Hitlers rede in den Rijksdag
Men had erger din
gen verwacht
DINSDAG 31 JANUARI 1939 30ste Jaargang No. 9249
Bureaux Papen gracht 32. i -
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. 1)AGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN T'
Twijfel over Hitlers richting
biijfl bestaan
Wie gisterenavond 'n dikke twee uur
lang naar de Rijksdagrede van den Füh-
rer heeft geluisterd en ten slotte met stijve
knieën zijn plaats aan den luidspreker
heeft verlaten, zal zich hebben afgevraagd,
wat hij daar nu van te denken heeft.
Hitier sleurt zijn toehoorders meedoo-
genloos uren lang door allerlei zware we
reldproblemen heen en hij verstaat als
weinigen de kunst om met een stortvloed
van woorden zijn auditorium volkomen" in
het onzekere te laten van hetgeen hij
eigenlijk wil, ofschoon hij den schijn
wekt, alsof hij zeer openhartig en duide
lijk is.
Zooals gebruikelijk is, tracteerde de
rijkskanselier ons gisterenavond opnieuw
op een historisch overzicht, waarbij hij de
gebeurtenissen op zijn speciale manier be
lichtte. Wij gaan dat stilzwijgend voorbij.
Wat de wereld meer interesseert, is de
houding, welke het Derde Rijk aanneemt
tegenover de groote problemen, welke
nog op een oplossing wachten.
Daar is vooreerst de koloniale kwestie.
Nieuwe dingen heeft Hitier daarover niet
gezegd; hij betoogde, dat Duitschland ge
brek aan ruimte heeft en derhalve terug-
eischt wat men het ontnomen heeft. De
argumenten, waarmede de tegenstanders
van teruggave zich wapenen, houden z.i.
geen steek. Dat is geen nieuw geluid,
evenmin als de verzekering, dat er over
de koloniale kwestie geen oorlog gevoerd
behoeft te worden. Een gedeelte van zijn
betoog was overigens wel klemmend, n.l.
toen hij zeide, dat koloniën ófwel met ge
weld genomen worden, waarbij dan niet
anders verwacht kan worden dan dat ze
met geweld weer teruggenomen zullen
worden ófwel verdeeld worden naar
ieders redelijke behoefte; maar dan moet
men zich ook niet bij voorbaat verzetten
tegen onderhandelingen. Daar is in theorie
niet veel tegen in te brengen.
Ofschoon Hitier zich dus op dit punt
gematigd en vredelievend uitliet, kondig
de hij op ander gebied een scherpen strijd
aan.
Op de eerste plaats een versterking van
den reeds bestaanden economischen oor
log en op de tweede plaats een verscher
ping van den godsdienststrijd.
Duitschland moet exporteeren om te
leven en het zal leven, zeide .Hitier. En
hij liet duidelijk uitkomen, dat de leiding
tot alles bereid was, om de felste concur
rentie te gaan voeren tot verovering van
afzetgebieden voor den Duitschen export.
Deze politiek was na het ontslag van
Schacht te verwachten en de rijkskanse
lier heeft de nieuwe taak van de rijksbank
ook aangegeven; deze moet voor 100 pet.
gelijkgeschakeld zijn in het economische
leven van den staat.
Op dit terrein, het terrein van de afzet
markt, zal Duitschland Engeland als
sterksten tegenstander ontmoeten en het
is te verwachten, dat Engeland alle kracht
van zijn financieel sterkere positie zal in
zetten om de baas te blijven.
In den godsdienststrijd wordt Voort
gegaan op den eenmaal ingeslagen weg.
Voorzoover de geestelijken zich bezig hou
den met den godsdienst, zegt Hitier, ge
nieten ze de volledige bescherming van
den staat, maar, als ze aan „politiek" doen,
worden ze vernietigd. Dat is het oude af
gezaagde sophisme, want we weten het
nu wel: zoodra de Kerk protesteert tegen
schending van haar ïechten, van de rech
ten van den Godsdienst, doet zij aan
„politiek"' en is zij staatsvijandig.
Dat de Joden een veeg uit de pan kre
gen, zal niemand verwonderd hebben.
