Militaire overval
op een slapende
stad.
BINNENLAND
ZATERDAG 28 JANUARI 1939
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
De Engelsche Minister
president als sociaal
hervormer
Het katholieke Engelsche weekblad
„Catholic Times" heeft van de hand
van zijn politieke correspondent
een belangwekkende beschouwing
gewijd over Chamberlain als so
ciaal hervormer.
Wij veroorloven ons de meest inte
ressante passages daaraan te ont-
leenen.
Waarschijnlijk beschouwt de Engelsche Mi
nister-President het als een toeval, een on
gelukkig toeval, dat hij in den laatsten tijd
zoo nauw verbonden is met buitenlandsche
aangelegenheden, want juist het verbeteren
van wantoestanden in Engeland zelf heeft
hem altijd het meest geïnteresseerd
Hierin volgt Neville Chamberlain eigenlijk
zijn vader na, die eveneens een groot so-
ciaol hervormer was. alvorens hij zich ging
wijden aan het Ministerie van Koloniën.
Maar om sociale hervormingen te kunnen
doorvoeren, is het behoud van den vrede
noodzakelijk, en het doel van de politiek
van Chamberlain is nog steeds de hervor
ming van oude toestanden, en niet de kop
pige handhaving van het oude.
Chamberlain als democraat.
Neville Chamberlain noemt zichzelf een
democraat, maar hy is het niet in den zin,
die er soms aan gegeven wordt. Hij laat
dikwijls uitkomen, dat het fascisme ont
staan is als een reactie op het communis
me, en van geen van beide systemen is hij
voorstander. Hij verklaarde zelfs: „Het
Communisme is de vijand der beschaafde
maatschappij". Maar: „Een zwakke regee
ring, die een revolutionair socialistisch pro
gram wil verwezenlijken, kan de weg zoo
wel voor communisme als voor fascisme
openen"
In binnenlandsche aangelegenheden
houdt Chamberlain meer van practisch
werk dan van slagzinnen, die over het alge
meen door revolutionaire elementen gebe
zigd worden.
In buitenlandsche aangelegenheden wil
hij autoritaire en parlementaire regeerin
gen op dezelfde voet behandelen, maar zelf
wil hij geen persoonlijke relaties hebben
met communistische politici. Hij heeft ver
trouwen in zijn eigen land: „Ik geloof niet,
dat een democratie noodzakelijk minder
krachtig kan werken dan andere regee-
ringssystemen".
De sociale ideeën van Neville Chamber
lain werden gevormd door zijn practisch
werk in het staatsbestuur van Birmingham,
waar hij in 1911 op 41-jarigen leeftijd als
gemeenteraadslid zijn intrede deed. Toen
hij tot raadslid werd gekozen, kwam hij
eerst in de commissies voor gezondheid en
huisvesting. Onder zijn leiding kwamen in
Birmingham de twee eerste schema's voor
woningbouw tot stand, welke in dit gebied
werden goedgekeurd
In Birmingham brak hij een lans voor de
organisaties, die zich ten doel stelden jonge
moeders te helpen. In een toespraak onthul
de hij eens, waarom dit werk zn bijzondere
zorg had:
„Ik geloof dat er op het gebied van de
volksgezondheid geen vruchtbaarder afdee-
ling is dan die voor jonge-moeders-zorg.
Mijn eigen moeder stierf in het kinderbed,
en ik weet welk een ramp het is voor een
familie, als daaraan de moeder ontnomen
wordt".
Als minister van Gezondheid in 1928
zorogde hij voor de oprichting van commis
sies die een onderzoek moesten instellen
naar de oorzaken van het betrekkelijk hoo-
ge cijfer van sterfgevallen van kraamvrou
wen. Deze nasporingen leidden tot de
vroedvrouwen-wet van 1936, die op dit ge
bied in Engeland veel verbetering bracht.
Chamberlain als burgemeester.
In 1915 werd Neville Chamberlain geko
zen tot burgemeester van Birmingham; hij
was het achtste lid van zijn familie, die
deze waardigheid bekleedde. Het is aan
zijn bemoeiingen te danken, dat de Ge-
meentebank van Birmingham, op financieel
gebied, een buitengewoon nuttige instelling
voor de stad, kon blijven bestaan.
