3)e Êeidóeh^Soii/ïcmt
Paus Pius XI hedv nmorgen overleden
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Het doodsbericht
Dè laatste oogenblikken
Conclaaf
VRIJDAG 10 FEBRUARI 1939
30ste Jaargang No. 9258
Bureaux Papen gracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonm-tarieven zie pay. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Z. H. Paus Pius XI is hedennacht
overleden, Z. H. stierf om 4.51 (Ne-
derl. tijd).
Het Heilig Oliesel ontving de H.
Vader uit handen van Kardinaal
Lauri.
Z. H. heeft tot het einde toe zijn
volkomen helderheid van geest be
waard.
Aan de beweging der lippen yiel
te zien, dat hij de gebeden volgde
van hen, die om hem heen ge
schaard stonden.
Alvorens den laatsten zucht te ge
ven, maakte hij een gebaar, alsof
hij zijn omstanders wilde zegenen.
VATICAAN-STAD, 10 Febr. Aan
het sterfbed van den Paus waren
aanwezig dr. Ratti, alsmede ver
scheidene hooge geestelijken en
professor Aminta Milani, de lijfarts
van Zijne Heiligheid, die hem in zijn
laatste oogenblikken bijstand heb
ben verleend.
Monseigneur Gonfalioneri, de ge
heim kamerheer, heeft het overlijden
getelefoneerd aan de kerkelijke
autoriteiten. De kardinalen Eugenio
Pacelli, staatssecretaris, en Caccia
Dominici, alsmede markies Serafini,
gouverneur van Vaticaan-Stad, be
gaven zich terstond na het overlij
den naar de pauselijke vertrekken
op de tweede verdieping.
VATICAAN-STAD, 10 Febr. De Paus
heeft den leeftijd bereikt van 81 jaar.
Hoewel de laatste woorden welke
hij sprak niet duidelijk verstaanbaar
waren, meent men dat zij luidden:
„Vrede, vrede o Jezus".
Het was den Paus niet meer moge
lijk mede te doen aan de gebeden
der stervenden. Slechts aan de be
weging der lippen kon men zien, dat
hij de gebeden volgde. Zijn oogen
stonden helder en duidelijk, uitge
zonderd, wanneer een nieuwe hart
aanval hem kwelde. Op het laatste
oogenblik hief hij de hand op om
den laatsten zegen te geven. Toen
liet hij de hand vallen en sloten zich
zijn oogen voor altijd.
Toen de dood intrad, was zijn ge
laat bleek, maar met zee* zuivere
en verheven trekken.
In het Vaticaan is afgekondigd,
dat een volkomen stilzwijgen in acht
genomen moet worden. De poorten
van Vaticaan-Stad zijn gesloten. Al
le vreemdelingen hebben de omge
ving van het Vaticaan moeten verla
ten. Het bestuur over de kerkelijke
Kardinaal-Staatssecretaris Pacelli,
en van een commissie van ker
kelijke hoogwaardigheidsbekleeders
die door den Paus kort voor zijn
dood benoemd waren.
Twee wachters met d^ 1 getrokken
sabel naar den grond gericht staan
voor de deur van de sterfkamer.
Kort na het overlijden werden de
veertig in Rome aanwezige kardina
len tot de sterfkamer toegelaten,
waar zij een voor een neerknielden
en den H. Vader de hand kusten.
De prefect der ceremoniën, mgr.
Respighi, kleedde den Paus daarop
in zijn pontificaal gewaad. Het bal
semen, van het stoffelijk overschot
zal eenigen tijd in beslag nemen,
en waarschijnlijk zal het twee dagen
duren alvorens het publiek in de Sint
Pieter den Paus zijn eerbied kan be-
toonen.
VADER STIERF
Terwijl de ochtendbladen nog van den
hoogernstigen toestand spreken, waarin de
algemeene Vader der Christenheid giste
ren verkeerde, spreidt de Radio plotseling
de aangrijpende mare over de werelddee-
len: „De Paus is dood".
Echte Katholieke menschen zullen het
slechts met ontsteltenis en ontroering ver
nemen: „De Paus is dood. Vader stierf".
