Na de Sudeten-Dultsehers
de Memel-Duitschers
MAANDAG 12 DECEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5 1
Wat is het doel van de actie?
AUTONOMIE OF ANSCHLUSS
VERKIEZINGEN VOOR DEN LANDDAG.
Gisteren hebben in het Memelgebied
de verkiezingen plats gevonden voor
den nieuwen Landdag. Deze verkiezin
gen zijn vooral van belang met het oog
op de actie der Memel-Duitschers, wel
ke actie veel gelijkenis vertoont met
die van de Sudeten-Duitschers. De Me
mel-Duitschers eischen van den nieu
wen Landdag wettelijke maatregelen
tot invoering van de hun toegezegde
autonomie.
Direct na de verkiezingen zal het direc
torium, dat met de door den president van
Litauen benoemde regeering het uitvoe
rende orgaan vormt van het autonome
grondgebied, zijn ontslag aanbieden.
De nieuwe Landdag zal dan vijf nieuwe
leden voorstellen, wier keuze automatisch
door den gouverneur zal worden bekrach
tigd.
In zijn eerste zitting, welke half Januari
zal worden gehouden, zal de Landdag aan
de centrale regeering de algeheele toepas
sing vragen van het autonome statuut.
Leidende Duitsche kringen te Klaipeda
(Memel) geven te verstaan, dat deze kwes
tie zich reeds bij de opening der zitting zal
kunnen voordoen, indien, zooals dat bij
vroegere zittingen het geval was de cen
trale regeering den eed op de regeering zal
eischen.
Deze zelfde kringen verbergen niet, dat
zij vastbesloten zijn „alle consequenties te
tiekken" uit de niet-toepassing van het
statuut.
Volgens de laatste berichten bedroeg de
gemiddelde deelname aan de verkiezingen
bijna 97 procent. Met het tellen der stem
men zal vanmiddag een aanvang worden
gemaakt.
Er worden geen incidenten gemeld tus-
schen Duitschers en Litauers. Op de we
gen ziet men veel auto's en vrachtwagens
vol meubelen, die Joden vervoeren, welke
Klaipeda verlaten en naar het binnenland
trekken uit vrees, dat een gelijk lot hen
za. treffen als de Joden in Dantzig. Sinds
1 November zijn te Memel 800 woningen
door Joden ontruimd. Tot dusverre echter
wordt geenerlei antisemietische vervolging
gemeld.
Een Amerikaansche journalist, Sellmer
geheeten, correspondent van verscheidene
tijdschriften, o.a. de Esquire, verklaart ern
stig te zijn mishandeld door een groep jon
gelieden van omstreeks 15 jaar, die deel
uitmaakten van de ordedienst van Neu
mann. Hij zou mishandeld zijn omdat hij
geweigerd heeft den Hitlergroet te bren
gen. Van de andere zijde wordt echter ge
meld, dat de correspondent dronken was
en voorbijgangers lastig viel.
BERLIJN IS GERESERVEERD.
Aan den vooravond der verkiezingen in
bet Memelgebied -is uit inlichtingen van
verschillende zijden gebleken, dat de Li-
tsusche regeering vergeefsgetracht heeft
zekerheid te verkrijgen over de latere be
doelingen van Duitschland ten aanzien van
het Memelgebied. Berlijn heeft onverander
lijk geantwoord, dat het slechts één ding
verlangt: Algeheele naleving van het Me-
melstatuut. Duitschland wil blijkbaar niet
in tegenspraak komen met de herhaalde
verzekeringen van Hitier, dat er voor
Duitschland na de regeling der Sudeten-
Duitsche kwestie geen territoriaal pro
bleem meer in Europa bestaat. Deze gere
serveerde houding wordt echter minder in
acht genomen door de provinciale organen
in Oost-Pruisen en vooral door de Duitsche
leiders te Memel.
INTERVIEW MET DR. NEUMANN.
De leider van de Memel-Duitschers, dr.
Neumann, heeft den vertegenwoordiger
van Hafras een interview toegestaan in zijn
villa, welke temidden van een prachtig
dennenbosch op vijf kilometer van de stad
Memel en honderd meter van de kust ligt.
Glimlachend verklaarde dr. Neumann, dat
bi, de toekomst rooskleurig inziet.
Op de vraag hoe hij zich de ontwikke
ling van het Memel-vraagstuk voorstelde,
antwoordde Neumann, dat dit op de eerste
plaats afhangt van de regeering te Kaunas.
De Memel-Duitschers zullen geen voorstel
len doen. De regeering moet thans na haar
ijdele hoogmoed overgaan tot daden om
haar verplichtingen na te komen, d. w. z.
de maatregelen opheffen, welke nog be
staan en in strijd zijn met het statuut van
autonomie, dat gegeven is.
