X;a^,!«;s3, dagblad voor leiden en omstreken zzmtzzt™ 2
Ernstig mijn
ongeluk in
Duitschiand
Was Hitier te
Weenen
De dreigende
staking in
Frankrijk
DINSDAG 29 NOVEMBER 1938 30ste Jaargang No. 9196
S)e- Ceidócfi^Soti^Mit
Dll nummer bestaal uit
vier bladen.
Naar een nieuwe
gemeenschap
In aansluiting met wat wij gisteren op
merkten naar aanleiding van een artikel in
de „Avondpost", welk blad a priori de
door het R.K. Werklieden ver vond te pro-
pageeren „nieuwe gemeenschap" verwerpt
als zijnde specifiek katholiek citee-
ren wij hier een artikel in de „De Tijd"
van gisteren, dat ook een beschouwing
wijdt aan bedoeld propaganda-plan van het
R.K. Werkliedenverbond:
„Van bijzonder belang is het o.i., dat
deze propaganda van maatschappelijke be
ginselen en gedachten ook niet stand houdt
bij de posten van het katholieke volksdeel.
Een voornaam hoofdstuk van het program
dezer propaganda bestaat integendeel juist
daarin, de sociale beginselen en ideeën,
waarvoor wij strijden, ingang te doen vin
den of althans bekend te maken bij onze
niet-katholieke landgenooten.
En hierbij stelt reeds het korte schema
van het actie-program een gewichtige
en actueele gedachte op den voorgrond.
„Bij de propaganda ten opzichte van an
dersdenkenden zoo lezen wij daar
moet voor oogen staan, dat de principen
van „Quadragesimo Anno" evengoed van
kracht en heilzaam zijn voor deze anders
denkenden; dat de Paus uitdrukkelijk zegt,
dat deze princiepen alleen tot verwezenlij
king kunnen komen in samenwerking met
allen, die van goeden wil zijn; dat de prin
cipen van „Quadragesimo Anno" niet als
specifiek katholiek moeten worden aange
merkt-
Deze vaststellingen en wij hebben
vooral het oog op de laatste bepalen in
derdaad den juisten grondslag voor de pro
paganda van het goede gemeenschaps
ideaal onder niet-katholieken. Het is een
grondslag, dien wijzelf weieens uit het oog
verliezen, wanneer wij misschien alleen
voor het gemak van een vlugge aandui
ding de sociale beginselen van de na
tuurlijke orde Gods als „katholieke" begin
selen aanduiden, terwijl zij slechts behoo-
ren tot het natuurlijke bestel, dat door God
in de schepping gelegd is, maar niet tot de
orde van de Christelijke Openbaring en de
Verlossing.
Het lijdt nu weliswaar geen twijfel, dat
onder de geloovige Christenen de
drijfkracht van alle maatschappelijk her
vormingsstreven, wat de hulp der noodlij
denden en het welzijn der medemenschen.
betreft, nog meer zal ontspringen uit de
bovennatuurlijke bron der Christelijke
naastenliefde, dan uit de deugd der na
tuurlijke rechtvaardigheid en het begrip
der natuurlijke maatschappij.
Maar van den anderen kant ligt het
eigen terrein der maatschappelijke hervor
ming geheel onder de wetten van deze
laatstgenoemde; en, terwijl de naastenlief
de alle vormen kan vervullen, maar ook
alle vormen kan doorbreken, moeten deze
de concrete maat en gestalte geven aan de
maatschappij der toekomst".
In wat wij hier hebben geciteerd ligt ook
een zijdelingsche bestrijding van het stand
punt, ingenomen door een blad als de
„Avondpost".
Heel veel van wat de Katholieke, Kerk
propageert is natuurlijk zedenleer, van wel
ker waarheid en waarde iedereen kan wor
den overtuigd, al is hij en al wordt hij niet
katholiek
En wij herhalen, wat wij gisteren schre
ven, dat het een zeer betreurenswaardige
houding is, de propaganda voor een „nieu
we gemeenschap" af te wijzen, omdat die
propaganda komt van katholieke zijde!
