Aardbevingsramp
in Chili
Barcelona gevallen
Franco
wil onathankelijk
blijven
DONDERDAG 26 JANUARI 1939 30ste Jaargang no.
£eki<töh£0oti/t<mt
Bureaux PapengracM 31. - Adv. mi Abowu-Urieven ile pag. 2
Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L
V Het gebed In den Raad.
't Is zéér gewenscht, dat op publieke
bijeenkomsten o p e n 1 ij k en met diepen
eerbied God wordt erkend als de gever,
door Wien alle werken en streven moet
worden gezegend en tot Wiens eer ten
slotte alles moet strekken.
't Is m.a.w. zeer gewenscht, dat op pu
blieke bijeenkomsten wordt gebeden.
Het gebed in den Raad om een
voorbeeld te noemen moet als zoodanig
onze volledige sympathie, onze hartelijke
instemming hebben.
Mraar: er kunnen bijkomstige omstan
digheden zijn, waaronder de invoering,
en ook zelfs de handhaving, van het ge
bed niet gewenscht is. Er kunnen me
thoden en manieren zijn, om het gebed in
te voeren, die onze sympathie niet mó
gen hebben.
Zelfs de s c h ij n moet worden verme
den, dat een voorstel, om het gebed in te
voeren, wordt gebruikt, wordt gehan
teerd, om „politiek" gewin te behalen
voor de voorstellers, die door een deel der
kiezers als braver en beter zullen worden
beschouwd, dan anderen. Zelfs de schijh
van iets, wat in werkelijkheid weerzin
wekkend is, moet worden vermeden. Pha-
rizeïsme is afschuwelijk!
En daarom is de wijze, waarop in Vlaar-
dingen een voorstel, om het gebed in den
Raad in te voeren is behandeld (het ver
slag daarvan vindt men in het tweede
blad) verre van aanbevelenswaardig.
Aldus moet zeker niet worden gema
noeuvreerd rondom een zoo diep ernstige
en waarachtig heilige zaak als het-gebed!
DE WERELD Ifl
VOGELVLUCHT
PARIJSROME: In verschillende lan
den begint men zich reeds druk te ma
ken met bespiegelingen over wat er na den
val van Barcelona geschieden zal. Met na
me-is men beducht voor den invloed van
Duitschland en Italië in het Spanje van
Franco. Zoo schrijft de „Temps":.
Wanneer Barcelona gevallen zal zijn,
hetgeen niet lang meer lijkt te zullen du
ren, is het wel duidelijk, dat de gsheele
belangstelling zich richten zal op het inter
nationale aspect van het vraagstuk.
Op dat oogenblik. zal men zich reken
schap kunnen geven van de mate, waarin
het fascistische Italië bereid is de door
Mussolini tegenover Chamberlain aanvaarde
verplichtingen na te komen en niet te stre
ven naar territoriale, politieke en economi
sche voordeelen in Spanje. Op dat oogen
blik zal de kwestie gesteld worden van de'
handhaving van den „status quo" in het
Westen van de Middellandsche Zee, zoo
als die gestipuleerd is in het Britsch-Ita-
-liaansch accoord van 16 April.
Een handhaving met het oog waarop
Frankrijk en Engeland alle voorzorgsmaat
regelen zullen moeten n'emen, die dienstig
zijn om het hoofd te bieden aan mogelijke
verrassingen.
Zoo zal de eventueele val van Barcelona
diepen weerslag hebben op den internatio
nalen toestand, waarvoor Europa sinds lang
gesteld is en die snel moet worden opge
helderd, wanneer men deiningen en kram
pen wil vermijden, die niet minder ge
vaarlijk zouden zijn voor den vrede dan
die van September j.l.
Tegelijk komt de Daily Mail met een be
richt, dat Mussolini na den val van Bar
celona een conferentie van vier zou over
wegen. Zij, die zoo bevreesd zijn voor Ita-
lië's invloed in Spanje zouden dit plan met
beice haiden moeten aanvaarden! Of is dit
bericht slechts een proefballon?
