Roosevelt over den
dreigenden oorlog
Godsdienst, democratie en redelijkheid
worden aangevallen
BUITENLAND
De strijd in het
verre Oosten
Franco's offensief
DONDERDAG 5 JANUARI 1939
DE LE5CSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. II
De neutrallleltswet kan onbillijk werken
„Geen land is veilig In zl|n
vredeswil, zoolang nog
één machtige natte
een politiek van
geweld voorstaat"
President Roosevelt heeft Woensdag
tot het Congres der Ver. Staten zijn
jaarlijksche boodschap gehouden,
waarin hij tegelijkertijd aankondigde
binnen enkele dagen een speciale
boodschap tot het Congres te zullen
richten over de Amerikaansche de
fensie.
„Weliswaar, aldus zeide Roosevelt in zyn
rede is de oorlog, die de wereld in brand
dreigde te zetten, voorkomen, doch het
wordt steeds duidelijker, dat de vrede niet
verzekerd is. Overal rondom ons woeden
niet verklaarde oorlogen, militaire en eco
nomische.
Overal rondom ons groeien steeds doo-
delijker bewapeningen, militaire en econo
mische. Overal rondom ons dreigt nieuwe
agressie militaire en economische. De
stormen, die van buiten komen, bedreigen
drie instellingen, die van oudsher voor de
Amerikanen onontbeerlijk zijn geweest:
het eerste is de godsdienst, die weer de
bron is van de twee andere democratie
en internationale goede wil. In de moder
ne beschaving vullen deze drie elkaar
aan.
Waar de vrijheid van godsdienst is
aangevallen, kwam die aanval van
kanten, die tegen de democratie zijn.
Waar de democratie verdrongen is,
verdween de geest van de geloofsvrij
heid en waar de godsdienst en democra
tie verdwenen, hebben de goede wil
en de rede in internationale aangele
genheden plaats gemaakt voor heb
zucht en bruut geweld. In 'n samen
leving, die den godsdienst, de demo
cratie en de goede trouw tusschen de
naties op den achtergrond dringt, kan
geen plaats zijn voor de idealen van
den Vredesvorst. De Vereenigde Sta
ten verwerpen zulk een orde en behou
den hun oude geloof.
Er komt een tijd waarop de menschen
bereid moeten zijn, niet slechts hun haard
steden te verdedigen, doch ook de leerstel
lingen van geloof en menschelijkheid.
waarop hun kerken, hun regeeringen en
zelfs hun beschaving zijn gebaseerd. De
verdediging van den godsdienst, de demo
cratie en de goede trouw tusschen de vol
ken is alles eenzelfde strijd. Om de één te
redden, moeten wij thans bereid zijn alles
te redden.
Evenmin als andere landen kunnen wij
hebben, dat wij omringd worden door vij
anden van ons geloof en onze humaniteit.
Daarom is het gelukkig, dat wij op dit wes
telijk halfrond onder het gemeenschappè-
lyk ideaal van den democratischen regee-
ringsvorm een rijke verscheidenheid van
hulpbronnen en volken hebben, die sa
menwerken in wederzij dschen eerbied voor
een vrede. Dit halfrond, dezen vrede en
dit ideaal, zullen wij beschermen tegen
stormen, van welken kant die ook' komen.
Dit sluit niet in, dat de Amerikaansche re
publieken zich afzonderen van de volken
in andere werelddeelen. Het beteekent
riet, dat de beide Amerika's zich tegen
over de rert van de wereld stellen.
Wij houden vast aan onze historische be
reidwilligheid overleg te plegen met alle
andere landen, opdat de agressie tusschen
hen moge eindigen en de bewapeningswed
loop ophoude en de handel vernieuwd
worde.
Doch de wereld Is zoo klein gewor
den en de aanvalswapens zoo snel, dat
geen land in zijn vredeswil veilig kan
zijn, zoolang er maar één machtige na
tie is, die weigert haar grieven aan de
raadstafel te regelen. Want als een re
geering, die over een groote hoeveel
heid oorlogstuig besch'kt, beriist een
politiek van geweld wil, zijn het de
verdedigingswapens, die de eenige vei
ligheid geven.