DE NEDERLANDSCHE
VICE-ADMIRAAL V. DULM
Bedankt voorzitter van de controle
commissie de?P nondnterventiecommissie.
LONDEN, 29 Nov. (A.N.P.). De Neder-
iandsche Vice-admiraal van Duim, de voor
zitter van de controlecommissie van de niet-
ir_mengings-commissie heeft als zoodanig
aan lord Plymouth, den voorzitter van de
niet-inmengingscommissie, zijn ontslag
aangeboden.
Lord Plymouth heeft na overleg met de
niet-inmengingscommissie het ontslag met
leedwezen aanvaard en vice-admiraal van
Duim dank gezegd Voor de bewezen diens
ten. Het ontslag wordt op 10 December
van kracht.
WAARSCHIJNLIJK 22 DOODEN.
BRESLAU, 29 Nov. (A.N.P.) Naar
uit Waldenburg gemeld wordt, heeft van
nacht een ernstig ongeluk plaats gehad in
een mijn bij Waldenburg, waarvan waar
schijnlijk 22 mijnwerkers het slachtoffer
geworden zijn.
Door kortsluiting is een mijnbrand ont
staan, waardoor de 22 mijnwerkers van
den uitgang werden afgesneden. Terstond
werden de reddingspogingen ondernomen.
Tot dusver heeft men slechts negen doo-
den kunnen vinden. Echter moet ook met
den dood van de 13 andere mijnwerkers
gerekend worden, temeer daar de brand
een bijzonder sterke rookontwikkeling ten
gevolge had.
IN VERBAND MET VRIJLATING VAN
SCHUSCHNIGG.
Amnestatie als voorwaarde gesteld.
De „Times" meldt uit Weenen:
Ofschoon het officieele Duitsche persbu
reau verklaard heeft, van niets te weten,
weet men zeker, dat Hitier Zaterdagavond
te Weenen is aangekomen, den nacht te
Schoenbrunn heeft doorgebracht en Zon
dagochtend weer is vertrokken. Men
meent, dat het bezoek verband hield met
de geruchten, die de ronde hebben gedaan
over invrijheidstelling van Schuschnigg.
Vernomen wordt, dat den oudkanselier
vrijheid is aangeboden voor zichzelf, zijn
vrouw en zijn zoon afkomstig uit zijn eer
ste huwelijk. Schuschnigg zou het aanbod
van de hand gewezen en verklaard heb
ben, dat hij het slechts aannam als ook aan
een aantal zijner vroegere medewerkers
amnestie werd verleend.
ZUIVERING IN DE N.S.D.A.P.?
Verder wordt uit geloofwaardige bron
vernomen, dat in de afgeloopen twee we
ken een zuivering is gehouden in de gele
deren van de af deeling Weenen der natio-
naal-sociaïistische partij, waarvan 135 le
den zijn gefusilleerd.
VERSTREKKENDE MAATREGELEN
VAN DE REGEERING.
PARIJS, 29 November. (A.N.P.) Van
daag is officieel een decreet gepubliceerd
voor de toepassing van den oorlogsnood
toestand, waarbij de regeering verstrek
kende bevoegdheden worden verleend, o.a.
tot het opeischen van de diensten van
iederen burger.
In het decreet wordt gezegd, dat alle
employé's en arbeiders van de openbare
diensten van staat, departement of ge
meente, gerequireerd worden, evenals al
het personeel van diensten waarvoor door
staat, departement of gemeente concessies
zijn verleend.
In een lang rapport aan president Le
brun zegt Daladier, dat „de regeering de
noodige maatregelen zal weten te nemen
om aan alle gebeurtenissen het hoofd te
bieden". Het personeel in staatsdienst, dat
in staking gaat, zal, naar in het rapport
verklaard wordt, onmiddellijk ontslagen
worden.
Bij besluit der regeering zijn de mijnen
en de daarvan afhankelijke bedrijven in
het Zuiden van den Elzas gerequireerd.