.In een tijd, waarin de technische vol
maaktheid der mechanische reproductie
welhaast haar hoogtepunt bereikt heeft,
kan men wel zeggen, dat iedereen hem
van aangezicht kende, misschien zelfs hem
levend op het witte doek gezien heeft: dat
rustige, serene, altijd ernstige gelaat,
met het groote denkersvoorhoofd, waarin
de „zorg voor alle Kerken" zulke
diepe rimpels gegraven had.
Vader stierf. We staan nu doodstil rond
zijn lijkbaar en we denken aan wat hij
deed en wat hij voor ons geweest is.
Naar welke kant van het kerkelijk leven
we ook onze aandacht richten, overal ont
moeten we de vaderlijke zorg van Pius
XI, Pius de Groote, zooals het nageslacht
hem wellicht noemen zal, die, universeel
geleerde als hij was, met een wonderlijk
universeelen blik alle nooden peilde en tel
kens weer tot aller verrassing op de meest
uiteenliggende gebieden verlossende, lich
tende woorden wist te spreken.
Men noemt hem den Paus van de Mis
sies, men kan hem evengoed den Paus van
een nieuwe sociale gemeenschap noemen,
den Paus van Christus' Koningschap, den
Paus van de Christelijke opvoeding, het
Christelijk huwelijk, den Paus van de
priesters. In Italië zal hij vooral de Paus
van de "Verzoening heeten.
Hij begreep de beteekenis van fitrn -en
radio voor den nieuwen tijd en bevorderde
op vorstelijke wijze de belangen van de
wetenschap. Hij doorzag scherp de geva
ren van de nieuwste ketterijen en beeft er
klaar en onomwonden zijn veroordeeling
over uitgesproken. En ik geloof, dat hij in
de geschiedenis nog het meest als de Paus
van de Katholieke Actie bekend zal staan.
Want dat hij de leekenwereld gewekt heeft
voor het Apostolaat is een feit, waarvan
men de draagwijdte wellicht eerst over
honderd jaar voldoende zal kunnen me
ten.
Heel de wereld zal getuigen, dat hier
een groot, nobel mensch van ons is heen
gegaan; als Katholieken weten wij, dat
zijn beteekenis dieper ligt. Want iedere
Paus heeft zijn bijzondere persoonlijke ga
ven (en de gaven van Pius .XI waren bui
tenmate rijk), maar wat aan die gaven
toch den hoogsten glans gegeven heeft, is
het feit, dat hij Petrus was, Petrus, de rots.
waarop de Godmensch Zijn Kerk gebouwd
heeft Petrus sprak door zijn mond: dat is
de reden, waarom hij in dezen wilden,
brandenden tijd steeds het juiste, verhelde
rende woord vond, dat als een ster aan
den hemel stond, om het dobberend
scheepje van Petrus onfeilbaar den weg te
wijzen.
Op dit moment gaan als vanzelf mijn
gedachten terug naar elf jaar geleden,
toen ik zelf het geluk Jjad in Rome onder
den Italiaanschen hemel te leven en meer
dan vijf en twintig maal, bij tal van gele
genheden, den Paus in eigen persoon heb
mogen zien. De eerste maal was dat bij de
plechtige herdenking van het concilie van
Nicaea, 15 November 1925, toen de Paus
van den troon af assisteerde bij een Ponti
ficale Grieksche Mis, door een stoet van
Oostersche bisschoppen in het schip van
Sint Pieter geconcelebreerd.
De intocht van den Paus in den Sint
Pieter is een onvergetelijk beleven en een
telkens nieuwe ontroering. De geweldige
tempel is langzaam volgestroomd, de
Zwitsers, de pauselijke gendarmen en de
soldaten van de palatijnsche wacht heb
ben het middenpad bezet. Door de hooge
vensters valt in breede bundels hét witte,
verblindende licht.
Daar hoort men plotseling bij den ingang
de eerste juichkreten; zoo gauw de Paus,
hoog op zijn draagstoel, met de tiaar ge
kroond in de ruime opening van de mid
den poort verschijnt, zetten lange, zilveren
bazuinen de statige, feestelijke pausmarsch
in.