Intusschen poogt Italië Frankrijk mid
dels een artikel in de „Informazione diplo-
matica" gerust te stellen. Daarin wordt ge
zegd, dat de vrees van Frankrijk inzake de
„aanwezigheid van Italiaansche vrijwilli
gers aan de Pyreneeëngrens" werkelijk
„overdreven" is. Echter schijnen het op-
roepan van 60.000 man de lichting 1901 en
de concentratie tee Rome van 20.000 mili
ciens, die deel komen nemen aan de jaar-
lijksche troepenschouw ter herdenking van
de oprichting van de militie op 1 Februari,
toch wel in verband te moeten worden ge
bracht met het vermeende gevaar van Fran-
sche inmenging in Spanje. Ofschoon de aan
vang der herhalingsoefeningen tegen 1 Fe
bruari was aangekondigd, heeft men reeds
talrijke burgers met koffertjes zich in het
gelid naar de stations en de kazernes zien
begeven.
De spanningen in Europa zijn nog niet
ten einde. Na de overwinning van Franco
schijnt het eerst te zullen gaan spannen.
En deze overwinning is weer meer in
zicht, nu de laatste telegrammen melden,
■■at Èarcelona, de zetel der Spaansche re-
geering gevallen is.
RADIOREDE VAN DE
KONINGIN
Naar gisteravond per radio werd mede
gedeeld, zal H. M. de Koningin morgenmid
dag: om 12.45 uur voor de radio spreken,
met als onderwerp: Onze taak in deze dagen,
in verband met de moreele en geestelijke
herbewapening.
Burgemeester en Wethouders van Den
Haag hebben bepaald, dat de. rede van H.M.
de Koningin over de moreele en geestelijke
herbewapening op Vrijdag a.s. te 12.45 uur,
door middel van luidsprekers op het Bui
tenhof en op het Kerkplein zal worden uit
gezonden.
Er zouden meer dan
15000 slachtoffers zijn
Uit Talca wordt gemeld, dat zich in
den afgeloopen nacht een aardbeving
heeft voorgedaan. Talrijke gebouwen,
waaronder de gevangenis, zijn inge
stort
De gevolgen van de aardbeving blij
ken inderdaad van catastrophalen aard
te zijn. Talrijke bruggen en spoorlij
nen zijn vernield, zoodat hulptreinen
het centrum van de aardbeving niet
kunnen bereiken. Te Santiago heerscht
groote opwinding, daar juist in den
laatsten tijd velen naar Concepcion zijn
vertrokken om daar den zomer door te
brengen. Het ministerie is bijeengeko
men om over het organiseeren van een
hulpactie te beraadslagen.
Volgens de laatste berichten heeft de
aardbeving een ware ramp veroorzaakt van
Chilian tot Concepcion. Officieele berichten
melden, dat te Concepcion duizend doo-
den en talrijke gewonden zijn gevallen. De
halve stad is vernield of beschadigd. In
Lota vielen vijftien doodën en vijftig ge
wonden. In Talcahuano veertien dooden en
honderd gewonuen.
Volgens berichten van uitgezonden vlieg
tuigen is Chilian, de hoofdstad der provin
cie Nuble, verwoest. Het aantal slachtof
fers is onbekend, maar zou verscheidene
duizenden bedragen.
Officieuze schattingen doen vreezen,
dat bij de aardbeving in geheel Chili
meer dan 15.000 slachtoffers te betreu
ren zullen zijn.
De Britsche ambassade heeft de Chileen-
sche regeering de diensten aangeboden der
kruisers Exeter en Ajax.
Vooral de streek van Chilian is door de
ramp getroffen.
Er komen te New-York slechts onvolle
dige berichten binnen over aardschokken
in een groot gebied van Midden- en Zuid-
Chili, waarbij naar men gelooft, 15.000 per
sonen zijn omgekomen, van wie 10.000 te
Chilian, een stad op 65 K.M. ten Oosten
vari Conceucion, waar, naar gemeld wordt,
de gebouwen, met inbegrip van een thea
ter, dat 'snaochts instortte, waarbij alle
bezoekers het leven verloren, vrijwel alle
zijn verwoest.
De dooden worden snel ter aarde besteld.
Er bevinden zich veel gewonden op straat.
