30ste Jaargang No. 9255
AGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BINNENLAND
UINöUAli 7 ffcBKUAKl 1939
S)e£cki6cHcSoii^cmt
Bureaux Papengracht 32.
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
V Nederland en Duitschland
Met algeheele sympathie zal de over-
groote meerderheid, zal wij mogen wel
zeggen: het Nederlandsche volk kennis
nemen van wat de regeering in haar ant
woord aan de Eerste Kamer inzake de
begrooting van buitenlandsche zaken op
merkt over de verhouding tusschen Neder
land en Duitschland.
Het Nederlandsche volk is niet anti-
Dultsch.
Het Nederlandsche volk is wèl anti
jegens de ..politieke ideologie en haar prac-
tische consequenties", welke in Duitschland
het regeeringsbeleid bepaalt en welke op
haar geweten heeft een zoo bedroevende
een ergerlijke godsdienst-bestrijding en
kerk-vervolging.
Bij de critiek op dat regeeringsbeleid mag
men zooals de regeering het fijn op
merkt „geenszins blind zijn voor de
omstandigheden waaronder Duitschland
zich na de voltrekking van het oorlogslot
wederom heeft opgericht".
Dat is inderdaad zoo. Het feit, dat onder
de hierbedoelde omstandigheden Duitsch
land zich wederom heeft „opgericht", kan
zeker niet alles maar wel veel ver
klaren enrechtvaardigen van wat er
in Duitschland de laatste jaren is gebeurd.
Men weet, dat wij geen voorstanders zijn
van de „politieke ideologie enhaarprac-
tische consequentie s", waardoor
het Duitsch volk wordt overheerscht. Maar
't zou een dwaasheid zijn, als wij bij de
beoordeeling ervan geen rekening hielden
met de omstandigheden en met de feiten,
die in Duitschland hebben bestaan,
en die wij nu in Duitschland zien!
Uit het hart van het Nederlandsche volk
gegrepen is ook de opmerking van de re
geering. dat elk weldenkend
m e n s c h moet veroordeelen het bedrijf
dergenen, die zich beijveren in Duitschland
verkeerde voorstellingen te wekken in
zake de gezindheid van het Nederlandsche
volk ten opzichte van Duitschland. Dat is
waarlijk een schandelijk anti-nationaal be
drijf!
Het Nederlandsche volk is inderdaad niet
anti-Duitsch!
UIT DE VASTENBRIE
VEN DER DUITSCHE
BISSCHOPPEN.
De Kerkvorst van Aken over de Kerk en
Haar beteekenis voor het persoonlijk
leven van den Katholiek.
De Apostolisch Administrator van het
Bisdom Aken, mgr. Hermann Joseph Stra-
ter, behandelr in het Herderlijk Schrijven,
dat op den eersten Zondag van de Vasten
in alle kerken van Zijn Diocees zal wor
den voorgelezen het onderwerp: De H.
Kerk en Haar beteekenis voor het persoon
lijk leven van den Katholiek:
De christenen moeten niet alleen naar
de Kerk luisteren, maar ook over haar
vreugden verblijd zijn. Bij het bouwen van
een kerk waren er steeds, en zijn er nog
altijd vele prachtige steenen. Zeker er zijn
ook misvormde en hoekige stukken en
steeds brokkelen er steenen af. Wij ver
wonderen ons daarover niet, want de Kerk
bestaat uit menschen en waar menschen
zijn, daar zijn ook menschelijke fouten en
gebreken, ook al zijn haar fundamenten
onverwoestbaar en al kan haar leer niet
vervalscht worden. Ja, in den loop der ge
schiedenis zijn er zelfs perioden geweest,
waarin zulke stormen gewoed hebben, die
zelfs tot m het diepst van de Kerk hun ver
woestingen hadden aangericht, dat de
Kerk zelfs ten onder zou zijn gegaan, wan
neer zij het werk van menschen en niet een
stichting van God ware geweest. Zeker
diegenen, die door hun ergerniswekkende
levenswandel de Kerk te schande maken,
laden wel een zware verantwoording op
zich tegenover God en hun geweten. Maar
dergelijke gebeurlijkheden kunnen voor
weldenkende menschen en Christenen, die
de dingen in het licht des Geloofs zien,
nooit een reden zijn om de Kerk verwijten
te maken of zelfs om zich heel en al van
haar af te scheiden.
