dagen Historie
Nederland in den greep
van Koning Winter
Twee monteurs in
autogarage te
A'dam omgekomen
Voor onze Lezers!
WIENER SANGERKNABEN
Gebrek op Urk doet zich gevoelen
Scheepsongeluk-
ken op de Wester-
schelde
ZATERDAG 24 DECEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
ER IS GEEN VREDE OP AARDE. HEEFT CHAMBER
LAIN HET BIJ HET RECHTE EIND? TOENEMENDE
SPANNING TUSSCHEN AMERIKA EN DUITSCHLAND.
DE ECONOMIE VAN HET DERDE RUK. VERAAD IN
FRANCO'S GELEDEREN.
Vrede op aarde. De laatste jaren
plegen wij sarcastisch te lachen, wanneer
wij by het naderen van het Kerstfeest den
ken aan den vrede-boodschap, dien het
kleine Kerstkindje kwam brengen. Het is
koud genoeg en er liggen massa's sneeuw,
zoodat het wat dat betreft niet aan Kerst
stemming behoeft te ontbreken. Maar dat
is een uiterlijke Kerststemming, de ware
stemming moet van binnen zitten. En die
ware stemming, die gebaseerd moet zijn
op de echt-christelijke gedachte, dat wij al
len door Hem, die in den Kerstnacht werd
geboren, tot broeders zijn gemaakt, die
ware stemming ontbreekt ten eenenmale.
Er dat komt, omdat de wereld zoo vaak
vergeet, dat de Engelen in den Kerstnacht
niet alleen „Vrede op aarde" zongen, maar
eraan toevoegden: „voor de menschen van
goeden wil".
Het ls over dien „goeden wil", dat
Chamberlain dezer dagen heeft gesproken.
Dat was in het Engelsche Lagerhuis.
Voor de zooveelste maal werden er door
de oppositie harde woorden geslingerd
naar zijn hoofd, omdat hij een vredelie
vende politiek voert tegenover de dicta-
tuur-staten.
Daartegenover heeft Chamberlain op
nieuw en met klem betoogd, dat hij de
vreeselijke verantwoording van een oor
log niet op zijn schouders wilde nemen,
tenzij zij hem door de krankzinnigheid
van anderen opgedrongen werd.
Maar hij heeft eraan toegevoegd, dat er
nu ook wel eens een teeken van toenade
ring van de andere zijde mocht komen.
Woordelijk zeide hij: „Ik wacht nog op
een teeken van hen, die voor het Duitsche
volk spreken, dat zij dezen wensch deelen,
en dat zij bereid zijn hun bijdrage te le
Veren voor den vrede, die hen zelf even
zeer zou helpen als ons". In deze woorden
ligt de diepe teleurstelling van Chamber
lain, dat hij drie maanden na München,
nog steeds geen teeken uit Berlijn heeft
ontvangen.
Het spoor b ij ster. Bij dat zelfde
Lagerhuisdebat is overigens wel duidelijk
gebleken, hoezeer men in Engeland het
spoor bijster is. Chamberlain schijnt ze
ker te zijn van zijn zaak, want hij houdt
vol, met een geduldige en taaie vasthou
dendheid. Maar de oppositie tegen zijn po
litiek is groot en fundamenteel.
Tot aan den Italiaansch-Abessinischen
oorlog heeft de met den Volkenbond ver
bonden buitenlandsche politiek der elkaar
opvolgende Engelsche regeeringen den
eenparigen steun ondervonden van alle
Engelsche politieke partijen. Sedertdien
heeft zich een, sedert het accoord van
München voortdurend breeder wordend
schisma geopenbaard. Dit schisma komt
niet voort uit verschil van meening over
de behandeling van een voor Engeland on
aangenaam of pijnlijk incident, maar uit
principieel verschil van inzicht wat be
treft de doelstellingen van de Engelsche
buitenlandsche politiek. Het is geen klei
nigheid, schrijft het „Hlbd.", en in de par
lementaire georuiken van Engeland nau
welijks bekend, dat, zooals deze week is
geschied, leiders der oppositiepartijen,
Dalton, Sinclair en Lloyd George, openlijk
verklaren, dat de premier van het Britsche
Rijk niet opgewassen is tegen de ma
noeuvres van zijn dictatoriale tegenspelers
en hun spel niet doorziet.
