GERZON
Chamberlain bij
den Paus
BALANS
OPRUIMING
Herdenking
125-jarig bestaan
4e Reg. Inf.
VRIJDAG 13 JANUARI 1939 30ste Jaargang No. 9234
S)eGcld6clicSoti^<mt
Telefoon: Redactie 14. Adv. eik AboniL-tarieven zie pag. 2
Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMS4 REKEN Giro 103003. -» Postbus 11.
DU nummer bestaat uit
vier bladen.
V Een optreden, dat de
strengste alkeurlng
verdient.
De „Maasbode" van vanmorgen schrijft
naar aanleiding van wat in de Duitsche
pers wordt genoemd: „aanvallen" .op hier
te lande verblijvende vertegenwoordigers
van het Duitsche Rijk het volgende:
„Hetgeen bekend werd over „aan
vallen" op de Duitsche „diplomaten"
hier te lande moge in de pers van het
Derde Rijk op de gebruikelijke wijze
worden overdreven» er kan geen twij
fel over bestaan, dat zulk optreden
niet anders, dan de strengste afkeu
ring verdient.
Welke opvatting men ook heeft van
het huidige regiem bij onze Ooster
buren, gewelddaden, tegenover perso
nen of eigendommen van andere na
ties blijven altijd laakbaar. Te meer,
wanneer het buitenlanders betreft, die
krachtens hun ambt in ons midden
moeten verblijven en bovendien de
officieele vertegenwoordigers zijn van
hun regeering, met dewélke het Ne
derlandsche gouvernement vriend
schappelijke betrekkingen onder
houdt.
En wanneer een dergelijke bejege
ning mocht uitgaan van of geïnspi
reerd worden door lieden, die met een
beroep op het asylrecht een onderko
men vonden in onze volksgemeen
schap, dan moge hun beteekend zijn,
dat zij al heel slecht Neerlands gast
vrijheid weten te waardeeren".
En die „beteekening" zou dan ook onge
twijfeld op heel duidelijke, effectieve wij
ze geschieden. Dat staat voor ons vast.
Maar niet staat vast, dat de hier be
doelde, zoo domme en zoo laakbare daden
werkelijk zijn uitgegaan van of geïnspi
reerd door de. hier bedoelde lieden, door
Joden!
Dat staat geenszins vast!
En, als in de Duitsche pers het wordt
voorgesteld, alsof dét wèl vast staat, dan
is die voorlichting om 't zoo zacht mo
gelijk te zeggen zeker niet voldoende
gemotiveerd.
Wij hopen intusschen van harte, dat de
ijverig sporende justitie moge vinden de
daders, die dan zeker hun verdiende
straf niet zullen ontgaan!
De Nederlandsche regeering moet. en zal
ongetwijfeld krachtdadig optreden
tegen iederen persoon en tegen iedere
groep in onze volksgemeenschap, die wil
aantasten de vriendschappelijke betrek
kingen, welke de Nederlandsche regeerihg
onderhoudt met de Duitsche regeering en
die ook door het Nederlandsche volk wor
den gewild en gewenscht.
ROME, 13 Januari. (A. N. P.). Van
ochtend hebben de Britsche minister-presi
dent Chamberlain en de minister van bui-
tenlanclsche zaken, lord Halifax, zich naar
het Vaticaan begeven, waar zij door Z. H.
den Paus in audiëntie werden ontvangen.
De Britsche ministers waren gekleed in
officieele ochtendkleèding, niet in het an
ders gebruikelijke avondtoilet, aangezien
het Vaticaan de gebruikelijke etiquette
heeft gewijzigd, omdat de Britsche minis
ters zoo weinig tijd hebben. Auto's met de
Pauselijke en de Britsche vlag waren vah
Vaticaanstad gezonden om de Britsche mi
nisters te halen.
Sir Martin Meivin, een speciale vriend
van Chamberlain, is naar het Vaticaan ge
komen om dienst te doen als kamerheer
met kap en degen. Hij kwam de Britsche
ministers afhalen van Villa Madama.
