OMGEVING
Hoe de patriciërs te Lisse
begraven liggen
Puzzelen op oude grafzerken!
VRIJDAG 2 DECEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
HILLEGOM
Tennissport! Hillegom heeft thans de
gelegenheid gekregen de Tennisliefhebbers
te herbergen in een overdekte inrichting.
Het expeditie-bedrijf Copex heeft haar
groote garage met een mooie betonvloer
ingericht voor het tennissen in den winter.
De heer D. van Dungen te Aerdenhout gaf
als expert de technische aanwijzingen. Er
zijn nog slechts enkele gemeenten, die een
overdekte Tennisbaan bezitten.
KATWIJK AAN DEN RIJN
TRAMCONDUCTEUR ZWAAR GEWOND.
Tegen geleidings-mast gebotst.
In den vroegen morgen deed zich een on
geval voor, dat nog betrekkelijk goed is af-
geloopen, doch zeer ernstige gevolgen had
kunnen hebben Mei den tram van 6.40 uit
Katwijk a. d. Rijn naar Leiden was C. de
Boer uit Leiden de conducteur. Bij de
Sandtlaan zou de B. van den eenen naar
den anderen wagen overgaan, doch kwam
hierbij in zeer onzachte aanraking met een
geleidingsmast en werd als 't ware hier-
tusschen bekneld en ernstig verwond. Dr.
W. Hueting werd direct ontboden en ver
leende medische hulp, waarna de B. direct
per ziekenauto naar een ziekenhuis te Lei
den werd vervoerd.
Botsing. De wielrijder N. kwam langs
de Voorstr. door onachtzaamheid in bot
sing met een luxe auto. De botsing kwam
vrij ernstig aan. N. werd op het trottoir
geworpen en kreeg een lichte verwonding.
De fiets werd erg beschadigd.
TUINBOUWOVERZICHT.
Het abnormaal zachte en regenachtige
weer van den laatsten tijd werkt zeer na-
deelig op de meesten der winterproduc-
ten, inzönder de koolsoorten. Maar ook
peen en uien zijn slecht bewaarbaar zoo
dat verwacht wordt dat de wel houdbare
artikelen in het a.s. voorjaar een goede
prijs zullen opbrengen. Met de bloem
kool is het afgeloopen. Wat nog komt is
niet vermeldenswaard en van tweede
kwaliteit, en dat een prijs opbrengt van
1.50 tot 5.50 per 100. Zelden, misschien
nooit nog, was het bloemkoolseizoen zoo
vroeg ten einde. Maar ook de Roode en
Gele kool heeft, het klinkt als een mal
geval, van het mooie weer te lijden ge
had en men kan wel aan het schoonmaken
blijven. Daarbij is de prijs gedurig slecht,
n.l. van Roode kool ƒ1.tot 2.40 per
100 K.G. en Gele kool van f 1.— tot
per 100 K.G. Maar het groote kwantum
brengt gemiddeld slechts f 1.40 per 100
K.G. op. Bospeen komt nog maar in kleine
partijen en de prijs verieert geregeld tus-
schen S 3.20 tot 4.80 per 100 bos. Met
de waspeen in de goede kwaliteit ging het
de laatste week aanmerkelijk beter alhoe
wel er van dit product heel wat wordt
aangevoerd. Vorig jaar was de prijs in
dezen tijd ook allesbehalve goed te noe
men. Men kreeg toen niet meer dan 40
tot 60 ct. per kist. Deze week is de prijs
geleidelijk opgeloopen van 30 a 65 ct. tot
60 tot 95 ct. per kist van 20 K.G. Begrij
pelijk dat de hoop van vele tuinders ge
vestigd is op dit product dat na Nieuw
jaar met een goeden gang van zaken nog
aardig wat kan goedmaken. Zien
slechts naar voorjaar 1938 toen dit artikel
met ongekend hooge prijs betaald werd.
Voor Uien is nog weinig belangstelling.
Men durft niet koopen ook al omreden
veel uien niet houdbaar blijken te zijn
wegens koprot. De risico om wat vooruit
te koopen wordt daardoor te groot. Be
taald weid van 2.10 tot 3.25 per 100
K.G. Voor goede kwaliteit dus een eenigs-
zins redelijken prijs. Groene kool kon ge
makkelijk koopers vinden tegen 2.40 tot
3.70 per 100 K G. De gewassen van dit
product zijn in het algemeen niet best.
