E! DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hedenavond Verduisterings oefening DONDERDAG 19 JANUARI 1939 30ste Jaargang No. 9239 S)e Ccldóch^Soii^cmt Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 935. Adv. en A bonn.-tarieven zie paf. 2 Giro 103003. - Postbus 1L Dit nummer bestaat oil vier bladen. V Duisternis en licht. Vanavond wordt de verduisteringsproef in Zuid-Holland gehouden. Deze moet slagen door aller medewer king. Ieder zorge, dat tusschen half negen en half elf ter wijl zijn gezinsleven den ge wonen gang gaat! vanuit zijn huis geen licht naar buiten straalt. Deze proef dient, om bereid te zijn, in tijd van oorlog aan de vijandelijke lucht vloot geen gelegenheid te geven, vanuit de hoogte te zien, waar zij zich bevindt, voor het verrichten harer vijandelijke opera ties. Een ontstellend perspectief wordt ons ge opend in de nuchter-zakelijke verklaring van het doel van deze verduisteringsproef. Een ontstellend perspectiefeen vij andelijke luchtvloot opereerend boven on ze hoofden Maar: wij willen geen oorlog, en wij willen geen vijanden. Dat is. geluk kig, volkomen waar, doch anderen zouden ons tegen onzen wil tot hun vijanden kun nen maken; anderen zouden ons in een oor log kunnen betrekken. Een ontstellend perspectief. Maar mag uw dagblad, uw dagelijksche huisvriend, in alle bescheidenheid u een voorstei doen? Dat vanavond zij 't ook slechts en kele oogenblikken ieder onzer zich rich- te tot God, opdat Hij ons de ellende en den gruwel van een oorlog bespare, opdat Hij, ondanks alles, 't niet duister late wor den in onze zielen.... Op straten en wegen zal 't vanavond duister zijn. In onze woningen daar waar we 't meest onszelf zijn! kan het licht blijven. En licht moge 'tst-eeds blijven licht, uit het onwrikbaar vertrouwen op den goeden God! in onze zielen! V Gelijkgeschakelde of vrije pers. De heer Mussert heeft in Amsterdam een rede gehouden over „Recht en persvrij heid". Wij ontleenen aan het verslag dezer rede in het „Nationale Dagblad" deze paar zinnetjes: Ik moet niets hebben, zoo riep de Leider uit, van een gelijkgeschakelde of een papegaaienpers, daartegen ver zet zich mijn Nederlandsoh gevoel Wij hebben noodig een vrije pers, in de zen zin, dat de waarheid steeds gezegd moet kunnen worden. Die „gelijkgeschakelde" óf „papegaaien- pers" schijnt een onvriendelijkheid tegen over Duitschland. Erg brutaal! Maar, wat de heer Mussert hier beweert over de pers, zeggen de leiders in Duitsch land precies zóó! Daar zeggen ze óók, dat de pers vrij is, „in dezen zin, dat de waarheid steeds ge zegd moet worden"! Maarwat de waarheid is wordt van boven-af gedecreteerd en op die van boven af gedecreteerde waarheid zijn de meenin gen gelijkgeschakeld! Van de brutaliteit tegenover Duitschland vinden we in hetzelfde nummer van het ..Nationale Dagblad" nog een ander voor beeld! Er wordt vermeld, dat een Neder- landsche Jood, Rolf Italiaander, schrijft in een Duitsch blad. (Hoe het mogelijk is, begrijpen we niet!) en dan vervolgt het „Nationale Dagblad" boos: „Dat het Berli ner Tageblatt zich over de zegeningen der Nederlandsche democratie door een Jood met een Nederlandschen naam laat voor lichten moet het zelf weten". Verschrik kelijk arrogant tegenover het „Berliner Ta geblatt"! Dit even terloops opgemerkt. Wij zouden, van dén heer Mussert wel 'ns een duidelijker meening willen hooren over de gelijkgeschakelde pers in Duitschland! DE WERELD IA VOGELVLUCHT BARCELONA: De „Times"-correspondent in Barcelona meldt, dat de militair-i situatie ru: tiger is geworden. De regen heeft de krijgsverrichtingen gisteren vertraagd. Bar celona blijft opmerkelijk kalm. Het is evenwel geen kalmte uit wanhuop, zegt hij, want