DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 11.
Het Testament van Paus Pius XI
NIEUWS
ZATERDAG 25 FEBRUARI 1939
30ste Jaargang No. 927
Bureaux Fapengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarleven zie pag. 2
V
V Het socialisme
Is het streven van het socialisme mate
rialistisch?
In de socialistische pers trof ons dezer
dagen een beschouwing, die aldus aanving:
„Het was een vergadering van katho
lieke werkloozen, waarvan een verslag
stond in de „Tijd". Daar werd o.a. het woord
gevoerd door dir. F. Holthuizen, geestelijk
adviseur van den R. K. Volksbond. Een man
dus, die wel weet, hoe het innerlijk leven
van een arbeidersgezin in elkander zit.
En daarom trof het zoo, uit deze mond
te hooren gewagen van „de armen hier,
die juist door hun armoede steeds gevaar
loopen hun geloof te verliezen".
Hierbij maakt de schrijver de opmerking,
diat „voor de zooveelste maal" blijkt, „hoe
onj*uist het van huis uit geweest is, dat men
altijd opnieuw die socialistische beweging
„materialistisch" noemde.
Wij, katholieken, weten „van huis uit",
dat wij om redenen van geest e-
1 ij ken aard het streven naar een zeke
ren stoffelijken welvaart ten zeerste toe-
Juichen èn als een plicht aanvaarden.
Niet om het streven naar een zekeren
stoffelijken welvaart veroordeelen wij het
socialisme als materialistisch.
In dat streven kunnen wij samengaan.
Maar „van huis uit" verwerpen wij het
socialisme als materialistisch om de volgen
de redenen.
Wij kunnen ons niet vereenigen met alle
middelen, welke het socialisme wil ge
bruiken, om tot het beoogde doel te komen.
Wij veroordeelen krachtens onze begin
selen den let wel: socialistisch en
klassenstrijd als een materialistischen
strijd.
Wij kunnen ons niet vereenigen met het
doel van het socialistisch streven,_o m d a t
daarbij de Godsdienst teneenenmale wordt
uitgeschakeld.
Het socialisme van de grondleggers stelt
zich krachtens zijn beginselen, o.m. het
ihistorisch-materialisme, tegenover den
Godsdienst; een vervormd of verwaterd
socialisme miskent ook nog den Gods
dienst, staat minstens neutraal of on
verschillig tegenover den Godsdienst.
Een systeem, dat den Godsdienst als
„prive-zaak" negligeert, dat geen vaste
zedelijke normen aanvaardt voor hét
geestelijk leven, mag worden gekwalifi
ceerd als een materialistisch stelsel.
Ook in een materialistisch systeem
kunnen echter strevingen zijn van geeste
lijken aard en geestelijke strekking.
Maar het systeem wordt daardoor niet
aanvaardbaar.
Een goed katholiek kan geen waar so
cialist zijn aldus Paus Pius XI in Qua-
dragesimo Anno.
DE WERELD IW
VOGELVLUCHT
BRUSSEL. De nieuwe regeering van
Pierlot heeft zich Donderdag aan de Ka
mer voorgesteld, maar deze heeft zich blij
kens het verloop der gisteren gevoerde
debatten over de regeeringsverklaring al
lerminst enthousiast betoond, zoodat het
de vraag is, of Pierlot -wel de eerste de
beste stemming overleven zal. Ik elk ge
val heeft het nieuwe kabinet nog een paar
dagen te leven, omdat de stemming over
de regeeringsverklaring tot 28 Februari is
Uitgesteld. Dat was de eenige manier om
de regeering nog te redden, want als er
gisteren gestemd zou zijn, was er vandaag
weer een crisis geweest. De socialisten
verzetten zich tegen de voorgenomen ver
laging der ambtenarensalarissen met 5
en zullen tegen het ministerie stemmen
als deze maatregel niet uit het program
wordt geschrapt. De liberalen blijven te
gen dit ministerie wegens de affaire- Mar
tens. Tijdens de periode van respijt zal
men nu trachten een basis van overeen
stemming te vinden. Lukt dat niet, dan
is het kabinet-Pierlot weer demisssionair.
