BUITENLAND Wat Italië van Tunis verlangt De strijd in het verre Oosten Het offensief van Franco Profes! 2 eren fegen.,.. Een Amsterdamsche Pastoor en de joden DONDERDAG 29 DECEMBER 1938 DE LE1DSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 VAN HET VATICAAN DE PAUS AAN DEN ARBEID. Ontvangst van gezanten. De Romeinsche correspondent van de „Tijd" seini aan zijn blad: Ook gisteren heeft Z. H. de Paus ver schillende gezanten ontvangen, die Hem de Nieuwjaarswenschen van hun regeerin gen kwamen overbrengen. O.a. ontving de H. Vader den gezant van Engeland en den gezant van Liberia, den heer Bosman uit Oudkarspel De H. Vader ontving gisteren in audiën tie 750 jonggehuwde ppren, zes neomisten van het Engelsche College en een aantal seminaristen uit het Aartsbisdom Milaan. In Zijn toespraak tot de Engelsche pries ters memoreerde de H Vader het feit van de oprichting der Apostolische Delegatie. Dit feit verheugde den H. Vader zeer en Hij verwachtte er gelukkige gevolgen van. Het is uw taak, aldus sprak Z. H. de Paus tot de jonge priesters, aan uw edele natie den geest der romaniteit te brengen. Tegenover de seminaristen uit het Aartsbisdom Milaan gewaagde de H. Va der van de zeer verbreide en betreurens waardige tendenz, het leven heidensch te maken. Beschouwing over de conferentie van Lima. De hoofdredacteur van de „Osservatore Romano", graaf Dalla Torre, publiceerde gisteravond een beschouwing ever de re sultaten van de conferentie van Lima. De schrijver verheerlijkt den geest van men- schelijkheid, samenwerking en hoogach ting van het internationale recht, op de conferentie tot uiting gekomen. Hij meent, dat Europa hier met vrucht naar kan luisteren Immers het is Europa's eigen en oude, gezonde wfjsheid. Verder waarschuwt de „Osserv. Romano" van gisteravond tegen berichten en com mentaren in buitenlandsche kranten, die zoogenaamd uit Vaticaanstad afkomstig zijn, doch waarvoor niemand hier de ver antwoording op zich kan nemen. Als voorbeeld haalt het blad aan berichten, die de Kerstrede van den H. Vader dusda nig verminkt weergaven, dat zij een ge heel ander karakter kreeg. Vooral in de Amerikaansche bladen werd sterk de na druk gelegd op het kritische gedeelte, ter wijl het verzoenende en gematigde ge deelte of ten deele of zeer zwak werd weergegeven. Aldus werd wellicht een be paalde politiek gediend doch niet de Ka tholieke Kerk. T. o. v. Italië was het slechts de bedoe ling van den H. Vader, het land terug te brengen van de gevaarlijke wegen, die het inslaat en in het tiende jaar de conciliatie te bestendigen. ITALIË Geen wiiziging van den status quo PROTECTORAAT IS GEEN BEZIT. In een hoofdartikel van het „Giornale d'Italia", waarin opnieuw de kwestie van Tunis wordt behandeld, wordt wel is waar Frankrijk er weer van beschuldigd, dat het de desbetreffende verdragen niet is nagekomen, maar anderzijds betoogt het blad, dat de eischen van Italië niet neer komen op een wijziging van den bestaan- den toestand aan de IVüddellandsche Zee. In antwoord op het Fransche betoog, dat de Italiaansche eischen in zake Tunis zouden leiden tot een wijziging van den status quo aan de Middeliandscne Zee en bijgevolg in strijd zouden zijn met de jongste Britsch-Itaiiaanscne accoorden, die juist de onaantastbaarheid van bet Middellandsche-Zeegebied beoogen, zegt het blad, „dat die beweringen slechts ten doel hebben, bendgenooten te krijgen voor de verdediging van een moeilijke taak. De Italiaansche eischen houden geen enkele wijziging van den status quo in. In werke lijkheid ligt de kern van het conflict in het verschil tusschen de politiek van Ita lië en Frankrijk, wat de behandeling der Italianen in Tunis betreft". Het blad betoogt, dat „Frankrijk er met alle middelen naar streeft, de 130 000 Ita