A fa
HET OUDE KERKJE TE LISSE
RECHTZAKEN y
KERKNIEUWS
DINSDAG 6 DECEMBER 1938
DE LETDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 11
EEN ZONDERLING MUURTJE MET EEN OUD JAAR-
TAL EEN STEENTJE MET EEN KELK EN EEN
HOSTIE DE RUSTPLAATS VOOR VIJF PASTOORS
HAAGSCHE RECHTBANK.
LEIDENAAR VEROORZAAKTE
ERNSTIGE AANRIJDING TE
DEN HAAG.
Hechtenisstraf geëischt en. intrekking van
het rijbewijs.
De 29-jarige chauffeur P. J. J. te Le 1-
d e n moest terecht staan wegens het ver
oorzaken van zwaar lichamelijk letsel. Hij
had op 30 Juli van dit jaar met een vracht
auto gereden op den Benoordenhoutschen
Weg te Den Haag. Nabij het kruispunt
Willem Witsenstraat gekomen was ver
dachte in aanrijding gekomen met een
klein pers en en au tot je. bestuurd door dr. P.
H. v. d. Hoog. De aanrijding had nog al
ernstige gevolgen gehad, want de dokter
was daarbij dusdanig aan rijn knie ver
wond geworden, dat hij gedurende twee
maanden zijn praktijk niet had kunnen
uitoefenen en een ander zijn praktijk waar
had moeten nemen. Daarna was de aan-
geredene nog een maand gedeeltelijk inva
lide geweest.
De dokter, als getuige gehoord, verklaar
de, dat hij met een snelheid van 20 K.M.
den bocht genomen had en dat de vracht
auto, bestuurd door verdachte, met een
snelheid van 50 K.M. gereden had. Hij had
voorrang en wilde van dezen voorrang ge
bruik maken.
Verdachte meende, dat de fout bij den
dokter lag, want de dokter had eventjes
Stil gestaan en was daarna aarzelend door
gereden om den bocht te nemen. Verdach
te had nog geprobeerd om door tijdig zijn
stuur om te gooien een aanrijding te voor
komen, maar dit was niet gelukt, temeer
daar verdachte in de stellige overtuiging
verkeerd had, dat de dokter hem voor wil
de laten gaan.
Er waren door het O. M. vier getuigen
gedagvaard, die voor verdachte verzwa
rende getuigenis aflegden door o.m. te
verklaren, dat de dokter niet stil gestaan
had met zijn auto en cok niet geaarzeld
had met den bocht te nemen.
Een getuige a décharge, die in de laad
bak van de auto gezeten had, was ge
schrokken van het stugge remmen, dat
verdachte had gedaan.
De politie had in het rapport vermeld,
dat de voetrem van de auto van verdachte
niet deugde en niet behoorlijk werkte.
Verdachte daarentegen voerde aan, dat
zijn voetrem wel degelijk in orde was ge
weest, maar dat hij gebroken was door het
stugge remmen.
De Officier meende, dat verdachte met
zijn verklaringen alleen staat, aangezien
vier andere getuigen geheel andere ver
klaringen hadden afgelegd dan hij. Spr.
noemde het rijden van verdachte hoogst
roekeloos en onvoorzichtig en een strenge
straf op zijn plaats.
De eisch werd dan ook een hechtenis
straf voor den tijd van veertien dagen
en intrekking van het rijbewijs voor den
tijd van een jaar.
De verdediger bepleitte op verschillende
gronden vrijspraak, waarna de uitspraak
werd bepaald op over 14 dagen.
OVERTREDING VAN HET UNIFORM-
VERBOD
E. H. Ridder van Rappard voor de
rechtbank.
De leider van de nationaal-socialistische
Nederlandsche Arbeiderspartij, E. H. Rid
der van Rappard, stond vandaag in hooger
beroep terecht voor de Vijfde Kamer der
Arr. Rechtbank, verdacht van twee over
tredingen van het uniform-verbod. De
kantonrechter had den man veroordeeld
tot twee geldboeten, resp. van 6 en 25.
Van dit vonnis was verdachte in hooger
beroep gekomen.