PARIJS. Daladier heeft gisteren in
de Fransche Kamer zijn voornemen me
degedeeld om de regeering van Franco de
jure te erkennen. Tegelijkertijd zal ook
de Engelsche regeering dat doen. Feite
lijk heeft de Fransche Kamer reeds deze
erkenning goedgekeurd, door in te stem
men met het door Daladier gevraagde
uitstel van de desbetreffende interpella
tie. Dit is de beteekenis, welke men in de
wandelgangen hecht aan den uitslag van
de stemming, waarmede het debat van
gistermiddag over de kwestie der erken
ning besloten is. De Maandag door den
ministerraad te nemen beslissing is onder
deze omstandigheden niet anders dan een
formaliteit. De meeste Fransche bladen
zijn zeer tevreden over het aanstaande
herstel van de diplomatieke betrekkingen
met het rechtsche Spanje, dat thans langs
de geheele SpaanschFransche grens ligt.
Er zal nog een poging gedaan worden ge
durende het weekeinde om de leiders van
Madrid te bewegen den tegenstand op te
geven. Tegelijk met de erkenning van
Franco zal Azana aftreden als president
der Spaansche republiek.
„Mijn beschikking in den H. Naam
van den gceden God"
VOORBEREIDING
van
CONCLAAF
De.Osservatore Romano ont
hult een en ander over het testament
van Paus Pius XI. Het bestaat uit een
aantal met de hand geschreven losse
bladen die dateeren uit verschillende
tijden. Het eerste dateert van 31
Maart 1927, het laatste van 16 Ja
nuari 1939. De bladen dragen de ini
tialen J. M. J. „Jezus, Maria, Jozef".
Voorts leest men op een ervan het vol
gende gebed:
„Pater noster, qui es in caelis adve-
niat regnum tuum fiat voluntas tua
miserere mei secundum magnam miseri-
cordiam tuam in te Domine speravi;
non confundar in aeternam in manus
tuas commendo spiritum meum". (Onze
Vader die in den hemel zijt Uw rijk
kome Uw wil geschiede ontferm U
over mij volgens Uw groote barmhartig
heid op U heb ik gehoopt, o Heer, en in
eeuwigheid zal ik niet beschaamd worden
in Uw handen beveel ik mijn geest").
In het meest recente gedeelte van net
testament gaat aan de verschillende be
schikkingen de aankondiging vooraf: „Vol
gende behelst mijn laatste wilsbeschikkin
gen in den H. Naam van den goeden en
gebenedijden God".
Tot executeurs worden vervolgens be
noemd de Mgrs. Carlo Confalonieri en Die-
go Venini, die de H. Vader „I miei cari"
noemt en verder „waarachtige huisprela
ten en huisgenooten gedurende den gan-
schen tijd van mijn niet kort Pontificaat".
Alles wat Paus Pius XI door aankoop of
schenking verwierf heeft Hij vermaakt aan
den H. Stoel en daardoor dus aan Zijn op
volger. En, zooals het testament het noemt
„het weinige dat mij persoonlijk behoort,
een niet zeer groot vermogen, moet gedeel
telijk uitgekeerd worden aan familiele
den en enkele personen die mij na ston
den. Het overige moet besteed worden aan
goede werken".
Het testament noemt een aantal gewijde
en artistieke voorwerpen op, die aan mu
sea, bibliotheken of instellingen, die den H.
Vader dierbaar waren, moeten worden ge
schonken.
Een beschreven blad eindigt als volgt:
„Ik beschik met bijzonder verlangen dat
mijn stoffelijk overschot onverdeeld begra
ven wordt naast de tombe van Paus Pius
X dierbarer en eerbiedwaardiger nage
dachtenis, die mij kort voor Zijn heiligen
dood verhief tot den zetel van St Ambro-
siüs en St. Carlo en tot het H. College van
Kardinalen heeft toegelaten.
Zij, die zonder ophouden komen bidden
bij de tomben van mijn eerbiedwaardige
voorgangers, zullen, zoo hopen Wij, voor
hun onwaardigen opvolger een kort gebed
willen storten. In manus tuas commendo
spiritum meum".
De opening van het Conclaaf.
De prefect van de Pauselijke ceremo
niën mgr. Rispighi heeft den leden van het
Heilig College de „intjmatio" of verorde
ning voor het Conclaaf doen toekomen.
Hierin wordt voorgeschreven, dat de
Kardinalen zich op 1 Maart des morgens
te half tien naar de Paulijnsche kapel
zullen begeven, waar de deken der Kar
dinalen, Z. H. Em Granito Pignatelli di
Belmonte een H. Mis ter eere van den Hei-,
ligen Geest zal opdragen. Bij deze plech
tigheid zulen de Kardinalen gekleed zijn
in een wollen toog met eenvoudig rochet
en hermelijnen schoudermantel, welke ge
voerd is met paarse zijde.