In onze buitenlandsche betrekkingen
hebben wij uit het verleden geleerd, wat
v/ij niet moeten doen. Uit de nieuwe oor
logen hebben wij geleerd, wat wij wel moe
ter doen. Wij hebben geleerd, dat de god-
vreezende democratieën der wereld, die
houden aan de heiligheid der verdragen en
oprechtheid in haar onderhandelingen met
andere naties, niet zonder gevaar onver
schillig kunnen blijven voor internatio
nale wetteloosheid, waar dan ook.
Zij kunnen niet steeds zonder doeltref
fend protest voorbijgaan aan daden van
agressie tegen zustervolken, daden, welke
automatisch ons allen ondermijnen. Het is
duidelijk, dat zij volgens practische
vreedzame lijnen te werk moeten gaan.
Woorden mogen vergeefsch zijn, doch oor
log is niet het eenige middel om behoorlij
ken eerbied voor de meeningen van het
menschdom af te dwingen. Op zijn aller
minst Kunnen en moeten wy ieder optre
den of gebrek aan optreden vermijden, dat
een aanvaller zal aanmoedigen, helpen en
sterken.
Dit leeren wij, wanneer wij welover
wogen trachten de neutraliteit wette
lijk te regelen. Onze1 neutralists wet
ten kannen ongelijk en onbillijk wer
ken en met name steun verieenen aan
den aanvaller en dezen on'.houden aan
het slachtoffer. De zucht tot zelfbe
houd moet ons er voor waarschuwen
dat wij dit niet meer laten gebeuren,
Wy hebben nog iets geleerd de aloude
dat de kans op een aanval ontzag
lijk verkleind wordt door de zekerheid van
een altijd gereed staande defensie."
Roosevelt voegde hieraan toe, dat bin
nen enkele dagen een speciale bood'chap
tot het Congres zou worden gericht, waar
in maatregelen worden aanbevolen voor
het op peil brengen van de landsverdedi
ging.
De natie moet eensgezind zijn.
Voortgaande zeide de president, dat een
sterke eensgezinde natie vernietigd kan
worden als zij niet voorbereid is op een
p'otselingen aanval. Doch zelfs een natie,
die van zuiver militair standpunt bezien
goed bewapend en goed georganiseerd is,
kan een nederlaag lijden, als zy verzwakt
wordt door onderling gemis aan vertrou
wen en bedreigd wordt door klassenstrijd,
vooroordeelen en oneenigheid tusschen het
kapitaal en de arbeiders.
Tegenover de moeilijkheden in de we
reld moet nationale eenheid worden ge
steld. Als, zoo vervolgde de president, een
andere regeeringsvorm in zijn aanval op
d" democratie een eenheidrfront kan bie
den, moet tegenover dezen aanval een eens
gezinde democratie worden gesteld. Zulk
een democratie kan en moet in de Veree
nigde Staten bestaan. Na verklaard te heb
ben', dat het nationale programma van so
ciale en economische hervorming een
derdeel van de landsverdediging vormde,
dat even fundamenteel is als de bewape
ning, herinnerde Roorevelt aan hetgeen in
de afgeloopen 6 jaren tot stand gebracht
is. op het gebied van het behouden en
ontwikkelen der nationale hulpbronnen,
het ontwikke'en van den landbouw, het
uil den weg ruimen van arbeidsgeschilen
en het scheppen van werkgelegenheid voor
de jeugd.
De president verklaarde, dat zijn doel
was voldoende kapitaal en arbeiders aan
het werk te krijgen, om te komen tot een
totaal nationaal inkomen van minstens
R'J milliard dollar per jaar bij het bereiken
van welk bedrag een aanzienlijke vermin
dering van de werkloosheid verkregen zal
worden, terwijl de federale inkomsten vol
doende zullen zijn om op te wegen tegen
net gangbare peil van de contante uitga
ven op den grondslag van het bestaande
belastingstelsel.
„Ademen in een vrije lucht."
Roosevelt richtte zich tenslotte tegen
hen. die van ie dictatuur heil verwachten.