Kroten konden ook nog gemakkelijk
plaatst worden tegen de bestaande prijs
van 0.35 tot 0.60 per kist van 20 K.G.
Voor Andijvie kwam iets meer belangstel
ling en geleidelijk liep de prijs naar boven
zoodat in een week tijd de prijs per kist
van 6 K.G. opliep van 0.12 a 0.19 tot
0.20 tot 0.40. Een aanmerkelijke ver
betering dus. Ook Boerenkool ging wat
vlugger met iets betere prijzen, n.l.
16 tot 23 ct. per kist van 6 K.G. Schorse-
neeren werden in niet groot kwantum
aangevoerd in diverse kwaliteiten. De
prijs was matig maar de tuinder heeft niet
veel aan een opbrengst van 6.tot
9.per 100 K.G. Eï kwam ook aardig
wat winterpeen, korte Friesche, mooi van
aanzien en extra van kwaliteit. Maar de
prijs viel tegen. De noteering was van
1.25 tot 1.75 per 100 K.G. Er kwamen
ook nog wat Eigenheimers maar de koop
lust was gering. De handel is nog steeds
traag. Gekocht werd voor 1.60 tot 2.
per 100 K.G. Maar in het algemeen is het
overzicht niet zoo pessimistisch als zulks
de laatste weken het geval was.
LEIDSCHENDAM
WERDEN DE VARKENS VERGIFTIGD?
Wraakneming wordt vermoed.
Door den heer P. B., alhier, werd bij de
politie aangifte gedaan, dat in een der af
geloopen nachten door een onbekende of
onbekenden zijn varkens zeer waarschijn
lijk waren vergiftigd. Reeds waren een
achttal varkens gestorven. Vermoedelijk
heeft men hier met een wraakneming te
doen. De varkens zijn ter onderzoek ver
zonder, terwijl intusschen door de politie
een ijverig onderzoek wordt ingesteld.
Spiritusdrinkers. Gisterenmiddag kre
gen een tweetal zwervers aan den West-
vlietweg alhier, onderling ruzie, welke ru
zie zoo hoog liep, dat de een den anders
met een flesch eenige slagen op het hoofd
toebracht, waardoor deze bloedend werd
verwond. Door de Voorburgsche politie
werden beide personen naar Leidschendam
overgebracht en aan de politie aldaar
overgeleverd. Nadat de gewonde door dr.
Perquin verbonden was, werden beiden
ter ontnuchtering in het arrestantenlokaal
te Leidschendam opgesloten.
Biljartwedstrijd. In café „Het Wapen
in Veur" werd gisterenavond een wed
strijd gespeeld tusschen het le vijftal van
K.D.O., alhier en dat van H.D.V. uit Den
Haag. Na spannenden strijd wist K.D.O.
den wedstrijd te winnen met 83 caram
boles, terwijl de heer P. Al, lid van K.D.
den uitgeloofden prijs voor de hoogste
serie wist te behalen.
LISSE
Propagandaclub „St. Paulus". De po
litieke propagandaclub „St Paulus" hield
gisteravond in een der zalen van het Pa
rochiehuis een goedbezochte vergadering
onderleiding van haar voorzitter, den heer
H. v. d. Voet. Deze dankte den afgetre
den voorzitter, den heer Chr. v. d. Eist,
thans 2e voorzitter voor alles wat hij voor
politieke propaganda heeft gedaan. Hij
heeft de propagandaclub gebracht op een
peil waarop onze buurtvereenigingen ja-
loersch kunnen zijn. Na nog eenige mede-
deelingen gaf de voorzitter het woord aan
den heer A. H. Schrama, lid van den ge
meenteraad, die het onderwerp behandelde
„De Gemeentepolitiek in 't algemeen". Na
een k'orte inleiding ging spreker 45 jaar
terug en gaf een schildering hoe Lisse er
toen uitzag, een gehuchtje, zooals spreker
het uitdrukte. In de groote uitbreiding,
welke Lisse heeft ondergaan spreekt het
gemeentebeleid het grootste woord mee,
zooals spreker nader uitwerkte. Vooral
wees spreker op de gemeentebedrijven en
van hoe groot nut een en ander is ge
weest. Spreker wees voorts op de verbe
tering van straten en wegen alhoewel een
mooie gedeelte Loosterweg zich nog steeds
in desolaten toestand bevindt. Spreker
hoopte dat onder het beleid van onzen
nieuwen burgemeester ook dat gedeelte zal
worden verhard. Vervolgens deed spreker
uitkomen, dat we door het wijze beleid van
ons gemeentebestuur tot heden nog niet tot
de noodlijdende gemeenten behooren en
ook, als we op dezen weg voortgaan, daar
ook nimmer toe zullen behooren. (De heer
Schrama is verhardmaar in de
boosheid; sinds jaar en dag is hij de advo-
catus diaboli, om het natuurschoon van
Keukenhof aan te randen! Red.).