DE VERKLARING VAN CHAMBERLAIN.
„Niets nieuws" zegt men in Berlijn.
BERLIJN, 7 Febr. (A.N.P.). Men is hier
geneigd in de verklaring van Chamberlain
„niets nieuws" te zien. Trouwens, de woor
den van den Britschen premier worden zoo
veel mogelijk aan het publiek onttrokken.
De bladen publiceeren over het algemeen
zijn verklaring op de tweede of derde pa
gina en voegen er geen commentaar aan
toe.
DE WERELD lA
VOGELVLUCHT
L.ONDEN: Chamberlain heeft gisteren ir,
het Britsche Lagerhuis in antwoord op een
vraag medegedeeld, dat de door Bonnet op
26 Januari in de Fransche Kamer afgeleg
de verklaring was, dat in geval van een
oorlog, waarbij beide landen betrokken
zouden zijn, alle strijdkrachten van Groot-
Brittannië ter beschikking zouden staan
van Frankrijk, zooals alle strijdkrachten
van Frankrijk ter beschikking staan van
Groot-Brittannië.
Dit, aldus Chamberlain, is in volledige
overeenstemming met de opvattingen der
Britsche regeering.
Deze verklaring van den Britschen pre
mier is op dit oogenblik zeer belangrijk.
Niet, alsof hij daarmede iets nieuws zou
hebben gezegd, maar deze verklaring ont
neemt allen grcnd aan eiken twijfel. In
Italië meende men net n 1. te kunnen voor
stellen, alsof Engeland dat immers nu
zulke goede vriendjes is met Italië
Frankrijk niet steunen zou als Italië
Frankrijk met oorlog zou dreigen. Cham
berlain heef thans duidelijk gezegd, dat
Engeland solidair is met Frankrijk. In Ita
lië heeft deze verklaring dan ook een die
pen indruk gemaakt Vooral zoo vlak na
de bekende uiteenzettingen van Roosevelt,
hebben de woorden van Chamberlain den
indruk verstevigd, dat de Westersche groo-
te democratieën vast besloten zijn, zich te
weer te steller, tegen de al te vrijmoedige
activiteit der dictatuurstaten.
BURGOS: De verklaring van Cham
berlain is ook daarom te rechter tijd afge
legd, omdat na de ineenstorting van de
.Spaansche republiek het gevaar acuut
wordt, dat de ltaliaansche troepen aan de
Fransche grens hun rol van dreigement
tegenover Frankrijk zullen gaan spelen.
Dat het spel voor de linksche regeering
verloren is, wordt hoe langer hoe duide
lijker. In groote stroomen komt-het ver
slagen republikeinsche leger over de Fran
sche grens en tezamen met de duizenden
vluchtende burgers vormen zij een gewel
dig probleem voor de Fransche gastvrij
heid.
GEEN ANTI-SEMITISME IN SPANJE.
In verband met de cultureele overeen
komst, die er tusschen Duitschland en het
Nationalististische Spanje gesloten is, dringt
de vraag naar voren, of ook in Spanje
evenals in Duitschland en Italië een Joden
vervolging te wachten staat. Daarop werd
ons van bevoegde zijde het volgende me
degedeeld: Spanje kent geen Jodenpro
bleem. Reeds 4 eeuwen geleden werden de
Joden uit Spanje verdreven. De Joden die
thans in de Spaansche koloniën van Afrika
wonen, genieten evenals de Mohammeda
nen volledige vrijheid van godsdienst.
