rrm» DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN G,ro 103003. po.tbusïi.
,DE DAG VAN DE KRUISTOCHT'
IN SPANJE
De Provinciale
luchtbeschermings
oefening
DONDERDAG 8 DECEMBER 1938 30ste Jaargang No. 9204
r d ik Adv. en Abotuu-iarieven zie pag. 2
Duitschland verbreekt
sporebetrekkingen
met Nederland
Bedrijfstoestand en
arbeidsmarkt
'herderlijk schrijven van
kardinaal goma y tomas.
„Een kruisbeeld voor iederen strijder!"
Bij gelegenheid van het feest van
O. L. Vrouw Onbevlekt Ontvangen
heeft Kardinaal Goma y Tomas een
Herderlijk Schrijven uitgevaar
digd, waarvan wij hier de voor
naamste gedeelten laten volgen.
„De Nationale Front-Delegatie heeft onze
goedkeuring gevraagd om op 8 December
de „Dag van de Kruistocht" te vieren,
gldus begint de Kardinaal Primaat van
Spanje zijn Herderlijk Schrijven De
viering van dezen dag, op het feest van de
Onbevlekte Ontvangenis heeft een dubbel
doel: 1. Om den katholiekenn geest van de
soldaten te verlevendigen. 2. Om eerherstel
aan te bieden aan God voor de heiligschen
nissen, die in de roode zone begaan wer
den, vooral voor het schenden van de af
beeldingen van den gekruisigden Christus.
Wat ons betreft, als Pauselijk Delegaat in
het Nationalistische Leger, geven wij onze
goedkeuring aan dit plan, en wij hebben
dit medegedeeld aan onze Broeders in het
Episcopaat, en namens hen schrijven wij
deze volgende regels: De „Dag van de
Kruistocht" is de dag van hen, die met de
wapenen in de hand Spanje en de geheele
wereld verdedigen tegen het goddelooze
communisme, het is de dag van hen, die
daarvoor alles hebben gegeven, tot zelfs
hun leven toe! Voor hen die stierven op
het slagveld of in een hospitaal, om het
Katholicisme in Spanje te doen zegevie
ren. De overwinning moet van God komen.
Maar in den hemel hebben wij onze voor
sprekers, en God zal geven aan hen die
vragen.
Wij vragen dit ook door bemiddeling
van Gods Allerheiligste Moeder, en wij vra
gen dit bijzonder op den dag, die zoo
grootsch door Spanje gevierd wordt, op het
feest van de Onbevlekte Ontvangenis, welk
feest bezongen werd in onze oude liturgie,
welk feest gevierd werd door de weten
schap van L.ize beroemde universiteiten;
Murillo heeft haar als de Onb. Ontvan
gen Maagd in onsterfelijke penseeutrekken
afgebeeld; zij wordt onder die titel ver
eerd als de Patrones der Infanterie. Mil-
lioenen Spanjaarden zullen op dezen dag
neerknielen, om de H. Maagd te vragen om
den vrede, dien vrede welke voor de eerste
maal de weerld verlichtte, toen Maria zon
der zonde ontvangen werd. De vrede, de
gezegende vrede, di,e duurzame vrede, de
vurige verlangde vrede, de vrede van
Christus in het Rijk van Christus. „Er is
geen grootere roem dan de vrede te win
nen! zegt de H. Augustinus. De vrede te
winnen met het woord is de grootste roem.
Kort geleden nog werd op een wereldbe
roemde conferentie een oorlog, die Europa
had kunnen vernietigen, in den kiem ver
stikt. (De Kardinaal bedoelt de conferentie
van Munchen. Red. K. W. P.). Maar het
woord van een biddend volk heeft nog
meer waarde dan diplomatieke woorden.
Vragen wij aan de H. Maagd om den vrede
van de waarheid, va nde liefde, van de ge
rechtigheid; Spanje heeft, de wapenen op
genomen voor de verdediging van die groo-
te idealen, die het fundament der christe
lijke beschaving zijn.
Het eene, grootc en vrije Spanje.
