Memel en de groote mogendheden BUITENLAND Zijn de Katholieken nu aan de beurt? Als Tunis wordt aangevallen De strijd in liet verre Oosten DE SPAANSCHE BURGEROORLOG DONDERDAG 15 DECEMBER 1938 DE LE»DSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 Waar Germanen en Slaven tegen elkander staan Langs het Kurische Haff, ligt be grensd door Lithauen, en Danzig een betrekkelijk smalle landstrook, het Memelgebied. Op de 2500 KM2 van dit gebied leven 150.000 men- schen, bijna uitsluitend Duitschers. En het is deze landstrook, die thans de aandacht vraagt der ge- heele wereld. Toch liggen er geen rijke mijnen, er bloeit geen we reldhandel en groote havens zijn er'niet te vinden. Maar het Derde Kijk heeft een nieuwe Duitsche minderheid gevonden, en dat is voldoende om een nieuwe worste ling te beginnen. De historie van het Memelland is min of meer buitenissig. Na den wereldoorlog werd dit gedeelte van Duitschland afge scheiden. In Versailles werd bepaald, dat mettertijd wel een beslissing zou worden genomen, en een compagnie Fransche sol daten werd er heen gedirigeerd. Hierna werd de zaak op haar beloop gelalen. Toen de onderteekenaars in Versailles uiteen waren gegaan, dachten zij niet meer aan het Memelgebied. De meesten hadden waar schijnlijk te Versailles voor het eerst iets over het Memelgebied gehoord. Een oplos sing zou overigens verre van gemakkelijk zijn geweest. Eenerijds bezat het land een Duitsche bevolking, en anderzijds voel de Lithauen veel voor een uitv/eg naar de zee. Lithauen was in 1923 het wachten moe, en een gewapende bende trok het Memel gebied binnen. Het verzet der Fransche soldaten en der burgers baatte niet veel en Lithauen kreeg zijn zin. Geen enkel land was toen bereid wat te gaan vechten voor een kwestie, die in vijf jaar tijd niet was opgelost. In 1924 werd Lithauen als sou- verein over het Memelgebied, erkend door Engeland en Frankrijk en Italië, maar het nam de verplichting op zich de autonomie te eerbiedigen. Zes jaar later werd te Genève besloten, dat het bestuur over Me mel Duitsch moest zyn. Sindsdien is de vijandschap tu"schen Duitschers enLi- thauers nog gegroeid, en men vraagt zich af, hoelang Lithauen dit gebied nog zal kunnen behouden. Bij de laatste verkiezing van Zondag 11 December hebben de Me- mel-Duitschers zich uitgesproken voor Anschluss naar het voorbeeld van Oosten- lijk en Sudetenland, en het ziet er naar uit, dat het Derde Rijk wederom de rol van „beschermer der onderdrukten" op zich wil nemen. Het spreekwoord van de vos, die de passie preekt, heeft nog steeds een modern tintje. Dat de Duitschers plotseling vuur en vlam vatten voor het Memelgebied is niet omdat de Memel-Duitschers hun verlan gen nu tot uiting hebben gebracht. Op even krachtige wijze hebben zij dat gedaan in de vorige jaren. Reeds in 1919 hebben de Memel-Duitschers geprotesteerd, en zij bleven protesteeren tegen de Lithauers. Maar het wachten was op een gunstig moment. En nu Oostenrijk en Sudetenland in de wacht zijn gesleept, schijnt dat gun stige moment te zijn aangebroken Er zijn minstens veel teekenen, die er op wijzen, dat Duitschland eerst zijn krachten op Lithaueo zal gaan beproeven. In allerijl zoekt Lithauen nu steun bij Polen, waar mee het enkele maanden geleden nog in onmin leefdeHet is echter twijfelach tig of de „vijand in goede dagen" een „vriend in kwade dagen" zal worden.... Germanen contra Slaven. Achter de huidige strijd tusschen Duit schers en Lithauers om het Memelgehied staat een eeuwenoude veete, die voorloo- pig wel niet zal worden opgelost. Twee cul turen botsen hier tegen elkander, en voor al twee verschillende volkeren. De diepste ondergrond van het conf'ict is de eeuwen oude afkeer der Germanen voor de Slavi sche volkeren aan hun Oostgrenzen. Deze