Dominee Bos over den Paus van Rome
Naar het einde van
den Spaanschen
oorlog
De antl-Duitsche
stemming in Polen
MAANDAG 27 FEBRUARI 1939
DE LEICSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Beter geen „getuigenis", dan zulk getuigenis.
Vertalen valt
niet mee!
In de Marekerk te Leiden is onlangs
door predikanten der Ned. Herv. Kerk een
viertal lezingen gehouden, onder de geza
menlijke titel ..Protestantsch getuigenis in
zake Roomsche dwaling". De opzet dezer
avonden was „inlichting en voorlichting
van vele Roomsche en andersdenkende
zoekenden".
Op de laatste van dit viertal getuigenis
avonden, (welke behalve in Leiden ook in
denzelfden vorm in den Haag werden be
legd) heeft gesproken ds. G. Bos, Ned.
Herv. predikant te den Haag, die het on
derwerp behandelde: „Wie is de plaatsbe-
kleeder van Christus op aarde?"
Ds. Bos zal het ons niet kwalijk nemen,
dat wij door zijn getuigenis geenszins
overtuigd zijn. Eerder is het tegendeel het
geval.
Zijn argumentatie, om te bewijzen, dat
het pauselijk Plaatsbekleederschap van
Christus is: een „godslasterlijke, duivel-
sche, wederrechtelijke inbezitneming" (p.
102) is niet nieuw en van Katholieke zijde
herhaaldelijk weerlegd. De Protestanten
blijven nu eenmaal stokstijf staan bij hun
opvatting van een ..onzichtbare gemeen
schap" bij de eerste Christenen, hoewel,
gelijk Piet Kasteel snedig opmerkte, deze
opvatting „volslagen onbyibelsch en abso
luut onhistorisch (is).. Zij dateert uit de
16e eeuw; dat is vijftienhonderd jaar te
laat om Apostolisch of Christelijk te hee-
ten" („Het Schild" jrg. 7, p. 99).
Wij zouden ons de moeite bespaard heb
ben een bespreking van het betoog van ds.
Bos in onze artikelen-reeks over het Paus
schap in te lasschen omdat wij in een af
gezaagde teksten-polemiek weinig nut
zien als ds. Bos zijn „getuigenis" niet
op zulk een wonderlijke wijze had opge
bouwd.
Nu het verschijnen van dit getuigenis
boek samenvalt met de publicatie van deze
artikelen in de krant, voelen wij ons ver
plicht de door ds. Bos gevolgde methode
aan de kaak te stellen.
Wij meenen hiermede niet de Katho
lieke Kerk, maar wèl de Ned. Herv. Kerk
een dienst te bewijzen. Een betoog, als
door ds. Bos geleverd, strekt haar niet fot
eere.
Het is niet onze bedoeling alle onjuisthe
den in de toespraak van dezen groote-
stads-predikant recht te zetten. Dusdoen
de zouden wij vanzelfsprekend toch in een
polemiek geraken over algemeen-protes-
tantsche opwerpingen. In het vervolg dezer
artikelen-reeks zullen wij trouwens nog
gelegenheid te over vinden, deze opwer
pingen te ontzenuwen.
Onze bedoeling thans is slechts aan te
toonen, dat ds. Bos op hoogst-onweten-
schappelijke wijze is te werk gegaan.
Zijn toespraak riZzelt van zulke koeien
van fouten, dat het jongste misdienaartje
hem van voorlichting had kunnen dienen.
Zoo vertaalt hij met een staal gezicht „via
crucis" met „langs hetkruis" en „ex pro-
fesso" met „krachtens profetie"!
Hij blijkt ook slecht op de hoogte met de
pauselijke hofhouding en betitelt de „fa-
milia pontificia" als de hofhouding van
geestelijken en de „cappella pontificia" als
de hofhouding van wereldlijken aard. Deze
fouten zouden wij ds Bos echter gaarne
vergeven, ofschoon wij hem toch aanraden,
als hij géén Latijn kent, niet te doen
alsof hij het wèl kent, en, als hij geen stu
die heeft gemaakt van Vaticaansche aan
gelegenheden, niet-in een lange reeks no
ten de schijn te wekken, alsof hij terdege
op de hoogte is.