lianen in Tunis van hun nationaliteit te berooven en veJe tienduizenden Italianen, die gedwongen werden zich te laten natu- raliseeren, te ver-Franschen, terwijl Ita lië vastbesloten is zijn zonen tot eiken prijs te verdedigen. Italië baseert die ver dediging niet alleen op de oüde verdragen, die het met den bey van Tunis heeft geslo ten, voor de Fransche bezetting en op de belangen en rechten der aldaar wonende Italianen, maar ook cp de beginselen van het politieke regime van Tunis, dat een protectoraat is en door de mogendheden als zoodanig werd erkend. Italië erkende het recht der Fransche controle .op Tunis in den vorm van een protectoraat, doch daartegenover erkende Frankrijk de rechten der Italianen m Tu nis. Frankrijk heeft echter door zijn poli tiek jegens de Italianen in Tunis de ac coorden met Italië geschonden en boven dien streeft het er naar, het protectoraat te wijzigen in een Fransche bezitting. Het is duidelijk, aldus besluit het blad, dat dit probleem, dat van vitaal Italiaansch be lang is, de aandacht van geheel Europa verdient". Versterking der bezetting in Somaliland. Uit Marseille meldt Havas, dat met de passagiersschepen „Sphinx" van de lijn MarseilleSaigonHaiphong, en „Chan- tilly" van de lijn „MarseilleDiego Suarez Tamatave, een bataljon Senegaieesche tirailleurs is vertrokken ter versterking van de op het oogenblik in Fransch Soma liland gestationneerde strijdkrachten. Het vertrek der beide schepen werd 48 uur vertraagd om den troepen gelegenheid te geven zich in te schepen. Voorts heeft, naar Havas uit Beyroeth verneemt, een Fransche torpedoboot van het eskader in den Levant, opdracht ge kregen zich naar Djibc-eti te begeven. Deze torpedoboot zal voor het adviesschip „Di- berville" uitvaren, dat reeds naar Djiboe- ti vertrokken is, doch minder snelheid kan ontwikkelen. Britsch-Fransch contact. De tekst van het Fransche antwoord op de Italiaansche mededeeling, waarin de accoorden LavalMussolini vervallen werden verklaard, is te Londen medege deeld, teneinde Chamberlain en Halifax in staat te stellen, ei kennis van te ne men voor hun vertrek naar Rome. In afwachting van deze reis naar de Ita liaansche hoofdstad onderhouden de Brit- sche en Fransche staatslieden dagelijks langs diplomatieken weg contact met el kaar, doch er bestaat alle reden om te ge- looven, dat Chamberlain geen opdracht zal ontvangen, om de Italiaansche eischen tegenover Frankrijk te bespreken en dat hij, indien deze kwestie te Rome wordt opgeworpen, eenvoudigweg zal constatee- ren, dat hij niet bevoegd is, om haar te behandelen. De Fransche nota beperkt zich, naar men meent, tot een weerlegging van de argumenten, waarmede Rome de accoor den van Januari 1935 ongeldig verklaart, zonder eenig voorstel te doen tot een her vatting van de onderhandelingen. RUSLAND TWEEMAAL „GEZUIVERD". „Vijanden des Volks" onder de Russische sportvliegers. Een onderdeel van de Russische lucht macht wordt voor den tweeden keer bin nen twee jaar gezuiverd, zoo verneemt de „Daily Telegraph" uit Moskou. In de centrale Sovjet-Russische lucht vaartclub zijn „vijanden des volks" ont dekt; deze organisatie is een der belang rijkste afdeelingen van de liga voor af weer tegen vliegtuig- en chemische aan vallen, die reeds in 1937 na de terecht stelling van haar voorzitter, generaal El- demann, grondig „gezuiverd" is. Beloessof, de leider van de geheele luchtvaartclub, heeft, naar beweerd wordt, „opdrachten van den vijand" uitgevoerd; hij zou na een oefeningsperiode van twee maanden in plaats van na een jaar reeds vliegbewijzen afgegeven hebben. Bubnof het hoofd van de afdeeling sportvliegtuigen, wordt rechtstreeks ver- antwoordelijk geacht voor de toeneming i der vliegongelukken in het afgeloopen jaar. Hoofdinspecteur Panisjef