afkeer dateert uit de eerste eeu wen na de Kruistochten, toen de ridders der Duitsche Orden uitzagen naar nieuw veroveringsgebied, en dit eerst vonden in het heidensche Pruisen, en daarna in de gebieden der woeste Lithauers. Toen dit volk zich tot het christendom bekeerde, was de strijd niet ten einde, zoo als men van een oorspronkelijk vrome or- dp verwachten zou. De Duitsche ridders bleven aan het vechten, afwisselend met Polen en Li thauers. In de latere eeuwen hebben de We^tersche mogendheden gesold met deze volkeren. Lithauen en Polen waren onder een vorst vereenigd, toen Polen verdeeld v/erd in 1795. Pruisen zag zich een groot brok toegewezen, en er werd over onder drukte minderheden geen woord gespro ken. Maar het geschil tusschen Germanen en Slaven bleef bestaan, en toen de we reldoorlog uitbrak stonden de Lithauers or tegen hun onderdrukkers, en opnieuw werd een eigen volksbestaan veroverd. Het Memelgebied zal echter het zwakke punt blijven in de streken en aan deze grenzen. Want de grens is niet precies te trekken. In het binnenland van Memel wonen nog vele Lithauers, gehecnt aan hun grond en hun akkers, terwijl de kurt voor namelijk door Duitschers bewoond wordt. Hier immers hadden ondernemende Duit schers hun handelsfactorijen gevestigd, en coor hun hooger staande cultuur konden zij hier de inheemsche bevolking verdrin gen. De smalle landstrook van pl.m. 25 km. breedte, welke zich uitstrekt over 100 K.M. lengte langs de kust staat nu weer in het middelpunt der belangstelling. En hier of daar zal een oud-politicus zich de verge ten Memel-kwestie van 1919 herinneren. DUITSCHLAND DRACONISCHE WET IN VOOR BEREIDING. De „Osservatore Romano" citeert een bericht uit het blad „Luxemburger Wort", waaruit blijken kan hoe een formeele kerkvervolging in het Derde Rijk wordt voorbereid. Er zou namelijk een wet in wording zijn, die de volgende bepalingen bevat: 1. Het concordaat van 1935 wordt op gezegd. 2. Godsdienstige propaganda wordt in Duitschland verboden, w.o. tevens de pro cessies vallen zullen. Religieuze vereeni- gingen, waarvan de leden zich aan im- moreele handelingen hebben schuldig ge maakt, zullen onmiddellijk opgeheven cn de vermogens van die vereenigingen in be slag genomen worden. 4. De correspondentie tusschen Z. H. den Paus en de Duitsche bisschoppen moet via de Duitsche regeering geschieden. 4. Religieuze orden zullen zich niet lan ger meer mogen bewegen op het gebied ven ziekenverpleging en onderwijs en moeten in financieel opzicht onder het kerkelijke ministerie worden geplaatst. 6 Aan kerken of orden zullen geen geldelijke bijdragen meer mogen worden gegeven. 7. Priesters mogen geen Joden meer doo- pen en niet-ariërs mogen geen priester meer worden. 8. Het lidmaatschap van de Kerk moet verbonden zijn aan het staatsburgerschap. REGELING VAN HET ZIGEUNER- VRAAGSTUK. Duitschland wil thans het vraagstuk der zigeuners regelen. De chef van de politie heeft gelast dat alle zigeuners, halfbloed zigeuners en personen, die de leefwijze der zigeuners volgen, zich bij de politie moeten melden, opdat naspeuringen op het gebied der rassen-biologie worden ge daan. De zigeuners, die in groepen rondtrek ken, zullen verstrooid worden; de zigeu ners zullen zich niet meer in de grensge bieden mogen ophouden. Verder zullen zij niet meer uit de steden met meer dan 500.000 inwoners verjaagd mogen worden, vermoedelijk om te voorkomen, dat zij het platteland overstroomen. FRANKRIJK MEVROUW SKOBLIN VEROORDEELD. Het Assizenhof heeft gistermiddag me vrouw Skoblin veroordeeld tot twintig ja ren dwangarbeid en een verblijfsontzeg- ging voor den duur van tien jaren. De jury had verzachtende omstandigheden bepleit. ENGELAND WAT ZAL ENGELAND DOEN? Chamberlain zwijgt. Ondanks het feit, dat