Lord Halifax begaf zich eerst naar de
Britsche legatie bij het Vaticaan om den
gezant, Darcy Osborne te halen.
Na de audiëntie zal Osborne in de lega
tie een lunch aanbieden, waaraan veertien
personen zullen aanzitter, o.a. kardinaal
Pacelli, de Britsche ministers en de lei
ders van het Britsche, Schotsche en Cana-
deesche college te Rome.
Chamberlain en lord Halifax kwamen te
10.55 uur bij het Vaticaan. Een duizendtal
Britsche bewoners van Rome stonden op
de trappen van den Sint Pieter bij de bron
zen deur om de Britsche ministers toe te
juichen.
Naar verluidt was de Heilige Vader zeer
verlangend naar de audiëntie.
(Voor verdere berichten zie pag. 3).
De klacht van den
Duitschen gezant
Naar aanleiding van het bericht uit-Duit
sche bron in zake een stap van den Duit
schen gezant te 's Gravenhage bij de Ne
derlandsche regeering vernemen wij van
bevoegde zijde, dat de Duitsche gezant
reeds onmiddellijk na de geconstateerde
feiten zich tot den minister van buiten-
landsche zaken heeft gewend. De minister
heeft zün leedwezen uitgesproken en een
onderzoek toegezegd.
DE DUITSCHE PERS OVER DE KOGEL
GAATJES TE AMSTERDAM EN
DEN HAAG
De Deutsche diplomatische-politische
korrespondénz schrijft:
„Het wereldjodendom schijnt in zijn.
strijd tegen het nationaal-socialistische
Duitschland, welke het op het gebied en op
kosten van andere landen pleegt te voeren,
een nieuw gevechtsveld te hebben gezocht..
Nadat deze vernietigende „macht" erin is
geslaagd na een laffen moord ook een pro-
paganda-veldtocht in de geheele wereld te
ontketenen tegen het Derde Rijk, waarbij
een New Yorksch blad ongestraft tot nieu
we moorden waagde aan te sporen, zijn op
Nederlandsch grondgebied schoten gelost
tegen exterritoriaaLgebied.
Er bestaat geen twijfel omtrent herkomst
en doel van deze schoten-
Terwijl in vooraanstaande buitenland-
sche kringen worden gepoogd om een nor
male oplossing te vinden voor net joofsche
vraagstuk in midden-Europa, zijn andere
krachten aan hét werk, om een conflict in
acuten vorm te verwekken, indien nu door
hen, die aan de touwtjes trekken, blijkbaar
Nederland is uitgekozen als cerréin Voor
hun actie en misdadige bedoelingen, dan
zal hiervan een zekere toegeeflijkheid je
gens de joodsche aanmatiging en pravoca
tie de reden zijn. Blijkbaar is :n verband
met gebeurtenissen 'dezer' dagen dt indruk
gewekt, dat men bij toonaangevende Ne
derlandsche kringen niet volledig rekening
behoefde te houden met den ernstigt-n wil,
in het belang van dé verhoudingen tu?-
schèn dé verschillende mogëndheöèn,
krachtig en duidelijk op te treden tegen
alle storende joodsche kuiperijen. Veeleer
kon de meening ontstaan, dat provocaties
zelfs van te voren aangekondigde, niet zou
den stuiten op krachtigen afweer, doch be
oordeeld zouden worden met begrip voor
de gevoelens van den provocateur. Behalve
andere teekenen van een bepaalde sympa
thie zal ook de bekende terugtocht van Rot
terdam voor de joodsche terreur niet zon
der resultaat gebleven zijn.
Thans moet men in Nederland de nieuwe
waarschuwingsschoten hebben gehoord. Zij
duiden eenerzij ds erop, dat Nederland
blijkbaar geschikt wordt geacht om als
strijdperk te dienen voor een ras zonder
wortel tegen een staat, welke met Neder
land betrekkingen van goede nabuut.-chap
onderhoudt. Anderzijds hoopt men op deze
wfjze de goede betrekkingen tusschen beide
staten te verstoren en hierdoor het eigen
front, dat tot nu toe op hét Europeesche
vasteland nog niet goed vasten voet kon
krijgen, te verbreeden.