Zooals yerwacht was, heeft Hitier ook
zijn houding tegenover de aspiraties van
Italië ten opzichte van Frankrijk bespro
ken, maar duidelijk was hij niet. Want hij
zeide, dat Duitschland zich achter zijn
Italiaanschen vriend zou plaatsen, zoodra
deze werd aangevallen. Moeten wij dat
letterlijk opvatten, dan beteekent deze
steun weinig of niets, want geen land
denkt eraan, Italië aan te vallen. Of moe
ten wij dat niet al te letterlijk opvatten?
Waarschijnlijk is er met opzet eenige twij
fel overgelaten ten einde druk op Frank
rijk te kunnen uitoefenen ten voordeele
van de Italiaansche eischen zonder dat
Duitschland in conflict komt met zijn
„nooit-meer-oorlog"-verklaring met Frank
rijk. Hitier meende echter, dat het niet
tot oorlog zou komen, zelfs gelooft hij in
een langdurigen vrede.
Wat is nu de indruk van deze rede in
het buitenland?
Over het algemeen niet ongunstig.
Algemeen wijst men in ENGELAND op
de „lange periode van vrede", waarin Hitier
gelooft. Men is al blij, dat de kanselier geen
oorlogsrede heeft gehouden, doch aange
drongen heeft op een, algemeene overeen
stemming door overleg. De moeilijkheid is
echter, om precies te weten, welke beteeke-
nis aan Hitler's woorden moet worden toe
gekend, De „News Chronicle" schrijft ech
ter: „Er bestaat gevaar, dat de redevoering
van schijnbaar gematigden toon de demo
cratische staatslieden kan verlokken tot een
valsch gevoel van veiligheid, doch de inter
nationale toestand is vandaag na de rede
voering nog critieker dan gisteren vóór de
redevoering".
In FRANKRIJK heeft men natuurlijk
het scherpst gelet op hetgeen Hitier zeide
over zijn vriend Mussolini. Blum schrijft,
dat de solidariteit tusschen de beide dicta
toren volkomen is. Er komt geen zin in
voor, welke in het bijzonder de eischen van
Mussolini aangeeft. Geen woord is van toe
passing op de vraagstukken der Middelland-
sche Zee. Hoe is deze stilte te verklaren? Is
zij het resultaat van de redevoering van
Chamberlair te Birmingham? Ik vrees, dat
Hitier 't aan Mussolini zelf over heeft gela
ten, zijn eischen te preciseeren en dat men,
om de redevoering van Berlijn volledig te
begrijpen, moet wachten op die, welke over
acht dagen te Rome zal worden gehouden.
De „Epoque" wijst er echter jp, dat
Duitschland zijn eischen plaatst naast die
van Italië door Frankrijk er voor te waar
schuwen, dat een nieuwe verdeeling van
den wereldrijkdom met geweld zal geschie
den, indien de bezitters er niet nederig in
toestemmen, zich van alles te ontdoen. Het
begint thans moeilijk en gevaarlijk te wor
den „neen" te zeggen".
De commentaren in AMERIKA zijn vrij
verward. De overheerschende meening is
echter, dat de toestand allerminst is opge
klaard.
„Men kan slechts probeeren te raden naai
de gevaarlijke richting, waarin Hitier zich
zal oriënteeren", schrijft de „New York He
rald Tribune". De „New York Times" wijst
op „het falen van zes jaren nationaal-socia-
lisme voor de verheffing van het levenspeil
van. het Duitsche volk en den aandrang van
Hitier koloniën te eischen". Het blad doet
uitkomen, dat Groot-Brittumië iedere te
ruggave van koloniën heeft geweigerd met
het oog op de discrimineerende rassenpoli
tiek, waarvan de inboorlingen het slacht
offer zouden worden. De „New York Times"
besluit: „Dit argument zal overal worden
begrepen, waar men eerbied gevoelt voor
de waardigheid van het menschelijke le
ven".
Op de New-Yorksche beurs viel even
wel een belangrijke koersverbetering waar
te nemen.
Dat de redevoering in ITALIë gunstig
ontvangen is, behoeft vanzelfsprekend geen
betoog.