Chamberlain in zijn redevoering van Dinsdagavond ver klaard heeft, dat de Engelsche betrekkin gen met Frankrijk zóó nauw zijn, dal zij verre uitgaan boven zuiver wettelijke ver plichtingen, heeft de liberaal Mander Woensdag in het lagerhuis opheldering gevraagd over de betrekkingen tusschen beide landen. Hij vroeg of het niet zeer belangrijk was, dat Frankrijk zou weten, of Groot- Brittannië aan zijn zijde zal staan, wan neer Corsica of Tunis zouden worden aan gevallen. De vraag wekte toejuichingen en inter rupties, Mander vervolgde met te vragen of de minister-president definitief wilde zeg gen, wat de Britsche houding zou zijn. Chamberlain gaf op deze vraag geen antwoord. Teen de premier verder gevraagd werd, of tijdens de recente besprekingen tus schen de Engelsche en Fransche staven, regelingen getroffen waren voor een ver dediging, zoo noodig. van Nice, Corsica en Tunis, antwoordde hij: Ik ben niet in staat iets toe te voegen aan de algemee- né verklaring, die ik heb afgelegd op 1 Maart. In antwoord op verdere vragen betref fende de bescherming van Tunis zeide Chamberlain: Naar de opvatting der Brit sche regeering is de verplichting tot eer biediging van den status quo in de Mid- dellandsche Zee, zooals die is vastgelegd in het Engelsch-Italiaansche accoord, zeker van toepassing op Tunis en ieder optreden in strijd met die overeenkomst zou na tuurlijk een zaak van groote bezorgdheid zijn voor de Britsche regeer in g. Chamberlain voegde hieraan toe: Wij kunnen echter niet de mogelijkheid onder oogen zien van een aanval, zooals die ge suggereerd wordt in deze vragen. (Toejui chingen). TSJECHO SLOWAKIJE HET PARLEMENT VERLEENT VOLMACHTEN. En gaat naar huis. Het Tsjechische parlement heeft met 148 tegen 16 stemmen een wetsontwerp aan genomen, waarbij der regeering volmach ten worden verleend voor den tq'd van twee jaren. Dit beteekent, dat de regee ring in de volgende twee jaren de vrije hand zal hebben, aldus Reuter en in staat zal zijn voort te gaan met haar plannen voor socialen en economischen neropoouw. Het beteekent waarschijnlijk ook, -dat, wanneer de huidige zitting ten einde loopt, dat is met het a.s. weekeinde, het parlement in zijn huidige samenstelling niet meer zal bijeen komen. LITAUEN DE MEMEL-KWESTIE. Soepele houding der regeering. Een verslaggever van Havas heeft Urbsys, den Litauschen minister van bui- tenlandsche zaken gevraagd, hoe hij de toekomstige ontwikkeling in het Memel gebied zag. Urbsys antwoordde, dat hij hoopte, dat de aangelegenheid zou kunnen worden ge regeld in het kader van het bestaande statuut en wel door een doelmatige inter pretatie, waarbij voor de Duitsche opvat ting plaats zou zijn. Duitschland heeft het vraagstuk trou wens nooit anders gesteld: het blijft éischen dat het statuut volledig wordt toe gepast. Daartegen verzet ook Litauen zich niet, en als zich meeningsverschillen heb ben voorgedaan, kwamen die voort uit een verschil in interpretatie. Litauen is volkomen bereid zich aan te sluiten by de Duitsche interpretatie van verschillen de punten. De Litausche regeering heeft er trou wens altyd naar gestreefd zoo vriend schappelijk mogelijke betrekkingen met Duitschland te onderhouden, zoowel op economisch als op ander gebied. De verslaggever stelde daarop de vraag, hoe de Litausche regeering dacht te ver hinderen. dat de Duitsche bevolking aan hechting bij Duitschland zou eischen. De minister antwoordde daarop: „In het Memelgebied wonen niet alleen Duit schers Ik geloof niet, dat men eenstem mig terugkeer tot Duitschland wenscht. Ten minste de helft der bevolking is Li- tausch. Men moet echter rekening houden met de mogelijkheid, dat de tegenwoor dige leiders der Duitsche partij een sepa ratistische beweging in het leven roepen. Een