De Nederlandsche autoriteiten zullen een
daad, welke erop gericht is de zoo nadruk
kelijk beschermde neutraliteit afbreuk te
doen, niet zonder meer voorbij kunnen
gaan. Men zal niet kunnen nalaten, ernstig
erover te denken, of de grootmoedigheid en
toegeeflijkheid, welke tot nu toe in acht
werden genomen jegens de Joden ook dan
nog verantwoord zijn, wanneer hierdoor,
zooals thans het geval is geweest, de in Ne
derland geaccrediteerden vertegenwoordi
ger van het Duitsche Rijk gevaar loopt
Want de zorg van Nederland voor zijn vei
ligheid is niet in de laatste plaats een on
derpand voor het voortbestaan van de oude
betrekkingen vol vertrouwen".
Ook de overige Duitsche bladen schrij
ven ,dat de „aanslagen",, welke op Neder-
landschen bodem tegen officieele Duitsche
vertegenwoordigers zijn gepleegd en waar
omtrent de Duitsche regeering te 's Graven
hage heeft geprosteerd, invloed kunnen
uitoefenen op de DuitschNederlandsche
betrekkingen.
Het „Berliner Tageblatt" merkt o.a. op,
dat men het als vanzelf sprekend moet De-
schouwen, dat de Nederlandsche regeering
zich niet zal onttrekken aan den plicht, re
kening te houden met het Duitsche protest.
Wat zij verder zal doen om de invloed van
die kringen te breken, door wie dergelijke
misdaden worden uitgedacht, aangemoe
digd en geënsceneerd, is haar eigen zaak.
Zij moet zich er wel van bewust zijn, hoe
gevaarlijk dit drijven van deze kringen,
wanneer men ze verder duldt, ieder oogen-
blik kan worden voor de internationale be
trekkingen van het land.
EEN ARTIKEL IN „NEWS CHRONICLE".
„News Chronicle" maakt op in het oog
springende wijze melding van de berichten
over te Amsterdam en 's Gravenhage gecon
stateerde kogelgaatjes en schreit in een
hoofdartikel ;over deze aangelegenheid, on
der het opschrift: „Bevooroordeeld"„Er is
een gat gevonden in een ruit van het Duit
sche consulaat te Amsterdam, bij de Duit
sche Legatie in. Den Haag is een kogel ont
dekt en direct söhroeft Öe nationaal-socialis
tische pérs zich op in een. crescendo van
verontwaardiging.
De incidenten, bezien door de verdraaide
lenzen van Berlijn, zijn/„een' internationale
campagne van joodschen haat en agitatie"
geworden en de verdrukte Joden in
Duitschland zien zich "bedreigd met ver
dere progroms.
De afloop is door-de nazi's hopeloos bevoor-
oordeèld. Laat men het "géval met alle mid
delen volkomen onderzoeken, en, wanneer
er aanslagen'zijn geweest op het leven van
Duitsche diplomaten, laat de schuldigen
dan streng worden gestraft.
Doch voor het nblik schijnt er geen
reden in het incident iets meer sinisters te
zien dan kleine jongens, die met windbuk
sen spelen.
De uitbarsting toont" hoe gemakkelijk het
vereischte incid'eiit kan worden ge,vonden,
wanneer de nation^al-sócialisten besluiten,
dat de tijd voor; vérdere gebiedsvérgrooting
is gekomen, 'phdanks ontfcënningen, aldus
het artikel, blijven véle Nederlanders ex
van overtuigd, -dat hun- land .er toe bestemd
is het volgend sïachtoffèr te worden.
Misschien is déze vrees slechts een weer
spiegeling van den slechten toestand, waar
in de zenuwen van menigeen in Europa
thans verkeeren. Gelijke vrees wordt uit
gesproken in vier of vijf andere landen. In
hel geval van Nederland is de tegenwoor
dige uitbarsting Her nationaal-socialisten er
niet op berekend de vrees té verminóerén".