Chamberlains tegenstanders koesteren
nog steeds de gedachte, dat als hij te
Berchtesgaden, te Godesberg of te Mün
chen maar met de vuist op tafel had ge
slagen, Hitier zou zijn gecapituleerd en
zijn gemobiliseerde troepen last zou heb
ben gegeven, rustig naar hun haardsteden
terug te keeren. Chamberlain zelf was er
heilig van overtuigd, dat Hitier, tenzij hij
spoedig inwilliging van zijn eischen ver
kreeg, niet geschroomd zou hebben, een
oorlog over Europa te doen losbarsten, en
aangezien Chamberlain Engeland en
Europa een dergelijke catastrofe wilde be
sparen, heeft hij toegegeven en tegelijker
tijd een nieuwen weg ingeslagen: toekom
stig overleg, dat in staat zou zijn nieuwe
gevaren voor explosies in Europa in de
kiem te smoren.
Of dat lukken zal?
A m e r i k aD uitsehland. Tege
lijkertij d, dat Chamberlain woorden sprak
van verzoening, uitte een Amerikaansche
minister, Ickes, in een zeer felle taal zijn
verontwaardiging over de schandelijke Jo
denvervolging in Duitschland. Hij sprak
van de „berooving en mishandeling van
ongelukkigen door een razenden dicta
tor".
Zulke woorden waren fel, en nog strie-
mender moesten zij gevoeld worden, nu zij
kwamen uit den mond van een lid der
Amerikaansche regeering.
De Duitsche regeering heeft daarop
haar zaakgelastigde te Washington op
dracht gegeven, daartegen te protesteeren
en te eischen, dat de Amerikaansche re
geering haar verontschuldigingen zou
aanbieden. De Amerikaansche regeering
heeft dat geweigerd en verklaard, dat het
meerendeel van het Amerikaansche volk
precies hetzelfde denkt als Ickes gezegd
heeft. Deze weigering, in dergelijke
krachtige bewoordingen, is een klap, die
raak is.
De gespannen verhouding, die onlangs
geaccentueerd is door de terugroeping van
de beide ambassadeurs, zal er door deze
affaire niet beter op worden.
Wij hebben reeds eerder geconstateerd,
dat Duitschland er door zijn politiek wer
kelijk volkomen in geslaagd is, Amerika
totaal van zich te vervreemden. Amerika
is economisch de machtigste staat ter we
reld en een conflict met zoo'n land kan
alleen een eveneens economisch sterk
staande staat riskeeren.
Economie. Het is bekend, dat de
economie de zwakste zijde is van Duitsch
land.
Vooral tegen den winter plegen er aller
lei beschouwingen los te komen over den
critieken economischen toestand. Zoo
schrijft het „Hbld.":
Het economische leven van het Derde
Rijk maakt klaarblijkelijk een nieuwe,
zware crisis door.
Wat men reeds reden had om te ver
moeden, is thans wel helder als de dag:
de enorme plannen van allerlei aard, die
de leiders der autarkie hebben ontworpen,
gaan de economische, financieele en ar
beidscapaciteit van het Duitsche volk ver
re te boven. Men neemt in toenemende
mate soortgelijke spanningen waar, als
welke men in Rusland kon constateeren
sedert het lanceeren in 1929 van het eer
ste vijfjarenplan, dat eveneens de bedoe
ling had het bolsjewistische Rusland van
het kapitalistische buitenland onafhanke
lijk te maken. Het Derde Rijk is bij Rus
land in één opzicht in het voordeel: .het
beschikt over groot organisatorisch talent
en over een goed technisch apparaat; het
is bij Rusland in een belangrijk opzicht
.sterk in het nadeel, wat betreft zijn na
tuurlijke rijkdommen.