Hem was ten laste gelegd, dat hij in een
lokaal van Schinkelhaven aan den Am-
stelveenschen weg op 21 April j.l. tijdens
een voor het publiek toegankelijke en
openbare vergadering van de N.S.N.A.P. op
de revers van zijn pas een opzichtig onder-
scheidingsteeken van. die partij gedragen
had een rond speldje van ongeveer an
derhalve centimeter in doorsnede, bestaan
de uit een rood buitenveld, waarin de let
ters N.S.N.A.P. en een wit middenveld met
zwart binnenveld, welk speldje uitdruk
king is van het staatkundig streven van de
N.S.N.A.P.
In de tweede plaats was verdachte ten
laste gelegd, dat hij twee vlaggen van de
N.S.N.A.P. in het lokaal had opgehangen,
Deze vlaggen vertoonden hetzelfde em
bleem als het speldje.
Verdachte gaf de feiten toe, nadat de in
specteur van politie was gehoord, die pro
ces-verbaal had opgemaakt. Daarna was
het woord aan het O. M.
De officier van Justitie was van meening,
dat het speldje opzichtig is. Het nakpn-
kruis op het witte veld valt direct in het
oog.
Ook het tweede ten laste gelegde achtte
spr. bewezen.
De officier vorderde bevestiging van het
vonnis.
De verdediger, J. C. P. H. Coster, betwist
te de opzichtigheid van het insigne, pl
voerde t.a.v. de vlaggen aan, dat deze niet
werden „gevoerd". Zij hingen rustig aan de
muren.
Verd. wenscht niet illegaal te handelen,
zeide pl. Wanneer hij veroordeeld wordt,
zal hij met het dragen van het insigne op
houden. Tegenover de politie verklaarde
hij, dat hij er mee door zou gaan, doch hij
bedoelde daarmede: tot in hoogste instan
tie zou zijn uitgemaakt of hier sprake is
van het uniformverbod.
Rechter baron van Tuyl van Seroosker-
ken (tot verd.)Hing daar in uw lokaal dus
de Duitsche vlag?
Verd.: Ja, die is precies dezelfde.
Mr. van Tuyll van Serooskerken: en uw
bedoeling is de opheffing van den Neder-
landschen Staat en aansluiting bij Duitsch-
land?
Ver.: Neen. Wij willen de wederbewust-
making van den Dultschen volksaard van
den Nederlander.
Mr. van Tuyll van Serooskerken: en
daarom hangt u de Duitsche vlag in uw
vergaderlokaal?
Verd.: Die vlag is de uitdrukking van een
volksgemeenschap en niet van een staats-
gemeenschap
De rechtbank zal 20 dezer yonnis wijzen.
REVOLVERSCHOTEN OP ZIJN MEISJE
GELOST.
Verdachte tot drie jaar veroordeeld.
De rechtbank te Amsterdam veroordeel
de een jonge man, die op 9 April j.l. te
Maarssen eenige revolverschoten had ge
lost op het meisje, daarmee hij vroeger
verloofd was geweest en die de verloving
had verbroken, wegens poging tot dood
slag tot drie jaar gevangenisstraf.
Het meisje werd niet ernstig gewond.
De prccureur-generaal had vier jaar ge
vangenisstraf geëischt met aftrek van de
preventieve hechtenis.
De rechtbank te Utrecht had hem twee
en een half jaar gevangenisstraf opgelegd.
BRUG BIJ HET ZWIJNDRECHTSCHE
VEER TE DORDRECHT.
Bouw van het laatste viaduct
Op 20 December a.s., zoo -schrijft ons de
A.N.W.B., zal door den Rijkswaterstaat te
's-Gravenhage worden aanbesteed het ma
ken van een viaduct over den Dordtschen
straatweg in den noordelijken toegangsweg
tot de nieuwe brug over de Oude Maas te
Dordrecht.
Dit is het laatste kunstwerk, dat in ver
band met den bouw van deze brug, nog
moet worden gemaakt, zc-odat na voltooiing
van dit viaduct en van de overige reeds
in uitvoering zijnde werken, de brug voor
het verkeer zal kunnen werden openge
steld.