overal heerscht groote werklust en activiteit, en worden voorbereidingen ge troffen, om aan den toestand het hoofd te b:eden. Inmiddels is er in Frankrijk een Volks front-beweging gaande, om de Pyreneeën- grens open te stellen. Men is het daar ech- er niet algemeen mee ens. In de Fransche pers treft men naast adhaesie betuigingen ook klanken aan, die er tegen waarschu wen. Le Petit Journal" schrijft, dat men trouw moet blijven aan de niet-inmen- gingsovereenkomst, doch „L'Ordre" is het niet in het minst eens met deze opvatting, en verklaart, aat, indien Franco wint, Mus solini evenlang op het schierei'and zal blijven als noodig zal zijn voor de voldoe ning van zijn belangen in de Middelland- sche Zee. Mer. geeft niet zonder strijd een zco hecht steunpunt prijs, een steunpunt, dat men heeft verkregen zonder rekening te houden met de kosten. BERLIJN: Er doen in Duitschland aller lei geruchten de ronde over a.s. wijzigin gen in het nazi regiem en wel in de hoog ste regionen. Soeci'aal meent men, dat de macht van Gcebbels wat beknot zal wor den Voorts zou Goering benoemd worden tc* vice-kanselier en minister van oorlog, terwijl Himmler. de leider der S.S., be noemd zou worden tot minister van bin- nenlandsche zaken. Deze geruchten zyn natuurlijk volmaakt oncontroleerbaar. Men meent, dat Hitler in zijn as. Rijks dagreden over deze aangelegenheid het een en ander zeggen zal. De Duitsche Bisschop pen over het huwelijk De Duitsche Bisschoppen hebben een ge meenschappelijk Herderlijk Schrijven uitger vaardigd over het H. Sacrament van het Huwelijk, waarin er met druk op ge-wezen v/ordt, dat het huwelijk in het geheel geen particulier contract is, maar een aan de menschelijke willekeur onttrokken Sacra ment. Opgenomen in de bovennatuurlijke oi'de valt het huwelijk onder de jurisdictie van de Kerk. Hieruit volgt, dat de wereld lijke macht alleen iets te zeggen heeft over de burgerlijke plichten der gehuwden en niet over het huwelijk zelf. De Kerk moet aan de menschen de huwelijksverplichtin gen leeren. Aan de hand van de Encycliek „Casti Connubii" van 1930 wordt in het Herderlijk Schrijven gewezen op de katho lieke huwelijksbeginselen en onderlijnt, hoe de Kerk juist daardoor het voortbe staan van den staat verzekert en in de hu welijks-opvatting erkent, dat het alge meen welzijn gaat boven het individueele welzijn. Over de nationaal-socialistische erf ge zondheidswet en de sterilisatie wet ge ving zegt het Herderliik Seh-ijven: „Bijzondere aandacht verdient het ge zondheidsonderzoek, waaraan ook de nieuwste Duitsche wetgeving zooveel waar de toekent. Zeker is de gezondheid niet het allerhoogste, maar wel een zeer groote factor, die vóór een zware taak onmisbaar is De Kerk erkent de zorg van den Staat voor een gezonde nakomelingschap, en be vordert deze voorzorg op elke geoorloof de wijze. Het standpunt van de Kerk inza ke de sterilisatie is aan geloovigen be kend; derhalve is een nieuwe verklaring hierover niet noodig." Voorts wordt er in het schrijven de aandacht op gevestigd, dat het burgerlijk huwelijk alleen geen katho lieke echtverbintenis is. Critiek op Minister Slotemaker. Blijkens het voorloopig verslag over hoofdstuk VI (departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen) der Rijksbe- grooting voor 1939 waren verschillende leden der Eerste Kamer niet voldaan over het door den minister gevoerde beleid. Ten vurigen jare is in de beide Kamers der Staten-Generaal omtrent tal van punten, v/elke de volle aandacht verdienen, uit voerig beraadslaagd, doch eenig gevolg is daarvan, aldus deze leden, tot nu toe nau welijks gezien. De toestand is vrijwel gelijk gebleven, de desiderata zijn dezelfde, de toen reeds dringende vraagstukken