Een dankbaar applaus loonde spreker
voor zijn onderhoudende uiteenzetting. De
voorzitter dankte hem in eenige goedgeko
zen woorden en concludeerde, dat de heer
Schrama duidelijk heeft aangetoond, dat
Lisse, ondanks malaise en crisis, nog zijn
eigen „peultjes kan doppen. Na vragen-be-
antwoording sluiting der vergadering.
Geboren: Anna Maria, d. van P. J.
Hagen en J. J. P. van Riek Jan, z. van
H. Vergunst en J. Faas Cornelis Wilhel
mus, z. van C. M. Warmerdam en J. J. M.
Wassenaar.
Overleden: Cornelis van Klaveren 70
j., echtg. van J. Krösschell.
Gevestigd: G. J. Mersman uit Castri-
cumC. J. Groen in 't Woud uit Haar
lemmermeer J. H. Kingma uit Haarlem
mermeer H. M. Compier uit Noordwijk.
Vertrokken: J. Berbee naar Anna
Paulowna G. P, Snaar naar Noordwijk
M. A. Bon naar Heemstede P.
de Goede naar Tilburg P. Huis en gezin
naar 's-Gravenhage A. A. de Lange
naar Egmond-binnen E. M. H. Janssen
naar Breda A. M. Vermeulen
Heemstede.
school melk verstrekt zal worden, deze
menschen hebben geen opwekkend woord
meer noodig. Spreker deelde mede, dat in
50 gemeenten de schoolmelkvoedig reeds is
ingevoerd. Het wordt aanbevolen door de
schoolartsen die sterke voorstanders ervan
zijn. In het buitenland wordt sinds gerui-
men tijd op school melk aan de kinderen
gegeven. Nederland heeft dit van het bui
tenland overgenomen. In Zwitserland b.v.
wordt aan 75% der kinderen en in Engeland
dat toch geen zuivelland is 50%, gepasteu
riseerde melk verstrekt. Het mooie is dat
het zoo appetijtelijk mogelijk wordt ge
maakt, des zomers wordt de melk koel en
's winters warm geserveerd. Er zijn toch
al bezwaren aan het schoolgaan verbonden,
vervolgde spreker, zoodat het wel noodig
is de kinderen een afwisseling te bezorgen.
En al eindigt het versje van Hölty, over de
hollandsohe jeugd, waarmede de Camera
Obscura van Hildebrand begint met het
couplet:
Haast zult ge op school gekortwiekt
zijn;
Uw vreugd loopt snel aan 't end
Haast krijgt ge Bröder tot Uw pijn
En Weytingh tot torment.
Zoo erg is het nog niet, hoewel het een
onnatuurlijk iets is dat een kind stil moet
zitten dat toch al zoo beweeglijk is. Na-
deelen worden hiervan ondervonden, wat
bewezen is door kinderen, die pas naar
school gingen, doordat deze in gewicht af-
ramen en minder weerstand kregen. Dit is
echter wel te verklaren want een groot
mensch heeft alleen te zorgen dat hij door
te eten op kracht blijft, kinderen daaren
tegen zijn in hun groei. Nu gaat het er om,
vervolgde de heer v. d. Ven, melk op school
te krijgen en wel 4 maal per week een vier
de gedeelte van een liter. Het wordt voor
de kinderen zoo aantrekkelijk mogelijk ge
maakt daar de melk in fleschjes verstrekt
wordt met een rietje, hygiënisch dus.