Het viaduct, dat zal worden gemaakt van
gewapend beton, heeft drie onderdoorgan
gen, waarvan een der buitenste bestemd is
voor de tram en de middelste doorgang
voor het gewone verkeer. Deze doorgang
is ruim 11 M. breed en bestaat uit een
ruim 9 M. breede rijbaan met twee ver
hoogde trottoirs.
De weg RotterdamMoerdijkbrug zal in
de tcekomst geheel als autosnelweg, d.w.z.
met gescheiden rijbanen, worden uitge
voerd. Blijkbaar zal deze scheiding der
twee verkeersrichtingen ook op het nieuw
te bouwen viaduct worden doorgevoerd,
gezien de beschikbare breedte van 17 M.
Het geheele werk zal zes maanden na
den datum van aanvang moeten zijn vol
tooid, dus medio 1939.
Het is geen gemakkelijke opgaaf een
schoorsteen voor een centrale verwarming
in een Kerk te ontwerpen; eenerzijds im
mers moet een fabrieKachtig voorkomen
vermeden worden, anderzijds kan een
schoorsteen zoo maar niet worden weg
gemoffeld. Bij het oude kerkje aan het
Vierkant te Lisse is de schoorsteen midden
op de kerk en boven op het dak gezet, on
geveer op de plaats, waar men veelal een
klein torentje ziet. Of deze oplossing een
gelukkige is, wij zullen het niet beweren.
Hoe dan ook, deze schoorsteen is de aan
leiding geworden, dat veler aandacht is ge
vallen up een ouden muur en een oud jaar
tal, wier bestaan aan zoo goed als alle Lis-
strs onbekend was.
De schoorsteen is onder de kap schuin
omhoog gevoerd in een paar ijzeren balken,
vlak langs een oud muurtje, dat tot in de
nok doorloopt.
Dit zonderlinge muurtje, dat zoo zorg
vuldig onder de kap is weggewerkt, is de
laatste weken herhaaldelijk met groote
nauwkeurigheid bestudeerd. Ook Dr. ter
Kuile van het Rijksbureau voor de Monu
mentenzorg is er naar toe gekomen, niet
siechts om het inderdaad fraaie metselwerk
te bewonderen, maar vooral ook om het
jaartal vast te stellen, dat met groen ge
glazuurde steentje in den muur werkt is
er daarvan geruchten liepen als zou het
1392 zijn.
Een zoo hooge ouderdom maakte, toen de
metselaars met dat nieuws beneden kwa
men, veler nieuwsgierigheid plots klaar
wakker.
Om met eigen oogen dit wonderlijke, niet
te gelooven steenen document te zien, werd
or een vroegen ochteno een zonderlinge
ti-cht ondernomen. Gedrieën klauterden we
achter de kerk, bij den toren, tot boVen het
gewelven wandelden we over den om en
nabij vierkant gehakten balk van achter
raar voren boven het gewolf. De balk was
breed genoeg, ook voor voeten, die niet aan
koorddansen gewend zijn, maar toch was
deze wandeling van bint tot bint voor on
zen gids, die op ladders en stellingen een
groot deel van zijn leven slijt héél 'wat ge
makkelijker dan voor ons, menschen van
oen beganen grond.
Tenslotte echter waren we zonder on
gelukken beland waar we wezen moesten,
bij het muurtje maar voorloopig stonden
we nog voor den ruw afgewerkten achter
kant, waaraan niets bijzonders te zien viel.