Des middags te half vier op denzelfden
dag zullen de Kardinalen zich in dezelfde
kapel verzamelen, van waar zij zich in pro
cessie, in volgorde van anciënniteit en
voorafgegaan door het Kruis, naar de zaal
van het Conclave begeven onder het zin
gen van het „Veni* Creator". Bij deze
plechtigheid zullen de Kardinalen gekleed
gaan m toog met paarsen wollen schouder
mantel en ceintuur van dezelfde kleur,
zonder rochet.
De huisknechten, die met de Kardinalen
meekomen, moeten in 'zwart gekleed gaan
met lange broek en Witte das. Zij moeten
een rok medebrengen. Voorts wordt nog
een aantal beschikkingen getroffen voor
de prelaten aan wie de wacht bij de draai-
loketten zal worden opgedragen.
De „cellen" voor de Kardinalen zijn
naar Havas bericht thans gereed geko
men. Zij, wier gezondheid te wenschen
overlaat, wonen het dichtst bij de Sixtijn-
sche Kapel, Kardinaal Selvaggiani, die bij
een bergtocht een beenblessure opliep
krijgt de beschikking over de af deeling
van den bewaker der sacristie.
Kardinaal Boggiani, die aan diabetes
lijdt, komt te wonen in de afdeeling voor
de administratie der goederen van den H.
Stoel.
DE KARDINAAL PRIMAAT
VAN HONGARIJE
OVER
POLITIEK EN GODSDIENST
„Zeer groot is ook de verant
woordelijkheid van journalisten
en sprekers, die ongeloofwaardige
berichten rondstrooien".
Op den eersten Zondag van de Vasten
wordt in de kerken van het Aartsbisdom
Esztergom een Herderlijk Schrijven voor
gelezen van Kardinaal Serédi, Aartsbis
schop van Esztergom en Primaat van Hon
garije.
Dit schrijven handelt over de moreele
verantwoordelijkheid die der mensch on
derscheidt van het dier Kardinaal
Seredi zegt o.m.:
„In onze dagen wordt veel en luid ge
sproken over de verantwoordelijkheid van
den mensch tegenover de menschheid,
tegenover omgeving en familie, tegen
over maatschappij en natie. Er wordt ech
ter maar zelden gesproken over de verant
woordelijkheid tegenover God, die voor de
mensch toch het grootste is.
Zeer groot is de verantwoordelijkheid
van staatslieden en wetgevers, die de
godsdienstvrijheid beperken, en die de
Kerk hinderen in het ten uitvoer brengen
van Haar zending. Zeer groot is ook de
ver woordelijkheid van journalisten en
sprekers, die ongeloofwaardige berichten
rondstrooien.
Maar ook het collectieve, maatschappe
lijke verantwoordelijkheidsgevoel is uit de
zielen gerukt. Zoo berust bijvoorbeeld de
verantwoordelijkheid voor een slechte en
rampzalige wet niet alleen bij de opstellers
van de wet en bij diegenen, die bij de
stemming vóór gestemd hebben maar ook
bij degenen, die van de stemming zijn weg
gebleven.
Ik wijs hierop, omdat in onze dagen zoo
dikwijls verkondigd wordt, dat politiek en
godsdienst niets met elkander te maken
hebben".
KARDINAAL BERTRAM
OVER
DE DOOD VAN PIUS XI
De voorzitter van de bisschopsconferen
tie van Fulda, Kardinaal Bertram, Aarts
bisschop van Breslau, heeft in een Herder
lijk Schrijven bij den dood van Pius XI
tot de geloovigen het woord gericht over
de zorg van den H. Vade~ voor Duitsch-
land.
„Wij Duitsche katholieken zijn den
overleden Paus de grootste dankbaarheid
verschludigd voor zijn bijzondere liefde
voor het Duitsche volk, voor zijn vertrouwd
heid met alle verhoudingen in Duitschland
voor zijn in den geest van Benedictus XV
gevoerde bemiddeling in de moeilijke tijden
na den wereldoorlog, en vooral voor het
sluiten van het Concordaat met Pruisen en
met het Rijk, alsmede voor zijn rustelooze
pogingen voor een zegenbrengende ten uit
voerlegging van het Concordaat. De laat
ste jaren van den H. Vader waren vervuld
van lijden. Pius XI heeft veel geleden en
geduld; niet alleen in de ziekte van de laat
ste jaren, maar nog meer leed zijn ziel
dag en nacht onder den indruk van het
vreeselijke leijden, dat in verschillende lan
den over de Katholieke Kerk gekomen is."