In NEDERLAND heeft de beurs gunstig
gereageerd. Men had vanmorgen de over
tuiging, dat de geruchten, welke den laat-
sten tijd een atmosfeer van nervositeit te
voorschijn hadden geroepen, waardoor ka-
pitaalvlucht was veroorzaakt, en het egali
satiefonds tot steun van den gulden meer
dan eens moest intervenieeren, geheel uit
de lucht waren gegrepen. De gulden ver
keerde vanmorgen sterk in herstel.
Wanneer wij den algemeenen indruk dus
samenvatten, kan gezegd worden: De we
reld is wat opgelucht, omdat men erger
dingen gevreesd had, maar opgehelderd is
de situatie niet.
MGR. TóTH AANVAARDT DE LEIDING
VAN ZIJN DIOCEES.
„Dreigende wolken boven het
menschdom".
In een herderlijk rondschrijven aan de
geestelijkheid van zijn diocees heeft de
bisschop van Veszprém, mgr. Nandor Rott,
medegedeeld, dat hij van nu af het volle
dige bestuur van het diccees in handen
heeft gelegd van zijn Coadjutor mgr. Ti-
hamér Tóth. die in Mei van het vorige jaar
door den H. Stoel tot zijn opvolger werd
benoemd.
In Mgr. Tóth krijgt het oude bisdom
Veszprém een van de geleerdste priesters
van het land tot bestuurder. Als theoloog,
schrijver, apologeet, literator en redenaar
is dr. Tóth ver over de grenzen van Hon
garije bekend.
Mgr. Tóth heeft zich aan het eind van dit
schrijven als wijbisschop van Veszprém
tot de priesterschap gewend:
„Aan den gezichtseinder, aldus de jonge
kerkvorst, bespeuren wij reeds de dreigen
de wolken, die zich boven het menschdom
samenpakken. Doch zoolang de Kerk nog
over heilige, onbaatzuchtige priesters be
schikt. zal ze noch door' het gcdloozendom
uit het Oosten, noch door het nieuw-hei-
deidom uit het Westen onder den voet ge-
loopen worden".
V „Eeuwenoude waarden"
Een groot aantal jeugdorganisaties uit
Amsterdam en ook enkele centrale jeugd
organisaties hebben een boodschap gericht
tot prinses Beatrix. In deze boodschap ge
tuigen zij van hun vastberadenheid om de
tradities van vrijheid en verdraagzaamheid,
waardoor ons volk de eeuwen door geëerd
werd, naar hun beste vermogen mee te hel
pen hooghouden.
Diep onder den indruk van de dreigende
vernietiging van eeuwenoude waarden wil
len zij zich aangorden om ter wille van ge
rechtigheid en trouw moedig te blijven
streven naar broederschap en naastenliefde.
Zij willen vasthouden aan de hoogste en
heiligste goederen, die door de eeuwen heen
het onvervreemdbaar eigendom van ons
volk zijn geweest en een hechten bodem
vormen waarop een betere toekomst kan
verrijzen. Zij willen, met onze jarige Prin
ses, deze goederen als ons erfdeel bewaren.
Moge aan de jeugd van Nederland de
kracht gegeven zijn, om metterdaad de
„eeuwenoude waarden" voor ons volk te
behouden.
Onder die waarden staat op de allereerste
plaats en het hoogst in waardeering: de
Godsdienst!
Wij zijn niet blind voor de werkelijkheid,
dat de godsdienstloosheid onder ons volk
angstwekkend door-kankert.
Maar ons volk in zijn geheel is toch zeker
nog een volk, dat den Godsdienst erkent,
dat den Godsdienst respecteert, dat gods
dienstig wil zijn.
Dat onze jeugd zich ervan doordringe,
zoo diep mogelijk en zoo levendig rtioge-
lijk, dat wie spreekt over de „eeuwenoude
waarden", die ons volksbezit zijn, daar
mede allereerst moet bedoelen den Gods
dienst.
Men kome er rond en vrij en fier voor
uit: de Godsdienst en de vrije, breede
beleving van den Godsdienst is verre
weg de hoogste en heiligste waarde van
alle bezittingen vaj het Nederlandsche
volk.