dergelijke beweging nu zou door de Litausche regeering slechts kunnen wor den beschouwd als een actie, gericht tegen de territoriale onschendbaarheid van Li tauen en in dat geval zou Litauen zich met man en macht verdedigen; dan zou het recht op leven en bestaan van kleine staten in het spel komen" Maar, aldus de verslaggever, als de kwestie van terugkeer to Duitschland in een of anderen vorm zal worden gesteld, welke houding zal de regeering van Li tauen dan aannemen? De middelen, waarvan de regeering zich dan zou bedienen, antwoordde de minis ter, zouden afhankelijk zijn van den toe stand, dien men onder de oogen zou moe ten zien. DE UITSLAG DER VERKIEZINGEN. Memel-Duitschers behaalden 86.3 pet. der stemmen. Woensdagavond was de telling der stem men bijna geëindigd. Er ontbraken nog slechts 14 van de 223 kiesdictricten. In totaal zijn uitgebracht op de lijst der Memel-Duitschers 1.613.737 stemmen en op de Litausche lijst 256.209 stemmen. De Memel-Duitsche lijst behaalde dus 86.3 pet. der stemmen. Dit resultaat kan door de nog ontbrekende cijfers niet noemens waard gewijzigd worden. Het Duitsche ka rakter van het Memelgebied, aldus het Duitsche Nieuwsbureau, is hiermede defi nitief aangetoond. HONGARIJE WILDEN DE NAZI'S NAAR DE MACHT GRIJPEN? De nationaal-öocialistische Kamer-afge vaardigden hebben gisteravond den minis ter-president en den minister van binnen- landsche zaken geïnterpelleerd over de „buitengewoon harde politiemaatregelen" tijdens de nationaal-socialistische betoo gingen op 1 December. De minister van binnenlandsche zaken zeide in zijn ant woord, dat de nazi's volgens bepaalde in lichtingen op den len December het plan hadden gehad, zich van de macht mees ter te maken. Zij waren volgens een ge detailleerd plan te werk gegaan. De buitengewoon rumoerige vergade ring wekte den indruk, dat de regeering vastbesloten is, zoo ncodig de krachtigste maatregelep te nemen. RUSLAND GERUCHTEN OMTRENT DIMÏTROF. De Poolsche bladen melden uit Moskou, dat in politieke kringen daar de langdu rige afwezigheid van Dimitrof, secretaris generaal der Komintern, druk besproken wordt. Volgens zekers geruchten zou Dimitrof DE REDE VAN CHAMBERLAIN. Wat U onze conclusie uit de rede van Chamberlain? vroeg gisteravond de so cialistische pers. En het antwoord luidt: „De dictatoren zullen met Groot-Brit- tannië geen gemakkelijk spel hebben, zoo dra hun machtsbegeerte in conflict komt met wat Chamberlain ziet als het Britsche levensbelang. Voor de rest is hij bereid, hun tegemoet te komen tot het uiterste. Stort uw hart voor ons uit en bij al wat recht vaardig is, kunt gij rekenen op ons begrip. De ondergang van de democratie in Tsjecho- slowakije is een van de resultaten van die politiek. Daarvoor heeft Chamberlain geen oog. Integendeel: wie hem daarover aan valt, krijgt te hooren, dat hij een slechte dienaar is van de demueratie Over Spanje spreekt hij geen woord, hij steunt nog al tijd op Mussolini's belofte, dat verovering van grondgebied of economische bevoor rechting in Spanje niet ligt in zijn bedoe ling Chamberlain denkc niet internationaal: hij den Kt Britsch; de vrede die hij zoekt, is een Britsche vrede. Vuorloopig is er voor de wereld al veel gered, indien hij zfo'n vrede weet te redden. Maar dit zal slechts het begin zijn van de duurzame vrede die Europa noodig heeft; en de Britsche vrede kan niet duurzaam zijn indien hij zich niet uitstrekt over heel ons werelddeel". afdeelingen der Komintern in het buiten land inspecteeren, volgens andere zou hij met het Kremlin in conflict zijn geko men tengevolge van het mislukken der staking in Frankrijk. De bladen melden verder, dat berich ten over vrijlating van maarschalk Blue- cher onjuist zijn. De maarschalk zit vol gens deze bladen nog