De roem van het toekomstige Spanja
ligt opgesloten in de drievoudige leuze:
.Espana Una, Granue, Libre" (Het eene,
groote en vrije Spanje, het devies in het
wapenschild van het Nieuwe Spanje).
Maar Spanje zal niet één zijn, zonder
een diepe verzoening in de geesten van al-
:e Spanjaarden. Veelmeer dan de vernieti
ging der vijanden, vragen wij dat alle
Spanjaarden mogen terugkeeren tot de na
tionale geest, en met open armen verwach
ten wij den dag, dat alle Spanjaarden ons
den broederschapskus zullen geven als zo
nen van denzelfden God en van hetzelfde
Vaderlana.
Spanje zal niet „groot" zijn, wanneer al
le Spanjaarden niet in denzelfden smelt
kroes welke de liefde vooi Spanje is
gezuiverd worden van alle egoïsme en
eigenzinnigheid.
Spanje zal niet „vrij" zijn, wanneer wij
riet onze speciale historische karaktertrek
ken bewaren, en wanneer wjj niet alles
van ons afwerpen, wat in strijd is met de
christelijke geest, die zoolang in ons was.
Om dit alles te bereiken, zullen wij onze
gebeden richten tot de H. Maagd om haar
voorspraak te verkrijgen.
Een kruis voor iederen soldaat.
Het gebeo moet vergezeld gaan van een
bescheiden geschenk. Wij noodigden de
Spanjaarden van de nationale achterhoede
uit, om naast het gebed, dat zij op den dag
van 8 December tot O. L. Vrouw zullen
richten, nog iets geven voor de strijders.
Een kruisbeeld voor iederen strijder! Dui
zenden nebben gevrasgd om een afbeelding
van den Gekruisigden Christus, die zij kun
nen meenemen in de angstige verschrik
kingsoorlog. Er moet geen soldaat in het
Spaansche leger zijn, zonder een afbeelding
van den Gekruisigde, Die hem beschermt,
Lie hem vertroost, Die hem voortdurend
herinnert aan het doel van zijn strijd, op-
eat hij de smarten kan dragen enkan
c verwinner., een afbeelding van Christus,
welke hem begeleidt in bittere en blijde
uren, in de uren van doodstrijd en van
overwinning.
Wij vragen een bescheiden gave om voor
alle soldaten een kruisje te kunnen koopen.
Het leger der kruisvaarders! Iedere soldaat
rruet zijn kruis kunnen kussen!
De goddelooze haat aer vijanden van ons
geloof neeft duizenden kruisen vernield,
ouizenden afbeeldingen van den Gekruisig
den Christus worden geschonden en kapot
geslagen. Laten wij daar honderdduizenden
nieuwe kruisen voor teruggeven; moge er
geen Spanjaard zijn die geen kruisje op
ue borst ai aagt, opdat hij getuigenis kan
afleggen van zijn liefde, om te bidden voor
de overwinning van onze legers over die
genen, die de roemrijke toekomst van het
nieuwe Spanje bed:eigen.
Dit zal de beste manier zijn om eerher
stel te geven aan God en om te verkrijgen,
cat wij de roemvolle tocht van onze histo
rie mogen voortzetten.
Gegeven te Pampelona, November 1938,
in het Ille jaar der Overwinning.
t Kardinaal ISIDRO GOMA Y TOMAS,
Pauselijk Delegaat bij het
Nationalistische Leger.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BRUSSEL: De regeeringscrisiS wordt in
België telkens uitgesteld. Ieder oogenblik
denkt men: „daar gaat Spaak!"; maar tel
kens blijkt hij nog te zitten. Toen het so
cialistische congres zich tegen de benoe
ming van een agent te Burgos uitsprak,
dacht men, dat de socialistische minister
president zou aftreden. Maar hij wenschte
zich eerst te onderwerpen aan het oordeel
van de Kamer. Dat oordeel was gunstig
voor hem en hij stelde de beslissing uit.