DE VOETBALWEDSTRIJD
NEDERLAND-DUITSCHLAND
GAAT NIET DOOR
Burgemeester Oud heelt
hem verboden
Naar wij vernemen, heeft het bestuur
van den Koninklijken Nederlandschen
Voetbalbond het volgende schrijven ont
vangen van den burgemeester van Rot:
terdam:
„De burgemeester van Rotterdam, over
wegend, dat het ter voorkoming van ver
storing der openbare orde gewenscht is,
dat de voetbalwedstrijd Nederland
Duitschiand, op Zondag 11 December a.s.
niet doorgaat,
Gelet op art. 221 2e lid van de ge
meentewet,
besluit het houden van gemelden wed
strijd te verbieden".
Het bestuur van den Koninklijken Ne-
derlandschen Voetbalbond heeft van dit
schrijven kennis genomen, en heeft het
Fachamt Fussball in Duitschiand van dit
besluit van den burgemeester van Rotter
dam in kennis gesteld.
Naar wij verder vernemen, zal de ont
moeting tusschen het Bondselftal en de
Hongaarsche Veulens, vastgesteld op
Woensdagmiddag 30 November wel door
gaan. Deze ontmoeting was, naar men
weet, bedoeld als oefenwedstrijd voor den
komenden interland-wedstrijd Nederland
Duitschiand.
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
PARIJS: Morgen vindt de krachtproef
plaats tusschen de, regeering en de link-
sche vakvereenigingen. Zal de tegen mor
gen afgekondigde algemeene staking mis
lukken of niet? Dat is de groote vraag,
welke men zich stelt. Speciaal vraagt men
zich af, wat de houding zal zijn van het
personeel der overheidsbedrijven. Het be
stuur van de C.G.T. beveelt: staken. De re
geering dreigt: als je staakt, vlieg je eruit.
De regeering heeft bovendien maatregelen
genomen om de vervoersdiensten (spoor
wegen, metro, autobusdiensten enz.) op
gang te houden. Dat de staking bij het
Fransche publiek populair is, kan men niet
zeggen.
Met uitzondering van de „Peuple", het
orgaan van de C.G.T., die de arbeiders
aanmoedigt, morgen met gekruiste armen
te staken, de „Humanité", die het standpunt
van de „staking tegen de wetsdecreten"
verdedigt, en de „Populaire", waarin Blum
de bijeenroeping van het parlement eischt,
moedigt de geheele pers eensgezind den
minister-president aan, de orde te hand
haven en wenscht zij Daladier met zijn
houding geluk.
De „Ordre" schrijft o.a.: „Laten we het
eerlijk zeggen: de algemeene staking heeft
zoo zichtbaar de openbare meening tegen
zich, dat zij een fiasco dreigt te worden".
De Epoque" schrijft: „Hier, waar wij
Daladier zóo hevig hebben gecritiseerd
vanwege zijn buitenlandsche politiek,
schrijven wij vrijmoedig, dat wij in de hui
dige krachtproef volkomen achter hem
staan".
LONDEN: Het staat thans vast, dat
Chamberlain en Halifax in Januari a.s. een
bezoek aan Mussolini zullen brengen. Van
zelfsprekend hecht men groote beteekenis
aan dit bezoek
„De aankondiging van Chamberlain's be
zoek aan Rome is om vele redenen wel
kom, aldus de „Times" Het Britsch-Ita-
laansche accoord is kennelijk het begin
van een nieuw tijdperk en de afsluiting
van een oud en Chamberlain en Halifax
gaan het met Mussolini persoonlijk inwij
den Wanneer de Britsche ministers te Ro
me komen is er veel te bespreken, o.a.
Spanje, de Middellandsche Zee en de kolo
niale samenwerking. Als de besprekingen
een bevredigend resultaat hebben, zullen
zij ongetwijfeld niet Engeland en Italië
alleen ten goede komen".