wordt er van beschuldigd de corzaken der ongelukken verborgen te hebben; hem wordt ook de onvoldoende opleiding der vliegers ten laste gelegd. Naar men zegt, hebben ten gevolge van dit alles de lestoestellen te Moskou, Le ningrad en elders dringende behoefte aan uitgebreide herstellingen, maar de werk plaatsen zouden in verval zijn. Ten slotte wordt Voronets, het hoofd van de afdeeling voorraden, beticht op groote schaal vliegtuigbenzine verspild te hebben, volgens de aanklacht zou hij toe staan. dat deze allerwegen voor het ver voer over den weg gebruikt wordt. In het algemeen worden ook beschuldi gingen van dronkenschap geuit. JAPAN HET VISSCHERÏJVERDRAG MET RUSLAND. Onderhandelingen worden hervat. Naar gisteravond vanwege het Japan- sche ministerie van buitenlandsche zaken werd medegedeeld, is tijdens het onder houd dat de Japansche ambassadeur Togo op 26 dezer met Litwinof heeft gehad, overeengekomen, dat de onderhandelin gen over een visscherij-overeenkomst be gin van het volgend jaar zullen worden hervat. RtiRenlandsctie BerfotuteD TREINBOTSING IN ROEMENIë EISCHTE 105 DOODEN. Het aantal personen, dat ten gevolge van de treinbotsing bij Reni op Kerstmis om het leven kwam, is tot 105 gestegen, daar twaalf gewonden in de ziekenhuizen gestorven zijn. Koning Carol heeft betuigingen van deelneming ontvangen van den koning van Engeland, den president van Frank rijk en den rijksbestuurder van Hongarije. JONG POOLONDERZOEKER OMGEKOMEN. Een Eskimo heeft het bericht gebracht, dat de jeugdige Britsche poolreiziger Rey nold Bray in September van dit jaar is verdronken op 200 mijl binnen den pool cirkel. De metgezel van Bray, Patrick Baird, een neef van lord Stonehaven, is aan een gelijk lot ontsnapt, toen de boot van beide poolreizigers in het Foxkanaal bij Igloolik. 800 mijl ten Noorden van Churchill, door het ijs werd vernield. DE TEMPERATUUR IN HET NOORDPOOLGEBIED. Het werd er de laatste 20 jaar warmer dan vroeger. Profesor L. Berg uit Leningrad heeft interessante gegevens verzameld over de temperatuur in het Noordpoolgebied. Hij heeft kunnen vaststellen, dat de zuidelijke grens van het Poolijs de laatste twintig ja ren belangrijk noordwaarts is verplaatst, dat de luchttemperatuur gestegen is en dat in het hooge Noorden warmwatervis- schen leven. Reeds in 1921 heeft Knipowitsj er op ge wezen, dat de temperatuur van het water in de Barendszee sedert het begin van deze eeuw aanmerkelijk gestegen is. Sov jet Russische ijsbrekers volbrachten toch ten in de Noordelijke IJszee, welke men voordien voor onuitvoerbaar had gehou den. Zoo voer de „Sadko" van de Noorde lijke punt van Nova Zembla door ijsvrij water tot de Noordpunt van Nordland en vandaar, weer door ijsvrij water, tot 82.42 graden Noorderbreedte. De rivieren in het Noorden gaan thans vroeger open en vriezen later dicht dan twintig jaar geleden. Ook de vogels rich ten zich vroeg in en de bloeitijd der plan ten begint vroeger dan ooit tevoren is waargenomen Een honderd jaar geleden moest men bij de inrichting van bronnen in het stad je Ms?en den ijslaag weghakken. In 1933 echter was in Mesen geen ijs meer te bekennen. De ijslaag eindigde toen al veertien K.M. ten Noorden van het stadje. Langs de kust van Groenland en in het Oosten in de Karische Zee, worden vis- schen en dieren aangetroffen, die het niet zonder warm water kunnen stellen. Zalm werd vroeger nooit ten Oosten van de Barendszee aangetroffen. Onlangs trof men echter ook in de Karische Zee zalm. kabeljauw, en haringen aan. Ten Oosten van het schiereiland Kanin leeft de phocaena, een soort dolfijn, doch in 1933 zijn deze dieren ook ten Noorden van Taimyr waargenomen. VREDESONDERHANDELINGEN? De voorwaarden van Konoje zijn onaan vaardbaar Ondanks alle tegenspraken schijnen