Aardbevingsramp in Chili Barcelona gevallen Franco wil onathankelijk blijven DONDERDAG 26 JANUARI 1939 30ste Jaargang no. £eki<töh£0oti/t<mt Bureaux PapengracM 31. - Adv. mi Abowu-Urieven ile pag. 2 Telefoon: Redactie 15, Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Giro 103003. Postbus 1L V Het gebed In den Raad. 't Is zéér gewenscht, dat op publieke bijeenkomsten o p e n 1 ij k en met diepen eerbied God wordt erkend als de gever, door Wien alle werken en streven moet worden gezegend en tot Wiens eer ten slotte alles moet strekken. 't Is m.a.w. zeer gewenscht, dat op pu blieke bijeenkomsten wordt gebeden. Het gebed in den Raad om een voorbeeld te noemen moet als zoodanig onze volledige sympathie, onze hartelijke instemming hebben. Mraar: er kunnen bijkomstige omstan digheden zijn, waaronder de invoering, en ook zelfs de handhaving, van het ge bed niet gewenscht is. Er kunnen me thoden en manieren zijn, om het gebed in te voeren, die onze sympathie niet mó gen hebben. Zelfs de s c h ij n moet worden verme den, dat een voorstel, om het gebed in te voeren, wordt gebruikt, wordt gehan teerd, om „politiek" gewin te behalen voor de voorstellers, die door een deel der kiezers als braver en beter zullen worden beschouwd, dan anderen. Zelfs de schijh van iets, wat in werkelijkheid weerzin wekkend is, moet worden vermeden. Pha- rizeïsme is afschuwelijk! En daarom is de wijze, waarop in Vlaar- dingen een voorstel, om het gebed in den Raad in te voeren is behandeld (het ver slag daarvan vindt men in het tweede blad) verre van aanbevelenswaardig. Aldus moet zeker niet worden gema noeuvreerd rondom een zoo diep ernstige en waarachtig heilige zaak als het-gebed! DE WERELD Ifl VOGELVLUCHT PARIJSROME: In verschillende lan den begint men zich reeds druk te ma ken met bespiegelingen over wat er na den val van Barcelona geschieden zal. Met na me-is men beducht voor den invloed van Duitschland en Italië in het Spanje van Franco. Zoo schrijft de „Temps":. Wanneer Barcelona gevallen zal zijn, hetgeen niet lang meer lijkt te zullen du ren, is het wel duidelijk, dat de gsheele belangstelling zich richten zal op het inter nationale aspect van het vraagstuk. Op dat oogenblik. zal men zich reken schap kunnen geven van de mate, waarin het fascistische Italië bereid is de door Mussolini tegenover Chamberlain aanvaarde verplichtingen na te komen en niet te stre ven naar territoriale, politieke en economi sche voordeelen in Spanje. Op dat oogen blik zal de kwestie gesteld worden van de' handhaving van den „status quo" in het Westen van de Middellandsche Zee, zoo als die gestipuleerd is in het Britsch-Ita- -liaansch accoord van 16 April. Een handhaving met het oog waarop Frankrijk en Engeland alle voorzorgsmaat regelen zullen moeten n'emen, die dienstig zijn om het hoofd te bieden aan mogelijke verrassingen. Zoo zal de eventueele val van Barcelona diepen weerslag hebben op den internatio nalen toestand, waarvoor Europa sinds lang gesteld is en die snel moet worden opge helderd, wanneer men deiningen en kram pen wil vermijden, die niet minder ge vaarlijk zouden zijn voor den vrede dan die van September j.l. Tegelijk komt de Daily Mail met een be richt, dat Mussolini na den val van Bar celona een conferentie van vier zou over wegen. Zij, die zoo bevreesd zijn voor Ita- lië's invloed in Spanje zouden dit plan met beice haiden moeten aanvaarden! Of is dit bericht slechts een proefballon? Intusschen poogt Italië Frankrijk