Bij de wetten, aan wier invoering Cham
berlain heeft medegewerkt, nadat hij in het
Engelsche Parlement was gekozen, kunnen
wij zien, welke ondervindingen Neville
Chamberlain als burgemeester heeft opge
daan. De woningwet van 1923 zorgde voor
staatssubsidie bij de maatregelen, om tege
moet te komen in het woningtekort. In
1925 bracht de Pensioenwet vergetering op
dit gebied. De woningbouwwet voor land
arbeiders van 1926 verschafte subsidies
voor den bouw van kleine huisjes voor
landarbeiders, en tevens werd huurverhoo-
ging tegengegaan. Neville Chamberlain zelf
hecht het meeste belang aan de gemeente-
besturenwet, waarbij verschillende ingrij
pende veranderingen teweeg werden ge
bracht in het plaatselijk bestuur. Met ze
kerheid kan men aannemen, dat Neville
Chamberlain zeer nuttig werk zou verrich
ten op het gebied der sociale hervormingen
in Engeland, zoo hij niet in beslag werd ge
nomen door dringende internationale vraag
stukken. In dit opzicht is hij zeker met
Mussolini te vergelijken.
Typeerend voor Minister Neville Cham
berlain, is, dat hij by de opstelling van het
schema voor de dagorder van zijn reis naar
de Italiaansche hoofdstad als eerste wensch
te kennen heeft gegeven: een bezoek aan
de nieuwe steden in de drooggelegde Pon-
tijnsche moerassen.
Koopt bi| hen,
die in Uw Dagblad
adverteeren!
Tslechen poogden Munkacs
bij verrassing te nemen
Een daad, die nog in staat bleek te zijn
de huidige wereld even uit haar apathische
houding op te schrikken, was het onge
hoorde feit van den overval op de stad
Munkfics.
Een oorlogsdaad in vredestijd!
Er is werkelijk geen voorbeeld aan te
halen, zelfs niet in de laatste jaren van po
litieke hoogspanning, dat in het hart van
Europa de geregelde troepen van een geci-
viliseerden, democratischen staat, voorzien
van alle moderne oorlogstuig, volgens alle
regelen der krijgskunde een in het ge
heim voorbereiden overval ondernemen op
een stad van een naburig land, waarmede
men voorgeeft in vrede te leven.
Sinds den 2den November j.l., den dag,
waarop aan Hongarije op ethnographische
gronden een klein gedeelte van zijn we
derrechtelijk ontnomen bezit moest wor
den afgestaan, hebben langs de nieuwe
grenzen verschillende kleine ordeversto
ringen en schietpartijen plaats gehad.
Door de anti-Hongaarsche persbureaux
werden ze maar al te gretig op rekening
van Hongaarsche „terroristen" aan de we
reld voorgezet. Het staat echter vast, dat
bijna al deze betreurenswaardige gebeur
tenissen niet de oerbevolking aan weers
zijden der grenzen de hand had. Het waren
geen Slowaken, Roethenen of Hongaren,
die elkaar van uit hinderlagen beschoten,
doch de aanstichter van al die provocaties
en schermutselingen waren vreemdelingen,
uit het westen en oosten, die zich sedert
1918 van de leidende posities in dit oude
Hongaarsche land hebben meester ge
maakt en die thans na den gedwongen ge-
biedsafstand hun carrière verwoest zien.
Hongarije wacht in alle kalmte het re
sultaat af van de gemengde commissie van
onderzoek, die zal hebben na te gaan, wel
ke machten verantwoordelijk moeten wor
den gesteld voor de schanddaad ten op
zichte van een onversterkte, slapende stad,
waarin na den terugkeer tot het oude va
derland slechts een kleine militaire bezet
ting gelgerd was. De beslissing van het
Weensche scheidsgerecht werd door Hon
garije veilig geacht. Hoe deerlijk heeft het
zich hierin vergist!