Er is een algemeene trek naar de open vel
den
Dè geweldige aardbeving, welke Chili
heeft geteisterd, is ook geregistreerd door
het meteorologisch observatorium te Ba
tavia en wel op 25 Januari 11.21 uur Java-
tijd. Uit de registratie bleek volkomen dui
delijk, dat hier sprake was van een z.g,
wereldbeving. Volgens betrekening regis
treerde de beving zich te Batavia eerst een
half uur nadat deze te Chili plaats had,
zoodat er dertig minuten noodig waren om
Batavia te bereiken.
BURGOS, 26 Januari. (A. N. P.).
De troepen van Franco hebben Barce
lona zonder tegenstand bezet.
De rechtsche troepen, met de Navar-
reesche divisie aan het hoofd, heeft een
triumphalen intocht in Barcelona ge
daan zonder er tegenstand te ontmoe
ten.
BARCELONA, 26 Jan. (A. N. P.).
Vanmiddag te twaalf uur rukten de di
visies uit Navarra onder commando
van generaal Salchaga en de Mooren
onder commando van generaal Yague,
met vliegende vaandels en slaande
trommen als eersten Barcelona bin
nen.
De troepen van Franco stieten niet op
tegenstand, aangezien de meeste man
schappen van het regeeringsleger de
stad reeds hadden verlaten voor de
rechtschen binnenrukten.
De Navarreezen en Mooren bezetten
eerst het historische fort Montjuich, dat
Barcelona beheerscht en den berg Ti-
bidabo.
De Navarreezen en Mooren werden
gevolgd door de „Pijlen" divisie en de
„Tercio", het Spaansche vreemdelin
gen-legioen.
BELANGRIJKE ONDERHANDELINGEN
MET ENGELAND AANSTAANDE?
De continentale editie van „Daily Mail"
meldt:
„Men meent te weten, dat eerlang
onderhandelingen van het grootste be
lang voor de toekomst van Spanje en
de positie der Italiaansche en Duit-
sche vrijwilligers zullen worden ge
opend.
Franco heeft, door bemiddeling van
den hertog van Alva, die zich te Lon
den bevindt, aan de Britsche regee
ring te verstaan gegeven, dat hij zelf
de noodige stappen zou ondernemen om
de terugtrekking te verkrijgen van alle
buitenlandsche vrijwilligers uit zijn
land, wanneer hij een voorloopige re
geering zal kunnen vestigen, welke
door drie vierden der bevolking zal
worden aanvaard.
Men denkt, dat hij deze regeering
zal kunnen vestigen na de bezetting
van Barcelona, dat zijn hoofdstad zal
worden.
De onderhandelingen er over ver-
keeren nog in een beginstadium, doch
men geeft te verstaan, dat Engeland,
op zijn beurt, zich zal moeten verplich
ten een zekere hoeveelheid grondstof
fen te verschaffen^ zooals wol, katoen
en andere producten, welke onmisbaar
zijn voor de Spaansche industrie, zoo
mede kapitaal voor de ontwikkeling
van Spanje.
NAAR EEN ERKENNING VAN FRANCO
DOOR AMERIKA
New York Times geeft denkbeeld
in overweging
NEW-YORK, 26 Januari (ANP.) Met
betrekking tot den oorlog in Spanje
schrijft de New-York Times, dat „het mo
ment nadert, waarop de Vereen. Staten hun
tegenwoordige politiek zullen moeten her
zien en de kwestie der erkenning van een
regeering in overweging nemen, welke er,
voor het oogenblik althans, in geslaagd is
Spanje met kracht van wapenen te ver
overen".
Het blad voegt hieraan toe, dat de hou
ding der Vereenigde Staten zal worden in
gegeven door de dirtctie positie van Barce
lona en de wijze, waarop de reegering te
Burgos vergeldingsmaatregelen zou voorko
men.