De leiders van beide landen beroemen
er zich op, dat zij aan de werkloosheid een
einde hebben gemaakt en dat de industrie
toenemende behoefte heeft aan arbeids
krachten. In beide landen echter is de
productie van waren peperduur: in Rus
land, omdat het te snel gegroeide produc
tie-apparaat ook nu nog het slachtoffer is
van millioenen ongeschoolde arbeiders, in
Duitschland, omdat vervaardiging van
synthetische producten in voldoende hoe
veelheden twee- of driemaal zooveel ar
beidskrachten eischt als in normale om
standigheden. Het Derde Rijk verkeert
thans, naar het" schijnt, in een noodpositie,
die slechts kan verklaren, waarom het de
Duitsche en Oostenrijksche dienstmeisjes
uit het buitenland terugroept, ten einde
haar willekeurig in de industrie te werk
te stellen.
Met de methode der autarkie komt het
Derde Rijk er niet, tenzij dit ook de be
schikking houdt over voldoende devie
zen, ter dekking van de strikt-noodigen
import. De Duitsche handelsbalans is in
het afgeloopen jaar passief geworden: in
de eerste elf maanden van 1937 gaf zij een
uitvoeroverschot te zien van 422 millioen
mark, in de overeenkomstige periode van
1938 een invoeroverschot van 205 millioen.
Het economische leven van het Derde
Rijk bevindt zich blijkbaar op een hel
lend vlak. Het militaire apparaat wordt
weliswaar voortdurend grooter en machti
ger, maar de innerlijke volkskracht, die
berust op een zeker welvaartspeil, wordt
voortdurend verder ondermijnd. Men
vraagt zich af, of de drastische maatrege
len, waartoe Hitier zijn toevlucht heeft ge
nomen, welke het Derde Rijk hoe langer
hoe meer in een dwangpositie brengen en
die de saneering van Europa tegenhou
den, het Derde Rijk niet juist verder af
leiden van het doel, dat hij nastreeft. Of
GEMENGDE BERICHTEN
Twee slachtoffers.
Hedennacht zijn twee chauffeurs-
monteur, in dienst van de autogarage
„Favoriet" te Amsterdam, eigenaar de
heer van Wijnbergen, gelegen in de
van Ostadestraat te Amsterdam, tij
dens het verrichten van werkzaamhe
den aan een auto in die garage om het
leven gekomen. Het stoffelijk overschot
van de slachtoffers is door den G.G.
Dienst naar het Wilhelminagasthuis
overgebracht.
Omtrent het verloop van dit ernstig on
geval vernamen wij het volgende:
Het zal omstreeks half een geweest zijn,
toen een chauffeur van de „Favoriet" na
een rit terugkeerde. Het viel den man op,
dat er in de garage op dat oogenblik geen
licht brandde Hij opende daarop de deur
en ging naar binnen, waar een zware lucht
van benzinedampen en verbrande olie hem
tegemoet kwam. Midden in de garage stond
een auto waarvan de koplichten brandde.
Vóór deze auto was een looplamp op stan
daard opgesteld, die evenwel niet brandde.
De chauffeur probeerde het electrische
licht in de garage te ontsteken, doch dit
weigerde, vermoedelijk door de stoppen
waren doorgeslagen. Hem wachtte even
wel een nog ernstiger ontdekking. Twee
van zijn collega's de 32-jarige chauffeur
monteur K. J. en de 30-jarige chauffeur
monteur M. G., die bezig geweest waren
deze auto te repareeren, lagen bewusteloos
en gaven geen teekenen van leven. Een
hunner lag bij de looplamp vóór den wa
gen, de andere op een treeplank. De ver
schrikte chauffeur riep aanstonds om hulp
en men bracht de slachtofferes naar buiten,
terwijl men onverwijld den geneeskundi
gen dienst opbelde. Spoedig verscheen de
auto met dx. Jacobs, die onmiddellijk met
behulp van zuurstofapparaten trachtte de
levensgeesten op te wekken, evenwel te
vergeefs.