zijn, zou mogelijk, nog urgenter geworden. On der deze omstandigheden gevoelden zij wei nig behoefte, zich opnieuw in een breed debat met den minister te -begeven, wijl zij meenden, dat dit geen vruchten zou afwerpen. In het verslag wordt verder o.m. gewe zen op den befaamden leerlingenschaal en Zeg mij, welke krant U leest. De Aartsbisschop van Beneventum in Italië Mgr. Masseinell? heeft een op-oep ge daan ten gunste van de katholieke dag bladpers. Aan deze oproep ontleenen wij de volgende meest markante passages: „Zeg mij met wie gij omgaat en ik zal u zeggen wie ge zijt. Dit oude spreekwoord zou met een kleine variant ook aldus kun nen luiden: Zeg mij welke krant ge leest er. ik zal u zeggen wat ge denkt.... Het is natuurlijk vanzelfsprekend, dat de ka tholieke priesters, wanneer men zich slechts even hun verheven Istaat voor oogen stelt en hun. zending omjde zielen te besturen, katholiek moeten denken. Niemand zal ook durven ontkennen, dat het katholieke dag blad zijn lezers wapent enbeveiligt te gen de dwalingen van den modernen tijd waarin de beginselen van het Christendom worden aangetast. Het katholieke dagLlad houdt den lezer in contact met het leven, de geest en de activiteit van de Kerk. Het katholieke dag blad onderzoekt in een Christelijk licht de problefen, die zich iederen dag opnieuw voordoen en die beoordeeld moeten worden volgens de leer van het Evangelie. En daar de nieuwe ideeën onophoudelijk komen aanrollen als de golven van een stormachtige zee en ons geweten beuken, is 't noodzakelijk, dat we een houvast, een hecht steunpunt hebben en een veilig licht gevend baken. Meer nog dan een nieuwsblad moet de krant de beginselen jiiteenzetten in welker licht men de feiten moet beoordeelen. Een dagblad is een leermeester en trouw vriend van het christelijk léven. Lezen beteekent leven". Ten slotte spoorde^ de bisschop de pries- '.ers aan om zich niet alleen te abonnesren op een katholiek 'dagblad, maar ook om apostelen te zijn voor een katholieke krant by de leeken, die een' goed gevormd en zui- ingesteld geweten willen bezitten." Een klaagmuur Men schrijft ons uit Den Haag: Met wat leiden op het voorplein van de aloude Lakenhal sinds menschenheugenis al bezit, is men thans in de Residentie pa- doende. In den tuin van het Gemeentemuseum wordt n.l. een muur van eenige meters hoogte opgericht, waarin worden ingemet seld gevelsteenen en gevelversieringen, af komstig van afgebroken panden uit de oude stad. Er zitten reeds een paar levensgroote steenen beelden in heidensche figuren een topgevelversiering van bloemfestoe nen en een aantal kleinere gevolsteenen, zooals de „Loopschans", welke voorheen aan den hoek van het Westeinde nabij de Ri- viervischmarkt prijkte, de „Drie Haringen" enz. Op de binnenplaats van het museum staan er nog meer een van den „Haan molen" o.a. welke ook wel in dien muur zullen komen, zoodra men deze gaat af werken. Waarom we dit een klaagmuur noemen. Vele oude Hagenaars deze vormen slechts een minderheid in onze uitgebreide stad vol lieden overal vandaan die de oude herinneringen gaan bezichtigen, staan er dan tevens over te klagen, dat zooveel typische versieringen uit de binnenstad verdwenen zonder ooit te worden her plaatst. Niet alleen dat gevelsteenen en soortgelijke geveltooi bij afbraak meestal als onnutte voorwerpen worden beschouwd, hoogstens goed genoeg voor het museum indien men er al aan denkt ze hiervoor ge nadiglijk af te staan maar zij worden niet vervangen ook! Nieuwe huizen worden allemaal vlak gehouden, hoe vlakker hoe mooier, met liefst stalen ramen en rechte dakgoten. Versieringen worden niet meer noodig geacht, of 't moeten lichtbakken zyn voor reclame-doeleinden, welke ech ter als regel noch mooi noch typisch zijn. 