DE REGEERING OP ZOEK NAAR
EEN ZETEL
PERPIGNAN, 26 Jan. (ANP.) De
Fransche ambassadeur bij de regeering van
het repubikeinsche Spanje, Jules Henry,
is in de nafgetoopen nacht te Port Vendres
aangekomen, waar hij een onderhoud had
met prefect Didowski. Vanmiddag zal hij te
Geen godsdienstonder
richt door geestelij'ken
in Oostenrijk
Het Weensche Ministerie van Binnenland-
sche Zaken en Cultureele Aangelegenhelen
heeft een principieele verordening uitge
vaardigd, waarbij het godsdienstonderricht
in de scholen voortaan wordt opgedragen
aan de onderwijzers van den betreffenden
godsdienst. Aan de geestelijken wordt het
betreden van de scholen absoluut verbo
den.
In de toelichting op dezt zeer verstrek
kende bepaling wordt verklaard, dat ook
na de omwenteling in Oostenrijk de door
de Kerk met het godsdienstonderricht be
lastte priesters „het zoogenaamde gods
dienstonderricht" hebben gebruikt „om de
jeugd in den geest van de politiek van den
christelijken standenstaat op te voeden".
Na Maart 1938 had het Nationaal-Socialis-
me grootmoedig geweigerd, eens degelijk
met de politiseerende Kerk af te rekenen
en men had het „zoogenaamde godsdienst
onderricht" verder laten gaan Zekere
geestelijken hadden dit dan benut „om haat
en tweedracht onder de jeugd te zaaien".
In al dergelijke gevallen hadden de school-
autoriteiten aan de betreffende geestelij
ken het verder betreden van de school ver
boden en hier en daar aan den bisschop ge
vraagd om een andere priester voor het
godsdienstonderricht beschikbaar te stellen.
Nu heeft de bisschop „in een van die geval
len" geweigerd dit te doen en hij had de
nationaal-socialistische schoolleiding wil
len dwingen, om de verwijderde geestelij
ken weer voor het godsdienstonderricht in
de school toe te laten. Ofschoon het dus
maar over een geval ging en de betreffen
de bisschop blijkbaar goede redenen had
om overtuigd te zijn van de onhoudbaarheid
van de aanklacht, werd toch deze verre
gaande verordening uitgevaardigd „om aan
zulke pogingen van de Kerk voor eens en
voor altijd een einde te maken".
De schoolautöriteiten hebben opdracht
gekregen om ouders, die zich hiertegen ver
zetten, erop te wijzen dat hiermede voor
Oostenrijk slechts dezelfde rechtstoestand
geschapen wordt, die sinds geruimen tijd
in het Oude Rijk bestaat, waar het gods
dienstonderricht eveneens alleen door lee-
ken wordt gegeven.
In Duitschland echter bezitten de speciaal
daarvoor gevormde onderwijzers de bis
schoppelijke konieke zending. In Oosten
rijk wordt getracht alle kerkelijke gevoe
lens uit het onderwijspersoneel te verwij
deren. Dit is een nieuwe zware slag voor de
Kerk in Oostenrijk.
In de toelichting wordt eveneens ge
zegd, dat het „zoogenaamde godsdienst
onderricht" enkel tot doel had confessio-
neele vormen en leerstellingen uiteen te
zetten, zoodat het daarom goed door leeken
kon worden gegeven; een ware godsdien
stige houding zou buiten puur onderricht
liggen en daarom 'niet aan kerkelijke op
vattingen gebonden zijn. Daarmede is met
duidelijke woorden gezegd, dat deze maat
regel de ontkerstening van Oostenrijk tot
doel heeft.
Figueras een onderhoud hebben met Del
Vayo over de plaats, waar hij zich zal vesti
gen.
Het schijnt, dat sommige Spaansche mi
nisteries nog geen bevel hebben ontvangen
inzake de plaats waar bij zich moeten ves
tigen, allen bevinden zich evenwel in de
provincie Gerona. Negrin is te Junquera,
de eerste Spaansche plaats na Perthus, ge
zien. Het schijnt, dat hij een plaats zoekt,
waar de Spaansche regeering haar zetel
kan opslaan.
DE TIMES OVER DE A.S. REDEVOERING
VAN HITLER
LONDEN. 26 Jan. (ANP.) De Times
meldt uit Berlijn, dat indien Barcelona
vóór 30 Januari valt. Hitier niet zal nalaten
in zijn redevoering voor den rijksdag de
conclusies te trekken, welke voor.de beide
mogendheden van de as het gevolg zullen
zijn van de volledige bezetting door de
rechtsche troepen van het aan de Fransche
grens gelegen gebied.