Tot op dit oogenblik is de juiste oor
zaak van dit doodelijk ongeval nog niet
bekend. Vermoedelijk zijn de slachtoffers
door de benzine- en oliedampen bedwelmd
geraakt, maar het is niet uitgesloten, dat
ook de looplamp hier een rol heeft ge
speeld en zij door den electrischen stroom
om het leven zijn gekomen. Beide mannen
waren gehuwd.
KOLENDAMPVERGIFTIGING OP HET
STATION TE WADENOYEN.
Nog goed afgeloopen.
Gisterennacht heeft zich op het station
te Wadenoyen een geval van kolendamp
vergiftiging- v-oorgedaan, waarbij twee per
sonen bewusteloos geraakten, doch dat
tenslotte door het optreden van een sta
tionsbeambte te Tiel nog goed is afge
loopen.
De beambte van het station te Tiel be
merkte omstreeks half vier dat hij geen
verbinding kon krijgen met het station
Wadenoyen, hij hoorde een zwak gekreun
door de telefoon.
Door tusschenkomst van de Tielsche
politie liet hij de politie te Wadenoyen
waarschuwen. Deze stelde onmiddellijk een
onderzoek in.
Het bleek, dat de beambte W. en diens
vrouw in hun woning door kolendamp ver
giftigd waren. Een geneesheer heeft het
echtpaar spoedig tot bewustzijn gebracht.
Dp dienst op dit spoor weg-traject heeft in
verband met deze kolendamp-vergiftiging
geen vertraging ondervonden.
De oorzaak is nog niet bekend.
hij het paard niet achter den wagen spant
in plaats van er voor.
Spanje. In Spanje ligt de strijd
reeds geruim en tyd stiL
Als voornaamste reden voor de staking
der vijandelijkheden in Spanje ziet de
„Times" dat hetgeen aan geen twijfel
onderhevig is een of meer rechtsche
officieren op het laatste oogenblik de
plannen voor het nieuwe offensief aan de
republikeinen hebben uitgeleverd. Het
blad maakt voorts melding van berichten
over muiterij in de rechtsche gelederen en
zegt dan: „Die berichten, welke officieel
zijn tegengesproken, zijn zonder twijfel
overdreven, maar niet geheel ongegrond.
Men moet er ongetwijfeld den oorsprong
in zien van politieke geschillen, welke tot
het leger zijn doorgedrongen. In beide
kampen bestaat stellig een partij, die naar
verzoening streeft, maar generaal Franco
heeft positief stelling genomen tegen elke
oplossing, welke niet zijn overwinning in
houdt". Hierin ziet de „Times" de oorzaak
voor de grooter hardnekkigheid der repu
blikeinen om te strijden tegen „opvattin
gen, welke strijdig zijn met het Spaansche
karakter". Bet voornemen, aldus het blad,
om van Spanje een streng totalitairen
staat te maken, kan het verzet slechts
aanmoedigen en den oorlog doen verlen
gen, totdat het land totaal is uitgeput.
Hoewel de strijd dus stil ligt, is er van
een Kerstvrede geen sprake.
Vrijdag 30 Dec. 8.15 u. BUITENGEWONE KERSTVOORSTELLING
in Stadsgehoorzaal, door de veel geliefde 8-12 jarige
Geheel nieuw programma, o.a.: Kerstliederen (Stille Nacht), Opera - Walsen eto.
Onze lezers worden in de gelegenheid gesteld deze voorstelling tegen zeer geredu
ceerde prijzen bij te wonen. Tegen inlevering van deze annonce en door bijbetaling
van F 0.75 ot F. I.— per plaats (r.i.) heeft men respectievelijk recht bij de rangen
van F. 1 50 of F. 2 50. Plaatsbespreking vanaf Maandag 26 Dec, 113 uur aan
de Gehoorzaal. - Goed voor 2 plaatsen. 3559
Vertraging bij de Spoor
wegen doet ook bl| de post
vertraging ontstaan.