steed gevangen. PALESTINA HET TERRORISME. In den loop van den dag van gisteren zijn vijf rebellen, waaronder een vrouw, gedood; een andere vrouw werd gewond. AMERIKA EEN AMERIKAANSCHE VOLKEN BOND. De minister van buitenlandsche zaken van Columbia heeft een rede gehouden, waarin hij de oprichting van een Ameri- kaanschen Volkenbond voorstelde. Europa, zoo sprak hij, moet haar eigen zaken regelen, zooals omgekeerd Amerika haar1 eigen zaakjes opknapt. De houding van een Amerikaanschen staat tegenover conflicten op andere continenten moet voortaan van de collectieve instemming van alle Amerikaansche staten afhankelijk gesteld worden. De Monroe-Ieer moet in overeenkomstig gewijzigde vorm tot ge heel Amerika worden uitgebreid. De op richting van een Amerikaanschen Volken bond is dringend noodig. Tenslotte stelde hij voor, dat de ministers van buiten landsche zaken der Amerikaansdhe lan den om de twee jaar vergaderen, tenein de hun politiek gezamelijk te bepalen. HET PARLEMENT VAN ECUADOR ONTBONDEN. Gisterochtend heeft president Manvaez, die tevens leider van de liberale partij is. de wetgevende vergadering ontbonden, omdat de linksche oppositie generaal Lar- rea tot leider heeft gekozen. Mavacz heeft medegedeeld, dat hij overeenkom stig de grondwet zal regeeren zonder een dictatuur in te stellen. In politieke kringen te Quito is men van oordeel, dat het krachtig optreden van de regeering een poging van links om zich meester te maken van de macht heeft ver ijdeld. „JAPAN KAN CHINA NIET OVERWINNEN". Merkwaardige rede van Japanschen diplomaat. Yakitsjiro Soema, raadsheer van de Ja- pansche ambassade te Washington, neeft in een gisteravond in de universiteit van Maryland gehouden rede verklaard, dat Japan zich niet verbeeldt, dat het China kan overwinnen. Dat, zeide hij o.m., is niet ons doel en is het nooit geweest. Een volk van 400 millioen zielen kan men zijn wil niet opleggen. Ons doel is het uitroeien van de bronnen van infectie in China, welke de Chineesch-Japansche bel rekkingen heb ben vergiftigd, Soema voegde hieraan nog toe, dat Japan niet voornemens was „te raken aan de volledige vrijheid van handel in het Verre Oosten voor ieder land, dat de uitvloeisels van de nieuwe orde, welke Japan daar wil instellen, erkent". De Fransche concessie van Hankau in nood. In de Fransche concessie van Hankau ont staat een ernstige toestand, daar de Japan- neezen den aanvoer van levensmiddelen be letten en den watertoevoer hebben afge sloten. De voedselvoorraden in de overbe volkte concessie zouden snel verminderen en het water uit de putten is onvoldoende voor de sanitaire behoeften. Ter plaatse worden onderhandelingen gevoerd, doch de Fransche autoriteiten houden Parijs op de hoogte, zoodat de regeering in kan grijpen als de onderhandelingen mislukken. EEN OFFENSIEF IN VOORBEREIDING? De autoriteiten van het rechtsche Spanje gaan met betrekking tot het komende rechtsche offensief met de grootste zorg te werk, aldus wordt „uit Lissabon gemeld. De Spaansch-Portugeesche grens is reeds sedert 7 December gesloten. Slechts bij uit zondering wordt toegestaan, dat personen, voorzien van diplomatieke paspoorten de grens passeeren. De rechtsche Spaanscne bladen worden in Portugal niet ontvangdn. Rulftenlandsizlie Berichten STEENKOOLVOORRADEN BOVEN DE POOLCIRKEL. In het gebied Nentzy, boven de Poolcir kel is een belangrijke steenkoolbasis opge richt voor het verstrekken van brandstof aan de Noordelijke gebieden. Enorme voor raden steenkool liggen hier in het gebied van eeuwige sneeuw en ijs verborgen. Elk der twee steenkoolmijnen, welke thans geëxploiteerd worden, moeten per jaar een rrillioen ton steenkool leveren. Gelijk met de ondergrondsche werkzaamheden wordt hier een nieuwe stad gebouwd en worden mdustrieele