't Is alles „nieuwe zakelijkheid" wat de klok slaat. Gelukkig houdt ten minste de klaag muur de herinnering aan wat was levendig. Mogelijk komt men nog eens tot inkeer en kan men daar dan goede voorbeelden vin den. BOM ONTPLOFT TE TRALEE In de nabijheid van verblijf van Frank Chamberlain LONDEN, 19 Jan. (A.N.P.) Van ochtend vroeg is bij een hotel teTralee (Graafschap Kerry, Ierland) een ontplof fing geweest. Honderden ruiten in de buurt zyn door de kracht der ontploffing ver nield. Frank Chamberlain, d< zoon van den premier, die in het hotel een kamer heeft, is ongedeerd gEbleven. Van 8.30 tot 10.30 "uur Ieder weet nu wel, dat hedenavond van half negen tot half elf de ver duisteringsoefening voor geheel Zuid-Holland plaats vindt. Ieder werke daaraan mede door te zorgen: 1. Dat uit geen enkel huis, kan toor of fabriek licht naar buiten slrale, ook niet indirect. 2. Dat alle buitenverlichting b.v. voor reclame-doeleinden, portiek- en étalageverlichting gedoofd worde. 3. Niemand begeve zich onnoodig op straat en zoo men op straat moet wezen zorge men vooral op de troit- toirs te blijven. 4. Neemt men deel aan het rij- verkeer, dan zorge men voor goed afgeschermde verlichting. 5. Men controleere zelf, of men zijn verplichtingen in alle opzichten is nagekomen. BINNENLAND DE VERDUISTERINGSOEFENING IN ZUIDHOLLAND Tijdens de luchtbeschermingsoefening van de provincie Zuid-Holland op heden avond, zal behalve de twee vliegtuigen van de K.L.M. ook een marinevliegtuig vliegen, speciaal om de verduistering der vaarwa ters te bezien. In een der K.L.M.-vliegtui- gen zullen eenige marine-officieren mee vliegen. HET PRINSELIJK PAAR NAAR DEN HAAG. Naar wij vernemen zal het prinselijk paar zich met Prinses Beatrix in het laatst van deze maand naar Den Haag begeven cm daar gedurende ongeveer een week ten paleize te verblijven. VEERTIGJARIG REGEERINGS- JUBILEUM VAN HARE MAJESTEIT DE KÓNINGIN. Gedenkramen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam. De huldigingscommissie 1938 Amster dam, welke de feestelijkheden in de hoofd stad heeft georganiseerd bij het 40-jarig regeeringsjubileum van H. M. de Koningin, heeft besloten ter blijvende herinnering san deze voor het geheele Nederlandsche volk onvergetelijke gebeurtenis, een twée- ♦al gebrandschilderde gedenkramen aan te bieden aan de Ned. Herv. Gemeente, ter plaatsing in de Nieuwe Kerk te Amster dam. De Kerksraad heeft met groote instem ming kennis genomen van dit voornemen en :de: huldigingscommissie 1938 doen we ten dit geschenk gaarne te zullen aan vaarden. Ook in 1898 werd, ter herinnering aan C.e aflegging van den eed op de grondwet door H- M. de Koningin bij hare aanvaar ding van de regeering, in deze kerk een gtbrandschilderd raam aangebracht. Ter uitvoering van deze plannen, waar mede H. M. de Koningin bereids hare hoo- g° instemming heeft betuigd, heeft zich een commissie gevórmd, bestaande uit de heeren: Mr. L. J. A. Trip, voorzitter, en C. G. Vattiér Kraane, algemeen secretaris der huldigingscommifsie 1938 Amsterdam, prof. dr. H. Brugmans, geschiedkundige, cr.Jtf, Japikse, directeur van het koninklijk buisarchief, en ds. A. H. G. van Hoogen- huyzen, als vertegenwoordiger van dén Kerkeraad der Ned. Herv. Gemeente. Op verzoek van deze commissie heeft de bekende kunstschilder W. van Konijnen burg naar door haar verstrekte gegevens een eerste ontwerp voor de beide gedenk ramen gemaakt. Getracht zal worden de ramen nog dit jé-ar gereed te doen zijn. LABORATORIUM VOOR DE BLOEMENTEELT. Ten behoeve der geheele bloemisterij. In aansluiting op een vorig bericht ne men we het volgende over uit hét „Han delsblad": - Wy vernemen, dat de