Gisteravond meende men, dat hij toch zou
aftreden, maar nu wordt vernomen, dat er
opnieuw uitstel is gekomen. Gisteravond
verklaarde Spaak: „Er is nog altijd een re
geering, die in de Kamer een groote meer
derheid heeft verworven. Er is dus geen
haast. Het is echter zeker, dat de regeering
gewijzigd moet worden".
PARIJS: Von Ribbentrop is vanmorgen
uit Parijs vertrokken. Men kan niet zeggen,
dat de „historische" verzoening der oude
erf-vijanden in de wereld met geweldig
enthousiasme is begroet. Integendeel, men
staat er wat sceptisch tegenover en wacht
af, of de daden nu in overeenstemming
zullén zijn met de mooie woorden.
Er is alle reden voor dit scepticisme, om
dat Duitschlands as-genoot Italië met
Frankrijk overhoop ligt en van Duitschland
steun verlangt. Italië is zelfs heelemaal niet
vreden over de flauwe wijze, waarop Ber
lijn reageert. Volgens de berichten zou
Hitier morgen reeds een conferentie heb
ben met zijn medewerkers, o.a. met von
Ribbentrop en het ligt voor de hand, dat
daarin de Duitsche houding t.o.v. de Ita-
liaansche pretenties zal worden vastgesteld.
Wij zullen dus waarschijnlijk al spoedig
weten, welke waarde er gehecht zal moeten
worden aan beloften van het soort als
Dinsdag te Parijs is gedaan.
LONDEN: De Engelsche minister van ko
loniën MacDonald heeft gisteren in het La
gerhuis verklaard, dat Engeland op het
oogenblik geen afstand van koloniaal ge
bied aan Duitschland overweegt. Maar als
deze kwestie ooit ter sprake zou komen, dan
zou rekening worden gehouden met de wen-
schen der bevolking.
De parlementaire correspondent van Reu
ter bericht, dat over het algemeen de ver
klaring van MacDonald in het Lagerhuis
met voldoening is ontvangen door alle par
tijen als een duidelijke uiteenzetting van
de houding der regeering inzake de man
daatgebieden. Sommige aanhangers van de
regeering meenden evenwel, dat de minis
ter niet ver genoeg was gegaan en dat een
nog duidelijker verklaring afgelegd moet
worden. Een van de leden van het parle
ment merkte op, dat „de deur op een klein
kiertje is gelaten".
Anderzijds was men van oordeel, dat
MacDonald niet verder kon gaan, aangezien
geen enkele regeering in kan staan voor
hetgeen haar opvolgsters zullen doen.
FRANSCHE STUDENTEN E1SCHEN
VENETIë OP.
PARIJS, 8 Dec. (A N.P.). De Parijsche
studenten hebben vanochtend in het Quar-
t'er Latin een betooging georganiseerd om
tt protesteeren tegen de territoriale eischen
van Italië. Eenige duizenden studenten
hielden een optocht onder het roepen van
..Venetië aan Frankrijk" en „Abessinië aan
den Negus." Incidenten deden zich niet voor.
BERLIJN, 8 December. (A.N.P.) De
rijkssportleider von Tschammer und Os-
ten heeft het besluit genomen, dat de
sportbetrekkingen met Nederland
voor onbepaalden tijd zullen worden ver
broken.
Dit besluit houdt verband met het ver
bod, dat onlangs door burgemeester Oud
werd genomen inzake het spelen van den
voetbalwedstrijd NederlandDuitschland
te Rotterdam. Het besluit van den Duit-
schen sportleider heeft betrekking op alle
takken van sport en ook op die ontmoe
tingen, welke reeds waren vastgesteld.
WAT ANDERE BLADEN
SCHRIJVEN
eerste kamer.
De Maasbode schrijft:
De grootheid van de n.s.b. straalt
overal. Een van haar propaganda-sterren
is de heer Van Vessem, ons eens beschre
ven als een man, die de Eerste Kamer van
aanschijn zou doen veranderen. Het begint
er op te lijken.
Het ex-liberale Utrechtsche raadslid, die
in de Kamer even veel belangstelling trekt
als een fietser op een stadsplein, heeft den
laatsten tijd de aardigheid den voorzitter
der Eerste Kamer te plagen.