De Memel-Duitschers verwachten, dat
de regeering hen volledige autonomie zal
geven, zooals dit is voorzien bij het statuut
Op de vraag hoelang men zal wachten zei-
de Neumann, dat men veel geduld heeft en
dit heeft bewezen gedurende de twaalf
jaren, gediujnde welke de regeering den
staat van oorlog heeft opgelegd.
SPECIALE VOORZORGSMAATREGELEN
TE KAUNAS.
De Litausche regeering heeft Zondag m
c> hoofdstad Kaunas en omgeving den uit
zonderingstoestand afgekondigd. Men ge
looft, dat tot dezen maatregel is overge
gaan in verband met de betoogingen der
nationalistische studenten, die zich Zater-
oag in de hoofdstad hebben voorgedaan.
•Tijdens deze betoogingen eischten de stu
denten o.a. den terugkeer van Woldema-
ras, den vroegeren leider der nationalisti
sche regeering, die thans in Frankrijk in
ballingschap woont. De genomen maatre
gelen gelden niet voor het Memelgebied.
„RASGENOOTEN, HET VADERLAND
ROEPT U!"
Op weg naar aansluiting?
Uit de berichten der Reuter-correspon-
aexiten in verschillende hoofdsteden schijnt
men te kunnen besluiten, dat de verkiezin
gen in het Memelgebied een stap verder op
uen wrekelijken terugkeer tot Duitschland
zullen vormen. Uit Berlijn wordt gemeld,
cat een afgevaardigde van Neumann, den
leider der Duitsche bevolking van het Me
melgebied, bij een persontvangst te Me
mel heeft gezegd: „Voor ons zijn de ver
kiezingen een volksstemming over de vraag
of ons vaderland een gebied van Duitsche
oeschaving zal blijven. Wij staan in ons
recht, wy behoeven de wetten niet te
schenden bij den strijd voor onze vrij
heid".
De Duitsche gezant is naar Berlijn ver-
ti okken om instructies van zijn regeering te
vragen. De Italiaansche gezant is plotse
ling met verlof gegaan.
Een speciale correspondent van Reuter
meldt uit Memel, dat hij tijdens een tocht
door Memeiland vrijwel geen huis of boer
derij heeft gezien, waarop niet de door de
Duitsche partij gebruikte vlag was gehe-
sohen. In alle dorpen waren spandoeken
over de weger, aangebracht met opschrif
ten als: „Wij zijn en blijven Duitschers'
Aan de Merrellandsche zijde van de brug
ever de rivier de Russ, die de grens vormt
tusschen Memeiland en Oost-Pruisen, was
een spandoek aangebracht met de woorden:
..Rasgenooten, het vaderland roept u!"
On. deze eeuw oclr de motor
weet ledereen., dat de leuens-
duur en de goede werking
worden uerkoogd door voor
geregelde smering te zorgen.
'De levensduur en de goede
werking uan onze LlcKaams-
motor kunnen worden bevorderd
door ket gebruik van cDralsma
van A3alkenburg's levertraan.
BUITENLAND
VAN HET VATICAAN
DE H. VADER VERMOEID
Enkele audiënties Zaterdagmiddag afgezegd
De toestand van den H. Vader is Zater
dagmiddag naar het schijnt tengevolge van
de door de audiënties gevergde inspannin
gen weer wat slechter geworden. Er heb
been zich vermoeidheidsverschijnselen en
ademhalingsbezwaren voorgedaan.
Op medisch advies zijn de voor den
laten namiddag vastgestelde audiënties
afgezegd, waaronder ook een bespreking
met den pauselijken staatssecretaris, Z.H.
Em. kardinaal Pacelli.
De H. Vader wilde Zaterdag echter weer
normaal audiëntie verleenen, naar in krin
gen van het Vaticaan verluidde.
DUITSCHLAND
EEN „MISPLAATSTE" KERKDIENST
Achttien predikanten in Brandenburg
zonder traktement
Naar vernomen wordt, is aan achttien
predikanten in Brandenburg op bevel der
Kerkelijke autoriteiten hun tractement ont
houden, omdat zij op 30 September jJ. een
kerkdienst hebben laten houden, welke,
met het oog op de internationale crisis,
misplaatst werd geacht. (Zij hebben toen
n.l. laten bidden voor den vrede.)
Van vijftien predikanten werd om de
zelfde reden reeds het tractement ingehou
den. Op het oogenblik worden 12 predi
kanten van de Belijdende Kerk, o.w. ds
Martin Niemöller, in concentratiekampen of
in de gevangenis vastgehouden.
Arische bretels!
In een vergadering van bretelfabrikanten
heeft de leider van deze industrie aange
kondigd, dat voor het einde van dit jaar
deze industrie „gezuiverd" zal worden. Te
Berlijn was de helft van deze industrie in
Joodsche handen.