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
IJdelheid der IJdelheden!...
IJdelheid is het de vergankelijke
rijkdommen na te jagen en daarop
zijn hoop te stellen: ijdelheid is
het een lang leven wenschen en
zich om een godvruchtig leven
niet beKommeren.
-
GOUDEN JUBILEUM K. BONTE.
Koninklijke onderscheiding verleend.
Vandaag was het vijftig jaar geleden, dat
de heer K. Bonte als sigarenmaker in dienst
kwam bij de Edelachtbaarsigarenfabrieken
der fa. A. H. J. Wijtenburg.
Vanzelf sprekend is dit zeldzame feest
heden niet onopgemerkt voorbijgegaan. Het
personeel had vanmorgen vrijaf, zoodat al
len aan de huldiging van den jubilaris in
een der groote fabrieksgebouwen konden
deelnemen.
Vooraf werd de heer Bonte met zijn
echtgenoote en dochter in het privékan-
toor der directie ontvangen en daar door
den oudsten firmant, den heer S. Wijten
burg toegesproken, in tegenwoordigheid
mede van zijn broer, den heer Chr. Wijten
burg, die, na een lange ziekte weer voor
het eerst in de fabriek was en in tegen
woordigheid van de beide zoons van den
oudsten directeur, die eveneens in de fir
ma zijn opgenomen.
De heer S. Wijtenburg wees er op, dat
deze dag voor den jubilaris een der laatste
mijlpalen in zijn leven was.
Spr. had den jubilaris nu op kantoor ont
boden om hem mede te deelen: lo. dat zijn
werktijd bij de firma is afgeloopen en 2o.
dat hij zijn laatste levensjaren niet onbe
zorgd behoeft door te brengen, wijl hem
door de firma een pensioen is toegekend
buiten het pensioen der vereeniging.
Nadat de jubilaris hiervoor met enkele
worden had dank gezegd trok men naar
de fabriek.
Het personeel stond in dubbele rijen in
de fabriek opgesteld en daartusschendoor
schreed men langs het versierde gedeelte
naar een podium, vaar de jubilaris onder
het feestelijk „50 jaren" plaats nam.
Hier sprak de heer S. Wijtenburg namens
de firma een woord van h artelij ken geluk-
wensch en herinnerde er aan, dat het 50
jaar geleden is, dat hij zijn eerste stappen
in de toen nog bescheiden fabriek zette.
Verschillende generaties der familie Wij
tenburg heeft de jubilaris hier meegemaakt
Spr.'s grootvader, zijn oom en zijn vader
gingen spr. voor. In 1901 kwam spr. zelf in
de fabriek, daarna ook zijn broer en later
ook zijn twee zoons.
Spr. wees dan op den staat van dienst
van den jubilaris. Hij maakte zoo geregeld
3000 sigaren per week, dat is in 50 jaar
7.500.000. In aanmerking nemend de leng
te van een sigaar heeft de heer Bonte een
sigaar vervaardigd van 1000 K.M. lengte,
welke zou reiken van hier tot diep in Oos
tenrijk.
Spr. herhaalde hierna, dat de firma hoopt
dat hij door het toekennen van een pen
sioen zijn laatste jaren in welverdiende
rust moge doorbrengen. (Applaus). Ook
uit naam van zijn broer dankte spr. den
jubilaris voor het voorbeeld, dat hij het
overige personeel heeft gegeven, terwijl
hij hem als huldeblijk tevens een enve
loppe met inhoud aanbood.
Na een dankwoord van den heer Bonte
volgde een „lang zal hij leven".
De heer Wijtenburg las hierna namens
den burgemeester, die verhinderd was
aanwezig te zijn, een brief voor, waarin
werd medegedeeld, dat den heer Bonte bij
Kon. besluit van 10 Februari door H. M. de
Koningin was verleend de aan de Orde van
Oranje Nassau verleende eeremedaille in
brons.
Namens den burgemeester spelde de heer
Wijtenburg den jubilaris de medaille op de
borst, waarna door allen het „Wilhelmus"
werd gezongen.