ondernemingen opgericht. Voor al deze werkzaamheden is een bedrag van 60 milloen roebel uitgetrokken, HOTELPERSONEEL ERFT HOTEL. Een van de grootste hotels te Sevilla, het hotel „Inglaterra" is door den overle den eigenaar nagelaten aan het personeel. Nooit had de eigenaar iemand van zijn plan gesproken, en het bericht van het le gaat kwam voor het personeel als een vol komen verrassing, toen het testament werd geopend. In de eerste dagen van den burgeroor log liep het hotel eenige schade op, toen generaal Queipo de Llano Sevilla verover de doch thans is het geheel hersteld. STEMMEN BIJ VOLMACHT. 31 December de uiterste termijn. Nu het einde des jaars begint te nade ren en daarmee de datum, gesteld als uiterste termijn voor de regeling der stem ming bij volmacht met het oog op de dub bele verkiezingen van het jaar 1939, mee- nen wij goed te doen, nogmaals de aan dacht te vestigen op deze mogelijkheid voor personen, die krachtens hun beroep niet in de gelegenheid zijn, zelf hun stem uit te bi'engen in de gemeente op welker kiezerslijst zij voorkomen. Ten gerieve van gegadigden, propagan disten etc. zij hier een en ander herhaald: De kiezer, wiens beroep of werkzaam heden medebrengen, dat hy herhaaldelijk of althans gedurende het gedeelte van het jaar, waarin de stemming van (April 1939 voor de provinciale staten en In Juni 1939 voor de gemeenteraden) buiten zijn woon plaats werkzaam pleegt te zijn, mits die afwezigheid als regel telkens langer dan drie dagen duurt (b.v. schippers, handels reizigers, marktkooplieden enz.), komt in aanmerking voor stemmen bij volmacht. Ook de vrouw van den kiezer, die in aan merking komt om bij volmacht te stem men, kan van deze bevoegdheid gebruik maken, echter alléén dan, wanneer zij met haar man, in verband met diens beroep of werkzaamheden, afwezig pleegt te zijn. De kiezer, die van de bevoegdheid tot het stemmen bij volmacht gebruik wil maken voor de in 1939 te houden verkie zingen voor de provinciale staten en ge meenteraden, moet vóór 1 Januari 1939 een verzoekschrift daartoe indienen aan het bestuur der gemeente, waar hij woon plaats heeft. Formulieren zijn daartoe tot en met 31 December a.s. kosteloos te ver krijgen ter gemeente-secretarie van elke gemeente, in de hoeveelheden, die men noodig heeft. Men kan deze formulieren dus aan de gegadigden tapzenden. Zulk een verzoekschrift mag bétrekking heb ben op de beide verkiezingen in 1939. Men lette daarop bij het invullen van het for mulier. Op na 31 December 1938 ingeleverde verzoekschriften kan volgens de wet niet worden beschikt. Deze zullen terzijde worden gelegd. De kiezer moet daarna in persoon me- dedeeling doen ter secretarie van een ge meente, dat hij van de gevraagde bevoegd heid wil gebruik maken. Hij kan dit doen direct na indiening van het verzoekschrift, doch uiterlijk een week na de candidaat- stelling. De gemachtigde, die wordt aan gewezen door den kiezer om te stemmen voor hem, moet in persoon ter secretarie van de gemeente, op welker kiezerslijst de kiezer moet voorkomen, gaan mededeelen, dat hij de volmacht aanneemt. Men kan machtigen wien men wil, mits de gemachtigde zelf kiezer is; zijn naam moet dus op de kiezerslijst voorkomen. De gemachtigde mag alleen in de gemeente stemmen, waar zijn naam op de kiezers lijst staat ingeschreven. Hij kan eerst na 12 uur tot de stemming worden toegela ten. De kiezer die een machtiging heeft afgegeven, blijft bevoegd zelf te stem men, zoolang de gemachtigde nog niet beeft gestemd. Geen kiezer mag meer dan één machti ging hebben, behoudens wanneer het huis- genooten betreft. Daar de gemachtigde stemt zcoals hij zelf wil, moet men goed uitzien dat men een vertrouwd persoon machtigt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 6