Wij zouden ons echter onthouden heb
ben goedkoope triomfen te behalen op de
onkunde van ds. Bos, als deze predikant
niet in veel ernstiger mate getoond had
geen wetenschappelijk-werkend man te
zijn.
Om te onderzoeken op welke gronden de
Katholieke Kerk het Pausdom schriftuur
lijk verdedigt, acht ds. Bos het goed haar
zelf aan het woord te laten. Hij gebruikt
voor dit doel de „Dogmatik" van dr. Schee
ben en wel het vierde deel, dat geschreven
is door dr. Atzberger. 1)
Met deze werkwijze kunnen wij niet an
ders dan onze groote instemming betuigen,
mits men den tegenstander dan ook in
derdaad aan het woord laat komen en niet
door weglatingen of onjuiste formuleering
zijn woord anders weergeeft.
1) Ds. Bos gebruikte de uitgave 1927; ons
staat ten dienste de „Unveranderte Neu-
druck von 1933".
„Vragen wij nu" schrijft ds. Bos (p.
94) „naar bewijzen uit de H. Schrift,
dan zegt Scheeben, dat Jezus aan Petrus
bijzondere onderscheidingen gegeven heeft.
Het Nieuwe Testament spreekt op bizondere
wijze van hem.
Wanneer Petrus geroepen wordt ont
vangt hij een anderen naam. Petrus moet
uit den mond van een visch een geldstuk
nemen om daarmee te betalen de belasting
voor den Heer en voor zich zelf. Petrus is
steeds mèt den Heer bij bijzondere gebeur
tenissen: bij de opwekking van het doch
tertje van Jaïrus, de verheerlijking op den
berg, in den hof van Gethsemane. (Schee-
ben verzuimt te vermelden, dat bij deze
gebeurtenissen, behalve Petrus, ook nog
andere discipelen zijn!). Jezus zal Petrus
tot visscher van menschen maken. Petrus
wandelt op de zee (inderdaad, zoolang hij
in hel geloof op Jezus ziet; doet hij dat
niet dan gaat hij onder; en de afloop van
alles is, dat de discipelen Jezus aanbid
den!). Petrus mag namens de discipelen
spreken (alsof dit een „mogen" is, en niet
voortvloeit uit het feit, dat hij nooit z'n
mond kan houden!). Hij ontvangt een per
soonlijk bericht van de opstanding (hier
mede is natuurlijk alleen maar gezegd dat
Jezus den discipel, die Hem drie maal ver
loochend heeft, in groote ontferming en
liefde tegemoet treedt). Petrus wordt
steeds op de eerste plaats genoemd, terwijl
van de andere discipelen in 't algemeen
wordt gesproken. Dit alles, zegt Scheeben,
leert het primaat van Petrus ex professo
krachtens profetie) zoolang Christus op
aarde is". 1)
Toen wij deze samenvatting van Schee
ben gelezen hadden, waren wij eenigszins
wantrouwig. Hetgeen begrijpelijk is. Want
het kwam ons hoogst onwaarschijnlijk
voor, dat Scheeben reeds op deze teksten
het primaatschap van Petrus zou grond
vesten.
En wat schrijft Scheeben (Handbuch
der Katholischen Dogmatik, dl. 4, p. 404
vlg.)?
„Um zu den positieven Beweisen der ka
tholischen Lehre vom Primate Petri über
zu gehen, so kann zunachst hingewiesen
werden auf eine Menge besonderer Aus-
zeichnungen, welche Christus in den Ta-
gen seines Erdenwandels dem Petrus zu
theil werden liesz, so wie auf die besonde-
re Art und Weise, in welcher die Schrif
ten des Neuen Testamentes von Petrus re
den. Schon hierdurch wird namlich der
Vorrang Petri vor den übrigen Aposteln
sattsam nahegelegt".