De dictatuur, zeide hij, brengt kosten mede,
die het Ameiikaansche volk nooit zal be
talen en deze kosten zijn onze geestelijke
v/aarde, het gezegende recht, te kunnen
zeggen wat wij willen, onze vrijheid, de
confiscatie van ons kapitaal, het in een
concentratiekamp geworpen worden, het
bang zijn om op straat te loopen en met
d° verkeerde buren, het kinderen laten
grootbrengen, niet als vrije menschen,
doch gevormd en gemaakt door machines.
Irdien het vermijden van deze kosten be
lasting op mijn inkomen of mijn eigen
bezittingen beteekent, wil ik deze belas
tingen gaarne dragen als prijs voor het in
ademen door mij en mijn kinderen van
vrije lucht in een vrij land, in een levende
er niet in een doode wereld. (Langdurig
apDlaus).
Roosevelt voegde hier nog aan toe, dat
de gebeurtenissen in de overzeesche lan
den het den Amerikaanschen volken hoe
langer hoe duidelijker maakten, dat de ge
varen, die in het land zelf dreigen, minder
te vreezen zijn dan de gevaren van buiten
af.
DE INDRUK DER REDEVOERING VAN
ROOSEVELT.
In Amerika.
De boodschap van president Roosevelt
n aakt in de meest uiteenloopande krin
gen te Washington den indruk, dat de pre
sident niet als partijman, noch als regee-
rend partijleider heeft gesproken, doch als
hoofd van de natie.
Zelfs tegenstanders van Roosevelt prij
zen den moed, waarmede de president het
conflict tusschen de totalitaire en liberale
systemen in het licht heeft gesteld, daarby
openlijk erkennend, dat de totalitaire lan
den practisch betere resultaten verkrijgen
dan de democratieën, althans tijdelijk.
Alle kringen kennen groote beteekenis
toe aan het feit, dat Roosevelt een beroep
heeft gedaan op de religieuze krachten ten
einde de verdediging der vrijheidsbeginse
len te steunen.
In Engeland.
In Engelsche diplomatieke kringen vraagt
men zich af, of de boodschap van Roose
velt een wijziging laat verwachten van de
neutraliteitswet.
De boodschap heeft een werkelijk groo-
ten indruk gemaakt. Men is van meening,
dat zij een document van groot belang
•ormt. Men merkt op, dat de redevoering
op den meest gematigden toon en in afge
wogen bewoordingen tegen de autoritaire
regimes en vooral tegen hun internationale
optreden een bijna even streng requisitoir
oprtelt als de rede van Ickes. Men is van
meening, dat de rede verder ga^t dan die.
waarin de president sedert lang reeds
trachtte de openbare meening in de Ver
eenigde Staten de onderlinge onafhanke
lijkheid aan te toonen van de naties, die
gtmeenschappelijke idealen aanhangen en
gehecht zijn aan gelijke moreele waarden
VAN BET VATIC AAN
GEEN POLITIEK TESTAMENT
VAN DEN PAUS.
Instructies aan opvolger geen gewoonte.
Naar aanleiding van het bericht omtrent
een vervroegd vertrek van den Paus naar
.Castel Gandolfo bevatte de „Daily Mail"
de mededeeling, dat dit vroege vertrek den
Paus niet onaangenaam was, daar het hem
ui de gelegenheid stelde in een rustige
omgeving te werken aan een encycliek,
welke de beginselen zou bevatten, die de
Paus aan zijn opvolger ter overweging zou
willen doorgeven. Na eenige conferenties
met kardinaal-staatssecretaris Pacelli, zou
de Paus besloten heb.ben tot het schrijven
van een encycliek, welke het standpunt zou
v\ eergeven van den Heiligen Stoel ten Aan
zien van verschillende actueele Europee-
sche kwesties. Dit document zou aan alle
bisschoppen in de geheele wereld worden
gezonden.
Het zou des Pausen bedoeling zyn over
deze punten zijn opvatting te geven in zoo-
danigen vorm, dat het als het ware een
leidraad is voor zyn opvolger, waardoor
de continuïteit in de Vaticaansche politiek
gehandhaafd blijft
Welingelichte kringen in Vaticaanstad
spreken dit bericht tegen.
