter onoverkomelijke moeilijk
heden veroorzaakt hebben, want sinds 1918
is Bratislava reeds de hoofdstad van de
provincie Slowakije, welke nu de onaf
hankelijke staat Slowakije is geworden.
Op de plaats van de Hongaarsche uni
versiteit werd in 1919 de Slowaaksche Co-
menius-universiteit opgericht, waaraan een
bibliotheek verbonden is met ongeveer
200.000 banden.
Bratislava telt tegenwoordig ongeveer
150.000 inwoners.
Volgens inlichtingen uit goede bron zou gisteren te Boedapest tot Hongaar
sche interventie in de Karpatische Oekraïne besloten zijn. Hongaarsche troepen
marcheerden gisteren naar de grens.
Volgens onofficieele berichten waren de Hongaarsche troepen gisteren reeds
bijna 20 K.M. diep Roethenië binnengedrongen in een gebied, waar de grens nog
niet is afgebakend.
Hedenmorgen bevonden zij zich in de Latorica-valleï.
In antwoord op een telegram, dat de minister-president van de Subkarpati-
sche Oekraine, mgr. Wolosjin? gisteren aan Hitier heeft gezonden, zijn Duitsche
troepen naar de Subkarpathische Oekraine gezonden.
De minister-president van Slowakije, mgr. Tisso, heeft de Slowaaksche auto
riteiten opdracht gegeven den doortocht van de Duitsche troepen te vergemak
kelijken.
Vanochtend is een regiment gemotoriseerde Duitsche infanterie Zlina in het
Noorden van Slowakije gepasseerd, op weg naar Neutie Schen-Presov, het grens
station van Slowakije op den weg naar de Subkarpatische Oekraine.
De Slowaaksche minister-president Tisso heeft de mobilisatie gelast van vijf
lichtingen ,van de reserve der Iilinka-garde, ter verzekering van de veiligheid
der Slowaaksche grenzen.
Deze maatregel was noodig, aangezien de Hongaarsche troepen, die de Sub
karpatische Oekraine bezetten, de grens van Slowakije bij Sobrance hebben over
schreden.
Te Berlijn wordt van welingelichte zijde te Chust vernomen, dat het niet
juist is, dat Hongaarsche troepen het plaatsje Svalava hebben bezet.
De Karpatische Oekraine beschouwt zich als een zelfstandige staat en heeft
Duitschland verzocht onmiddellijk in te grijpen om zijn onafhankelijkheid te doen
eerbiedigen.
Een Oekraiensch leger is gevormd uit de Ooekraiensche soldaten van het
Tsjechische leger, tezamen met de Oekraiensche militaire organisatie Sitch.
De gevechten tusschen de Oekraieners en de Hongaarsche invallers duren
voort.
In Oekrainsche kringen te Berlijn geeft men te kennen, dat men vertrouwt
op de hulp van Duitschland.
NIEUWE REGEERING IN ROETHENIë
Een nieuwe regeering is gevormd in de
Karpathische Oekraine (Roethenië). De
Landdag is bijeengeroepen voor vandaag.
Minister-president Wolosjin heeft gisteren
voor de radio een toespraak gehouden,
waarin hij o.m. zeide: „Het besluit van den
Slowaakschen Landdag om de onafhanke
lijkheid van Slowakije uit te roepen, heeft
den toestand in de Karpathische Oekraine
veranderd. Tot het parlement zal zijn bij
eengeroepen heeft de regeering de noodi-
ge maatregelen genomen, opdat het land
onafhankelijk zal worden. Men wenscht in
vrede, in rust te leven met de naburen.
De regeering heeft een voorloopig kabi
net gevormd, dat het land zal regeeren tot
de bijeenroeping van het parlement, dat
zal beslissen over het lot van de Subkar
pathische Oekraine.
Van betrouwbare zijde wordt vernomen,
dat de centrale regeering te Praag bevel ge
geven heeft tot terugtrekking van de Tsje
chische troepen uit de Karpathische Oekra
ine ter nakoming van het Hongaarsche
ultimatum.
Naar vernomen wordt zjjn de telefoon
verbindingen tusschen Praag en de Karpa
thische Oekraine verbroken.
HONGARIJE EISCHT ROETHENIë OP
Van bevoegde Hongaarsche zijde wordt
ten aanzien van de oplossing van het pro
bleem der Karpathische Oekraine een ver
klaring gegeven, waarin o.a. gezegd wordt;
De bepalingen van de overeenkomsten van
Miinchen zijn tengevolge van het verzuim
der Praagsche regeering niet nagekomen.
Met de uitroeping der onafhankelijkheid
van Slowakije eischt het probleem der z.g.
Karpathische Oekraine een onmiddellijke
oplossing. Hongarije heeft steeds op den
grondslag der zelfbeschikking van het volk
gestaan. Op dezen grondslag heeft het steeds
de Karpathische Oekrainsche gebieden op-
geëischt. De bewoners van dit gebied wen-
schen ook thans nog de terugkeer tot Hon
garije. Bij duizenden heeft de Hongaarsche
regeering desbetreffende verzoekschriften
ontvangen. Ook Hongarije richt verlan
gend zijn blikken op het gebied der Kar
pathische Oekraine, daar de sleutel tot de
veiligheid des lands voor een deel daar te
vinden is".
ROETHEENSCHE REGEERING ZOU
NAAR ROEMENIë GEVLUCHT ZIJN
Uit Praag wordt vernomen, dat het ge
heele Karpaiho-Oekrainsche kabinet naar
Roemenië gevlucht zou zijn.
Volgens een te Bratislawa ontvangen
particulier bericht, dat aan den Reuter-
correspondent te Praag is doorgegeven,
hebben de Roemenen meer dar twintig dor
pen in het Oostelijk deel van de Karpatho-
Oekraine bezet, welke hoofdzakelijk door
Roemenen bewoond worden.
Officieel wordt te Warschau ontkend, dat
Poolsche troepen binnengerukt zouden zijn
in de Karpathische Oekraine. In dit verband
herinnert men aan de officieuze verklarin
gen, die herhaaldelijk te Warschau zijn af
gelegd, volgens welke Polen geen territo
riale eischen meer had jegens Tsjecho-
Slowakije.