Scheeben geeft dan de bedoelde teksten
aan, toont aan, dat Petrus steeds is „in der
Gesellschaft des Herrn, wenn dieser etwas
Hervorragenoes thut", noemt verschillen
de andere voorbeelden (waarvan verschei
dene door ds. Bos zijn weggelaten) en ver
volgt:
j,Es soil keineswegs behauptet werden,
dasz durch die bisher vorgeführten Aus-
zeichnungen Petri schon sein Jurisdictions-
primat bewiesen sei, oder gar, dasz die
Apostel ihm als ihrem Haupte schon ge-
horsam schuldeten, solange Christus selbst
noch auf Erden weilte, wie van den
Gegnern menchmal unterstellt wird. Im-
merhin aber beleuchten diese Auszeich-
nungen in hohem Grade diejenigen Texte,
welche den Primat Petri ex professo leh-
ren, und erscheinen in ihrer Gesamtheit
nur dann als vollberechtigt, wenn Petrus
wirklich einen so hohen Vorrang vor den
übrigen Aposteln empfangen sollte, wie
der Primat es war. Darum haben die Vater
mit alJem Rechte auch die erwahnten Aus-
zeichnungen bei dem Beweise des Prima
tes Petri mannifach verwerthet".
Ds. Bos heeft Scheeben in de Marekerk
een flater laten slaan, doch het was niet
Scheeben die een flater sloeg, maar ds.
Bos.
Iets verder (p. 95) schrijft ds. Bos, we
derom Scheeben samenvattend: „Tenslotte
wilde Jezus Petrus beloonen (sic! (deze
sic is van de dominee! Red. L. Crt.!) voor
zijn besliste geloofsbelijdenis, zoodat alle
volgende beloften hem alleen en onmid
dellijk gelden. Petrus is dus het begin der
Kerk en de Kerk kan alleen daar zijn
waar Petrus is". De predikant heeft echter
een belangrijk tusschenzinnetje weggela
ten, laten wij aannemen uit gemakzucht.
Scheeben schrijft (p. 408):„Wie das Funda
ment «der Anfang eines jeglichen Gebau-
des ist und das Gebaude nicht anderswo
bestehen kann als da, wo dessen Funda
ment ist, so ist Petrus (in gewissem Sinue
wenigstens) Anfang der Kirche und kann
diese nur da sein, wo Petrus ist".
Ieder Katholiek weet, dat Christus het
I) De tusschen haakjes geplaatste op
merkingen zijn van ds. Bos. (Red. L. Crt.),
begin der Kerk is, maar dat Petrus, als
steenrots en fundament, vergelijkenderwijs,
,,in zekeren zin ten minste", begin der Kerk
genoemd kan worden.
Maar wat moet het Protestantsch ge
hoor van ds. Bos daarvan gedacht heb
ben?
Op p. 96 laat ds. Bos Scheeben uit-
kraaien: „Hij is het hoofd en de vorst der
apostelen en alle geioovigen. Hij moet
binden en ontbinden, d.i. de hoogste alle
bovennatuurlijke machten omvattende vol
macht tot regeeririg der Kerk."
Scheeben (p. 409): „Die dem hl. Petrus
ferner verheiszene Binde-und Lösegewalt
bedeutet wohl gleichfalls) nichts anderes
als die höchste, alle übernatürlichen Ge-
walten, welche das Wesen und den Fortbe
stand der Kirche bedingen, umfassende
Vollmacht Zur Regierung der Kirche.
Kan ds. Bos niet lezen of kent hij geen
Duitsch. We zullen het laatste maar veron
derstellen.
Het betoog van ds. Bos, dat wij in zoo
verre de gebruikelijke Protestantsche be
wijsvoering werd gevolgd voor 't oogen-
blik laten wat het is, wordt bovendien ont
sierd door slordigheden (op p. 99 b.v.
noemt hij het geloof van Petrus onvernie
tigbaar (indelebiiis). Scheeben noemt het
echter indefectibel (p 414), wat veel nor
maler klinkt), door zijn persoonlijke af-
kter van de hoogst-eerbiedwaardige fi
guur van St. Petrus (p. 94, p. 101; wij ko
men daar nader op terug), door allerlei
n:€ts ter zake doende of foutieve opmer
kingen (zoo beweert hij, dat de titel van
den Paus is: pappa!)
Zijn besluit van p. 102, alinea 4: „En
daarmee stemmen wij hartgrondig in met
het oordeel van dezen Roomsch-Kathohe-
*er dogmaticus" moet op de to e-
hoorders misleidend hebben gewerkt,
evenals het gebruik van het even tevoren
geciteerde Matth. XVI 22, 23, maar thans
in een ander verband (p 98).