Vernon Bar tiet t schrijft in het zelfde
blad: „De hevige Duitsche campagne te
gen Nederland .ever héf beweerde schot op
de Duitsche legatie in. Den Haag versterkt
onmiddellijk de Vrees, dat de volgende aan
val van Hitier zou kunnen zijri in de rich
ting van Nedérland".
„Van buitengewoon goed ingelichte Ne
derlandsche bron." beweert Bartlett te heb
ben vernomen, dat „de Düitschs activiteit
met groote bezorgdheid wordt gadëgesla-
gen".
DE WERELD IS
VOGELVLUCHT
ROME: De Roomsche reis van Cham
berlain-en. Halifax schijnt geen positief re
sultaat te hebben opgeleverd. Beide par
tijen hebben hun standpunt uiteengezet en
zijn erop blijven staan. Naar Reuter me
dedeelt, schijnen de Britsche en Italiaan
sche ministers geen nieuwe punten van
overeenstemming gevonden te hebben of
nieuwe redenen ontdekt te hebben voor
de hoop, dat het Britrch-Italiaansche ac-
coord het voorspel zou kunnen zijn van een
nauwere samenwerking met betrekking
tot kwesties van meer beteekenis in het
belang van den vrede.
Voor Italië is dat misschien teleurstel
lend, want men had een kleine hoop, Cham
berlain te kunnen spannen voor het wa
gentje van Italië's „natuurlijke aanspra
ken" op Tunis enz. Dat is niet gelukt, tot
levendige voldoening in Frankrijk, waar
men er met voldoening op wijst, dat de „as"
LondenParijs minstens even sterk is ge
bleken als de as RomeBerlijn.
De Italiaansche bladen wijzen vandaag
op de noodzaak, den vrede in Europa te
consolideeren in den zelfden geest van
rechtvaardigheid als te München aan den
dag is gelegd, waardoor voldaan wordt aan
d? vitale hehceften der volkeren.
Voorts zeggen *le Italiaansche bladen,
dat Parijs in zijn; verwachtingen over de
resultaten der besprekingen wel eens be
drogen kon uitkomen.
WASHINGTON; Roosevelt hééft gisteren
bij het Congres zijn speciale boodschap be
treffende nationale defensie 'ingediend. De
president vraagt dringend 525 millioen
dollar, om de bewapening op te voeren. De
Amerikanen vinden da, dit nogal meevalt,
althans in een telegram uit Washington
worden dezer credieten gematigd genoemd,
en er schijnt daii rok weinig twijfel aan
te zijn, dat de aanbevelingen van den pre
ssent zonder ernstige oppositie zullen wor-^
den goedgekeurd.
De berichten uit Europa op de frontpa
gina's der dagbladen vergemakkelijken
zeker een aanvaarding der aanbevelingen.
De waarschuwing, die door de officieele
„Deutsche Diplomatisch Politische Korres-
pondenz" ten aanzien van de neutraliteit
tot Ned erlang gericht is, wordt door
de dagbladen gepubliceerd als in belang
rijkheid onmiddellijk volgende op de be
sprekingen van <^hamberlain te 'Rome. Zij
heeft ongunstig commentaar gewekt in de
wandelgangen van het Congres.
Een lid var. het Congres heeft tegenover
Reuter verklaar*?: „Niemand, die veilig
wil zijn voor fascistischeinterventie, kan
zich veroorloven ongewapend te zijn. Een
volgenden iper sullen zij eischen dat wij
ae Amerikaansche Joden in concentratie-
- kampen plaatsen. Er is slechts één manier
urn. met ze jnr. te gaan, n.l. den dikken stok
^eddy.Roosevelt bij zich hebben".