En als dan de Paus wat dieper den Sint
Pieter is binnengedragen, breekt eerst
goed het gejubel los. Zakdoeken wuiven en
het wordt een machtig koor van kreten:
„Evviva il Papa! Viva! Viva! Evviva il
padre di tutti! (leve de vader van allen!)
Evviva il Papa re! (Leve de Paus-koning!)
Rustig, vorstelijk zetelt de Paus op zijn
draagstoel; zegenend wordt hij naar het
altaar gedragen. En als hij bij aijn troon is
aangekomen, breekt als voor een laatste
hulde in nog feller uitbundigheid het da
verend juichen los.
Daarna valt een stilte in, het geheime
nis der geheimenissen zal voltrokken
worden. En dan, van die stilte, dringt het
eerst goed tot je door, dat daar de plaats
vervanger van Christus op aarde voor je
staat, als een levende hostie, die den zegen
van Christus uitdeelt en het woord van
Christus spreekt. Het Woord is vleesch
geworden: Zijn zichtbare zending op aarde
wordt door een mensch zichtbaar voort
gezet. Dat is het mysterie van de Kerk, dat
men in Rome meer dan ergens ter wereld
als met de oogen zien en met de handen
betasten kan.
De schoonste herinnering, die ik aan
Pius XI bewaar, was wel bij gelegenheid
van een z.g. Accademia polyglotta v&n de
leerlingen der Propaganda, het pauselijk
Missiecollege, die dan elk in hun eigen
taal den Paus komen toespreken. In 35
talen werd de Vader der Christenheid door
zijn kinderen begroet en bewenscht; er
waren negers, Voor-Indiërs, Chineezen, Ja-
panners_ Arabieren, Noren, Zweden, Denen
enz. enz. te veel om op te noemen.
Na de voordracht der verschillende
wenschen kwam de Heilige Vader zelf aan
het woord (hij had de gewoonte zeer lang
te spreken); het was in de dagen, dat de
vervolging in Mexico tot een toppunt ge
stegen was en ook in China een wreede
oorlog woedde.
Toen sprak de Paus, met tranen in zijn
stem: „God heeft mij een vaderhart ge-
- geven. Daarom lijd ik op het oogenblik
zooveel smarten om hetgeen mijn kinde
ren in Mexico en China te verduren heb
ben".
Dat was de stem van den waarachtigen
Vader der Christenheid; ik voel de stilte
nog, dieop de piazza San Damaso over
de luisterende menigte viel.
En nu is Vader gestorven. Zijn vader
hart kon misschien de smart der laatste
maanden niet meer verwerken.
Hij heeft veel droefheid gekend: ver
volging van zijn kinderen in Rusland, in
Mexico in Spanje, in Duitschland. Hij zag
de oorlogsdreiging naderen en bood God
zijn leven aan.
Een tijd lang scheen het, dat God hem
nog voor de Kerk wilde sparen: thans is
zijn offer aanvaard. Laat ons vurig hopen,
dat het bij den troon van God om vrede
voor deze verscheurde aarde bidt.
Wij gelooven dat hij hoog bij God zal
zijn. Maar we bidden toch, in den geest
van Onze Moeder, de Heilige Kerk: God,
die door Uw onuitsprekelijke beschikking
Uw dienaar Pius onder het getal uwer
hoogepriesters wilde opnemen, geef, bid
den wij U, dat hij, die op aarde de plaats
van Uw Eeniggeboren Zoon bekleed
*heeft in het gezelschap Uwer heilige hoo
gepriesters worde opgenomen. Amen.
Dr. HENRI VAN ROOIJEN.
kruisheer.
Zoeterwoude 10 Februari 1939.
ROME, 10 Februari. Naar Reuter
verneemt, zullen de kardinalen der
Katholieke Kerk op 28 Februari in
conclaaf bijeenkomen, om den nieu
wen Paus te kiezen.
De autoriteiten van het Vaticaan
hebben terstond Mussolini van het
overlijden in kennis gesteld, die
daarop onverwijld Koning Victor
Emmanuel op de hoogte stelde.