Het prachtigst is nog wel het alternatief,
wacivoor ds. Bos den Paus stelt: „Deze man
moet waanzinnig, een psychopaat worden,
of zal in zijn waan alle gevoel van zede
lijke en geestelijke distantie moeten ver
liezen (p. 102).
Gelukkig voor ds. Bos weet niemand wat
„die zedelijke en geestelijke distantie"
eigenlijk inhoudt. Anders zouden wij nog
in conflict komen mei het Hoofd van een
buitenlandsche mogendheid, die, zooals ds.
Bos óók al verteld heeft, er een gevangenis
op na houdt. Ter voorkoming van misver
stand en om ds. Bos niet benauwd te ma
ken, voegen wij eraan toe, dat deze gevan
genis dient voor vergrijpen in de Vaticaan
sche staat
Wij zouden ons om de toespraak van ds.
Bos niet zoo druk hebben gemaakt, als zij
uitgesproken was in een bijeenkomst van
Kerstianen. Deze avond was echter offi
cieel belegd door de Nederd. Herv. Ge
meenten te den Haag en te Leiden, als ant
woord op samenkomsten van Katholieke
zijde (Inleiding).
De keuze van dezen spreker is niet ge
lukkig geweest voor het prestige der be
trokken Ned. Herv. gemeenten. Al zouden
(het is maar een veronderstelling, ds. Bos!)
al ons bidden en boetedoeningen, biechten
en missen-bijwonen ons geen zier rijker
hebben gemaakt (vgl. p. 110), dan nog
zouden wij er feestelijk voor bedanken on
der het gehoor te komen van ds. Bos, Ne
derd. Herv. predikant te 's-Gravenhage.
Buitenlandsche Berichten
HEVIGE REGENVAL IN AUSTRALIë.
In Victoria (Australië) is zooveel regen
gevallen als in 26 jaar niet meer is gezien.
In twee dagen is er 12 c.M. regen en
op tallooze plaatsen zijn de rivieren bui
ten hun oevers getreden.
De vluchtelingen uit het gebied, waar in
Januari de boschbranden hebben gewoed,
die thans in tenten leven, hebben veel te
lijden van de regen en de koude.
CANADEESCHE VIJFLING GAAT
RENTENIEREN.
Omtrent de wereldberoemde vijfgezus-
ters Dionne, die onlangs den vijfjarigen
leeftijd hebben bereikt, komt thans de me-
dedeeling, dat de groote rol, die ze als cu
riositeit vijf jaar lang hebben gespeeld, als
geëindigd wordt beschouwd. Als „won
derkinderen" zullen ze verder niet meer
optreden. Ze kunnen zich dan ook rustig
uit 't openbare leven terugtrekken en op
haar lauweren gaan rusten, want in haar
safe hebben ze een bedrag van ongeveer
200.000 pond samenvergaard, een bedrag
zelfs voor vijf dames groot genoeg, er net
jes van rond te kdmen. Of echter over vijf
tien jaar bij leven en welzijn de dames
Dionne er zelf ook zoo over zullen denken,
is nog lang niet zeker. Een vijf ling blijft
toch altijd een vijfling en voor een vijfling
staan altijd vele mogelijkheden open, als
het op geld verdienen aankomt.
VANDAAG ERKENNING VAN FRANCO.
Een accoord tusschen Berard en Jordana.
Generaal Jordana en de Fransche ver
tegenwoordiger Berard hebben Zaterdag
te Burgos een uit drie documenten be
staande overeenkomst geteekend.
Voorts heeft generaal Franco zijn ver
zekeringen aan sir Robert Hodgson, den
Britschen agent te Burgos, in zake de re
presailles en de integriteit van het Spaan-
sche grondgebied, thans bevestigd in een
schriftelijk communiqué, aldus bericht de
diplomatieke medewerker van Reuter.
Dit communiqué behelst een uiteenzet
ting van de positie van de nationalistische
regeering en kan niet beschouwd worden
als een voorwaarde voor de erkenning van
Franco.
Vernomen wordt, dat in deze nota op
nieuw uiting wordt gegeven aan den
wensch van de nationalisten, dat de repu
blikeinen zich onvoorwaardelijk zullen
overgeven.
Hieraan wordt toegevoegd, dat slechts mis
dadigers een dergelijke capitulatie te vree
zen hebben en dat het het voornemen van
de nationalisten is, de integriteit van het
Spaansche grondgebied te handhaven.