Hij vraagt stemming over schier alle
wetsontwerpen; Dinsdagavond zelfs over
notulen en verzocht zijn stem met de ge
luidsversterking te helpen, als hij het
woord voor deze heldendaden neemt.
Vroeger schreven wij reeds aan het adres
van den Eerste-^amerpresident, dat deze
zich meest herinneren, dat de voorzitters-
zetel niet midden in de arena staat, en wij
geven toe, dat baron De Vos van Steen-
wijk zich wei wat overgevoelig toont voor
speldeprikken van een zijde, die hem in
haar pers op unfaire wijze heeft bestookt.
Maar de heer Van Vessem is een welopge
voed man en de voorzitter van de Eerste
Kamer is, alhoewel physiek flink, toch een
man, die spoedig tachtig jaar wordt.
Het moet ons, alle politiek terzijde gela
ten, van het hart, dat wij nimmer een ar-
beidér, ook geen van de zoo gesmade
„marxistische" arbeiders, die de eer had
den lid der Eerste Kamer te zijn, zóó on-
heusch hebben zien optreden tegen een
grijsaard als de nationaal-socialistische
heer Van Vessem zich veroorlooft.
Misschien noemt men dit in zijn kring
ook al sentimenteel humanisme. Wij noe
men het beschaving. In Nederland is zij al
tijd een eigenschap geweest óók in den
principieel politieken strijd.
NEDERLANDERS
Met instemming nemen wij volgend
scherp en raak artikeltje over uit de
Avondpost:
Wij vragen aandacht voor de volgende
woorden, voorkomend in het Nationaal
Dagblad van gisteravond:
„Dat burgemeester Oud het officieele
Duitschland tegen Rotterdam in het haïnas
heeft gejaagd is buiten kijf. Dat het offi
cieele Duitschland maatregelen tegen Rot
terdam overweegt, is vaststaand en lo
gisch. Dat Rotterdam hiermede een gena
deslag zal Krijgen, zal wel een ieder dui
delijk zijn".
Dit „Nederlandsche" dagblad, orgaan
der N. S. B., vindt het dus „vaststaand en
logisch", dat Duitschland (naar aanleiding
van het verbod van den voetbalwedstrijd)
tegen ons land „maatregelen" zal nemen,
waardoor „Roterdam een genade-slag zal
krijgen".
Met andere woorden: wanneer Duitsch
land iets dergelijks zou doen (wij laten
geheel in het midden, of het dit zou willen
en kunnen) dan zou de „Nederlandsche"
N. S. B. daarop bij voorbaat haar zegen,
haar instemming, haar sympathie hebben
gegeven, want haar orgaan acht zoo iets
vanzelfsprekend en „logisch".
En dit naar aanleiding van een maat
regel, met de allerbeste bedoelingen en
met het oog op de openbare orde geno
men, en waarbij het belang van beide lan
den zonder eenigen twijfel betrokken
was; ook het Duitsche.
Het is uitermate leerzaam, dat wij het
nu van N. S. B.-'zijde zélf hebben gehoord:
als Duitschland Rotterdam den „genade
slag" zou geven, zou zij aan den kant
van Duitschland staan.
Nederlanders!
Blijkens mededeeling van het Cen
traal Bureau voor de statistiek, ver
toonde de ontwikkeling der bedrijvig
heid in onze industrie in het afgeloopen
kwartaal een lichte tendenz tot verbe
tering, al vielen branches- en onderne-
minsgewijs vrij sterke tegenstellingen
te cönstateeren.