We moesten nu nog door een langwerpige,
nauwe vensteropening klimmen om boven
het voormalige koor der kerk te komen,
aan de voorzijde van den vroegeren bui
tengevel. Aan dezen kant was het metsel
werk keurig veizorgd en hier ook waren
met groen glazuur gedoopte steentjes vier
groote, ongeveer een meter hooge cijfers
aangebracht, twee aan weerskanten en
schuin onder het smalle, met een rond boog
je afgedekt venster, waar we zoo juist
doorheen waren gekropen. Links van het
raam, ten Zuiden ervan, zagen we zeer
duidelijk het cijfer een en een figuur,
welke op een vijf leek, die echter de vlag
naar rechts miste; rechts van het venster
lazen we een negen .en een twee, welke
iaatste den vorm had van een z. Over het
tweede cijfer waren, zooals we reeds wis
ten, de meeningen zeer verdeeld. Men
meende een drie te lezen. Maar dat hier
ten vijf bedoeld is, staat bui+en allen twij
fel. Niet alleen kan het metselwerk on
mogelijk zóó oud zijn, daar men in 1392
rog met veel grooter steenen werkte, de
z.g. kloostermoppen, maar ook over die
rare" vijf behoeft men zich niet te ver
wonderen. Oudtijds immers liet men vaak
ce vlag naar rechts weg, een gewoonte,
welke in België nog steeds in zwang is.
Jaartallen metselt men echter niet met
groote zorg in een muur om ze onder dak
pannen weg te stoppen. Deze muur wal
kennelijk een buitengevel geweest en Je
voor de hand liggende gevolgtrekking was
dan ook dat in 1592 de kerk gedeeltelijk,
n.l. slechts het schip, weer was opgebouwd,
nadat zij in 1573 in den woeligen tijd, toen
Haarlem en Leiden belegerd werden, ge
heel verwoest was.
Dit lot deelden de Lisser St. Agatha
met bijna alle kerken .in de omgeving;
slechts die van Voorhout en Noordwijk
L-leven unverlet.
Het koor liet men voorloopig een ruïne,
men trok een muur op aan het begin van
het koor en herbouwde het schip der kerk,
om daarin dienst te gaan houden. Onder
net jaartal ziet men nog heden een spitsen
boog, welke eertijds wel naar beneden zal
zijn voortgezet, tot op den grond toe, zoo-
éls b.v. de boog boven den toegang tot den
toren. O vder den boog zal men waarschijn
lijk een raam hebben aangebracht en daar
onder deuren.
twee, dat een hoek kwijtraakte. Zoo werd
c'us de buitenmuur een bijna loos binnen-
ir.uurtje, dat geheel vergeten werd. Niet
alleen maar vergeten, ook een weinig ver
waarloosd: in den loop der tijden zijn er
flinke dwarse scheuren in ontstaan, die
jchreeuwen om dichtgemaakte te worden.
Maar nu is men, meenen wij, ook van plan
deze schreeuwende scheuren den mond te
stoppen!
Wat de verdere bouwgeschiedenis van het
oude Lisser kerkje betreft, zij is nooit, voor-
zoover wij weten, volledig geschreven. Wel
weten wij, ook van 'platen dat de
groote ingang in het vroegere koor er pas
veel later ingemaakt is en dat men eertijds
ir den zijmuur van het koor een ingang
lad met een klein portaaltje aan den bui
tenkant. Later is dit uiterst leelijke hokje
weggebroken, werd deze ingang dichtge
maakt en werd de klassieke, in dit gothische
koor geheel misplaatste hoofdingang aan
gebracht. Waar het kleine deurtje precies
geweest is, heeft men nog onlangs kunnen
zien, toen de vloer was opgebroken.
Het steentje uit den Roomscheh
tijd.
De vondst welke, behalve dan de kerk der
Lisser pastoors, voor de katholieken wel de
meeste waarde heeft is een vierkant steen
tje, waarin een kelk met er boven een hos
tie is gesneden. Het steentje werd gevon
den in het voormalig koor, even buiten de
fundamenten van den muur van 1592 en
kwam boven, toen men zand weggroef om
den nieuwen vloer te kunnen leggen.
De steen is 28,5 c.m breed en lang, vol
komen vierkant dus en om en nabij een
decimeter dik. Of er nog andere figuren op
aangebracht zijn geweest, is niet te zien,
waarschijnlijk dus niet.
De omtrekken van kelk en hostie en het
kruisje op de laatste zijn zeer duidelijk in
den steen gebeiteld of gesneden. De figu
ren zijn nog volkomen gaaf. Hoe oud dit
steentje is, kan zoo maar niet. geschat wor
den met een redelijke kans op een juiste
berekening, maar dat het uit den Room-
schen tijd is, niemand zal het betwijfelen.