1000 METER
WOLLEN STREPEN
prima kwaliteit zuiver wol, voor'
sportieve japonnen en kinderjurken^'
0590 cm. breed, p-r meter, *TGe
waarde tot UQrinu /O
2000 METER EFFEN
ANGORA LAINE
prima zuiver' wollen japonstof in
zwart, marine en 20 modere kleuren,
130 cm. breed, per meter, <f <2 E
waarde tor^L^nu
HET TOEDIENEN VAN HET H. DOOPSEL
AAN HONGAARSCHE JODEN
Mgr. Jozef Grösz, Apostolisch ^Admini
strator van Szombathely, heeft in zijn éér
ste. rondschrijven van het. nieuwe jaar
nauwkeurige aanwijzingen gegeven om-,
trent h'et toedienen van het H. Doopsel aan
Joden. Hij schrijft:
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Géén resultaat te Rome bereikt. Een ver-
geefsche maar geen ongelukkige reis, zeg
gen de Franschen. (2de blad).
De kwestie-Burgos spookt weer in Bel
gië. (2de-blad)r -
Roosevelt bepleit nieuwe credieten voor
legeruitbreiding. (2de blad).
De hitte in Australië. (3de blad).
Binnenland
De Duitsche en Engelsche pers over de
kogelgaatjes in ruiten van woningen van
Duitsche vertegenwoordigers. (1ste blad).
Verlaging van den boterprijs. (1ste blad).
„In onze dagen hebben zeer veel
Joden een verzoek tot ons gericht
om het H. Doopsel te mogen ont
vangen. Zonder talmen zet de H.
Kerk de poorten open voor hen,
die goedwillend Christus zoeken,
maar toch is zij in de huidige om
standigheden bevreesd, dat er onder
de vele aanvragers ook personen
zijn, die niet om innerlijke beweeg
redenen, maar onder den druk van
tfiterlijke gebeurtenissen en om
materieele belangen het H. Geloof
willen omhelzen. Met" zooveel liefde
diegenèn worden opgenomen, die
waarlik Christus zoeken, met
evenveel gestrengheid moeten die
genen worden afgewezen» wier be
doelingen niet zuiver zijn.
De geestelijken moeten met groo
te voorzichtigheid te werk gaan.
Zoo bepalen wij dat diegenen, die
tot ons geloof Willen overgaan,
drie maanden lang twee tot drie
uur per week godsdienstonder
richt moeten ontvangen. Alleen in
stervensgevaar mag van deze be
paling worden afgeweken. Als de
burgerlijke formaliteiten vervuld
zijn, moet het verlof om het H.
Doopsel toe te dienen aan het Ordi
nariaat worden aangevraagd. Hi te
zal ieder geval afzonderlijk be
handeld en overwogen worden.
Zonder dit onderzoek wordt geen
enkel verlof tot toediening van het
H. Doopsel aan Israëlieten toege
staan^
Maritain over de
Vereenigde Staten
Een interview bij zijn terugkeer uit de
Nieuwe Wereld
De Vereenigde Staten met hun
ontzaglijke rijkdommen en hun uit-
eenloopende bevolking mogen zich
nog steeds verheugen in de be
langstelling van de Oudé Wereld.
Deze belangstelling kqmt tot uiting
in het feit, dat nog steeds vele be
kende persoonlijkheaen uit Europa
een bezoek gaan brengen aan Amé-
rika, om eigen impressies öp te
doen.
Ook Jacques Maritain, de be
roemde wijsgeer en leeraar aan
het institut Catholique 'van Parijs
heelt de Vereenigde Statèn be
zocht, en bij zijn t erugkeer in
Frankrijk heeft eèn onzer mede
werkers hem naar zijn impressies
gevraagd.
Ik wil niet te vlug of te veel spreken over
dingen, die mij dierbaar zijn. Maar gaarne
zal ik verklaren, dat .ik zeer tevreden ben
over mijn reis, en dat ik zeer dankbaar
ben jegens mijn Amerikaansche vrienden
voor hun hartelijke ontvangst. Twee en
een halve maand ben ik aan de andere
zijde van de Oceaan geweest, en ik heb er
tal van universiteiten kunnen bezoeken.