Men doet overigens opmerken, dat het
niet de gewoonte is, dat een Paus zijn op
volger instructies geefl. Deze is volstrekt
meester over de leiding van de politiek
van zijn Pontificaat volgens hetgeen hij de
hoogste belangen van de Kerk acht.
DUITSCHLAND
DE STRIJD TEGEN DE KERK.
De stem des Pausen mag niet vernomen
worden.
De Osservatrre Romano" meldt, dat weer
nieuwe beperkingen aan de Duitsche Ka-
thoieke pers rijn opgelegd.
In den vervolge zal het kerkelijke tijd
schriften en bladen verboden zijn, bespre
kingen te publiceeren van publicaties of
boeken, die geen strikt religieus karak
ter dragen.
„Doch zelfs op het gebied van den gods
dienst" aldus de „Osservatore" „zijn de
Katholieke tijdschriften niet meer vrij. Het
is hun niet veroorloofd, encyclieken en
toespraken van den H. Vader te citeeren
en van de herderlijke brieven der Duitsche
bisschoppen mogen zij zelfs geen samen
vatting publiceeren.
FRANKRIJK
DALADIERS AFRIKAANSCHE REIS.
Tocht naar de woertijn.
Woensdag heeft minister-president Dala
dier zich geheel aan militaire zaken gewijd.
Tunis is van groote beteekenis voor de
bescherming van Noord-Afrikaansche kust
en Zuid-Tunis, dat een operatiebasis zou
kunnen vormen voor een aanval in den
lug, is thans beschermd door een Maginot-
linie in de woestijn, waarvan Mareth ten
Zuiden van Babes een belangrijk steunpunt
is
De troepen bij Tunis hebben alle hulp
bronnen van No'ord-Afrika achter zich. In
vredestijd beschikken Algerie en Tunis over
60 bataljons infanterie, acht regimnten spa-
bi's en 20.000 manschappen van andere wa
pens. Marokko beschikt over 29 bataljons
infanteries, vier regimenten spahi's en
7500 man van andere wapens.
In geval van oorlog zouden de Franschen
in deze gebieden het kader vormen voor
de 15 millioen inboorlingen, die in vele
gevallen een groote militaire waarde heb
ben getoond.
Minister-president Daladier heeft giste
ren een bezoek gebracht aan de garnizoe
nen in de woestijn aan de uiterste grenzen
van Frankrijk n.l. Bordj le Boeuf, Ben
Gardanne, Medenine en Marteh. Per auto
is Daladier met zijn gevolg naar Ain Tou-
ning gebracht, waar in de woestijn 25.000
man van het Fransche leger hebben ge
paradeerd. Vooral het defilg van de inland-
sche kameelruiters en van de spahi's bood
een schitterend gezicht.
Na de troepenschouw heeft Daladier den
Franschen en buitenlandschen journalisten
dank gezegd. Hij zeide tot hen: „Ik vraag
u slechts waarheidsgetrouw te zijn om het
Fransche moederland en het overzeesche
Frankrijk te doen kennen zooals zij zijn.
Gy hebt kunnen zien hoe aanhankelijk alle
bevolkingen zijn jegens Frankrijk. Dat is
een troostrijke indruk. Ik reker.de hier
wel op, maar verwachtte niet zooveel
geestdrift."
Toegejuicht door de bevolking keerde
Daladier om kwart over acht in het ge-
illumineerde Gabes terug.
Vanochtend is de minister om kwart voor
acht met zijn gevolg onder het gejuich- der
menigte en gegroet door de burgerlijke en
militaire autoriteiten uit Gabes vertrok
ken naar Sfax en Sousse.
ENGELAND
EEN AFGEWEZEN DELEGATIE.
De premier Chamberlain en Lord Hali
fax hebben geweigerd gedelegeerden te
entvangen uit 250 kieskringen, die op 7
Januari in Downingstreet een motie wilden
afgeven, waarin de regeering gevraagd
wordt bij de besprekingen met Mussolini
goed te doen uitkomen, dat vriendschap
pelijke betrekkingen met het Britsche volk
niet kunnen worden hersteld, zoolang de
Italiaansche inmenging in Spanje voortl
duurt; de toekenning van oorlogsrechten te
weigeren en alle Britsche schepen, welke
wettigen handel op Spanje dry ven, te be
schermen.