Daarenboven is de vorm van den kelk
gothisch, waaruit toch terecht mag worden
resloten, dat het zoo heel jong niet meer
is.
Nu is in 1461 de kapel te Lys tot parochie
kerk verheven en kregen de Lissers, die tot
dan toe onder den pastoor van Sassenheim
rtonden, een eigen herder. Maar volgens
datzelfde pauselijk document was die kapel
gesticht door Willem, Ruomsch Koning, toen
graaf van Holland, den vader van Floris V;
Jus zou die kapel dateeren uit het midden
der 13de eeuw. Hoe oud is nu het steentje?
Men kaa vooralsnog slechts gissen. Som
migen willen beweren, dat de gevonden
steen geen zandsteen is, maar een bak
steen gemaakt van klei of leem, anderen
echter, en terecht, zeggen dat het steentje
wei degelijk natuursteen en wel echte
zandsteen is. Het materiaal is niet hard en
dt steen was gebroken, toen zij bloot kwam,
maar het kleine stuk, dat er bij. lag, was
spoedig met wat specie aan het groote ge
deelte gelijmd.
Waar de gevonden steen voor gediend
heeft, is. eveneens nog een vraag, waarop
slechts gissingen als antwoord worden ge
geven. Meent de een, dat het steentje een
stuk is geweest van een steenen doodkist,
waarin een priester begraven is geweest,
een ander meent,, dat deze steen het merk-
teeken is geweest in den muur, dat daar
in de nabijheid een priester begraven lag.
Maar ook is niet uitgesloten, dat dit steen-
ipe een kleine en misschien wel wat pri
mitieve versiering is geweest van of nabij
een tabernakel, dat niet op het altaar was
geplaatst, maar in den muur was gemet
selde of er tegenaan was opgesteld. Men
moge nu al meenen dat dit laatste onwaar
schijnlijker is dan het eerste, zekerheid
heeft men vooralsnog voor geen enkele gis
sing.
Wat hiervan ook zij, dit stukje zandsteen
neeft voor de katholieken een groote waar-
dv als bewijs van het geloof hunner voor
vaderen. Het heerlijke geloof aan de wezen
lijke tegenwoordigheid verwarmde hier ook
eertijds gelijk nu het gemoed der bewoners.
En onbewust hebben de boeren en turf
stekers van het Middeleeuwsche Lisse in
nit steentje een schoone belijdenis van hun
geloof aan het nageslacht achtergelaten.
Hun gebeente is verteerd, hun namen zijn
vergeten, maar de steen roept het uit!
Met de kerk, waaronder de pastoors zijn
begraven geweest, is ook dit, steentje aan
den huidigen herder der parochie toege
zegd. Waar dit steenen bewijs in de kerk
ten eereplaats zal krijgen is echter nog
niet beslist.
Eenigen tijd na het schrijven van het eer
ste artikel over het graf der vijf eerste
Lisser pastoors na de ijlervorming, kregen
wij nieuwe gegevens en inlichtingen, die
het meer dan waarschijnlijk maken, dat na
de genoemde vijf pastoors geen andere her
ders der parochie in het oude kerkje be
graven zijn. Op de pastorie heeft men nog
drie oude bidprentjes gevonden en wel van
de pastoors Snarenberg, Freede en van
Halen. Men bemerke, dat de naam op het
gtdachtenisprentje luidt Snarenberg, ter
wijl wij elders lazen Snarenburg. Het bid
prentje van pastoor Snarenberg vermeldt,
dat hij begraven is in 1805 in de Pieters
kerk te Leiden, dat van pastoor van Halen,
cat hij in 1840 begraven is op het R. K.
kerkhof „aldaar'dus op het kerkhof aan
den Achterweg, want pas in 1843 is het
kerkhof bij de nieuwe kerk in het dorp on
gewijd, terwijl het prentje van pastoor
Freede niets zegt omtrent de plaats, waar
hij begraven is. Mogelijk heeft ,hij op het
kerkhof aan den Achterweg zijn laatste
rustplaats gevonden. Dat hij de eenige zou
zijn, die bijgezet was in het familiegraf van
Gerrardt van der Laen, die op huize Ter
Spekke woonde, is niet waarschijnlijk.