De meeste berichten van vermeerdering
van werkzaamheden kwamen ditmaal uit
een aantal industrieën van verbruiksartike-
len, die voor de binnenlandsche markt wer
ken. Vele grossiers en kleinhandelaars, die
hun voorraden in verband met de onzekere
politieke en economische toestanden en de
prijsdaling op de grondstoffenmarkten ge-
ruimen tijd beperkt hadden gehouden, gin
gen over tot groote inkoopen, daartoe blijk
baar gedreven door het oorlogsgevaar en
de ingetreden prijsstijging op sommige
markten. Afgewacht dient te worden, in
hoeverre op deze groote vraag reactie zal
volgeu. Voorts begonnen sommige indus
trieën, o.a. eenige takken der textiel- en
kleedinggroep, de gunstige werking te on
dervinden van de uitbreiding der defensie
maatregelen. Dan viel voor enkele branches
te wijzen op een, o.a. in verband met de
internationale politieke spanning, vermin
derde buitenlandsche concurrentie. Intus-
schen bleef in verscheidene industrieën nog
steeds een tekort aan bedrijvigheid te cön
stateeren. Veelal werd dit geweten aan de
beperkte koopkracht van velen, ofschoon
hierin, althans voor sommige groepen der
bevolking, het laatste jaar wel verbetering
is gekomen. Coor verschillende industrieën
van voedings- en genotmiddelen bleven de
hooge crisis- en accijnsheffingen een rem.
Eindelijk mag niet onvermeld blijven, dat
de oorlogsvrees, die eenerzij ds de vraag be
vorderde, in andere gevallen, o.a. in som
mige min of meer luxe bedrijven, een tij
delijke inzinking veroorzaakte.
Ook in een deel der industrieën van pro
ductie-middelen vertoonde de bedrijvig
heid een opgaande lijn, vnl. was dit het
geval in bedrijven, welke veel orders heb
ben voor defensie-doeleinden en ten bate
van openbare werken, als b.v. wegen- en
bruggenbouw. In sommige, o.a. den scheeps
bouw, schijnt het hoogtepunt voorloopig be
reikt of overschreden te zijn, al bleef hier
over het algemeen nog behoorlijke drukte
heerschen. De achterstand in de vernieu
wing van de handelsvloot is blijkbaar lang
zamerhand ingehaald. Uit de industrieën
van hulpstoffen voor handel en bedrijf
kwamen, bij overigens sterk geschakeerde
toestanden, iets meer berichten van vooruit
gang dan van achteruitgang in. Ook bij
sommige van deze bedrijfstakken speelde
aanvulling van voorraden in verband met
het oorlogsgevaar een rol in de verruiming
der werkgelegenheid.
De bouwvakken bleven profijt trekken
van de geldruimte en het toegenomen aan
tal openbare werken. De bedrijvigheid nam
echter in September meer af dan het sei
zoen zou doen verwachten.
Van onze export-industrieën gaven ver
reweg de meeste lagere uitvoercijfers te
zien dan verleden jaar, hoewel er gunstige
uitzonderingen waren (o.a. machines e.d.,
boter bacon, zwavelzure ammoniak en ca-
cao-producten). De internationale politieke
spanning had hier over het algemeen een
nadeelingen invloed. Gunstig voor sommige
branches was de verbetering in de con
junctuur der Vereenigde Staten. De vraag
uit Indië werd bevoroderd door afneming
van de Japansche concurrentie. Overigens
was de totale uitvoer van fabrikaten en
half-fabrikaten dit jaar in het 3de kwar
taal naar het gewicht grooter dan in het 2de
(1.417 tegen 1.346 millioen kg.), terwijl ver
leden jaar het omgekeerde het geval was
(1.660 tegen 1.766 millioen kg.). Naar de
waarde gerekend waren de cijfers vai. het
3de e n2de kwartaal 1938 ongeveer gelijk
(176 tegen 176 millioen gulden), ook in
1937 was er betrekkelijk weinig verschil
(207 tegen 202 millioen gulden).
In de ter perse zijnde 11de aflevering van
het maandschrift van het Bureau wordt op
een en ander verder ingegaan en treft men
uitvoerige bijzonderheden aan over den
gang van zaken in de ongeveer 150 be
drijfstakken, waarop het overzicht betrek
king heeft.
K.N.k.L.M.-TOESTEL IN REMOUS.
De twee bestuurders en een passagier
krijgen verwondingen.