De bewering, dat de Phalanx reeds het
Jodenvraagstuk ter tafel zou hebben ge
bracht, bewijst reeds, dat men niet op de
hoogte is met de Spaansche verhoudingen,
liet vraagstuk betreffende bloed en ras
lebben op het nationale leven van Spanje
geen invloed; de Spaansche natie heeft vele
rassen geciviliseerd en haar eigen bloed
met het hunne vermengd. Zij loste het
rassenvraagstuk op door de beroemd ge
worden Indianenwetten, waarbij een
Christelijke maatstaf was aangelegd. De
Marokkanen die aan de zijde der Nationa
listen strijden zijn geen buitenlanders, maar
Spaansche onderdanen; trouwens de lijf
wacht van Franco bestaat eveneens uit
Marokkanen. Spaansche schepen van de
Nationale regeering vervoeren de Moham-
medaansehe pelgrims kosteloos naar Mek
ka; met de eeredienst en de godsdienstige
gebruiken der Mohammedanen wordt
overal rekening gehouden.
Spanje is geen geschikte voedingsbodem
voor antisemitische propaganda. De Ara
bieren zijn semieten en spelen op het
schiereiland 'n voorname rol. De Spaansche
—Arabische en SpaanschJoodsche litte
ratuur neemt in de nationale letterkunde
een belangrijke plaats in; de Kalief Ab-
derraman, de wijsgeer Averroës en de bei
de Israëlieten Juda Levy en Maimonides
behooren tot het cultureel historische erf
deel van Spanje.
DE PAUS HEEFT EEN LICHTE GRIEP.
De audiënties van vandaag afgelast.
VATICAAN-STAD, 7 Febr. (A.N.P.). Z.H.
de Paus is opnieuw ongesteld geworden.
De audiënties van vandaag gaan niet door.
De Paus schijnt te lijden aan een griep
aanval. De talrijke bezoeken, welke Z. H.
gisteren ter gelegenheid van den 17en ver
jaardag van zijn verkiezing in het Pontifi
caat heeft ontvangen, hebben hem merk
baar vermoeid.
VATICAAN-STAD, 7 Febr. (A.N.P.).
Naar wordt medegedeeld, is de aanval van
griep, waarvan de Paus op het oogenblik
te lijden heeft, slechts van lichten aard.
DE K.J.M.V.
Het Nationaal Verbond van de K.J.M.V.
hield in hotel Noord-Brabant te Utrecht
zijn jaarvergadering.
De voorzitter, de heer G. Peet, heette de
afgevaardigden der vijf diocesen en de ver-
verschillende bondsmoderatoren welkom,
waarna hij den overleden Limburgschen
bondssecretaris, den heer Frits Verver-
gaert herdacht. De aanwezigen stortten
een gebed voor den zoo vroeg ontslapen
werker in de eerste uren van de K.J.M.V.
Daar de verbondsvoorzitter de volgende
vergadering aftreedt en wegens huwelijk
niet herkiesbaar is, werd den afgevaardig
den reeds thans verzocht, eventueele can-
didaten in te dienen.
De secretaris, de heer C. Kloppenborg,
gaf vervolgens een overzicht van het jaar
1938. Vooral verleden jaar werd de jon
geren-beweging bij tal van gelegenheden
naar voren geschoven en zoo hebben velen
in den lande thans een helder en klaar
beeld omtrent deze jeugdstandsorganisatie.
Met tal van instanties en persoonlijkheden,
die ieder op hun terrein als officieel en
erkend genoemd kunnen worden, is con
tact gezocht om de doelstelling der K.J.M.V.
zoo intens mogelijk te doen doordringen.
Het aantal leden loopt nu naar de 5000.