er toch vredesonderhandelingen te worden ge voerd tusschen de Japanners en de Chi- neezen. Deze geruchten winnen aan waarschijn lijkheid door de publicatie van vredes voorstellen door den Japanschen prins Konoje en door het uitstellen van krijgs verrichtingen in China. Tsjang Kai Sjek wijst de vredesvoorstel len van Konojt van de hand. Hij wijst erop. dat de voorwaarden van Konoje sti enger zijn dan die, welke China vóór het uitbre ken der vijandelijkheden waren voorgelegd en hij voegt hieraan toe: Als de vroegue voorwaarden reeds voor China onaanvaard baar waren, hoe kan het land dan na acht tien maanden van vechten en lijden de thans gestelde eischen inwilligen? Waarvoor hebben wy gestreden?" Er wordt op gewezen, dat China geen voorwaarden kan aanvaarden, die een schending beteekenen van zijn territoriale of administratieve integriteit, noch die welke in strijd zijn met het Volkenbonds pact of het Negenmogendhedenverdrag. De economische mobilisatie in Japan Te Tokio heeft de raad, belast met de toepassing der wet op de nationale mobi lisatie, verscheidene keizerlijke decreten goedgekeurd inzake de mobilisatie van eco nomische hulpbronnen in Japan, de controle op salarissen, loonen en den werktijd, de beperking van dividenden van onderne mingen en de requisitie van fabrieken, welke voorwerpen voor dagelijk gebruik vervaardigen, werkplaatsen voor reparaties terreinen en schepen. Deze economische mobilisatie wordt ge motiveerd met de totstandbrenging van een nieuwe orde in Oost-Azië. Drie-en-zeventigduizend Boedhistische tempels in geheel Japan hebben besloten hun bronswerk, kandelaars, vazen en wie rookvaten, ter beschikking van het mini sterie van oorlog en dat van marine te stellen om er munitie van te laten ver vaardigen. De Japansche minister van financiën hetft de volledige bijzonderheden verstrekt over de gewonen begrooting 1939/40 welke in totaal 3.694.666.976 yen bedraagt, het geen 180.145.561 yen meer is dan de be grooting van het loopende jaar. De nieuwe begrooting is opgesteld met de bedoeling alle maatregelen te versterken ter voort zetting van de krijgsverrichtingen in Chir.a en tevenn op andere gebieden een strenge zuinigheid te betrachten. In het bijzonder zal gestreefd worden naar een uitbreiding der productiecapaciteit van de industrie. HET GROOTSTE, DAT OOIT WERD INGEZET Volgens te Londen ontvangen berichten Is het offensief van Franco aan het Ebro- front het grootste, dat hij ooit heeft inge zet. De omvang van de manoeuvres, waar van de voorbereiding eenige maanden heeft gevergd, is een der redenen van de schijn bare vertraging in het ontketenen van het offensief. In berichten van welingelichte zijde wordt het totaal der nationalistische troe pen thans gesteld cp 800.000 man, die een front moeten dekken ter lengte van 800 K.M. De troepen, die aan het Ebro-front aanvallen, zijn, naar men gelooft, minstens Pater Agostino Gemelli, eens ongslcovig sn socialistisch medicus, thans nederig Franciscaan, raakt ook in onze streken al gemeen bekend. Hij is immers de bijzon dere vriend van Z. H. den Paus en werd bij de laatste inzinking van den Heiligen Va der wederom onmiddellijk naar het ziek bed geroepen. Met steun van den Paus stichtte hij de Katholieke Universiteit te Milaan, waarvan hij de rector magnificus is. En toen Z. H. een pauselijke academie van wetenschappen oprichtte, waartoe de zeventig grootste geleerden der wereld zou den behooren, verbaasde men zich geens zins, dal de Heilige Vader juist pater Ge melli tot voorzitter benoemde, want deze geleerde heeft reeds een heele reeks zeer wetenschappelijke werken in het licht ge geven. Een van zijn schitterendste werken van theologisch-wijsgeerig-historischen aard is wel II Francsscanesimo, een loflied op de deugden