Waarom geen 6 maai in de week zullen
sommigen zich afvragen? Dit is gedaan
om dat uiteindelijk de ouders zelf de melk
moeten betalen en nu is het beter te begin
nen met 4 maal en 't in stand te houden dan
6 maal en niet vol kunnen houden Voor
een bepaalde groep van kinderen is het niet
goed dit zij melk drinken, dit is echter bij
ae ouders bekend doch dit getal is niet van
beteekenis. De melkverstrekking op de
scholen is een mooi systeem daar rijk en
arm er aan deelnemen.
Spreker zette hierna uiteen hoe het
schooltoezicht en het onderwijzend perso
neel er tegenover staan. Een klein bewijs
dat men er voor is, is wel dit, dat op ini
tiatief van den Hoofdinspecteur te Breda
men begonnen is met een proef voor 6000
kinderen. Wanneer deze inspecteur het sto
rend voor het onderwijs had gevonden, dan
zou dit niet gebeurd zijn. Het onderwijzend
personeel zelf zegt: om 9 uur zijn de kin
deren wel bij hun lessen doch tegen 11 uur
verslapt de ambitie. De melk is dus een
welkome afwisseling en het vergt niet veel
tijd. Spreker zeide niet gekomen te zijn
cm reclame te maken voor de melk doch
alleen om van advies te dier.en, dit kan ik
U echter wel zeggen, voor de minder ge
situeerden is het een zegen 65000 kinderen
in ons land krijgen thans melk op school.
Meer dan den marktprijs behoeft niet be
taald te worden, dat is 12 cent per liter, de
volgende categorie betaal. 8 cent, dat is
de kostprijs, daardoor is het mogelijk dat
voor minder gegoeden 4 cent per liter ge
rekend wordt. Op schooi zullen de kinderen
formulieren meegegeven worden welke
coor de ouders ingevuld moeten worden,
waarna de formulieren bij het schoolmelk-
comité ingeleverd moeien worden.
Spreker eindigde met de hoop uit te spre
ken dat de actie zal slagen met als resul-
„melk met een rietje".
Hierna werd de schooimelkfilm „2 minu
ten stilte" vertoond welke tot devies heeft
de actie „Een gezonde jeugd, een krachtig
volk".
De Burgemeester dankte den heer v. d.
Ven voor zijn populaire uiteenzetting en
zeide dat het niet in de bedoeling ligt aan
iemand gratis melk te geven al zullen er
velen zijn die niet meer dan 4 cent kunnen
betalen. Hij hoopte dat de aanwezigen flink
propaganda zul)en maken Hierna sluiting.
HET GRAF VAN EEN
KAAPSCH
GOUVERNEUR
n.
DE STEEN ZONDER OPSCHRIFT.
De houten kerkvloer, welke zich van
voor naar achter uitstrekte in de oude
kerk aan het Lisser dorpsplein, zou niet
hebben doen vermoeden, dat de vroegere
bevloering met zerken en schalen er nog
onder te vinden was. Toch lag de vloer
niet meer geheel in den toestand van kort
na 1800, toen voor het laatst binnen de
kerkmuren begxaven is. In het midden der
vorige eeuw heeft het oude gebouw een
groote restauratie ondergaan en heeft men
ongetwijfeld ook oude graven met zand
volgestort en met tegels bedekt; daarvoor
werden ook grafsteenen gebruikt. Zoo lag
b.v. voorin een steen van Warrebout Vree
burg, gestorven in 1743, louter als vloer
tegel. Zoo is het ook te verklaren, dat een
steen van een schoolmeester, die in 1610
het tijdelijke met het eeuwige verwissel
de, ingemteseld is in het muurtje langs net
pad naar den toren, en dat de steenen van
een Cranenburgh en van een Corsteman
buiten tegen den zuidelijken kerkmuur lig
gen.
Eigenaardig is het, dat onder de zerken
in de oude dorpskerk de meeste zijn van
kort na 1600. In de gouden eeuw schijnt
Lisse geen gouden tijd te hebben beleefd.
Geld voor grafsteenen schijnt er niet op
overgeschoten te zijn!