PORT DARWIN, 8 Dec. (A.N.P.) Tenge
volge van een hevigen remousklap tijdens
de vlucht van Sydney naar Port Darwin
liepen de beide bestuurders van een Ne-
derlandsch vliegtuig en één passagier, de
teer C. van Vliet, uit Nederland afkomstig,
verwondingen op. Het toestel kon de reis
i-aar Port Darwin voortzetten, waar het
velig is geland. De drie gewonden zijn per
ambulance ter behandeling naar het zie
kenhuis vervoerd.
Het moet hier betreffen een der Super
Lockheed-toestellen van den geregelden
lijndienst van de K.N.l.L M., dat heden
ochtend uit Sydney naar Batavia was ver
trokken.
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
De Britsche minister MacDonald heeft
gisteren in het Lagerhuis verklaard, dat
Engeland geen afstand van koloniaal ge
bied aan Duitschland overweegt (3e blad).
De besprekingen van von Ribbentrop te
Parijs (3e blad).
Het kabinet-Spaak is nog niet afgetreden.
De socialisten verzochten uitstel van beslis
sing (3e blad).
Demonstraties en tegen-demonstraties in
Frankrijk en Italië (3e blad).
Een tweetal vliegtuig-ongelukken. (Ie
blad).
Binnenland
De Provinciale luchtbeschermingsoefe
ning. (Ie blad).
Te Roswinkel is de directeur van een
boerenleenbink gearresteerd wegens ver
duistering van meer dan 100.000.
(2dt blad).
Lelden
Plechtige inwijding van het St. Dominï-
cushuis. (Ie blad).
Uit de historie van de R.K. Militairen-
vereeniging. (2e blad).
Hel verkeer (e land en
te water
Omtrent de provinciale luchtbescher
mingsoefening op Donderdag 19 Januari,
vernemen wij het volgende:
De oefening wordt gehouden van 8.30
10.30 uur.
De bruggen zullen op bizondere wijze
worden verlicht zoowel voor de scheep
vaart als voor het landverkeer.
De verlichting voor de scheepvaart zal
intact blijven, doch worden afgeschermd.
De verlichting voor het landverkeer zal
zeer zwak zijn. en zoo, dat uit de lucht geen.
licht te zien zal zijn.
Auto's zullen zonder licht moeten rijden,
behoudens het roode achterlichtje, dat ech
ter moet worden afgeschermd.
De scheepvaart zal slechts in één richting
plaats hebben, op de volgende wijze.
In het Merwedekanaal en in het R ij n-
Schiekanaa 1-K agermeer in de
richting Noord-Zuid.
In de Gouw e-A a r k a n a a 1-H e i-
manswetering-Braassemermeer Zuid-
Noord.
In den OudenRijn vanaf Alphen rich
ting Oost-West.
De overige vaarwegen zijn voor het ver
keer gesloten.
Alleen de voornaamste veren zullen
dienst doen.
PASSAGIERSVLIEGTUIG IN JAPAN
VERONGELUKT.
Het lot van 12 inzittenden onbekend.
TOKIO, 8 Dec. (A.N.P.). Een Douglas-
verkeersvliegtuig is tusschen Foekoeoka in
Kyoesjo en Taihokoe op Formosa ter hoog
te van Nëaha, de hoofdstad van den prefec
tuur Okinawa, neergestort.
Het toestel bevatte acht passagiers en
een bemanning van vier personen. Het lot
van deze 12 inzittenden is nog onbekend.
De luchtvaartmaatschappij, waartoe het
toestel behoort, heeft een ander Douglas-
vliegtuig, alsmede twee motorbooten, naar
de plek des onheils gezonden.
De verongelukte machine was om 6 uur
30 van Taihokoe opgestegen naar Foekoeo
ka. Om 9.06 uur ontstond er een motorsto
ring en zond het toestel S.O.S.-seinen uit.
Daarop werden twee motorbooten uitgezon
den. Gebleken is, dat het vliegutig getracht
heeft op één motor door te vliegen, doch
oat ook deze defect is geraakt, waarna de
machine is neergestort.