directie van den Landbouw overweegt, om te Aalsmeer een laboratorium voor bloementeelt te stichten ten behoeve der bloemisterij in Nederland. Het door den inspecteur voor dén Tuin bouw, ir. A. W„ van de Plassche, opgestel- VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De strijd in Spanje. Het Fransche Volks front eischt openstellnig van de Pyreneeën- grens. (2de blad). Geruchten omtrent mutaties in het na- tionaal-socialistisch bewind in Duitschland. (2de blad). De Arabieren bepalen hun houding op de conferentie te Cairo. (2de blad). Gedenkramen ln de Nieuwe Kerk te Amsterdam. (1ste blad). Binnenland Wij geven een overzicht van de weï*- zaamheden van het Katholiek Comité van Actie voor God. (4de blad). Onder de gemeente Baexem is een onde vrouw door trein overreden en gedood. (3de blad). Lelden Nieuwjaarsrede van den voorzitter der Kamer van Koophandel voor Rijnland. (3de blad). Sport en Wedstrijden Hoe populair de Nederlandsche skieërs (e Arosa zijn. (3de blad). De sterrit naar Monte Carlo. (3de blad). de plan, dat reeds met de betrokken orga nisaties Is besproken, wil een laboratorium stichten op voorwaarde, dat de kweekers- organisaties bijdragen in de kosten. Eeni ge veilingsbesturen schijnen reeds belang rijken financieelen stèun te hebben toege zegd. Het is de bedoeling, dat door weten schappelijk gevormd personeel allerlei vraagstukken grondonderzoek, planten ziekten, veredeling, belichting in stu die zullen worden genomen, werk waaraan de rijkstuinbouwconsulenten niet kunnen toekomen. Daarnaast wordt nagegaan de moge- lijki eid, om in Aalsmeer een tuinbouw bedrijf ssch ooi te stichten, zooals reeds te Tiel (fruitteelt) en Naaldwijk (bloemen- teeit) bestaat. Wij herinneren er aan, dat te Lisse reeds een laboratorium voor bloembollenonder- zoek bestaat, als onderdeel van het Insti tuut voor Phytopathológie van de Wage- ningscbe Landbouwhoogeschool; daar wor den t>c'ater alléén plantenziektenkundige vraagstukken bestudeeren en dan van bloem bollen. Daarnaast is dézer dagen door de Ned. Ver. tot Wetenschappelijke Verede ling van Siergewassen het initiatief geno men cm te Limmen, naast dén Hortus Bul- borum, een instituut voor veredeling van siergewassen testichten. Ter illustratie van de belangrijkheid der Ned. bloemisterij wijzen wij er op, dat de export alléén van snijbloemen en snijgroen in het afgeloopen jaar een waarde van 3.1 millioen heeft vertegenwoordigd, waarbij nog de potplanten enz. komen. Alléén te Aalsmeer werd in het afgeloo- per jaar voor vijf millioen gulden geveild, waarby dan nog komen die van andere centra, zooals Westland, Nijmegen, enz. G. W. LOVENDAAL OVERLEDEN. Bekende volks- en kinderdichter. Te Grave is in dén ouderdom van bijna 92 jaar ovérléden de bekende volks- en kinderdichter G. W. Lovendaal Gijsbertus Wilhelmus Lovendaal werd 11 Februari 1847 te Nijmegen geboren. Na zijn studies in het Nederlandsch en een drietal andere talen, was Lovéndaal ach tereenvolgens onderwijzer, schoolhoofd, leeraar aan een normaalschool en een vak- Icekenschool, na zijn pensionneering in 1814 blééf Lovendaal te Grave, waar hij zich béhalve aan zijn dichtkunst, aan de schilder- èn teekenkünst en aan het toèt- seeren wijdde. Meer dan een dozijn kléine bundels gé- dichten vóór kinderen en kléuters versche- nèn van zijn hand. Hiervan zijn te noemén Lentedagen, Lied der Liefde, Aan móé ders schoot, Magen en Hilda, Verzen en Versies, Roode en Witte Rozen en Licht Geluid. Zéér ,vele componisten hebben zijn lie deren op muziek gezet. Algemeeye bekend heid kreeg zijn gédicht „Hollands vlag". De heèr Lovendaal was ridder in de Or de van Oranje-Nassau.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1939 | | pagina 1