Hoewel men in gezaghebbende kringen
te Londen van ooideel is, zoo vervolgt Reu
ter, dat deze uiteenzetting van de politiek
van Franco niet precies den vorm heeft,
waarop men gehoopt had, acht men haar
niettemin voldoende.
Zoodra de erkenning van de regeering
te Burgos door Frankrijk officieel zal zijn,
zal de ambassadeur van het linksche Spanje
te Parijs de ambassade verlaten en zijn in
trek nemen in oen hotel.
Azana verlaat Parijs.
De president van de Spaansche republiek
Azana heeft Zondagavond het gebouw van
de Spaansche ambassade te Parijs, waar hij
sedert eenigen tijd verbleef, verlaten. Om
10.20 uur is hij uit Parijs vertrokken.
Azana begeeft zich naar Chollouse-sur-
Salère, een dorpje dat in Savoye ligt, dicht
bij de Zwitsersche grens. Hij zal daar een
buiten betrekken, dat voor hem gehuurd
is door zijn schoonzoon.
Dit vertrek van Azana uit het Spaansche
ambassadegebouw te Parijs beteekende
practisch, dat hij zich niet meer beschouwt
als president der Spaansche republiek.
Deze beschouwing ligt wel eenigszins
voor de hand, nu Frankrijk en Engeland
hebben besloten het bewind van Franco als
de wettige Spaansche regeering te erken-
ZAKT HET VERZET INEEN?
Er doen zich tal van verschijnselen voor,
welke duiden op de uiteenvalling der poli
tieke en militaire kringen te Madrid. Zoo
zou generaal Miaja zijn tot dusver over-
heerschende rol prijsgeven en zich op den
achtergrond houden. Kolonel Zulueta zou
zijn pas hebben aangevraagd en de voor
aanstaande politici, die tot dusver in de
stad zijn gebleven, zouden zich gereed
maken voor het vertrek.
Het politiek bureau van de communis
tische partij te Madrid heeft echter een
resolutie gepubliceerd, waarin wordt ge
zegd, dat de partij vertrouwen heeft in de
uiteindelijke overwinning, hoewel wordt
toegegeven, dat de toestand ernstig is. Het
leger is nog intact en het volk is vastbe
sloten. De partij is verder van meening,
dat nog hoop bestaat op materieele hulp van
democratische zijde en zij eischt bestraf
fing van hen, die het moreel van het land
breken om aan te dringen op capitulatie.
EEN PROTEST TEGEN ERKENNING.
Op Trafalgar Square te Londen is door
de Britsche arbeiderspartij een betooging
gehouden om te protesteeren tegen het be
sluit der Britsche regeering, Franco te er
kennen. Als sprekers traden op Attlee en
Herbert Morrison, die télkenmale luide in
de rede werden gevallen door voorstan
ders van het volksfront Er werd een reso
lutie aangenomen, waarin uiting wordt ge
geven aan „schaamde en afschuw" over de
politiek der regeerir.g Attlèe en Morrison
brachten de resolutie per taxi naar Dow-
ningstreet. Een groote menigte volgde te
voet, doch zij vond den toegang tot Dow-
ningstreet afgezet door bereden politie.
KABELBALLONS DOOR BLIKSEM
GETROFFEN.
Een van de zes ballons van een kabel-
versperring te Stanmore in Middlesex is
gisteren door den bliksem getroffen en als
een brandende massa neergestort. Ook na
bij Chigwell in Essex is gistermiddag een
ballon brandend neergestort. Te Stanmor-
ge kwam de brandende ballon op een han
gar terecht, welke schade opliep, doch
niemand werd overigens gedeerd.
SCHEEPSBOTSING VOOR DE
AMERIKAANSCHE KUST.
Mackay-radio heeft een S.O.S. bericht
opgevangen van het vrachtschip „Lillian",
waarin wordt gemeld, dat het schip 40 mijl
bezuiden New York in dichten mist in
aanvaring is geweest met het schip „Wie-
gand", van de Norddeutsche Lloyd. De
„Lillian" is zinkende, de „Wiegand" is
licht beschadigd en heeft de 35 opvarenden
van de „Lillian" aan boord genomen. Nog
twee schepen zijn op weg naar de pl
des onheils.