mid dels een artikel in de „Informazione diplo- matica" gerust te stellen. Daarin wordt ge zegd, dat de vrees van Frankrijk inzake de „aanwezigheid van Italiaansche vrijwilli gers aan de Pyreneeëngrens" werkelijk „overdreven" is. Echter schijnen het op- roepan van 60.000 man de lichting 1901 en de concentratie tee Rome van 20.000 mili ciens, die deel komen nemen aan de jaar- lijksche troepenschouw ter herdenking van de oprichting van de militie op 1 Februari, toch wel in verband te moeten worden ge bracht met het vermeende gevaar van Fran- sche inmenging in Spanje. Ofschoon de aan vang der herhalingsoefeningen tegen 1 Fe bruari was aangekondigd, heeft men reeds talrijke burgers met koffertjes zich in het gelid naar de stations en de kazernes zien begeven. De spanningen in Europa zijn nog niet ten einde. Na de overwinning van Franco schijnt het eerst te zullen gaan spannen. En deze overwinning is weer meer in zicht, nu de laatste telegrammen melden, ■■at Èarcelona, de zetel der Spaansche re- geering gevallen is. RADIOREDE VAN DE KONINGIN Naar gisteravond per radio werd mede gedeeld, zal H. M. de Koningin morgenmid dag: om 12.45 uur voor de radio spreken, met als onderwerp: Onze taak in deze dagen, in verband met de moreele en geestelijke herbewapening. Burgemeester en Wethouders van Den Haag hebben bepaald, dat de. rede van H.M. de Koningin over de moreele en geestelijke herbewapening op Vrijdag a.s. te 12.45 uur, door middel van luidsprekers op het Bui tenhof en op het Kerkplein zal worden uit gezonden. Er zouden meer dan 15000 slachtoffers zijn Uit Talca wordt gemeld, dat zich in den afgeloopen nacht een aardbeving heeft voorgedaan. Talrijke gebouwen, waaronder de gevangenis, zijn inge stort De gevolgen van de aardbeving blij ken inderdaad van catastrophalen aard te zijn. Talrijke bruggen en spoorlij nen zijn vernield, zoodat hulptreinen het centrum van de aardbeving niet kunnen bereiken. Te Santiago heerscht groote opwinding, daar juist in den laatsten tijd velen naar Concepcion zijn vertrokken om daar den zomer door te brengen. Het ministerie is bijeengeko men om over het organiseeren van een hulpactie te beraadslagen. Volgens de laatste berichten heeft de aardbeving een ware ramp veroorzaakt van Chilian tot Concepcion. Officieele berichten melden, dat te Concepcion duizend doo- den en talrijke gewonden zijn gevallen. De halve stad is vernield of beschadigd. In Lota vielen vijftien doodën en vijftig ge wonden. In Talcahuano veertien dooden en honderd gewonuen. Volgens berichten van uitgezonden vlieg tuigen is Chilian, de hoofdstad der provin cie Nuble, verwoest. Het aantal slachtof fers is onbekend, maar zou verscheidene duizenden bedragen. Officieuze schattingen doen vreezen, dat bij de aardbeving in geheel Chili meer dan 15.000 slachtoffers te betreu ren zullen zijn. De Britsche ambassade heeft de Chileen- sche regeering de diensten aangeboden der kruisers Exeter en Ajax. Vooral de streek van Chilian is door de ramp getroffen. Er komen te New-York slechts onvolle dige berichten binnen over aardschokken in een groot gebied van Midden- en Zuid- Chili, waarbij naar men gelooft, 15.000 per sonen zijn omgekomen, van wie 10.000 te Chilian, een stad op 65 K.M. ten Oosten vari Conceucion, waar, naar gemeld wordt, de gebouwen, met inbegrip van een thea ter, dat 'snaochts instortte, waarbij alle bezoekers het leven verloren, vrijwel alle zijn verwoest. De dooden worden snel ter aarde besteld. Er