ENGELAND
EEN REDE VAN CHURCHILL
De Volkenbond moet krachtiger worden
gemaakt
Churchill heeft gisteren een rede gehou
den in zijn kiesdistrict Chingford in Essex
Hij heeft o.a. gezegd, dat terwijl de Middei-
landsche Zee in onrust wordt gehouden
door de eischen van Italië, de nazi-dictator
verdere stappen wil doen in Oost-Europa.
„We weten niet, welke richting hij wil
inslaan, zeide Churchill, aangezien na de
besprekingen van München en de vernieti
ging van Tsjecho-Slowakije hem zooveel
wegen openstaan, dat hij niet weet wat het
eerste te doen, ofwat Memel of Danzig,
ofwel de Poolsche Oekraïners ophitsen te
gen Polen of de bevolking van Transylva-
nië tegen Roemenië. Niemand maakt zich
op om tegenstand te bieden aan de natio-
n ïal-socialistische aanvallen.
Ten aanzien van Mussolini zeide Churchill
d? t deze verre van bevredigd te zijn door
d; erkenning van zijn zoogenaamde „ver-
o- ering" van Abessinië door Engeland, en
De eerste 100 Weensche kinderen, die in Den Haag zullen worden ondergebraht,
arriveerden in den afgeloopen nacht na een treinreis van 30 uren in de Residentie.
Na een warm bad werden de kleinen, in dekens gewikkeld naar de school ver
voerd, waar zij konden uitrusten van de vermoeienissen
Een Haagsch tramconducteur ontfermt zich over een der kleinen, na aankomst
der eerste 100 Weensche kinderen, die in Den Haag zullen worden ondergebracht
en na een treinreis van 30 uren in den afgeloopen nacht in de Residentie arriveerden
Frankrijk, thans Nice, Corsica en Tunis
verlangt.
,Bij het aftreden van Eden", vervolgde
Churchill, „heb ik voorspeld, dat Italië
spoedig zijn deel zou opeischen van het
Suez-kanaal. Op den ochtend van de on-
derteekening van de Britsch-Italiaansche
overeenkomst werden nieuwe eischen ge
steld en de Britsche minister-president
acht het noodzakelijk naar Rome te gaan
om te zien, wat verder kan worden ge
daan tot bevrediging".
De huidige toestand kan niet zoo voort
duren en alle partijen moeten samenwer
ken om te maken, dat Engeland in een po
sitie komt, waarin het niet langer het
slachtoffer kan zijn van chantage en drei
gementen met bombardeeren uit de lucht.
Verre van de overblijfselen van den Vol
kenbond op te geven, moet men dit insti
tuut grooter macht geven en de beschik
king over een leger, dat kracht kan bijzet
ten aan de uitspraken.
HANDELSMETHODEN VAN
TOTALITAIRE STATEN
Vreedzame methoden of vechten
Oliver Stanley, de Engelsche minister
van handel, heeft in een te Windermere ge
houden toespraak verklaard: „Ik wensch
uiteen te zetten, dat hoewel, naar mijn
meening een werkelijke overeenkomst
met Duitschland de grootste waarborg is
voor den wereldvrede, deze overeenkomst
toch niet eenzijdig moet zijn."
Spreker kantte zich tegen de door totali
taire staten gebruikte handelsmethoden.
„Wij zijn vastbesloten, zeide hij, onzen
handelslieden op de neutrale wereldmark
ten een rechtvaardige behandeling te doen
deelachtig worden. Indien dat niet met
vreedzame methoden of onderhandelingen
verwezenlijkt kaan worden, zullen wij geen
andere keuze hebben dan te strijden. En
indien georganiseerde Britsche industrieën
den strijd zouden moeten aanbinden tegen
die van andere landen, bestaat er voor mij,
aldus Stanley, geen twijfel, hoe de afloop
van den strijd zal zjjn".
Bmtenlandsche Berichten
ONTPLOFFING OP EEN ENGELSCH
TANKSCHIP.
Aantal dooden neg onbekend.
Aan boord van het 7000 ton metende
Britsche petroleumtankschip „Maryada",
dat aan de kade te Marseille gemeerd ligt,
heeft zich een ontploffing voorgedaan.
Het schiD, dat tijdens een luchtaanval op
Valencia beschadigd was, was naar Mar
seille gesleept en op 26 November gelost.
De ontploffing vond plaats, toen 13 werk
lieden bezig waren met het uit het schip
brengen van een groote hoeveelheid zand,
waarmede men te Valencia een begin van
brand gebluscht had.
Spoedig na de ontploffing was een drij
vende spuit ter plaatse en men was snel
het vuur meester. Niettemin moesten drie
arbeiders met ernstige brandwonden naar
een ziekenhuis gebracht worden.