ZILVEREN KLOOSTERJUBILé
Donderdag 8 dezer herdenkt de Eerwaar
de Zuster Marie Ignatius (in de wereld mej.
Maria van der Eerden) geboren te
Leiden, haar 25-jarig professiefeest in
het St. Aloysius Gesticht aan de Brouwers
gracht te 's-Gravenhage.
Reeds jaron lang is zij aan het onder
wijs verbonden en menig leerlinge en
oud-leerlinge zal met dankbaarheid den
ken aan de opleiding, welke Zuster Ignatius
haar gegeven heeft.
Zuster Marie Ignatius is ook werkzaam
geweest in de kloosters te Roosendaal, Den
Haag, Delft, Monster en Hulst en sinds
enkele jaren wederom te 's-Gravenhage.
Ongetwijfeld zal het de jubileereride
zuster dien dag niet aan belangstelling ont
breken.
De normale beleefdheid:
Geldt zeker ook voor het
479e STAATSLOTERIJ
(Niet officieel)
Ze klasse, 2de lijst
-Trekking van Dinsdag 6 December 1938
Hooge Prijzen
1500.— 1269 7298
400.— 1050
200.- 10239 11912 14093 21110
100.— 1302 4243 8671 11747 15167
PrUzen van 30.—
1025
1107
1109
1228
1229
1265
1318
1371
1395
1405
1496
1521
1578
1581
1587
1641
1694
16.95
1707
1776
1791
1824
1864
1910
1923
1935
1957
1975
2056
2097
2105
2116
2124
2147
2156
2185
2188
2193
2259
2349
2449
2532
2715
2787
2801
2830
2923
2943
2953
2953
2959
3002
3013
3040
3055
3089
3117
3127
3153
3164
3270
3292
3344
3355
3375
3418
3433
3442
3443
3462
3526
3533
3542
3558
3621
3629
3634
3639
3661
3704
3705
3708
3826
3895
3919
3923
3934
3947
4026
4028
4038
4079
4084
4137
4166
4195
4245
4256
4267
4277
4280
4290
4339
4170
4391
4393
4429
4446
4499
4515
4529
4-?4
4579
4600
4688
1690
4710
4717
4735
4713
4763
4802
4810
4816
4858
4964
4978
49 l3
5002
5026
5031
5038
5044
5051
5084
5 0)
5153
5169
5209
5214
5215
5228
5230
5238
5320
5333
5376
5388
5393
5403
5405
5407
5410
5439
5469
5484
5519
5527
5538
5579
5584
5706
5735
5736
5738
5751
5779
5797
5802
5809
5818
5855
5930
5934
5948
6S98
5999
6178
6182
6184
6233
6271
6284
6288
6296
6303
6305
6369
6474
6495
6526
6C03
6612
6348
6667
6761
6783
6819
6344
G8M
6367
6879
6885
6925
7031
7047
7095
7138
7166
7174
7180
7184
7193
7207
7219
7234
7414
7430
7435
7441
7448
7453
7508
7572
7600
7633
7708
7712
7719
7732
7734
7741
7746
7749
7762
7769
7858
7880
7881
7392
7908
7925
7995
8020
8043
8103
8105
81 0
8195
8217
8231
8233
8230
8361
8390
8470
8443
8492
8496
8523
8551
8727
8734
8741
8749
8752
8770
8833
8842
8887
8890
88:3
8910
8932
8947
3950
8097
9010
9017
902.'.