Wie wenscht een hechten bodem, om
daarop een betere toekomst te doen ver
rijzen hij móet als bodem kiezen: een
oprechte, consequente beleving van den
Godsdienst.
De roeping der katho
lieke pers
De Pazmany-Bond, vereeniging van Hon-
gaarsche katholieke schrijvers en journalis
ten, hield zijn gewone jaarvergadering,
waarop de voorzitter, Z. Hoogw. Excellentie
Mgr. Glattfelder, bisschop van Csanad, de
hooge roeping van de katholieke journalis
tiek in het licht stelde.
„Ik weet niet, aldus de bisschop,
door wie er zwaarder gezondigd
wordt tegen de goedgeloovigheid
van het menschdom en tegen de
bestaande ethische orde, door die
politiek, die, brekend met de tra
dities van een christelijk Hongarije
alleen maar de oogenblikkelijke
belangen ziet en haar pers in dienst
daarvan stelt, of door de nog vrije,
onafhankelijke pers, die meer oog
heeft voor de geldelijke uitkomsten,
dan voor de groote zedelijke be
langen, die op het spel staan".
Graaf Zichy bezwoor de vergadering on
verschrokken pal te blijven staan voor haar
katholieke overtuiging en te strijden voor
de ware belangen van christelijk Hongarije
met d enzelfden moed en in den zelfden geest
als de groote Kardinaal Petrus Pazmany
het eens gedaan heeft. Met de vervalsching
der nationale gedachte en met de mythe
van het bloed misleidt het nieuwheiden-
dom de menigte.
Deze dwaalleer voert niet alleen een
openlijken strijd tegen den opvolger van
St. Petrus, en de Katholieke Kerk, doch
tegen eiken Christel ij ken godsdienst, die
vasthoudt aan den Christus en aan het
Evangelie.
DE VERJAARDAG VAN
PRESIDENT ROOSEVELT
NEW YORK, 31 Jan. (ANP.) Het ge-
heele land heeft den verjaardag gevierd
van president Roosevelt. Zooals gewoonlijk
is een bedrag van een millioen dollar bij
eengebracht voor bestrijding der kinder
verlamming.
De president heeft zijn verjaardag in fa
miliekring gevierd 'en een radioredevoe
ring gehouden, waarin hij opwekte de kin
derverlamming te bestrijden.
Paniek en publiek.
DE TAAK DER PERS
De Zwitsersche schrijver ds. Oehler, die
momenteel in ons land vertoeft voor het
houden van voordrachten, liet zich door
het A.N.P. interviewen, waarbij het ge
sprek kwam op de houding welke de
mensch van dezen tijd heeft aan te nemen
tegenover de verschijnselen van de wereld
in onze dagen.
Inderdaad, zeide ds. Oehler, weer
spiegelt de pers in het trouw relaas van
het sensationeels, dat in de wereld gebeurt,
den angst van de volken. Bij den journa
list komt al deze stof bijeen, en het groote
gevaar is, dat hij daardoor in negatieven
zin geladen wordt. M.i. mag de pers zich
niet bepalen tot het loutere gewag maken
van al deze schokkende feiten. Zij mag niet
de houding aannemen van: ziethier het ne
gatieve. verteert het lezers maar
zij moet in nog grooter mate dan ze het
reeds doet het geweten van de wereld
worden, van het land, van de stad, die ze
bestrijkt.
Op die wijze werkt ze mede aan de op
voeding van het publiek, dat omgekeerd
de pers kan helpen met het verschaffen
van de positieve stof, waarin niet slechts
de gebeurtenis, m?ar ook de synthese dei-
dingen gegeven wordt.
Stel de paniek-tijding in Gods licht en
ge zult er een nieuwe beteekenis in vinden.
De dingen zien er, van God's hoogte uit
bekeken, immers anders uit. Van ons
standpunt staan we er hulpeloos en mach
teloos tegenóver, maar bij het aanleggen
van den maatstaf der eeuwigheid komen ze
in het licht van Gods almacht te staan.
Wilt ge een voorbeeld: een boer werkt,
in den morgen-nevel, die alles onwezenlijk
vergroot, op zijn akker. Daar doemt een
enorme en schrikaanjagende schim op,
maar ziet het zonlicht breekt door en hij
herkent zijn broeder. Zoo berust ook de
angst-voorstelling op een vergissing, een
valsche vergrooting der dingen. De van
angst verloste mensch aanschouwt ze, in
Gods licht, weer in' normale proporties.