De delegatie zou geleid worden door
Lord Cecil.
In een brief aan Cecil verklaart Cham-
terlain, dat hij het nut van een dergelijk
onderhoud niet inziet na zijn verklaringen
in het Lagerhuis, waar hij de politiek der
legeering heeft uitgestippeld. Halifax, zij
nerzijds, zal de delegatie niet kunnen ont
vangen.
TSJECHO SLOWAKIJE
TIENDUIZEND JODEN MOETEN
HET LAND VERLATEN.
Niet minder dan 50.000 paspoorten
afgegeven.
Alle Tsjecboslowaaksche bladen meld
den gisteravond, dat tienduizend Joden,
emigranten en anderen, Tsjecho-Slowa-
kije zullen moeten verlaten krachtens een
beslissing der regeering, die heeft onder
handeld over vrijen toegang vuoï de Jo
den tot Zuid-Amerika.
De bladen voegen hieraan toe, dat deze
maatregel slechts de eerste etappe is op
den weg naar het elimineeren van vreem
de elementen in Tsjecho-Slowakije.
autoriteiten hebben doen weten, dat zy
sedert het Degin van het jaar 50.000 pas
poorten hebben afgegeven aan menschen,
die het land wenschten te verlaten. Dat
aantal is veel hcoger dan dat van andere
jaren.
HET NIEUWE JAPANSCHE KABINET.
Konoye minister zonder portefeuille.
Hiroenamoe heeft vandaag zijn nieuwe
kabinet bekend gemaakt. Konoye blijft
minister zonder portefeuille lid der
regeering, Arita behoudt de portefeuille
van 1>"!A"'sche zaken. De volgende
ministeries krijgen een nieuw hoofd, n.L
financiën: Isjawatari; binnenlandsche za
ken en openbare welvaart: Markies Kido;
landbouw: Masjida; justitie en verkeer;
Sjiono; handel en overzeesche gebieden!
Hatta en spoorwegen: Maeda.
Amerikaansche persstem over nieuwe
regeering.
In Amerikaansche diplomatieke kringen,
aldus meldt Havas uit Washington, wordt
dc benoeming van Hiranoema, een verte
genwoordiger van fascistische stroomin
gen, tot formator van het Japansche ka
binet beschouwd als een aanwijzing, dat
de oorlog in China zal worden voortgezet
en dat verdere territoriale veroveringen
zullen worden nagestreefd.
Dezelfde kringen zetten uiteen, dat
oeconomische sancties tegen Japan meer
dan ooit doeltreffend zouden zijn. Men
zou er niet over verrast zijn, indien voor
de toepassing van een krachtige politiek
tegen de aanvallers, door Roosevelt aan
bevolen, Grew, de ambassadeur der Ver
eenigde Staten te Tokio, naar Washington
zou worden ontboden tot het plegen, van
overleg.
DE AMERIKAANSCHE NOTA
AAN JAPAN.
Gisteren is de nieuwe Amerikaansche
nota aan Japan, welke 30 December j.l.
aan de Gaimusho werd overhandigd, te
Tokio gepubliceerd. Het is een lang docu
ment in krachtige bewoordingen vervat.
Hierin wordt verklaard, dat de Vereenig-
do Staten bereid zijn de voorstellen van
Japan inzake een wijziging van de „open
deur politiek" in China te overwegen,
mits deze voorstellen redelijk zijn.
De Amerikaansche regeering weigert te
erkennen, dat een mogendheid het recht
heeft een „nieuwe orde" te decreteeren
in een gebied, dat niet onder haar souve-
reiniteit valt.
De Amerikaansche regeering voegt hier
aan toe, dat zij niet goed zal keuren, dat
zij in haar rechten tekort wordt gedaan.
De nota is in zeer krachtige bewoordin
gen gesteld en men brengt deze in ver
band met het aftreden van Konoje.
ITALIË
JOODSCHE VLOOTOFFICIEREN
MET PENSIOEN.