en het apostolaat van St. Francis- cus en zijn talrijke volgelingen gedurende zeven eeuwen Verschenen in 1932, moest het boek reeds meermalen herdrukt wor den en is het in meer dan tien talen, zelfs in het Japansch, overgezet. Binnen tw°e of drie weken zal nu ook een Nederlandsche vertaling van ver over de 500 bladzijden uitkomen. Wij hebben ze gelezen en dee- len hier om de hooge actualiteit mee, wat P. Gemelli verhaalt over de wederzijdsche liefde van den Amsterdamschen pastoor Burgmeier en de Joden. Een Hollanósche Franciscaan naar het hart van den Serafijnschen Vader was pa ter Jacobus Burgmeier. Evenals St. Fran- ciscus beminde hij alle menschen zonder onderscheid, vooral de armen en de Jo den. Moesten wij ons niet beperken, wij zou den een hoofdstuk inlasschen, getiteld: „Een vriend en weldoener der Joden". Bij na dertig jaar is hij pastoor geweest van de Franciscanenkerk, die in de Amsterdam sche Jodenbuurt staat en algemeen de Mo- zes wordt genoemd. Hij kende er alle Jo den en was in een hunner gezinnen een kindje geboren of lag iemand op sterven, men kwam den goeden „vajer" waarschu wen, die dadelijk meeging om geluk te wenschen of te 'troosten en tevens, zoo er armoede heerschte, een gift achter te la ten. Heden nog leeft zijn naam in dankbare herinnering bii de bewoners van het Am sterdamsche Gnstto voort. Toen immers de Israëlitische vereeniging Thouro Our in 1930 een gedenkboek wilde uitgeven, stond het bij het bestuur vast, dat een waardee- rend artikel over vajer Burgmeier niet in dit boek mocht ontbreken. Hij was tegen woordig bij jubileums van synagoge en Joodsche instellingen van liefdadigheid, had zitting in comité's van feestvierende vereenigingen, verscheen op de feesten der Joden, in één woord, hij was een der hun nen, daar alle' menschen voor hem den zelfden God tot Vader hadden en voor het eeuwig geluk geschapen waren. Dat de Jo den hem liefhadden, hebben zij vooral be wezen bij gelegenheid van zijn gouden feest als Franciscaan, dat tevens zijn zilveren pastoorsjubileum was. Toen wapperde de vlag van elk huis in de Jodenbuurt, waren de winkels versierd e*» hadden de Joden zyn pastorie met groen en bloemen behan gen. Een Joodsche feestcornmisise onder leiding van mr. E. van Raalte, commissaris van politie, bood hem een prachtig feest geschenk aan, waarbij deze oorkonde ge voegd was: SOUVENIR. Den Zeereerwaarde Heer Jacobus Joannes Burgmeier ter gelegenheid van zijn Gouden Priesterfeest aangeboden door zijn Israëlietische Medeburgers als een bewijs van hoogachting en waardeering van zijne vriendschappelijke en mensch lievende nandelingen. De Commissie. Mr. Ed. W. VAN RAALTE. Philip EIte, M. Vas Dias, S. K. van Raap, E. Kleerekocper, J. E. Zomerplaag, M. E. Zomerplaag, J. Elzas, M. Adelaar, B. Em- mering. Ook de kleine luiden huldigden den ju bilaris om zijn „liefde tot de Hebreeuwen", vooral op den avond van acht October 1891, toen het Waterlooplein, waar zich kerk en 200.000 man sterk en hiertoe behooren vol gens niet-officieele doch betrouwbare be richten ongeveer 25.000 man Italiaansche troepen, d.w.z. vrijwel alle Italiaansche landstrijdkrachten in Spanje. Te Londen is men van oordeel, dat tegen den tyd van Chamberlain's bezoek aan Rome de situaüe in zooverre duidelijker zal zijn, dat men dan zal kunnen zeggen of het nieuwe offensief tot een belangrijke terreinwinst dan wel tot een nieuw tijd perk van inactiviteit leidt. De vorderingen De opmarsch van de nationalistische troe pen aan het front van Catalonië duurt voort. In het Noorden zijn Sierra Masia en de dorpen Clua, Valderiet Casorla en Boada Argentera bezet terwijl in het Zuiden Gra- nadella vrijwel gïheel is omsingeld. Talrijke krijgsgevangenen zijn gemaakt en veel materiaal is den troepen van Franco in handen gevallen. pastorie bevinden, electrisch verlicht was en vier Joodsche liedertafels, samen onge veer twee honderd zangers tellend, hem een schitterende serenade brachten in de open lucht van het zoogenaamde „Protes- tantsche Holland". Onbeschrijfelijk moet de geestdrift ge weest zijn, schrijft een zijner opvolgers, toen de jubilaris, vergezeld van Mgr. Botteman- ne, Bisschop van H.'