9032
9046
9091
9105
9145
9167
9189
9205
9226
9236
9241
9274
0277
9316
9370
9385
9392
9396
9405
9423
0434
9442
9471
9490
9521
9533
9541
9554
9561
9596
9684
9705
9737
9751
9754
0769
9778
9796
6809
9831
9245
9881
9953
9960
9996
10033
10067
100%
10153
10184
10205
10217
10284
10312
10315
10324
10332
10339
10362
10364
10382
10384
10433
10443
10456
10494
10549
10551
10563
10574
10588
10614
10622
10674
10678
10686
10704
10720
10766
10794
10807
10351
10855
10869
10900
10904
10919
10978
11022
11132
11137
11169
11183
11193
11194
11209
11211
11220
11227
11238
11239
11290
11325
11357
11368
11383
11420
11471
11482
11617
11648
11704
11734
11754
11763
11782
11784
11800
11817
U82S
11833
11843
11844
11943
11975
11979
12001
12035
1204B
12055
12079
12084
12111
12187
12202
12228
12267
12297
12323
12326
12331
12344
12353
12398
12399
12418
12496
12525
12536
12547
12602
12679
12724
12742
12747
12765
12782
12806
12859
12831
12S76
12378
12830
12385
12921
13005
13022
13045
13093
13102
13149
13176
13277
13340
13357
13359
13369
13406
13529
13537
13549
13613
13643
13372
13727
13787
13839
13878
13908
13922
13949
13978
14014
14040
14052
14080
14086
14100
14113
14114
14115
14162
14183
14185
14188
14197
14238
14240
14295
14311
14330
14336
14380
14404
14435
14503
14530
14579
14582
14592
14630
14708
14847
14836
14897
14936
15005
15009
15126
15141
15166
15190
15219
15247
15277
15287
15295
15300
15350
15362
15366
15373
15419
15499
15513
15524
15S42
15656
15657
15675
15677
15632
15722
15786
15803
15818
15869
15906
15937
15943
16C03
16086
16172
16193
13263
16387
16446
10507
16558
16604
16564
16833
16728
16771
16844
16869
16922
16958
16934
16975
16989
16999
17017
17020
17024
17025
17027
17030
17080
17084
17116
17121
17125
17145
17227
17246
17273
17307
17334
17375
17379
17386
17398
17420
17537
17557
17587
17698
17705
17780
17791
17814
17332
17883
17905
17942
18025
18035
18039
18052
18142
13154
18270
18274
18318
18439
18519
18531
18544
18593
18694
18708
18760
18774
18786
18311
18812
18399
18912
18937
18993
19003
19012
19041
19042
19061
19077
19096
19102
19119
19150
19162
19167
19173
19187
19190
19195
19205
19219
19267
19297
19312
19314
19318
19339
19349
19356
19331
19333
19385
19336
19393
19396
19402
19426
19440
19547
19Z51
19594
19633
19635
19715
19767
19799
19388
19398
19988
20070
20103
20105
20118
20130
20133
20139
20174
20184
20190
20195
20209
20218
20265
2,231
20293
20308
20340
20421
20461
20463
20541
2J589
20618
20641
20674
20724
20768
20777
20810
2.858
20897
20953
20957
20964
20967
20970
20977
20978
21035
21048
21056
21058
21066
21080
2)082
21139
21159
21190
21267
21281
21411
21447
21450
2i:53
21541
21542
21560
21612
21623
21631
21703
21703
21745
21750
21751
21788
21794
21896
21901
Verbeter.
2e
kl, le lijst:
8158
m. z.
8151
6104 ontbreekt.
Je geld of je leven!!
Aardig is anders!
Maar hij laat
tenminste nog
kiezen, terwijl
Iemand, die met
slechte remmen
rijdt, z'n mede-
weg gebruikers
rechtstreeks naar
het leven staat! k
Toen men later besloot ook het nog in
puin liggende koor te herbouwen, stond
de muur Jeelijk in den weg. Om de koor
ruimte bij het schip der kerk te voegen,
moest men den muur gedeeltelijk weg
breken; niet heelemaal, daar het koor
smaller is dan het schip der kerk. Een
groote breede steenen boog werd nu in een
halven cirkel over de opening geslagen en
bet gewelf verder doorgetrokken. Het
n.uurgedeelte boven den nieuwen boog liet
men zitten en den spitsboog vulde men
i.iet op, zoodat hij steunde op den nieuwen
toog. Den buitengevel, welke eertijds boven
het dak uitstak, moest men afhakken om
hem onder de kap te Krijgen, die nu ook
doorgetrokken werd; een flink stuk moest
ei af en hierbij moesten het niet alleen de
slechtingen'ontgelden, maar ook het cijfer