Angst is het gevolg van het aanleggen van
een onjuisten maatstaf. Leg den verganke
lijken dingen den eeuwigheidsmaatstaf aan
en ze verliezen het verschrikkelijke. Angst
is subjectief, dus de tegenstelling van ob
jectief. Verslaggeving uit de benauwenis
van den angst is dus een subjectieve en
onjuiste berichtgeving.
Een journalist wil de verschijnselen ob
jectief waarnemen. Denk nu eens aan de
blinde vlek, die physiologisch in ons oog
aanwezig is. Met die vlek kunnen wij niet
zien. Zoo kunnen wij, met vlekken in onze
ziel, niet waarnemen en daarom moet stel
lig de journalist de hygiëne van zijn ziel
verzorgen. Met angst kan hij geen vertrou
wen teweegbrengen, evenmin als hij met
geestesfouten in zich geestelijke vrijheid
kan wekken.
Ik zie het als de taak van de pers om
de menschen op te voeden tot een souve-
reine houding tegenover het leven. Wij
mogen het leven geen te lagen maatstaf
aanleggen, want die voert tot een foutieve
waardebepaling en anfhankelijkheid van
menschen verbreekt onze afhankelijkheid
van God, en de laatste angst is die van
den mensch. die de geheele wereld ver
overt en schade lijdt aan zijn ziel.
De van angst verloste berichtgever, aldus
besloot ds. Oehler, zal dit begrijpen:,,
„Ehrfurcht vor Gott macht frei van der
Furcht der Menschen'.
WINTERWEER IN N.AMERIKA.
NEW-YORK, 31 Januari (A. N. P.). In
de Oostelijke staten zijn thans reeds 29
personen om het leven gekomen ten ge
volge van de hevige koude. Alleen te Chi
cago reeds bedraagt het aantal slachtoffers
11. Het verkeer is in vele steden door de
sneeuw ontwricht.
Een sneeuwstorm, welke een snelheid
heeft van 100 K.M. per uur woedt boven
Boston.
De Indiana is als gevolg van de aanhou
dende regens gewassen.
NIEUWE BOSCHBRANDEN IN
AUSTRALIË UITGEBROKEN.
MELBOURNE, 31 Jan. (A. N. P.) In
Victoria zijn opnieuw boschbranden uit
gebroken. Verscheidene plaatsen woi-den
hierdoor bedreigd. Te Selby zijn 17 hui
zen vernield en te Lorne 5 huizen. De be
woners wisten zich tijdig in veiligheid te
brengen,
VLIEGER ONTDEKT TWEE MEREN.
SYDNEY, 31 Jan. (A. N. P.). Een com
mandant van den vliegdienst Australië
Nieuw Guinea heeft uit de lucht twee tot
dusver onbekende meren gezien op Nèw-
Britain, een der eilanden van de Bismarck
Archipel. Een der meren was groot genoeg
om als basis voor vliegbooten te dienenè
Dit nummer bestaat uil
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Hitlers rede in den Rijksdag. (2de en
lste blad).
Franco's opmarsch in Catalonië ver
traagd. (2de blad).
Binnenland
Steun aan tuinbouwgewassen. (lste
blad).
Uitvoer van tuinbouwgewassen. (2de
blad).
De conjunctuur in Nederland. (2de
blad).
Steun voor den tuin
bouw.
Ruim twee en een half millioen beschik
baar gesteld voor telers van fruit
en warmoezerijgewassen.
De Minister van Economische Zaken heeft
uit het Landbouw-Crisisfonds aan hen, die
als teler van gewassen van den tuinbouw
zijn aangesloten bij de Stichting Nederland
sche Groenten- en Fruitcentrale, gevestigd
te 's-Gravenhage, en op den dag der uitkee-
ring geacht kunnen worden hun bedrijf als
nog uit te oefenen, steun verleend overeen
komstig de bepalingen van deze beschikking
tot een bedrag van ten hoogste 2.760.900.