Later heeft men uit het ruim twee ver
koolde lichamen aan land gebracht, ter
wijl het nog niet bekend is, hoeveel ar
beiders het schip niet meer hebben kunnert
verlaten.
DE TYPHOON OP DE PHILIPPÏJNEN.
Tengevolge van den typhoon welke 8
December boven de Philippijnen heeft
gewoed, zijn voor zoover thans bekend is
148 menschen om het leven gekomen.
DIEFSTAL UIT DEN DOM VAN
MAAGDENBURG.
Uit de Maagdenburger Dom is een uit
de dertiende eeuw dateerende beeldhouw
werk, een herderskop in zandsteen, gesto
len, alsmede twee uit eikenhout gesne
den versieringen van een koorbank.
Men veronderstelt, dat een kunstverza
melaar de waardevolle voorwerpen heeft
meegenomen voor zjjn eigen verzameling.
De politie heeft een hooge belooning uit
geloofd voor het geven van aanduidin
gen.
FRANSCHE EN ITALIAAN
SCHE DEMONSTRATIES
STOP GEZET
Naar vernomen wordt, heeft de Ita
liaansche minister van binnenlandsche za
ken gelast, de anti-Fransche betoogingen
te staken.
De laatste anti-Fransche betooging,
waarvan de berichten uit Rome melding
maakten, was die van een duizend school
knapen van ongeveer elf jaar. Die demon
stratie had Zaterdagochtend plaats.
Den geheelen Zondag is geen melding
gemaakt van incidenten of betoogingen
van studenten, betrekking hebbende op de
Italiaansche aanspraken op Fransch bezit,
doch de campagne in de Italiaansche pers,
waarbij wordt aangedrongen op conces
sies van Frankrijk in Tunis wordt voort
gezet, zonder dat evenwel wordt omschre
ven wat men verlangt.
In overeenstemming met het Zaterdag
door de Parijsche prefectuur van politie
genomen besluit, is de betooging der te
Parijs wonende Corsicanen, die wilden
protesteeren tegen de Italiaansche eischen,
niet doorgegaan.
Niettemin waren eenige honderden be-
toogers bij de Champs Elysées bijeenge
komen, waar zij de „Marseillaise" zongen.
De politie behoefde niet op te treden.
Alle burgers van Tunis hebben gevolg
gegeven aan den oproep van den resident-
generaal om de orde te bewaren. De auto
riteiten hebben verder alle maatregelen
genomen om de rust te handhaven en aan
gezien de politiemacht onvoldoende werd
geacht zijn mobiele garde uit Algiers en
spahi's uit Oudjak gerequireerd.
MUSSOLINI NAAR SARDINIë.
Met belangstelling zien politieke en di-
nlomatieke kringen de reis tegemoet, die
Mussolini binnenkort naar Sardinië zal
maken.
Deze reis zal ten doel hebben de inwij
ding van de nieuwe steenkoolstad Carbo-
nia, doch men neemt algemeen aan, dat
de Duce bij die gelegenheid een belang
rijke redevoering zal uitspreken.
GIORNALE D'ITALIA EISCHT HER
ZIENING IN BESTUUR VAN
SUEZ-KANAAL.
De „Giornale d'Italia" houdt zich in een
uitvoerig artikel, gedocumenteerd met ge
tallen en statistieken, bezig met de kwestie
van het Suez-kanaal. Het blad zegt. dat
de exploitatie van het kanaal aan de in
ternationale Suez-kanaal Maatschappij
enorme winsten oplevert, welke verschei
dene malen het geplaatste kapitaal over
schrijden, en welke alleen mogelijk zijn
door de zeer hooge tarieven, welke nota
bene in goud moeten worden voldaan.
Ondanks de groote toeneming van het in
ternationale scheepvaartverkeer door het
kanaal, o.a. door de nieuwe betrekkingen
tusschen Italië en zijn koloniaal rijk in
Afika, zijn de tarieven niet verlaagd. Het
blad noemt het een ongehoord schandaal,
dat de maatschappij zich er alleen voor
interesseert, sensationeele dividenden aan
de aandeelhouders uit te keeren, zonder
acht te slaan op de vitale belangen van
alle landen, die varen en werken, dus van
honderden millioenen menschen.
De kwestie van het Suez-kanaal, zoo
besluit de „Giornale d'Italia'', maakt -een
integreerend deel uit van het algemeene
vraagstuk der Euopeesche samenwerking,
op den grondslag van gelijke rechten en
posities, en van de beteekenis der landen
in verhouding tot hun belangen.
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
HET REGENT WEER.
Dus wordt er niet gevochten.
Radio-nacional heeft gemeld, dat de
heftige regens in geheel Spanje de mili
taire operaties belemmeren.
Volgens berichten uit Mora de Ebro en
Saragossa is de Ebro vier meter gestegen
en dreigt hij buiten de oevers te treden.