In het officieele Italiaansche vlootbulle-
tin wordt medegedeeld, dat twee divisie
admiraals, één inspecteur-generaal en
één majoor-generaal dei' vlootgenie, bene
vens een twaalftal hooggeplaatste oficie-
ren, allen van Joodsche afkomst, met pen
sioen zijn gezonden. Deze officieren had
den in feite reeds verscheidene maanden
geen functie meer verricht.
POLEN
GEHEIME ZENDERS IN TESCHEN.
Twee clandestiene radiozenders, die
reeds eerder aanvallen op de Poolsche re
geering gedaan hebben, hebben hun ac
tiviteit in het aan Polen afgestane Teschen
hervat. Einde 1938 had een der omroepers
aangekondigd, dat de uitzendingen ge
schorst zouden worden in de hoop, dat de
Poolsche autoriteiten een andere houding
zouden aannemen. Gisteren verklaarde de
omroeper in het Duitsch en het Tsjechisch,
dat „de Poolsche autoriteiten de bevol
king blijven kwellen, zoodat de geheime
zenders zullen blijven omroepen". Hij
deelde verder mede, dat met ingang van
6 Januari vier soortgelijke zenders zouden
uitzenden op een lengte van 40 tot 45
meter.
KARDINAAL KAKOWSKI TER AARDE
BESTELD.
Het stoffelijk overschot van kardinaal
Kakowski, den aartsbischop van War
schau, is gisteren bijgezet in den graf
kelder van de kathedraal van St. Jan,
waar het zal rusten tot de teraardebestel
ling op het kerkhof der armen te Brodno,
CASTELDANS VEROVERD.
Bij Borjas Blancas,
De hoofdmacht van de troepen van Fran
co onder bevel van generaal Garcia Valine
heeft den opmarsch in de richting van Ar-
tesa de Segre voortgezet. Casteldans, dat
geheel door de Spaansch-Italiaansche troe
pen is bezet, ligt op ongeveer 6 K.M. ten
Westen van Borjas Blancas.
Te Burgos wordt medegedeeld, dat cle
voorhoede van het gemengde legioen bij
c"e eerste huizen van Borjas Blancas is
aangekomen.
De rechtsche troepen hebben gistermid
dag bij errassing de dorpen Artesa de
Lerida en Puigvert genomen en daarby
1100 krijgsgevangenen gemaakt. Andere
rechtsche troepen rukten op voorbij Cas
teldans en staan thans op nog geen vier
mijl afsiand van Borjas Blancas.
Bij een verrassenden aanval werden twee
bruggen over het kanaal van Urgel geno
men, waarbij hun vijf stukken geschut in
handen vielen.
De rechtsche luchtmacht heeft gisteren
drie aanvallen gedaan op Tarragona. Men
heeft reeds 30 dooden en 40 gewonden ge
teld. Gistermiddag was een derde bom
bardement uitgevoerd door 25 vliegtuigen,
d'e twee uur lang bommen neerwierpen.
Tijdens een aanval van vliegtuigen op
Barcelona zijn de Britsche schepen „Stan-
vell", „Transit" en „Neuchatel" getroffen.
Persoonlijke slachtoffers zijn hierbij niet
gevallen.
In officieele kringen te Londen heeft men
nog geen inlichtingen over de beschuldi
gingen, welke zijn ingediend tegen den
pro-consul Golding en zijn echtgenoote.
De Britsche zaakgelastigde O'Malley, die
onlangs naar Engeland is gekomen in ver
band met het incident met de tasch van
den consul te Irun, zal bij zijn terugkeei
naar Spanje, einde dezer week. een verder
onderzoek instellen.
overeenkomstig den laatstën wil van den
overledene. mm
De plechtigheid werd o.a. bijgewoond
door maarschalk Smigly Rydz als verte
genwoordiger van den president der re
publiek, de leden der regeering met mi
nister-president Skladskowski, vertegen
woordigers van het parlement en tal van
andere autoriteiten.
PALESTINA
BRANDSTICHTING.
De regeeringsgebouwen van Beotshebi
zijn vannacht in brand gestoken. Het vuui
werd gebluscht door een detachemen'
Britsche troepen. De aangerichte schadi
is aanzienlijk.