bevinden zich veel gewonden op straat. Er is een algemeene trek naar de open vel den Dè geweldige aardbeving, welke Chili heeft geteisterd, is ook geregistreerd door het meteorologisch observatorium te Ba tavia en wel op 25 Januari 11.21 uur Java- tijd. Uit de registratie bleek volkomen dui delijk, dat hier sprake was van een z.g, wereldbeving. Volgens betrekening regis treerde de beving zich te Batavia eerst een half uur nadat deze te Chili plaats had, zoodat er dertig minuten noodig waren om Batavia te bereiken. BURGOS, 26 Januari. (A. N. P.). De troepen van Franco hebben Barce lona zonder tegenstand bezet. De rechtsche troepen, met de Navar- reesche divisie aan het hoofd, heeft een triumphalen intocht in Barcelona ge daan zonder er tegenstand te ontmoe ten. BARCELONA, 26 Jan. (A. N. P.). Vanmiddag te twaalf uur rukten de di visies uit Navarra onder commando van generaal Salchaga en de Mooren onder commando van generaal Yague, met vliegende vaandels en slaande trommen als eersten Barcelona bin nen. De troepen van Franco stieten niet op tegenstand, aangezien de meeste man schappen van het regeeringsleger de stad reeds hadden verlaten voor de rechtschen binnenrukten. De Navarreezen en Mooren bezetten eerst het historische fort Montjuich, dat Barcelona beheerscht en den berg Ti- bidabo. De Navarreezen en Mooren werden gevolgd door de „Pijlen" divisie en de „Tercio", het Spaansche vreemdelin gen-legioen. BELANGRIJKE ONDERHANDELINGEN MET ENGELAND AANSTAANDE? De continentale editie van „Daily Mail" meldt: „Men meent te weten, dat eerlang onderhandelingen van het grootste be lang voor de toekomst van Spanje en de positie der Italiaansche en Duit- sche vrijwilligers zullen worden ge opend. Franco heeft, door bemiddeling van den hertog van Alva, die zich te Lon den bevindt, aan de Britsche regee ring te verstaan gegeven, dat hij zelf de noodige stappen zou ondernemen om de terugtrekking te verkrijgen van alle buitenlandsche vrijwilligers uit zijn land, wanneer hij een voorloopige re geering zal kunnen vestigen, welke door drie vierden der bevolking zal worden aanvaard. Men denkt, dat hij deze regeering zal kunnen vestigen na de bezetting van Barcelona, dat zijn hoofdstad zal worden. De onderhandelingen er over ver- keeren nog in een beginstadium, doch men geeft te verstaan, dat Engeland, op zijn beurt, zich zal moeten verplich ten een zekere hoeveelheid grondstof fen te verschaffen^ zooals wol, katoen en andere producten, welke onmisbaar zijn voor de Spaansche industrie, zoo mede kapitaal voor de ontwikkeling van Spanje. NAAR EEN ERKENNING VAN FRANCO DOOR AMERIKA New York Times geeft denkbeeld in overweging NEW-YORK, 26 Januari (ANP.) Met betrekking tot den oorlog in Spanje schrijft de New-York Times, dat „het mo ment nadert, waarop de Vereen. Staten hun tegenwoordige politiek zullen moeten her zien en de kwestie der erkenning van een regeering in overweging nemen, welke er, voor het oogenblik althans, in geslaagd is Spanje met kracht van wapenen te ver overen". Het blad voegt hieraan toe, dat de hou ding der Vereenigde Staten zal worden in gegeven door de dirtctie positie van Barce lona en de wijze, waarop de reegering te Burgos vergeldingsmaatregelen zou voorko men. DE REGEERING OP ZOEK NAAR EEN ZETEL PERPIGNAN, 26 Jan. (ANP.) De Fransche ambassadeur bij de regeering van het repubikeinsche Spanje, Jules Henry, is in de nafgetoopen nacht te Port Vendres aangekomen, waar hij een onderhoud