De Londensche correspondent van de
„Petit Parisien" schrijft: Te Londen koes
tert men de hoop, dat, als Mussolini be
middelend optreedt tusschen de Duitsche
en de Britsche regeering en Chamberlain
van zijn kant tusschen Parijs en Rome be
middelt, de komende Britsch-Italiaansche
besprekingen, na die te München, tot een
ontspanning in Europa zouden kunnen lei
den en de politiek van algemeene samen
werking vergemakkelijken. Is dit resul
taat mogelijk? Talrijk zijn degenen, die
eraan twijfelen, aangezien teveel wolken
op het oogenblik den internationalen hori
zon verduisteren en teveel geschilpunten
(het Joodsche vraagstuk, het Spaansche
conflict en het vraagstuk der Middelland
sche Zee) tusschen de beide groepen van
mogendheden bestaan.
Prof. Mr. D. van Blom f
Hoogleeraar aan de Leidsche
Universiteit
Na een langdurige ziekte is heden hier
ter stede overleden prof. mr. D. van Blom,
hoogleeraar in de staathuishoudkunde en
statistiek.
Durk van Blom werd den 19den Decem
ber 1877 te Leeuwarden geboren, bezocht
aldaar het gymnasium, deed in 1896 met
goed gevolg eindexamen, en werd in het
zelfde jaar als student in de rechten aan
de Leidsche Universiteit ingeschreven. Na
ongeveer vier jaar, op 6 Juni 1900, promo
veerde hij aan de Leidsche universiteit tot
doctor in de rechtswetenschappen op stel
lingen.
In 1901 was hij gedurende eenige maan
den adjunct-commies aan het Centraal Bu
reau voor de Statistiek in Den Haag en
vervolgens van 1901 tot 1906 hoofdredac
teur van het Vaderland, welke functie hij
den 31sten December van dat jaar neerleg
de, om vervolgens eenige maanden repeti
tor voor staatsrecht en staathuishoudkunde
te Leiden te zijn.
Den 1ste September 1907 werd hij be
noemd tot gewoon hoogleeraar aan de
Technische Hoogeschool te Delft, waar hij
was aangesteld voor staats-, administratief-
en handelsrecht, doch na 1 Mei 1909 staat
huishoudkunde, arbeids- en fabriekswet-
geving en mijnrecht doceerde.
Bij de oprichting der Nederlandsche Han-
delshoogeschool in 1913 werd hij tevens
buitengewoon hoogleeraar te Rotterdam
voor nijverheids- en sociale wetgeving.
Bij koninklijk besluit van 18 October
1915 werd hij in de plaats van mr. H. B.
Gre.ven benoemd tot gewoon hoogleeraar
aan de Leidsche universiteit, om onderwijs
te geven in de staatshuishoudkunde en de
statistiek, welk ambt hij den 19den Janu
ari 1916 aanvaardde met een inaugureele
rede over: „De economie als juristenvak".
In den academischen cursus 19321933
werd prof. van Blom, na het overlijden van
prof. dr. Zaaijer, die als rector magnificus
werd opgevolgd door prof. Huizinga, secre
taris van den Acad. Senaat en in het daar
opvolgende jaar rector magnificus.
Van zijn hand verschenen behalve een
aantal dagbladartikelen een aantal studies
in de Economist en De Gids, benevens in
enkele andere tijdschriften.
In de Ver. voor Staatshuishoudkunde en
Statistiek bracht hij in 1919 praeadvies uit
over de vraag: „Welke economische be
ginselen moeten van overheidswege ge
volgd worden ten aanzien van de volks
huisvesting."
DE JODENVERVOLGINGEN IN
DUITSCHLAND.
Betoogingen in Rusland.
MOSKOU, 29 Nov. (A.N.P.). Op 27 en 28
November zijn te Leningrad, Kief en Tiflis
door de Russische intellectueelen groote
vergaderingen gehouden, waar uitdrukking
gegeven werd aan verontwaardiging over
de pogroms, die „door de Duitsche fascis
ten" zijn gehouden. Schrijvers, kunstenaars,
geleerden en tooneelspelers „brandmerkten
de barbaarschheid der Duitsche fascisten,
die de Joodsche bevolking in Duitschiand
vernietigen". Er werden resoluties aange
nomen, waarin de verontwaardiging over
de pogroms is neergelegd.