Of het moest zijn, dat steenen uit die
jaren juist alleen lagen onder het vloerge
deelte bij den preekstoel, dat niet wordt
opgebroken. Een ligt er uit 1635, die van
de fam. v. d. Laen. De gevonden zerken
hebben eens de graven gedekt van Lisser
notabelen.
Allereerst is er de zerk van den gerechts
bode van het ambacht Lisse, Wouter Le-
naarts van Calcker. Met strakke Romein-
sche letters geeft het zevenregeling graf
schrift:
HIER LEYT BEGRAVEN WOVTER
LENERSZ VAN CALCKER OVDT
ONTRENT 70 JAER ENDE RVSTEN
OPTEN SEVENDE JVNY ANNO 1598
ENDE MARGRIETE PIETERSD
SYN HVYS VROUWE EN RVSTEN
OPTEN 13 JANVARY 1602.
Een ander lid der dorpgemeenschap was,
aldus ir. A. F. de Graaff, die ons uit zijn
vele gegevens over het Lisse dier dagen
deze bijzonderheden verschafte, de school
meester Wiard Takesz van der Blom.
Rond een medaillon, waarin een wapen
met een huismerk, dat waarschijnlijk uit
de letters H en N is samengesteld, is in
gothische letters uitgebeiteld: hier leyt be
graven wier take z. schoelmr tot lys en
starf cjen 16en maert Ao 1611 en syn huys-
vrou Adryaentje Jansdr. van tienden starf
den 24en Maert 1611. (Van tienden van
tienen een stadje in België). Zij stierven
wel korl na elkaar! Het is in dit gothische
schrift, dat oorspronkelijk geen aparte
hoofdletters kende, niet immer een gemak
kelijke opgaaf aan te geven, waar de
steenhouwer door een grootere krul b.v.
een hoofdletter bedoeld heeft. Punten
staan in deze gothische opschriften tus
schen de woorden.
Belangrijker figuren zijn de gebroeders
Corsteman, die, evenals hun echtgenooten,
behoorden tot de welgeborenen van Rijn
land, en vrij talrijken stand, welke in de
middeleeuwen buiten de vrije boerenge
meenschap stond en verplicht was de gra
ven van Holland met „harnasch" te die
nen, doch daarentegen ook zekere fiscale
voorrechten genoot. Verder stonden zij niet
voor het lagere „dagelij ksche" gerecht van
schout en gezworenen, doch voor baljuw en
welgeboren mannen terecht. Als welgebo
renen oefenden zij ook rechtspraak uit; zoo
sprak Adriaen Cornelisz. (Corsteman) van
Lis van 1580 tot 1584 mede recht in het
baljuwschap Rijnland.
Eenvoudig zijn de twee kleine steenen
van bovengenoemde en zijn vrouw Mag-
dalena Jansdr. Tetrode, dochter van Jan
Daniëls Tetrode, gezworene van Noord- j
wijk. In gothische letters vermelden acht i
regels:
Hier leyt begraven AdryaenCornelis z
corsteman starf den 25 January Anno
1588 ende maddeleentgen Jans dr syn
huysvrouw ende starf den 25en Augus
tus Anno 1614.
Een zeer forsche zerk is die van Claes
Cornelisz. Corsteman, gehuwd met Maritje
vrancken van der Burg (dr. van Vranck
dirk vrankenszoon en Tryntje dirk wil-
lems van castricum). Een medaillon ver
toont hier een heraldisch juist uitgevoerd
wapen met een burchttoren in het schild
en als helm teek en een uitkomenden leeuw.
Mogelijk staat dit wapen in verband
met het feit, dat de huizing van zijn
vrouws familie een hofstede was, ge
naamd „De Burg", gelegen ten oosten
van het Vierkant .waarvan de plaats nog
nader dient te worden Vastgesteld.
Het gotische randschrift vermeldt aan
twee zijden: Hier leyt begraven claes cor
nelis Costeman starf anno 1616. Jammer,
dat deze steen gedeeltelijk in het Zuide
lijk looppad gelegen heeft, zoodat van den
naam Corsteman nog slechts om en nabij
anderhalve letter leesbaar is. Maar met
behulp van het wapen en andere gegevens
meent men er dezen naam te mogen lezen.
Blijkens het register der militie 1583 was
hij omstreeks 1539 geboren, zijn broer
Adriaan in 1541.