De organisatie in de groote steden baart
nog steeds groote zorgen, maar goed inge
deelde districts- of parochie afdeelingen,
dus decentralisatie, zullen zeker dit jaar
de beoogde resultaten opleveren. De vie
ring van het eerste lustrum van het Natio
naal Verbond op Hemelvaartsdag te
Utrecht is van zeer groote beteekenis ge
weest voor de officieele erkenning van het
algemeen vormend werk, dat de organisa
tie verricht. Deze verbondsdag, waaraan
1200 leden deelnamen, heeft vooral ook
de ouderen doen beseffen, hoe zeer het
werk hun steun behoeft. Begin van het
jaar werd het gezinsprogramma in alle
afdeelingen behandeld en thans houdt
men zich maand na maand met het gezags-
programma bezig. De grondslagen voor
een goede uitwerking werden gelegd op
de besturendagen in de Bisschoppelijke
Nijverheidsschool te Voorhout. Voor de
werklooze jonge middenstanders werden
in den zomer twee culturedle kampen ge
houden, die uitstekend bezet en geleid
werden. Ook werd te Ginneken een natio
naal week-end georganiseerd voor de lei
dersvorming. De jongeren werden in het
S.A.N.T.O.S.-werk officieel ingeschakeld.
De verschillende jaarstukken werden
vervolgens goedgekeurd, evenals het re
dactioneel en financieel beleid van de
verzorgers van „De Keten" en het „Lei
derscontact". Zoowel de voorzitter als de
verbondsmoderator, Rector Beune, dankten
den administrateur dezer bladen en be
treurden het, dat de heer van Emmerik
zijn functie om studie-redenen moest neer
leggen. Als administrateur heeft hij zeven
magere jaren moeten doorworstelen, maar
hij verlaat nu een wei-varend schip, zoo
dat zijn opvolger, de heer B. Spronk, vol
goeden moed het moeilijke werk kan
voortzetten.
De vergadering hechtte daarna haar
goedkeuring aan de conclusies van de be
sprekingen, gevoerd tusschen het hoofd
bestuur van de R.K. Standsorganisatie
voor den werknemenden middenstand en
het verbondsbestuur der K.J.M.V. Een
hechte samenwerking zal daaruit voort
vloeien. Een der bepaiingen is, dat de
leden van de K.J.M.V. op 21 jarigen leef
tijd naar de W.M. kunnen overgaan, maar
daartoe op 25 jarigen leeftijd verplicht
worden, tenzij zij natuurlijk in de K.J.M.V.
thuishooren.
Vervolgens behandelde de verbonds
moderator de verzorging der vakbelangen.
Het is zaak, dat de beweging naast de
godsdienstige sociale en cultureele vorming
der leden, ook nauwlettend acht slaat op
de economische vorming. Daarom is veel
nauwer contact gezocht met de midden
standsvakbonden. De vakkundige ontwik
keling der leden zal echter geschieden bin
nen het kader van de algemeen vormende
K.J.M.V. met volle medewerking van de
ouderen. Speciaal voor de groote steden
zal hier van een verbetering sprake zijn.
Zoo zullen straks in Amsterdam 7 of 8 af
deelingen bestaan, georienteerd naar de
parochies, elkaar vindend in een districts-
bestuur; vooraanstaande menschen in de
vakbeweging zullen nu ingeschakeld wor
den. Uit een en ander vloeit voort, dat de
K.J.M.V. ook zitting heeft in de onderwijs-
centrale der N.R.K.N. Daar deze centrale
speciaal voor de jongeren in het leven is
geroepen spreekt een hechte samenwerking
eigenlijk voor zichzelf.
Vervolgens werden de activiteiten en de
plannen der vijf diocesane bonden inzake
de leidersvorming besproken. Rector van
Campen verklapte reeds, dat hij twee ont
werpen heeft voor een kamp voor werk
looze jonge middenstanders. Het bestuur
nam daarna dankbaar nota van verschil
lende voorstellen en plannen voor het zo-
merprogramma, dat binnenkort door de
bondsmoderatoren bekeken zal worden.