R.K. Ver. .v. Kraamverzorging voor
alle gezindten te Leiden en Omstreken
Plaatsing-Bureau le Binnenvestgracht 30,
voorheen Boerhaavestr.
verleent hulp door gediplomeerde krachten
Geopend eiken DINSDAG- en DONDER
DAGMIDDAG van 2—4 UUR tot het ver
strekken van de gewenschte inlichtingen,
aanmelden van contribueerende leden en
aanvragen voor kraamhulp - Telef. 3420.
Aanvragen (schriftelijk) adres 1ste Bin
nenvestgracht 30.
NOG STEEDS BETOOGINGEN.
Graaf Ciano echter toegejuicht.
Te Posen is het Zaterdag tot een her
haling gekomen der betoogingen. De rui
ten van twee Duitsche winkels werden
vernield'.
De reserve-officieren te Lwow hebben
een motie aangenomen, waarin zij hun
sympathie bekrachtigen met de Poolsche
studenten te Danzig en verklaren, dat zij
in hun strijd om Polen aan den mond van
den Weichsel te handhaven, zeker kunnen
zijn van den steun der geheele natie".
Te Wilna hebben ongeveer achthon
derd studenten gedurende eenige uren in
de hoofdstraat betoogd en daarbij geroe
pen: „Weg met de regeering! Weg met
Beek!"
De meesten der demonstreerende studen
ten behoorden tot de nationaal-democrati-
sche partij, een uiterst rechtsche partij,
welke in oppositie is tegen de regeering.
Voor de Duitsche ambassade te War
schau staat een wacht van 25 politie-be-
ambten geposteerd in verband met anti-
Duitsche betoogingen.
Het verluidt, dat vanwege het ministe
rie van buitenlandsche zaken den Duit-
schen ambassadeur officieel verontschuldi
gingen zijn aangeboden.
Demonstreerende studenten drongen
Zaterdagmiddag, ondanks de politiebewa
king, door tot dicht bij de Duitsche ambas
sade. Er werd met steenen naar het ge
bouw geworpen, doch er werd geen scha
de aangericht. Wel werden verscheiden
betocgers gearresteerd.
Toen Ciano een krans legde op het graf
van den onbekenden soldaat, was het plein
door de politie van betoogers gezuiverd.
Later werd Ciano voor het gebouw der
Italiaansche ambassade toegejuicht.
In de polytechnische school te Warschau
werd Zaterdagmiddag een groote betoo
ging gehouden, waar een resolutie werd
aangenomen door studenten en professo
ren, waarin werd aangedrongen op een
boycot van Duitsche goederen.
Te Krakau hebben Poolsche studenten
een inval gedaan in het verenigingslo
kaal der Duitsche studenten, waar een
kloppartij met Duitsche studenten ont
stond. De inventaris werd vernield.
Ook te Ddynia zijn anti-Duitsche betoo
gingen gehouden, waaraan door vijfdui
zend perso-nen van alle maatschappelijke
standen werd deelgenomen. De betoogers
poogden het Duitsche consulaat te berei
ken onder het roepen van: „Wij zullen
oprukken naar Danzig".
Zij werden door de politie verstrooid.
In politieke kringen te Berlijn is een
duidelijk streven merkbaar, niet te veel
belang te hechten aan de studentendemon
straties in Polen.
De Duitsche rijkspolitiek steunt niet op
studenten en evenmin staat het Duitsche
riik toe, dat zijn buitenlandsche politiek
bepaald wordt door studenten, verklaarde
een Duitsche woordvoerder aan Reuter.
Hij voegde er aan toe: „Niets is gemak
kelijker, dan een groep studenten te be
wegen tot het uiten van chauvinistische
kreten".
Te Berlijn wordt de indruk gegeven, dat
de zaak met de Poolsche verontschuldigin
gen thans als afgedaan wordt beschouwd.
Het lijkt waarschijnlijk, dat de Duitsche
regeering tot de slotsom is gekomen, dat
op het oogenblik ieder krachtig optreden
belemmerend zou werken op de Poolsch-
Italiaansche besprekingen.
'n Linkerbocht
afsnijden
NOOIT! Een bocht
naar links moet u
ruim nemen, een
bocht naar rechts
echter juist kort!