Slechts aan den heldhaftigen tegenstand
van de vier man sterke grenspost, die zich
plotseling geplaatst zag tegenover de uit
den zwarten nacht opdoemenden Tsjechi
sche legertanks en net daarachter opruk
kende regiment is het te danken geweest,
dat geen grooter bloedbad onder de be
woners van Munkacs is aangericht. De -ge
weerschoten van de zich ten doode wij
dende helden deden de volgende voor den
stadsingang liggende wachtpost in het ge
weer springen, in de stad werd alarm ge
blazen en zoo kon Munkacs, de stad der
Rakoczi's, worden bewaard voor het fait
accompli van een brutale overrompeling.
Wel mag de wereld zich terdege reken
schap geven van hetgeen er in Munkacs
gebeurde. Deze stad, die twintig jaar lang
volgens alle regelen der kunst vertsjechist
heette te zijn, die twintig jaar lang alleen
maar bij den uitgevonden naam Munka-
cevo mocht worden aangeduid en die nog
maar enkele weken in het oude vaderland
was teruggekeerd, maakte geen gemeene
zaak met de indringers, die haar op den
vooravond van het orthodoxe Kerstfeest
voor de tweede maal van het „Hongaar
sche juk" wilden bevrijden. Integendeel,
alles snelde te wapen om de Tsjechische
legermacht over de grenzen terug te wer
pen.
In het nachtelijk duister regende het ko
gels en granaten op alle punten van de be
laagde stad. Verschillende openbare gebou
wen en woonhuizen werden zwaar bescha
digd; drie burgers, onder wie een Roe-
theensche vrouw, moeder van tien kinde
ren, vonden bij deze woeste beschieting
den dood. Intusschen begon het daglicht
door te breken. Het goed bewapende over-
valsregiment zag zich van alle kanten be
stookt. Op zulk een ernstigen tegenstand
scheen men niet gerekend te hebben en
toen de aanvoerende officieren ten slotte
inzagen, dat het plan mislukt was, ga
ven zy eensklaps het sein tot den 'terug
tocht. In de verwarring reed een van de
Tsjechische legertanks in een sloot, kantel
de en werd een gemakkelijke prooi voor
de aangevallenen De dooden en gewon
den, die ook de aanvallende verloren, en
op het slagveld werden achtergelaten,
droegen Tsjechische uniformen. De docu
menten in de buitgemaakte tank gevonden
en de verhooren, die aan de gevangenen
werden afgenomen, laten aan den geest
en de bedoeling van dezen laffen overval
niet den geringsten twijfel over.
Als deze wandaad geen oorlog heeft doen
ontbranden in en om een gebied, dat sinds
1918 met goedvinden van Praag aan den
invloedsfeer van Moskou werd overgelaten
dan is dit alleen te danken aan de koel
bloedige en voorzichtige houding door
Hongarije aan den dag gelegd.
Met dit als de Roetheensche kwestie
in een nieuwe phase getreden. De „auto
nome" regeering Volosin door Praag aan
gesteld, is geheel onder communistischen
invloed geraakt en regeert als grand seig
neur over een gebied zóó arm en bedui-
dingsloos, dat er bijna niets te regeeren
valt. Deze regeering is thans in openlijk
verzet tegen Praag getreden, nu daar plot
seling een Tsjech, generaal Prchala, tot mi
nister in de regeering Volosin is benoemd.
Men heeft in Chusi verklaard, dezen op
gedrongen minister niet te zullen aan
vaarden.
Als men deze dingen combineert en over-
NEGENTIEN FLIKKERLICHTEN OP
ONBEWAAKTE OVERWEGEN.
De minister van Waterstaat heeft reeds
eerder medegedeeld, dat spoedig zou wor
den overgegaan tot een aanzienlijke uit
breiding van het aantal fikkerlichten op
onbewaakte overwegen, nu de proef te
Steen wijk als geslaagd beschouwd wordt.