Mr. Dr. h. vos t
in den ouderdom van tachtig jaar overleden
mr. dr. H. Vos, een in de rechtswetenschap
pen overbekende geleerde.
Henri Vos werd den' 17den October 1858
te Leeuwarden geboren en werd den 6en
October 1877 als juridisch student aan de
universiteit hier ter stede ingeschreven. In
1886 promoveerde hij tot doctor in de
rechtsgeleerdheid op een proefschrift, ge
titeld „Publiekrechterlijke geschillen".
Na zijn promotie vestigde mr. Vos zich
hier ter stede. Hoewel ingeschreven als ad
vocaat bij den Hoogen Raad heeft mr. Vos
de advocatuur practisch nimmer uitge
oefend.
Mr. Vos was den Leidenaars en den stu
denten vooral het meest bekend als repeti
tor in het Staatsrecht, doch zijn weten
schappelijke beteekenis lag op het gebied
van de administratieve rechtspraak. In dit
moeilijke en ingewikkelde vraagstuk heeft
hij zijn woordje meegesproken. Over deze
materie heeft hij in 1902 een boekwerk doen
verschijnen, getiteld „Adminstratieve recht
spraak".
In den tijd, dat prof. W. v. d. VÏugt lid
was van de Tweede Kamer (19031907)
nam mr. Vos als lector in de Encyclopaedic
der Rechtswetenschap diens colleges waar.
De overledene was gedurende vele jaren
hoofdredacteur van het Weekblad voor Bur
gerlijke Administratie, later overgegaan in
het Weekblad voor Gemeentebelangen. Ook
op het gebied van het Gemeenterecht heeft
hij zijn sporen achtergelaten. Bekend is
zijn bewerking van jurisprudentie en lite
ratuur met betrekking tot de Gemeentewet
in Léon's Rechtspraak. In 1924 was hij prae-
adviseur voor het congres der Vereeniging
van Nederlandsche gemeenten over een
vraag, die. zoowel verband hield met de ge
meentelijke autonomie als met de admi
nistratieve rechtspraak. En bij de laatste
wijziging ook van de Provinciale wet was
het weer mr. Vos, die z.i. kettersche mee
ningen in het goede spoor heeft trachten te
houden.
Ter gelegenheid van zijn 75sten verjaar
dag werd hij benoemd tot ridder in de Orde
van den Nederlandschen Leeuw.
De begrafenis geschiedt Donderdag a.s.
om één uur op de begraafplaats Rhijnhof bij
Leiden.
GEESTELIJKE EN MOREELE
HERBEWAPENING.
Adres aan H. M. de Koningin.
Ongeveer driehonderd hoofdambtenaren,
ambtenaren en verdere leden van het
personeel van het ministerie van Econo
mische Zaken hebben naar aanleiding van
de door H. M. de Koningin op 27 Januari
j.l. uitgesproken rede inzake geestelijke
en moreele herbewapening aan Hare Ma
jesteit het navolgende adres gericht:
„Ondergeteekenden, werkzaam bij het
ministerie van Economische Zaken, ver
vuld van hartgrondige dankbaarheid en
hoogste waardeering voor de koninklijke
woorden, welke Uwe Majesteit op Vrijdag
27 Januari 1939 voor de radio wel op zulk
een diep gevoelde wijze heeft willen uit
spreken, geven met verschuldigden eer
bied aan Uwe Majesteit de verzekering
van hun oprecht voornemen de door Uwe
Majesteit bedoelde geestelijke en moreele
herbewapening met inzetting van alle
krachten na te streven".
VEILEN VAN TUINBOUWPRODUCTEN.
Wijziging in het systeem dringend
gewenscht.
In tuinbouwkringen is reeds enkele ma
len de aandacht gevestigd op het feit, dat
bij den inkoop van producten de concur
rentie op de veilingen steeds meer gaat ver
dwijnen, als gevolg van verstrekken van
consenten aan slechts een deel van de
kooplieden, gecombineerd inkoopsysteem
etc.