Hoe waren, uw étappes ingedeeld?
Ik ben begonnen bij de Universiteit van
Chicago, waar ik drie weken vertoefd heb.
Vandaar ben ik gegaan naar South Bend
(Universiteit van O.L. Vrouw), waar ik
Fitz-Gerald en Waidemar Gurian terug
heb gezien.
Naast enkele kleinere reizen ben ik daar
na nog geweest bij de universiteit van
Toronto, Boston, Washington-en Virginia.
Dankbetuiging aan de Leidschê
Burgerij.
Het is mij een behoefte na afloop
van de herdenking van het. 125-
jarig bestaan van het 4e Regiment
Infanterie namens het regiment
hartelijken dank te betuigen aan
de burgerij der Gemeente Leiden
voor de door haar betoonde belang
stelling en deelneming.
Moge de goede verhouding tus
schen burgerij en het Vierde daar
door zoo mogelijk nog bevorderd,
worden.
Leiden, 13 Januari 1939.
De Luitenant-Kolonel,
Regiments-Commandant,
(w.g.) H. D. BUURMAN.
Waarover hebt U vooral conferenties ge
houden?
Ik heb over vèrschillende onderwerpen
gesproken, vooral over philosofie en poli
tiek, over de waarde van de menschèiijke
persoonlijkheid en de voorwaarden voor
een nieuwe democratie. Vooral dit laatste
onderwerp mag zich verheugen in de be
langstelling van zeer veel Amerikaansche
intellectueelen. In New York heb ik twee
maal (waarvan een keer voor de radio) ge
sproken over racisme en antisemitismé. De
verontwaardiging in de Vereenigde Staten
over de laatste excessen in het Derde Rijk
is zeer groot en duurt nog voort; deze spon
tane uiting van verontwaardiging strekt
het Amerikaansche volk tot eer.
De belangstelling voor de pnilosqfie van
St. Thomas, die zich de laatste tien jaar
onder katholieken en niet-kathoiieken ont
wikkeld heelt, is zeer groot. Op verschil
lende universiteiten 'heb ik groepjes van
verschillende jeugdige personen gevonden,
die in deze philosofie een antwoord zoeken
op de proolemen van dezen tijd. Zoo werd
ik hartelijk ontvangen in een theologisch
seminarie van de methodisten bij New
YorK, en meerdere prolessoren bestudeer
den aaar tesamen met hun deken Dr. Hough
de werken van St. Thomas. Dit is voor mij
een reden om aan te nemen, daT hier groote
dingen worden voorbereid.
Heeft het schrijven van den H. Vader
aan het Amerikaanscne Episcopaat in Oc
tober van 1938 éen groote weerklank ge
vonden onder de Amerikaansche intellectu
eelen?
Zeiterr En niet alleen onder de katho-
'lieicën.- Over het algemeen is- de Ameri-
Kaansche opinie zeer dankbaar gestemd
tegenover Pius XI voor alles wat hij ge
daan heeft voor de verdediging van het ge
loof en voor de vrijheid van de menscne-
iijke persoonlijkheid. Het prestige van den
H. Vader is in de Vereenigde Staten zeer
groot.
Welk is de Amerikaansche opinie ten op
zichte van het conflict tusschen China en
Japan?
Voor het grootste gedeelte gaat de sym
pathie der Amerikanen uit naar China.
Wie zou anders denken, als men zin heeft
voor de -vrijheid en voor de menschelijke
waardigheid, waar het Chineesche volk zoo
te lijden heeft van het Japanneesche mili
tairisme. (dat ik niet verwar met het Ja-
pansche volk) De onmacht der beschaafde
wereld tegenover de Chineesche tragedie,
evenals de onmacht tegenover de Spaansche
en Joodsche tragedie, is een.verschrikkelijke
aanklacht voor deze wereld.
En hartelijk nemen wij nu afscheid van
Jacques Maritain, die na zijn verblijf in de
Vereenigde Staten wel wat anders te doen
heeft dan journalisten te ontvangen en
vragen te -beantwoorden.