Het blijkt thans, dat de directie van de
Nederlandsche Spoorwegen de volgende
negentien overwegen van zulk een instal
latie zal laten voorzien:
Gemeente Haren (weg van Haren naar
Waterhuizen; Scheemda (weg Meeden—
Wester leeKloosterholt; Zwollerkerspel
rijksweg ZwolleAlmelo en Dalfserweg);
Ruinerwold (weg van Meppel naar Rui
nen); Steen wij kerwold (Koningin Wilhel-
minaweg); Raalte rijksweg ZwolleAlme
lo op drie plaatsen); Weerselo (weg naar
Enschede); Heerde (Zwolsche Grindweg);
Venray (weg van Maashees naar Venray);
Vught (Moleneindsche Beestenpad)..
Rucphen (Zegstraat); Maartensdijk Hol-
landschè Rading); Kloetinge (Molenweg);
Boskoop (Zijde); Oosthuizen (grind
weg EdamOosthuizen) en Berkhout
(Jaagweg).
Het treffen van voorzieningen bij boven
staande overwegen werd door den inspec
teur-generaal van het verkeer, in overleg
met den Rijkswaterstaat en de K.N.A.C.
het meest urgent geacht.
DE TOESTAND IN WOONWAGENS.
Hoeveel woonwagens zijn er ins ons land?
Op vragen van den heer van der Zaal
betreffende het nemen van maatregelen ter
verbetering van den toestand van de woon
wagenbewoners in ons land, mede in ver
band met toestanden in het woonwagen
kamp tusschen Osdorp en Halfweg, hebben
de heeren Goseling en Van Boeyen, mi
nisters van justitie en van Binnenlandsche
Zaken geantwoord, dat het hun niet onbe
kend is, dat er onder woonwagenbewoners
vele armen zijn.
Deze armoede leidt inderdaad mede tot
slechte woningtoestanden. Dit geldt echter
ook voor andere zeer behoeftige personen.
Men houde hierbij in het oog, dat woon
wagenbewoners veelal personen zijn, die,
van hun prilste jeugd aan dit leven ge
woon, niet anders willen dan in een wa
gen wonen.
Van hetgeen in een woonwagenkamp
tusschen Osdorp en Halfweg zou zyn ge
bleken, hebben de ministers kennis geno
men. Het betrof hier een vader, moeder en
zes kinderen; de vergunning tot het be
wonen van den betrokken wagen is met dis
pensatie verleend, toen het naar de eischen
der wet normaal toelaatbaar aantal bewo
ners slechts door eén (een baby) was over
troffen; het gezin wordt thans gedurende
eenigen tijd door maatschappelijk hulpbe
toon gesteund.
Het is den ministers helaas onmogelijk,
ongewenschte toestanden op hygiëniscn en
moreel gebied geheel te voorkomen. Een
bijzondere moeilijkheid is ten deze nog ge
legen in de omstandigheid, dat de inkom
sten van personen, als hierbedoeld, zich
goeddeels aan controle onttrekken, terwijl
bedoelde personen gemeenlijk zelf weige
ren, hierin verandering te brengen.
Naar het aantal woonwagens en woon
wagenbewoners is juist onlangs door de
rijksinspectie van de bevolkingsregisters
een onderzoek ingesteld. Hierbij is geble
ken, dat zich op 1 November j.l. in ons land
ruim 2700 woonwagens bevonden met ge
zamenlijk iets meer dan 12.000 bewoners.
De ministers meenen, dat een nader on
derzoek, in het bijzonder betreffende de
leefwijze van de woonwagenbewoners, ge
ring practisch resultaat zou opleveren.
Voorzieningen, als in deze vraag be
doeld, behooren in de eerste plaats tot
de zorg der gemeentelijke overheid,
terwijl, naar den ministers bekend is,
ook de particuliere liefdadigheid zich
op dit terrein meer en meer ontplooit.
Eenige regeling van rijkswege is daar
om niet op haar plaats en zou, zeker
als noodvoorziening, ook niet doelma
tig werken.
OPGESLOTEN OF GEHOKT HOUDEN
VAN KOOIEENDEN.