In een commentaar op deze vergaderin
gen schrijft de „Isvestia" in een hoofdarti
kel: „Wat voor woorden kunnen gebruikt
worden om uitdrukking te geven aan den
toorn, de verontwaardiging en de gram
schap, wanneer men 2iet hoe de woeste
ffcscistenbenden weerlooze, schuldelooze
vrouwen en kinderen en ouden van dagen
martelen, alleen omdat zij geen ariërs zijn?
De afschuwelijke daden, die de fascisti
sche pogromuitvoerders in Duitschiand
plegen onder de oogen van de verontwaar-
cigde menschheid, vormen een zeker teeken
v-an den nabij en dood van het fascistische
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
In afwachting van de algemeene staking
in Frankrijk. (2de blad).
Het snelle herstel van den gezondheids
toestand van den H. Vader. (2de blad).
Chamberlain en Halifax in Januari a.s.
naar Rome. (2de blad).
Aanslag op den rector van de universi
teit van Klausenberg. (2de blad).
Honderd-vijf-eni-dertig leden der nat.-
soc. partij te Weenen zouden zijn gefusil
leerd. (1ste blad).
Binnenland
De burgemeester van Rotterdam heeft,
bevreesd voor verstoring der openbare
orde, besloten den voetbalwedstrijd Neder
landDuitschiand niet te doen doorgaan.
viste blad).
Leiden
Overleden is de Leidsche hoogleeraar
prof. mr. D. van Blom. (1ste blad)
HET TESTAMENT VAN ATATURK.
Zijn heele vermogen aan de Volkspartij.
ANKARA, 29 Nov. (A.N.P.) Voor het
vredesgerechtshof te Ankara is heden het
testament geopend van wijlen Kemal Ata-
turk.
Het geheele nagelaten vermogen ver
maakt hij aan de Volkspartij, onder voor
waarde. dat een hooge lijfrente wordt uit
gekeerd aan de zuster van den overledene,
Makbule, en aan andere familieleden.
Het testament bepaalt voorts, dat de
noodige middelen ter beschikking worden
gesteld om de kinderen van den nieuwen
staatspresident, Ismet Imonoe, hun studie
te doen voortzetten. Het overschot uit de
jaarlijksche opbrengst van het vermogen
wordt in gelijke deelen toegekend aan de
instituten voor geschiedenis en taalonder
zoek, welke door Ataturk zijn opgericht.
In de heden gehouden bijeenkomst der
groote nationale vergadering hebben ver
scheidene sprekers uiting gegeven aan den
dank van het volk en van de nationale
vergadering voor de gevoelens van deelne
ming uit alle landen bij den dood van
Ataturk.
DE KWESTIE VAN HET CENTRALE
VLIEGVELD.
Bij de behandeling der begrooting voor
1939 der Provinciale Staten van Noord Hol
land hebben de heeren de Miranda (S.D.),
Klaas de Vries, (V.D.), Boissevain (Lib.),
Zeghers (Com.) de Jong Schouwenburg,
(C.H.) en Lambooy, (R.K.), een motie in
gediend, waarin Gedeputeerde Staten wor
den uitgenoodigd om zich namens de Pro
vinciale Staten van Noord-Holland tot
de Tweede Kamer te wenden met het ver
zoek, dat de vlieghaven van Schiphol als
Centraal vliegveld zal worden aangewezen.
MOORD OP EEN WOONWAGENMEISJE.
Dader tot tien jaar gevangenisstraf
veroordeeld
De rechtbank te Almelo heeft vandaag
den jeugdigen J. F. van de W., die het
woonwagenmeisje Tetje Hof om het leven
heeft gebracht, veroordeeld tot tien jaar
gevangenisstraf met ter beschikking stel
ling van de regeering.
De eisch was levenslange gevangenis
straf. omdat het O.M. moord met voorbe
dachte rade aannam. De rechtbank achtte
dit evenwel niet bewezen en veroordeelde
van de W. wegens doodslag, waarbij zij
haar meening uitsprak, dat de dader in een
zoodanigen toestand van emotie heeft ge
handeld. dat hü verminderd toereken;-gs-
vatbsar r~t