Ook het Centraal Bureau van de veilin
gen heeft met den raad van advies deze
kwesties thans besproken, en is tot de con-
Dit nummer beslaat nil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Chamberlain verklaart zich in geval van
oorlog solidair met Frankrijk. (2de blad).
De ineenstorting der Spaansche repu
bliek. (2de blad).
Aan Z. H. de Paus is extra rust voorge
schreven. (2de blad).
Duitschlands economische moeilijkheden.
(2de blad).
Binnenland
De memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer over de begrooting van buitenland
sche zaken. (2e blad).
De memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer over de begrooting van onderwijs,
kunsten en wetenschappen. (2de blad).
Bij een scheepsbotsing op de Nieuwe
Maas is gisteren een dekknecht overboord
geslagen en verdronken. (3de blad).
Bij het station te Ma ara is gisteravond
een electrische trein op een zandtrein ge
reden, waardoor groote schade werd aan
gericht. (3de blad).
Leiden
Overleden is mr. dr. H. Vos. (1ste blad).
Omgeving
Benoeming burgemeester
meer (1ste blad).
TWEEHONDER-JARIG BESTAAN
der Instelling van
DE ROOMSCH CATHOLIEKE ARMEN
(tegenwoordig R. K. Parochiaal Armbe
stuur) en van het Wees- en Oudcliedcnhuis
te LEIDEN.
Op 27 April a.s. zal het tweehonderd
jaar geleden zijn, dat bovengenoemd be
stuur zijn eerste vergadering hield.
Dit bijzondere jubilé, waaraan een be
langrijk stuk geschiedenis van Katholiek
Leiden vastzit, verdient zeker op een
feestelijke wijze te worden gevierd.
Naar wij vernemen, zal binnenkort een
beknopte geschiedenis van deze tweehon
derd jaar armen- en weezenzorg welke
aller belangstelling waard is! in druk
verschijnen.
ciusie gekomen, dat gevreesd moet worden
dat niet langer op den ouden voet kan wor
den doorgegaan en ingrijpende maatrege
len noodig zijn.
Dit beteekent echter niet dat het vei
lingsysteem plotseling zal worden afge
schaft want dit moet zoo lang mogelijk blij
ven functionneeren.
Echter moeten maatregelen worden be
raamd, waardoor het mogelijk zal zijn voor
het tuinbouwproduct de hoogste prijs te
bedingen.
De mogelijkheden voor den export van
de producten moet worden nagegaan in
landen waar die tot nu toe niet bestond.
..Tijd"
DE TERUGKEER DER DUITSCHE
DIENSTMEISJES.
Het Duitsche consulaat-generaal ver
zoekt de volgende verklaring op te ne
men:
„In verband met de terugkeer van Duit
sche meisjes naar haar vaderland, zijn in
de Nederlandsche pers herhaaldelijk fou
tieve berichten gepubliceerd. Daarom zij
het volgende medegedeeld:
De terugkeer der Duitsche meisjes ge
schiedt geleidelijk. Het eerste contingent
is begin Februari naar Duitschland ver
trokken. Uitstel van vertrek kon en kan
slechts bij hooge uitzondering wegens
dringende omstandigheden worden ver
leend. Alle meisjes moeten hare paspoor
ten aan haar consulaat inzenden, dus ook
zij, die geen schriftelijken oproep ont
vangen. Overigens hebben alle in Neder
land wonende Rijksduitschers de ver
plichting, zich bij hun consulaat aan te
melden en ook hun adresverandering
mede te deelen.
Wie ten opzichte van het bovenstaande
zijn verplichting niet nakomt, handelt te
gen de wet, wat vanzelfsprekend niet zon
der gevolgen voor hem kan blijven.
De meisjes, die naar Duitschland terug-
keeren zijn vrij in de keuze eener betrek
king. Er wordt dus ten deze geen dwang
uitgeoefend".