De Gedeputeerde Staten van Zuid-Hol
land hebben besloten, dat de kooiman in
1939 verplicht is de kooieenden opgesloten
of gehokt te houden van 1 Juli af tot den
dag, waarop in dat jaar het vangen van
waterwild door middel van eendenkooien
zal zyn toegestaan.
weegt, dat des avonds voor den overval op
Munkacs min.-pres. Volosin een drukke
conferentie had met de aanvoerders van
het overvalsleger, dan ligt in de laatste ge
beurtenissen vermoedelijk de sleutel, die
het geheim van de verantwoordelijkheid
voor den schandelijken overval ontslui
ten kan.
Men krygt wel sterk den indruk, dat
het met de autonome regeering in Chust
niet in den haak is. Haar gevaarlijke ex
perimenten schijnen dringend onder toe
zicht te moeten worden gesteld. De wran
ge vruchten van de Praagsche politiek in
Roethenië beginnen thans volop tot was
dom te komen. Er staat daar nog heel veel
te gebeuren en het behoeft geenszins ver
wondering te wekken, als weldra de twee
de minister-pres. van het „autonome"
Roethenië in Tsjechische gevangenschap
geraakt, doch deze op andere gronden.
A. G.
WERKLOOSHEID IN DE WEEK 9 t/m. 14
JANUARI 1939.
De directeur van den rijksdienst der
werkloosheidsverzekering en arbeidsbe
middeling deelt mede, dat blijkens door
het Centraal Bureau voor de Statistiek ver
strekte voorloopige gegevens in de week
9 t.m. 14 Januari 1939 bij gesubsidieerde
vereenigingen met werkloozenkas waren
aangesloten 570.536 personen (waaronder
75.147 landarbeiders).
Van de 495.389 verzekerden, buiten de
landarbeiders, was het werkloosheidsper
centage 29.3 (in de vorige verslagweek,
26 t.m. 31 December 1938, was dit per
centage 32.5).
Van de 570.536 verzekerden, met inbe-
DE VERJAARDAG VAN DEN
EX-KEIZER.
Vorsten zenden gelukwenschen.
Het luisterrijke feest op huize Doorn ter
gelegenheid van den tachtigsten verjaardag
van den ex-keizer van Duitschland, Wil
helm II, is gisteravond besloten met een
gala-diner in de ruime, voorname en rijk
met bloemen versierde eetzaal van den ex-
keizerlijke woning. Van den grooten weg
af waren de contouren van het eeuwen
oude gebouw in het avondlijk donker te
onderscheiden. Felle stralenbundels uit de
hel verlichte vensters gleden over de dikke
boomen in het park en legden lange scha
duwen. De belangstellenden uit de Doorn-
sche bevolking, die naar het tuinhek waren
geloopen om van de aankomst der in het
dorp logeerende gasten getuige te zijn,
werden door gemeente- en rijkspolitie op
veiligen afstand gehouden. Tegen acht uur
waren wederom alle gasten op huize Doorn
vereenigd. De mannelijke leden van het
gezelschap hadden zich voor deze gelegen
heid, welke het hoogtepunt vormde van de
feestviering, in de gala-uniformen der voor
malige regimenten in het Duitschland van
voor den oorlog gestoken. De dames droe
gen kostbare avondtoiletten. De keizer was
gekleed in het prachtige witte generaals
uniform van de vroegere keizerlijke lijf
garde. Het was de uitdrukkelijke wensch
van den ex-monarch, dat het diner een
zeer intiem karakter zou hebben, en dat
geen toespraken zouden worden gehouden.
Ook aan de lunch waren geen tafeltoe
spraken gehouden uitgezonderd enkele har
telijke woorden, die kroonprins Ruprecht
van Beieren sprak namens de gasten, ter
inleiding van een heildronk op den jarigen
gastheer.