had met prefect Didowski. Vanmiddag zal hij te Geen godsdienstonder richt door geestelij'ken in Oostenrijk Het Weensche Ministerie van Binnenland- sche Zaken en Cultureele Aangelegenhelen heeft een principieele verordening uitge vaardigd, waarbij het godsdienstonderricht in de scholen voortaan wordt opgedragen aan de onderwijzers van den betreffenden godsdienst. Aan de geestelijken wordt het betreden van de scholen absoluut verbo den. In de toelichting op dezt zeer verstrek kende bepaling wordt verklaard, dat ook na de omwenteling in Oostenrijk de door de Kerk met het godsdienstonderricht be lastte priesters „het zoogenaamde gods dienstonderricht" hebben gebruikt „om de jeugd in den geest van de politiek van den christelijken standenstaat op te voeden". Na Maart 1938 had het Nationaal-Socialis- me grootmoedig geweigerd, eens degelijk met de politiseerende Kerk af te rekenen en men had het „zoogenaamde godsdienst onderricht" verder laten gaan Zekere geestelijken hadden dit dan benut „om haat en tweedracht onder de jeugd te zaaien". In al dergelijke gevallen hadden de school- autoriteiten aan de betreffende geestelij ken het verder betreden van de school ver boden en hier en daar aan den bisschop ge vraagd om een andere priester voor het godsdienstonderricht beschikbaar te stellen. Nu heeft de bisschop „in een van die geval len" geweigerd dit te doen en hij had de nationaal-socialistische schoolleiding wil len dwingen, om de verwijderde geestelij ken weer voor het godsdienstonderricht in de school toe te laten. Ofschoon het dus maar over een geval ging en de betreffen de bisschop blijkbaar goede redenen had om overtuigd te zijn van de onhoudbaarheid van de aanklacht, werd toch deze verre gaande verordening uitgevaardigd „om aan zulke pogingen van de Kerk voor eens en voor altijd een einde te maken". De schoolautöriteiten hebben opdracht gekregen om ouders, die zich hiertegen ver zetten, erop te wijzen dat hiermede voor Oostenrijk slechts dezelfde rechtstoestand geschapen wordt, die sinds geruimen tijd in het Oude Rijk bestaat, waar het gods dienstonderricht eveneens alleen door lee- ken wordt gegeven. In Duitschland echter bezitten de speciaal daarvoor gevormde onderwijzers de bis schoppelijke konieke zending. In Oosten rijk wordt getracht alle kerkelijke gevoe lens uit het onderwijspersoneel te verwij deren. Dit is een nieuwe zware slag voor de Kerk in Oostenrijk. In de toelichting wordt eveneens ge zegd, dat het „zoogenaamde godsdienst onderricht" enkel tot doel had confessio- neele vormen en leerstellingen uiteen te zetten, zoodat het daarom goed door leeken kon worden gegeven; een ware godsdien stige houding zou buiten puur onderricht liggen en daarom 'niet aan kerkelijke op vattingen gebonden zijn. Daarmede is met duidelijke woorden gezegd, dat deze maat regel de ontkerstening van Oostenrijk tot doel heeft. Figueras een onderhoud hebben met Del Vayo over de plaats, waar hij zich zal vesti gen. Het schijnt, dat sommige Spaansche mi nisteries nog geen bevel hebben ontvangen inzake de plaats waar bij zich moeten ves tigen, allen bevinden zich evenwel in de provincie Gerona. Negrin is te Junquera, de eerste Spaansche plaats na Perthus, ge zien. Het schijnt, dat hij een plaats zoekt, waar de Spaansche regeering haar zetel kan opslaan. DE TIMES OVER DE A.S. REDEVOERING VAN HITLER LONDEN. 