.arlem, op uitnocdiging der feestcommissie langs de duizende toe schouwers wandelde; de lucht daverde van juichkreten als: Leve de- pastoor, leve de bisschop, leve de hoogepriestsr. Aldus had een Franciscaan, die het god delijk gebed van de naastenliefde steeds nakwam, de liefde der Joden gewonnen. Dat hij een ware menschenvriend en een voorbeeldige kloosterling was, blijkt boven dien hieruit, dat de Nederlandsche regee ring hem tot ridder in de orde van Oran je Nassau benoemde en het kapittel hem voorname ambten opdroeg; zoo was hij driemaal definitor en eens custos zijner op levende provincie. Hij overleed te Amsterdam op 13 Mei 1895, waarna hst „Onafhankelijk Israëlie tische Orgaan" zulk een prachtig artikel vol waardeering aan hem wijdde, dat wij er hier een gedeelte uit overnemen. Wij lezen: „Een braaf man, een godvruchtig mensch en inderdaad een der beste burgers van Amsterdam is ons door den dood ont rukt.... Bijna 29 jaren was hij daar de vriend, de engel zijner Joodsche omge ving, het welsprekendste beeld, de on wraakbaarste getuige dus van de waarheid, welke slechts door dwepers of God- en menschenbedriegers verkracht wordt: dat oprechte vroomheid verdraagzaamheid te genover andersdenkenden niet uitsluit. „En in dat licht treedt het beeld van den braven overleden Christelijken geestelijke in het schitterendste licht te voorschijn. Niet alleen voor zijn parochianen heeft hij als een dienaar des vredes bijna 29 ja ren achtereen rusteloos gearbeid, maar ook voor zoovele Israëlieten, die hij met raad en daad bijstond: zoo dikwijls zij zijn hulp, zijn menschlievendheid inriepen, was hij een beschermengel en trooster in lijden, den arme een helper, den wees een steun. Hij strekte zijn geloof tot eer en bedacht zich geen oogenblik, wanneer men zijn bij stand in het belang van verdrukten en ver volgden inriep, tot welken godsdienst de zen ook mochten behooren. Zoo maakte de overledene, toen de groote verdrijving der Israëlieten uit Rusland plaats had, gaarne deel uit van de commissie, welke zich des tijds gevormd had om die arme en verlaten Israëlieten te steunen en verheugde zich over de giften, door Roomsch Katholieken voor die vervolgden bij hem ingekomen. Toen voor eenige jaren de diamantbewer kers alhier in nood verkeerden, was pas toor Burgmeier weder terstond bereid hulp te verleenen en toe te treden tot een co mité voor hulpverschaffing. En zoo werk te hij steeds voort tot het verzachten van het lijden zijner medemenschen van welke ge^ofsbeliidenis ook". Aldus schreven Joden over een Francis caan. Op pater Burgmeier mag dan ook het woord van de H. Schrift toegepast worden: „Bij God en de menschen bemind, blijft zijn nagedachtenis in zegening." En wij voe gen er bij: Niet het minst bij de Joden. VAN DEURNE. „Maasbode". Het Katholiek Comité van Actie „Voor God" schrijft ons t Wij moeten protesteeren tegen wa' zich tegen ons keert. Maar wie protesteert tégen het kwade, loopt gevaar de daad vóór het goede te vergeten. De duivel is runder bang voor een grooten mond, dan voor de s^'lle daad. Siechts hij die zelf het goede doet heeft recht van spreken, wanneer hij anderen verwijt, dat zij het gcede nr laten en het kwade doen. Minstens fesamen met het protest tegen... gaat de daad vóór God, vóór de Kerk. Zoo niet, dan is het een loos alarm.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 6