Na de lunch we meldden het reeds
trokken de gasten zich in hun apartemen-
ten terug of verlieten voor eenigen tijd per
auto het huis om in de omgeving eenigen
tyd te toeren. De ex-keizer, wiens buiten
gewone vitaliteit bekend is, was den ge-
heelen morgen druk in de weer geweest en
met een zeer groote opgewektheid had hij
de talrijke gelukwensten in ontvangst
genomen. Tegen het advies van zijn lijfarts
had hij zich na de muzikale hulde van het
plaatselijk muziekcorps naar buiten be
geven om de leden van het gezelschap per
soonlijk voor de muzikale hulde dank te
zeggen. Ook werd op zyn verzoek het pro
gramma besloten met het spelen van het
Nederlandsche volkslied.
Doch na deze huldigingen ging ook de
grijze gastheer eenigen tijd rusten om tegen
acht uur weer opgewekt aan het diner te
verschijnen. Deelden we ree<"s mede, dat
de ex-keizer van prinses Juliana een fraaie
mand met amaryllis en lelies ontving, ook
H. M. de Koningin liet haar gelukwenschen,
die namens haar werden overgebracht door
het grootofficier, R. A. baron van Harden-
broek van Harden broek, vergezeld gaan van
een buitengewoon mooie mand met fraaie
bloemen. Honderden brieven en telegram
grip van de landarbeiders, was het werk
loosheidspercentage 31.7 (vorige verslag-
keek 35.8).
In de overeenkomstige verslagweek van
Januari was het werkloosheidspercentage
voor alle verzekerden in de laatste jaren
als volgt (tusschen haakjes zijn vermeld
de percentage, indien de landarbeiders bui
ten beschouwing worden gelaten):
1932: 28.2 (26.6), 1933: 45.4 (34.0), 1934:
34.5 (31.3), 1935: 35,7 (34.7), 1936 38.0
(36.6), 1937: 35.7 (32.9/, 1938: 35.8 (32.5),
1939: 31.7 (29.3).
Op 14 Januari 1939 waren bij de orga
nen der openbare arbeidsbmeiddeling inge
schreven 437.839 werkzoekenden, waarvan
er 420.045 werkloos waren n.l. 405.036 man
nen en 15.009 vrouwen).
men werden in den loop van den dag aan
huize Doorn afgegeven. Telegrafische ge-
lukwenschen zonden o.m. de koning en
koningin van Engeland, de koningin-moe
der van Engeland en de vorsten van Dene
marken, Zweden en Griekenland. Het
slechts zes weken oude prinsesje Sophia
van Griekenland, dochter van het op het
feest aanwezige kroonprinselijk paar van
Griekenland, achterkleinkind van Wilhelm
II, zond haar overgrootvader een telegram
met als inhoud: „Viele herzlich gleuck-
wuensche dem Urgroszpap Sophia".
Ook uit ons land ontving de ex-keizier
vele schriftelijke en telegrafische geluk-
wenschen, zoo o.m. van den minister-pre
sident dr. H. Co'lijn en van generaal C. J.
Snijders, oud-opperbevelhehber van leger
en vloot.
Buitenlandsche Berichten
VULKAANUITBARSTING IN
DEN CONGO.
Groote vernielingen; branden en
springvloeden.
De vulkaan Nyamlagira in de Congo is
opnieuw gaan werken met groote hevig
heid. Duizenden hectaren boschgrond en
plantages, waarvan verscheidene aan Eu-
ropeesche ondernemingen toebehooren, zijn
door den lavastroom en het vuur vernield.
De Katholieke kapel en school te Ma-
koetsa zijn in de asch gelegd. De lava
stroom stort zich uit in het Kivoemeer,
waardoor enorme rookwolken en ook
springvloeden worden veroorzaakt
Op de oppervlakte van het water drijven
duizenden visschen, die door de hooge tem
peraturen gedood zijn. In de bosschen zyn
kudden olifanten door het vuur omringd.
Zij worden met vernietiging bedreigt.
Aan boord van Britsc'he vliegtuigen zijn
talrijke toeristen uit Londen en Zuid-Afrika
aangekomen om het grootsche schouwspel
van de uitbarsting gade te slaan.
Je geld of je leven!!
irf» Aardig Is anders!
j Maar hij laat
tenminste nog
kiezen, terwijl
Iemand, die met
slechte remmen
rijdt, z'n mede
weggebruikers
rechtstreeks naar
het leven staat!