De snelle opmarsch van Franco zal op de
politiek van de as een invloed kunnen heb
ben gehad, welke men nog slechts enkele
weken geleden niet voor mogelijk zou heb
ben gehouden.
De besprekingen te Warschau
Hetzelfde blad meldt uit Warschau, dat
het vrijwel zeker is, dat tusschen Beek en
von Ribbentrop een overeenkomst is tot
stand gekomen, welke zou behelzen, dat er
in het voorjaar van de zijde van Duitsch
land geen politieke beweging zal worden
onderunomen in de richting van Oekraine
en dat e rin het voorjaar evenmin actieve
operaties zullen geschieden tegen Sovjet-
Rusland.
Tenslotte zal Polen, van den nood een
deugd makend, zich niet verzetten tegen
het nationaal-socialisme in Dantzig, waar
het overigens zijn handelsprivileges zal
hebben.
Dll nummer bestaat alt
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De druk op Barcelona. Omsingeling der
stad door f ranco's troepen. (2de blad).
Barcelona door Franco genomen (1ste blad).
Een plan van Mussolini tot een nieuwe
bijeenkomst van Vier inzake Spanje. (2de
blad).
Franco wil onafhankelijk blijven. Be
sprekingen met Engeland. (1ste blad).
De Duitsche Rijksdag komt 30 Januari
bijeen. Een rede van Hitier. (2de blad).
Een uitnoodiging aan Roosevelt om naar
Europa te komen. (2de blad).
Aanslagen van de IJzeren garde in Roe
menië. (2de blad).
Een aardbeveringsramp in Chili.
15.000 dooden? (1ste blad).
Binnenland
Bij een Inbraak in een juwelierszaak te
Den Haag is voor tienduizenden guldens
aan goud en briljanten ontvreemd. (1ste
blad).
DE 80STE VERJAARDAG VAN DEN
EX-KEIZER
De jubilaris geeft uiting aan zijn dank
baarheid jegens Nederland
Aan den vooravond van zijn
tachtigsten geboortedag heeft de
ex-keizer door freiherr von Sell
in een bijeenkomst van vertegen
woordigers der pers uiting doen
geven aan zijn dankbaarheid jegens
Nederland, waar hij thans meer
dan twintig jaar verblijft. De wijze,
waarop ons land hem heeft opge
nomen, heeft zijn zware lot zeer
verlicht.
Ook voelt de ex-keizer zich nauw ver
bonden met de gemeente Doorn, waar hij
gedurende al dien tijd woont. Dit alles
neemt echter niet weg, zoo verklaarde
freiherr von Sell, dat de ex-keizer met
zijn hart steeds in zijn vaderland is.
Freiherr von Sell gaf vervolgens een
overzicht van het programma dtr feeste
lijkheden, dat reeds eerder gepubliceerd is.
Nog kan worden medegedeeld, dat vrij
dag tegen het middaguur op huize Doorn
wordt verwacht R. A. baron van Harden-
broek van Hardenbroek, grootofficier van
H.M. de Koningin, die gelukwenschen na
mens hare majesteit zal komen aanbieden.
Omstreeks hetzelfde tijdstip zal Z.K.H.
Prins Bernhard namens Prinses Juliana
zijn opwachting maken. De Prins en baron
van Hardenbroek zyn gasten aan het noen
maal.
De commissie uit de burgerij, bestaande
uit burgemeester J. H. baron van Nagell,
wethouder P. A. de Haan, den gemeente
secretaris W. G. Ruitenbeek en de heeren
B. Ruitenbeek en A. M. van der Wel, zal
even na twaalf uur het tuinhuis ten ge
schenke aanbieden.
Tenslotte zal de commissaris der Ko
ningin jhr. mr. dr. L. H. N. Bosch ridder
van Rosenthal, namens de Nederlandsche
vrienden van den ex-keizer een rhododen-
dronaanleg voor het park aanbieden.