Het hoofdbestuur der P. T. T. deelt me
de, dat tengevolge vai de treinvertragin-
gen bij de spoorwegen ook het postvervoer
zooverre eenige vertraging kan onder
vinden, dat door het missen van aansluitin
gen de mogelijkheid bestaat dat poststuk
ken een of twee bestellingen later worden
bezorgd.
In verband met de aan het einde van de
week veelvuldig verschijnende periodieke
bladen moet er rekening mede worden ge
houden, dat deze wellicht niet overal des
Zaterdags zullen kunnen worden besteld.
Echter zal overal in het land op den
Tweeden Kerstdag een bestelling plaats
vinden, waardoor eventueel ongerief in dit
opzicht zooveel mogelijk wordt weggeno
men.
TORPEDOBOOT KON AMELAND NIET
BEREIKEN.
De torpedoboot, die Vrijdagmorgen met
ongeveer veertig passagiers en een ton post
uit Den Helder naar Ameland is vertrok
ken, is gistermiddag te ongeveer twee uur
tot op ongeveer 150 meter van de Ame-
landsche kust genaderd, doch kon door den
geweldigen ijsgang geen communicatie krij
gen.
Een sloep kon het vaartuig niet benade
ren.
De torpedoboot bleef hedennacht in de
nabijheid van het eiland kruisen en zou
hedenochtend een tweede poging onderne
men, wanneer volgens deskundigen de lan
dingsplaats in het Amelandergat, ten Z.W.
van Ameland, hoogstwaarschijnlijk geheel
ijsvrij zal zijn.
Er is ten Noordwesten op het strand van
Ameland een zeer goed landingsterrein.
Toen eergisteren bekend werd, dat de
oorlogsbodem zou komen, zijn o.a. door
winkeliers, bakkers en de beide zuivelfa
brieken vrij omvangrijke bestellingen ge
daan, met het gevolg, dat een groot aan
tal vrachtauto's aan de haven te Nieuwe-
diep verscheen. Aangezien evenwel slechts
een vracht van duizend kilogram kon wor
den meegenomen, moest het grootste deel
der goederen achterblijven.
De P.T.T. heeft voor het vervoer van de
post naar Ameland en Schiermonnikoog op
nieuw een vliegtuig gehuurd, dat heden
morgen om 10 uur van Schiphol is ver
trokken, eerst in Groningen (Eelde) is ge
land en vandaar te pl.m. 11 uur is door
gevlogen naar de Waddeneilanden, welker
bewoners hun Kerstpost dus nog tijdig zul
len ontvangen.
GEEN GIST MEER OP URK.
K. L. M. zal nieuwe poging wagen.
De heeren Ockers en Van der Wiel, die,
zooals gemeld, gisterochtend per motor
fiets over het ijs naar Kampen zijn vertrok-
ken, hebben hun voertuig wegens een de
fect op den kop van den dijk, ongeveer
zeven K.M. van Urk, neergezet, waarna zij
te voet den tocht voortzetten. Zij zijn in
middels te Kampen aangekomen.
Gisteren hebben enkele bakkers op Urk
wegens gistgebrek niet kunnen bakken en
de meeste anderen hun laatste gist ver
bruikt Vandaag zullen dan ook slechts een
paar bakkers brood kunnen bakken. Men
had er op gerekend, dat de gist per vlieg
tuig zou worden aangevoerd.
Het toestel, dat voor den tocht naar Urk
door de K. L. M. was gereed gehouden,
de P.H.O.T.O., kon echter tengevolge van
den mist om Urk en Schiphol niet vertrek
ken, Men hoopte nu, dat dit vandaag mo
gelijk zal zijn.
DE HEMBRUG WEIGERT DIENST.
Daardoor ook stagnatie in het scheep
vaartverkeer.