Hierna sprak de boekhouder der firma,
de heer H. Stoffels, namens het kantoor
personeel en de meesterknechts, die wees
op het groote voorrecht, dat de jubilaris
gehad heeft om 50 jaar in gezondheid en
'kracht te mogen arbeiden en thans zijn
eervollen staat van dienst mag bekroond
Als aandenken bood spr. een divan met
kleed aan.
De heer P. Schouten sprak vervolgens
als oudste collega van den jubilaris, die
zich steeds een goed kameraad heeft ge
toond. Hij had het personeel zien groeien
van 30 tot 450 man en in al die jaren was
'hij nog niet één week ziek geweest.
Spr. zegt voorts de firma Wijtenburg
hartelijk dank voor hét aan den jubilaris
toegekende pensioen. Deze geste zal arbei
ders en patroons nader tot elkaar brengen.
Aldus zullen patroons en arbeiders elkaar
vinden en dit zal er toe bijdragen om da
zaak groot te maken.
Dan was het woord aan den heer J. Mul
der, die namens de feestcommissie den
jubilaris hartelijk gelukwenschte en het
een unicum in dezen tijd noemde, dat men
een halve eeuw bij een firma in betrekking
inag zijn.
Namens het personeel bood spr. den ju
bilaris een complete huiskamermeubilee-
ring aan, hetgeen den jubilaris de interrup
tie ontlokte: „ik ga weer opnieuw aantee-
kenen".
Spr. zegde het personeel hierna dank voor
de bijdragen, de mede-commissieleden %n
de meisjes, die de gelden hadden ingeza
meld.
Ten slotte sprak nog de jongste collega
van den jubilaris, Henk Brand, die in dicht
vorm zijn gelukwenschen aanbood.
De jubilaris dankte alle sprekers afzon
derlijk, waarna de plechtige bijeenkomst
besloten werd met het aanbieden van eeni
ge tractaties.
VEERTIGJARIG JUBILEUM A. BAKKER
Heden was het veertigjaren geleden,
dat de heer A. Bakker als kapok- en vee-
renbereider, in dienst trad bij de N.V. v.h.
A. M. Beuth Zonen, alhier.
De jubilaris werd met zijn echtgenoote
per auto van hunne woning afgehaald en
ontvangen in het privé-kantoor. Nadat de
echtgenoote bloemen waren aangeboden,
werd de heer Bakker in hartelijke bewoor
dingen toegesproken door den directeur,
der heer Dr. S. Th. Holst Weberf bij welke
gelegenheid vele herinneringen uit vroe
ger dagen werden opgehaald.
Spreker wenscht den jubilaris en echt
genoote van harte geluk met hun jubi
leum en hoopte dat zij ook hun verdere
levensjaren in goede gezondheid mogen
slijten. Hierna werd den heer Bakker de
gebruikelijke enveloppe met inhoud aan
geboden, alsmede het vereerend getuig
schrift van de Maatschappij voor Nijver
heid en Handel, benevens de bijbehoorende
gouden draagpenning.
Namens het verdere personeel voerde
nog het woord de heer J. Overduin, mees
terknecht van de firma, die den jubilaris
namens dit personeel diverse fraaie ge
schenken aanbood, zooals salontafel, rook-
stoel, damesfeauteuil, kleed etc. etc. be
nevens nog enkele nuttige en fraaie ge
schenken.
Nadat men nog een oogenblik bijeen was
geweest en de eere wijn was rondgediend,
werd den jubilaris gelegenheid gegeven
den verderen dag te midden van zijn gezin
door te brengen.
OPENBARE LES Dr. W. C. UNNIK
Dr. W. C. van Unnik, toegelaten als pri
vaat-docent in de faculteit der Godge
leerdheid aan de Rijksuniversiteit alhier,
om onderwijs te geven in de oud-Christe
lijke letterkunde, zal lijn colleges aanvan
gen met het houden van een Openbare Les
op Maandag 27 Februari a.s. des namid
dags te 4.15 uur, in het Klein-Auditorium
van het Academiegebouw.
Handelsregister K. v. K.
Wijziging: 7107. Firma C. Verloop
Jzn. en Zonen, Noord wijk a. Zee, Hoofd
straat 44, timmer- en metselbedrijf. De
vennootschap onder firma is met ingang
van 31 Dec. 1938 ontbonden. Het bedrijf
wordt voortgezet door: C. Verloop Jzn.,
als eenig eigenaar onder eigen naam.