26 Jan. (ANP.) De Times meldt uit Berlijn, dat indien Barcelona vóór 30 Januari valt. Hitier niet zal nalaten in zijn redevoering voor den rijksdag de conclusies te trekken, welke voor.de beide mogendheden van de as het gevolg zullen zijn van de volledige bezetting door de rechtsche troepen van het aan de Fransche grens gelegen gebied. De snelle opmarsch van Franco zal op de politiek van de as een invloed kunnen heb ben gehad, welke men nog slechts enkele weken geleden niet voor mogelijk zou heb ben gehouden. De besprekingen te Warschau Hetzelfde blad meldt uit Warschau, dat het vrijwel zeker is, dat tusschen Beek en von Ribbentrop een overeenkomst is tot stand gekomen, welke zou behelzen, dat er in het voorjaar van de zijde van Duitsch land geen politieke beweging zal worden onderunomen in de richting van Oekraine en dat e rin het voorjaar evenmin actieve operaties zullen geschieden tegen Sovjet- Rusland. Tenslotte zal Polen, van den nood een deugd makend, zich niet verzetten tegen het nationaal-socialisme in Dantzig, waar het overigens zijn handelsprivileges zal hebben. Dll nummer bestaat alt vier bladen. VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De druk op Barcelona. Omsingeling der stad door f ranco's troepen. (2de blad). Barcelona door Franco genomen (1ste blad). Een plan van Mussolini tot een nieuwe bijeenkomst van Vier inzake Spanje. (2de blad). Franco wil onafhankelijk blijven. Be sprekingen met Engeland. (1ste blad). De Duitsche Rijksdag komt 30 Januari bijeen. Een rede van Hitier. (2de blad). Een uitnoodiging aan Roosevelt om naar Europa te komen. (2de blad). Aanslagen van de IJzeren garde in Roe menië. (2de blad). Een aardbeveringsramp in Chili. 15.000 dooden? (1ste blad). Binnenland Bij een Inbraak in een juwelierszaak te Den Haag is voor tienduizenden guldens aan goud en briljanten ontvreemd. (1ste blad). DE 80STE VERJAARDAG VAN DEN EX-KEIZER De jubilaris geeft uiting aan zijn dank baarheid jegens Nederland Aan den vooravond van zijn tachtigsten geboortedag heeft de ex-keizer door freiherr von Sell in een bijeenkomst van vertegen woordigers der pers uiting doen geven aan zijn dankbaarheid jegens Nederland, waar hij thans meer dan twintig jaar verblijft. De wijze, waarop ons land hem heeft opge nomen, heeft zijn zware lot zeer verlicht. Ook voelt de ex-keizer zich nauw ver bonden met de gemeente Doorn, waar hij gedurende al dien tijd woont. Dit alles neemt echter niet weg, zoo verklaarde freiherr von Sell, dat de ex-keizer met zijn hart steeds in zijn vaderland is. Freiherr von Sell gaf vervolgens een overzicht van het programma dtr feeste lijkheden, dat reeds eerder gepubliceerd is. Nog kan worden medegedeeld, dat vrij dag tegen het middaguur op huize Doorn wordt verwacht R. A. baron van Harden- broek van Hardenbroek, grootofficier van H.M. de Koningin, die gelukwenschen na mens hare majesteit zal komen aanbieden. Omstreeks hetzelfde tijdstip zal Z.K.H. Prins Bernhard namens Prinses Juliana zijn opwachting maken. De Prins en baron van Hardenbroek zyn gasten aan het noen maal. De commissie uit de burgerij, bestaande uit burgemeester J. H. baron van Nagell, wethouder P. A. de Haan, den gemeente secretaris W. G. Ruitenbeek en de heeren B. Ruitenbeek en A. M. van der Wel, zal even na twaalf uur het tuinhuis ten ge schenke aanbieden. Tenslotte zal de commissaris der Ko ningin jhr. mr. dr. L. H. N. Bosch ridder van Rosenthal, namens de Nederlandsche vrienden van den ex-keizer een rhododen- dronaanleg voor het park aanbieden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1