De vorst heeft op het einde van den
avond haar greep gezet op de Hembrug,
waardoor na tien uur geen opening meer
kon geschieden.
Vermoedelijk heeft zich in de kamrade-
Itallaansch stoomschip door
midden gebroken.
Een Deensch en een Engelsch
schip eveneens omhoog
gevaren.
Het Italiaansche vrachtschip „Atlantide"
dat van Antwerpen kwam, is gisteravond
op de Weslerschelde ter hoogte van het
nauw van Bath omhoog gevaren. Een later
bericht meldde, dat het schip gebroken is.
Er is draadloos om hulp gevraagd aan de
Belgische sleepboot Max, die reeds in de
nabijheid kruiste.
De „Atlantide", welke vroeger onder den
naam „Sommelsdijk" tot de Nederlandsche
koopvaardijvloot behoorde, is het eigen
dom van de reederij „Atlantide" te Genua.
Het schip is in 1909 gebouwd en heeft een
inhoud van bruto 6300 en netto 3966 ton.
Nader wordt medegedeeld, dat de Bel
gische sleepboot „Max" de bemanning aan
boord heeft genomen en naar Antwerpen
zal overbrengen. Met het lossen van de
lading van het gebroken schip zal spoedig
een aanvang worden gemaakt.
Later is ook het Deensche stoomschip
„Gunhild" in de onmiddellijke nabijheid
van de .Atlantide" omhoog gevaren. Kort
daarop is ook het van Liverpool komende
Engelsche s.s. „Nyroca" boven Terneuzen,
bij de St. Margaretapolder omhoog ge
varen. Dit schip is met sleepboothulp vlot
gekomen en heeft de reis naar Antwerpen
voortgezet.
De „Gunhild" metende 1142 ton, is in
1918 gebouwd en behoort aan de reederij
A. Schmiegelow te Kopenhagen.
De „Nyroca" meet 786 ton en is eveneens
in 1918 gebouwd. Reederij is de Britsh
and Continental S.S. Cy te Liverpool.
ren ijzel afgezet.
Te middernacht lagen vijf schepen, die
uit de Amsterdamsche haven waren ver
trokken vóór de brug, aan de andere zijde
lag een vijftal binnenkomende schepen,
terwijl er nog negen binnenkomende in
het Noordzeekanaal onderweg waren.
Ook de Velserbrug ondervond hinder van.
de vorst; de opening ging ook hier met
moeilijkheden en vertgaging gepaard. Niet
temin kon men haar nog in bedrijf hou
den.
STIJGENDE GROENTENPRUZEN IN
HET WESTLAND.
De plotseling ingevallen vorst heeft zich
in het Westland geducht doen gelden. Er is
veel schade aangericht door bevriezen
vooral de bloemencultuur, en de jonge aan
plant in kassen hebben te lijden gehad,
zoodat de totale schade zeker boven de
100.000 komt.
Voor den handel is echter voornamelijk
van beteekenis de invloed van de vorst op
de thans oogstbare 'groenten: spruiten,
koolsoorten, prei, witlof, enz. Deze groen
ten hebben zelf niet zooveel te lijden ge
had; zij zijn winterhard en kunnen tegen
een stootje. Maar belangrijker is, dat het
oogsten van te velde staande producten
bijna niet mogelijk is, wanneer een dik
kleed van stijf bevroren sneeuw over de
velden ligt. Het oogsten van spruiten is
bijna ondoenlijk, tenzü men den geheelen
stronk afhakt en later, in den stal, de
spruitjes losmaakt. De stronk is dan ver
der waardeloos, zoodat men dit niet gaarne
zal doen. Prei uit den grond halen is een
volslagen onmogelijkheid; de gi-ond is de
cimeters diep steenhard bevroren. Hetzelf
de geldt ook voor witlof. Inmiddels meene
men niet, dat wintergroenten niet doorvrie
zen kunnen: als de strenge vorst lang ge
noeg aanhoudt, zal ook hier groote schade
niet uitblijven.