Bepaald is, dat steun wordt verleend over
de hoeveelheden van de hierna vermelde
rechtmatig geteelde producten, welke in het
achter elk product vermelde tijdvak van het
jaar 1938 door de bovenbedoelde telers van
die producten over een door genoemde
Stichting erkende veiling of veilinghouder
zijn verhandeld, tot de daarbij vermelde be
dragen per eenheid:
Blauwe druiven. 30 Mei17 Juli, 1.15
idem, 18 Juli14 Aug., 1.20, idem, 12 Sept.
13 Nov. 5.70, alles per 100 kg.
Meloen, 18 Juli18 Sept., 0.75, per
100 st.
Andijvie, 25 Juli21 Aug.. 0.15 p. 100
st.; Augurken A en B, 13 Juni18 Sept.,
1.10, idem A en B stippel, 13 Juni18
Sept., 0.10, alles per 100 kg.
Bloemkool, 6 Juni12 Juni, 0.90; idem,
13 Juni10 Juli, 0.65; idem, 3 Oct.30
Oct.. 1.70, alles per 100 stuks.
Stoksnijboonen, 18 Juli28 Aug., 0.25,
per 100 kg.
Spekboonen, 18 Juli2 Oct., 0.35 per
100 kg.
Rijsdoperwten, 30 Mei26 Juni, 0.70;
idem 27 Juni31 Juli, 0.25 per 100 kg.
Platglaskomkommers: sorteering A, 28
Maart26 Juni 0.50; sorteering B, 28
Maart26 Juni, f 0.40; sorteering C, 28
Maart26 Juni, 0.25; sorteering A, 27
Juni31 Juli, 0.25; sorteering B, 27 Juni
31 Juli, 0.20: sorteering C, 27 Juni
31 Juli 0.15; sorteering B. 1 Aug.28
Aug., 0.10; sorteering B, 1 Aug.28 Aug.,
0.10; sorteering C, 1 Aug.28 Aug., 0.10.
alles per 100 stuks.
Roode kool, 27 Juni28 Aug., 0.25,
idem, 29 Aug.18 Dec., 0.10, per 100 kg.
Roode bewaarkool, 14 Nov.18 Dec.,
0.85 per 100 kg.
Savoye kool, 2 Mei28 Aug., 0.10 per
100 kg.
Gele bewaarkool, 1 Jan.30 Jan., 0.20,
idem, 31 Jan.27 Febr., 0.25, idem, 28
Febr.27 Maart, 0.20, idem 14 Nov.18
Dec., 0.80, alles per 100 kg.
Witte bewaarkool. 14 Nov.18 Dec., 0.55
per 100 kg.
Witte kool, 27 Juni14 Aug., 0.20 per
100 kg.
Spitskool, 2 Mei12 Juni, 0.45; idem
13 Juni18 Sept., 0.20 per 100 kg.
Prei, 29 Aug.18 Dec., 0.55 per 100 kg.
Radijs, 14 Maart24 April, 0.20 per 100
bos.
Knolselderij A, 1 Jan.1 Mei, 0.10, idem
15 Aug.18 Dec., 0.95 per 100 st.
Glassla, 14 Maart10 April, 0.10; idem,
11 April15 Mei, f 0.20 per 100 st.
Sla, 16 Mei—17 Juli, 0.20 per 100 st.
Spinazie, 28 Febr.3 April, 0.90; idem.
4 April22 Mei, 0.45; idem .23 Mei12
Juni, 0.20 per 100 kg.
Glastomaten, 18 April19 Juni, 0.40;
idem, 20 Juni17 Juli, 0.95: idem, 18 Juli
16 Oct.. 0.10 per 100 kg.
Vroege aardappelen 15 Juli31 Juli,
0.45 per 100 kg.
De genoemde producten komen niet voor
steuntoeslag in aanmerking, indien deze:
a. administratief zijn geveild, tenzij het
voor het koelhuis bestemde druiven betreft;
b. op contract zijn verkocht;
c. ingevolge de gestelde qualiteitseischen
gerangschikt zijn onder de afwijkende of
afgekeurde producten
d. op een andere veiling zijn geveild dan
waartoe de teler gehouden was.