Nog werden bij de werkzaamheden brok
stukken gevonden van een leisteenen zerk,
welke waarschijnlijk afkomstig is van het
graf van Cornelis Cornelisz Lansduyn, ge
boren in 1558, secretaris van Lisse. Het wa
pen heeft in de middenbaan twee St. An-
dries- of maalkruisen, in het bovenveld
twee of drie pluimen, terwijl het onder veld
ledig is. Het helmteeken is een groot
maalkruis. Het gothische randschrift luidt:
hier leyt begraven den E (delen) corne
lis en en starf opten 18en novemb. 1611.
In het voormalige koor is nog een graf
kelder volgestort, waarop geen steen lag.
Het reeds zwakke gewelf werd ingeslagen
en de kelder met zand opgevuld. Niet on
waarschijnlijk is, dat hier begraven was
Willem Adriaen van der Stel, gouverneur
van de Kaapkolonie. Deze man bewoonde
te Lisse de buitenplaats Uytermeer, gele
gen aan den Lisserpoel, ter plaatse waar
zich thans nog het z.g. Paulusboschje be
vindt. Hij stierf in 1725. De zeer mooi be-
hakte en met beelden versierde wit mar
meren zerk, welke eertijds het graf dek
te, is sinds lang overgebracht naar het
voorportaal, waar zij te pronk ligt. Dat niet
daar het graf lag, wist de Zuid-Afrikaner
niet, die eens van alle kanten dezen steen
fotografeerde!!
Achterin de kerk, aan de Zuidzijde van
de orgelgalerij trof men een grafkelder
aan, gedekt door een zerk, waar niets op
stond. Mogelijk, meende men, hadden fa
milieleden in den Franschen tijd, toen vrij
heid, gelijkheid èn broederschap radicaal
poogden af te rekenen met adellijke attri
buten, zich de moeite getroost, de zerk om
te keer en; aan den onderkant zou men dus
wapen en inscriptie wel vinden. Een gat
is in den muur gehakt, maar toen men on
der tegen den steen aan kon kijken, zag
men eveneens niets
Deze kelder is verder gelaten zooals hij
was, gevaar voor instorten bleek niet te
vreezen te zijn.
In een slot-artikel mogen wij wat mee-
deelen over het fameuze jaartal 1592 en
den buitenmuur, die sinds eeuwen reeds in
de kerk staat; tevens over het mooie steen
tje uit den Roomschen tijd.
NOORDWIJKERHOUT
MELK MET EEN RIETJE!
In hotel Gouwenberg had Donderdag
avond een bijeenkomst plaats van het
Schoolmelkcomité alhier, met de ouders
van de schoolgaande jeugd. Deze vergade
ring was voornamelijk uitgeschreven om
een afgevaardigde van het Centraal School
melkcomité ie 's-Gravenhage in de gele
genheid te stellen een uiteenzetting te
geven over: 1. Hoe het verkrijgbaar stellen
van melk op de scholen in de verschillende
oüaatsen is geregeld; 2. Op welke wijze dit
ook voor de hier gevestigde scholen zal
kunnen worden ingevoerd; 3. Welk nut
ue kinderen van het verstrekken van melk
op de scholen kunnen ondervinden. De bij
eenkomst werd geopend door den voorzit
ter van het comité, burgemeester van Iersel,
aie alle aanwezigen een hartelijk welkom
toeriep. Spreker vond de opkomst der
ouders niet belangrijk. Een bijzonder woord
van welkom sprak hij tot den heer van der
Ven, ambtenaar van het Centraal School
melkcomité en tot Dr Zjjerveld, districts
schoolarts, welke laatste aldus de voor
zitter, de man is geweest, die hem op het
idee van schoolmelkvoeding heeft gebracht.
Hierna verkreeg de heer van der Ven
het woord. Deze vond dat het met de op
komst der ouders nogal ging, rekening hou
dende met het slechte weer. Het is ook
mogelijk, zeide hij, dat de wegblijvers het
als vanzelfsprekend vinden dat er op
Een aantal Joodsche vluchtelingetjes utt DuitscMand arriveerde Donderdagavond te Hoek van Holland,
vanwaar zij met één der Harwich-booten naar Engeland zijn doorgereisd
