v De katholieke pers
in dezen tijd
Voornemens van den Minister
van Onderwijs
Joden brengen dank aan de
Regeering
MAANDAG 21 NOVEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9189
£cid6ch^£oii^ant
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat alt
vier bladen.
in dezen tijd is 't toch wel héél duide
lijk, dat de Katholieken een eigen pers
noodig hebben.
In dezen tijd is 't toch wel héél duide
lijk, dat een dagelijksche objectieve voor
lichting over het wereld-gebeuren, in het
licht der Katholieke beginselen, onmis
baar is.
Zeker, die onmisbaarheid bestond ook
'n kwart eeuw geleden zoowel voor de
landelijke als voor de gewestelijke katho
lieke pers, welke laatste, naast het we
re la-gebeuren en naast de landelijke ge
beurtenissen, meer speciaal het leven in
het eigen gewest beziet en weerspiegelt
en, waar mogelijk en noodig, richt en leidt.
Maar nu, n u in dezen verwarrenden
tijd, waarin valsche voorlichting zich o p-
dringt aan alle kanten, n u moest er
toch eigenlijk, geen enkele katholiek zijn,
die niet diep" overtuigd is van de
waarde van een katholiek dagblad voor
e 1 k katholiek gezin.
En toch tóch is ook op heden nog
waar het woord van Pius X: „Men be
grijpt nog steeds niet de beteekenis van
de pers. Noch de geloovigen, noch de
geestelijken bemoeien er zich mede, zoo
als 't eigenlijk zou moeten geschieden".
In zijn boek „De Pers en de katholie
ken" constateert Naumann, dat het ka
tholieke volk in Duitschland (genoemd
boek is verschenen eenige jaren vóór het
Nationaal-socialistisch bewind) 60 procent
van hetgeen het offert schenkt voor ker
kelijke doeleinden, 20 procent voor arme
studenten, 15 procent voor sociale doel
einden en slechts 1 procent voor de katho
lieke pers.
De onlangs overleden journalist en
groot-strijder voor de katholieke pers
Thompson signaleerde 'ns in een artikel,
welks inhoud wij ons nog heel goed her
inneren, het opmerkelijke en eigenlijk
dwaze feit, dat men vaak verneemt van
heele lijsten legaten, die katholieken ver
maken aan allerlei charitatieve instellin
gen, aan goede werken van den meest
uiteenloopende soort, terwijl niemand
hunner daarbij heeft gedacht aan het
goede werk van de katholieke pers!
't Is mogelijk, dat dit voortkomt uit de
meening, dat een katholieke courant is
een commercieele onderneming, zooals b.v.
eer sigarenfabriek of een handelsdruk
kerij.
Een katholieke courant is echter een on
derneming van zuiver-cultureelen, van
propagandistischen, van we mogen
zeggen: apostolisch en aard en voor een
vennootschap, die een katholieke courant
uitgeeft, is het commercieele middel,
noodzakelijk middel, maar geenszins:
doel.
Als de katholieke pers haar bestaans
reden pïactisch zóó beschouwt, dan zal
zij kunnen beantwoorden aan haar roe
ping als draagster en verspreidster van
katholieke ideëen, van katholieke cul
tuur zoo breed en zoo diep en zoo
doeltreffend als maar mogelijk is!
Zij zal aan aan die ïoeping kunnen be
antwoorden, a 1 s de katholieken hun ver
antwoordelij kreid begrijpen en aan de
katholieke pers hun daadwerkelijke me
dewerking geven.
Er is echter nog een groot gebrek aan
verantwoordelijkheidsbesef! Anders zou
den niet zoovele katholieken zonder ge
wetensbezwaar hun steun geven aan niet-
katholieke en zelfs aan anti-katholieke
bladen.
Dat in dezen tijd deze gedachten over
de katholieke pers ernstig mogen worden
overwogen voordat het te laat mocht
•zijn!
NA HET OVERLIJDEN VAN
KONINGIN MAUD.
LONDEN 21 Nov. (ANP). De over
leden koningin van Noorwegen zal in haar
land begraven worden. Het stoffelijk over
schot zal morgenmiddag in de kapel van
Marlborough House worden opgebaard en
Woensdagmiddag vandaar per specialen
trein naar Portsmouth worden overge
bracht. Het zal met een Britsch oorlogs
schip naar Noorwegen worden overge
bracht.
GEEN VERLAGING DER LEERLINGEN-
SCHAAL.
,/Van den wensch tot herziening dient te
worden afgezien", aldus de minister.
In de Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer op de begrooting van
Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen,
deelt minister Slotemaker mede, dat hij
zeker niet minder dan de Kamerleden
het betreurt, dat het hem niet mogelijk
is een voorstel te doen tot verlaging van
de huidige leerlingenschaal.
In het huidige stadium moet het on
vermijdelijk worden geacht, dat van
den wensch tot herziening van de leer
lingenschaal wordt afgezien.
Terugkeer tot de leerlingenschaal 1920
zal bij een gemiddeld salaris van 1800.
alleen reeds voor het gewoon L. O. rond 12
millioen gulden kosten.
DE KWEEKELINGEN MET ACTE.
Het doet den minister ernstig leed, dat
een zoo groot aantal aktebezitters niet in
de gelegenheid is, een benoeming tot on
derwijzer te verkrijgen. Andermaal wil hij
gaarne erkennen, dat deze aktebezitters
door hun werkzaamheid in de school in
vele gevallen het onderwijs zeer ten goede
zijn gekomen. Deze waardeering verhin
dert echter den minister niet, op te mer
ken, dat een zoo groot aantal (wij
spatieeren Red. „L. Crt.") aktebezitters,
als thans bij het lager onderwijs aanwezig
is, uit onderwijskundig oogpunt niet nood
zakelijk kan worden geacht.
(Hoe groot aantal kweekelingen
met acte acht de minister dan wèl uit on
derwijskundig oogpunt noodzawelijk? En
moeten deze dan volgens den minister ook
worden gehonoreerd met zooals vaak
gebeurt een fooi? Is dat volgens den mi
nister rechtvaardig? Red. „L. Crt.")
WERKLOOZE JONGE ONDERWIJZERS.
Zooals de minister reeds in de Memorie
van toelichting heeft opgemerkt, heeft hij
er prijs op gesteld aan de Staten-Generaal
mededeeling te doen van de instelling door
den minister van Sociale Zaken en den mi
nister van O., K. en W. eener interdeparte
mentale commissie, aan welke is opgedra
gen na te gaan of en, zoo ja, op welke
wijze werklooze jonge onderwijzers van re-
geeringswege zouden kunnen worden ge
holpen langs andere wegen dan die van
normale tewerkstelling in de school. De
commissie heeft de bestudeering van dit
vraagstuk met voortvarendheid ter hand
genomen. Ten tijde van de indiening van
de begrooting bij de Tweede Kamer was de
commissie nog niet geslaagd in het vinden
van een oplossing. Ook thans is dit nog niet
het geval, althans niet in dien zin, dat de
oplossing bevredigend mag worden gehee-
ten. In het licht van de wel zeer moeilijke
materie valt dit overigens niet te verwon
deren. De minister is daarom tot zijn leed
wezen niet in staat op dit oogenblik nade
re mededeelingen aan de Staten-Generaal
te doen.
DE JEUGDWERKLOOSHEID.
In de Memorie van Antwoord aan de
Twede Kamer over de begroóting van On
derwijs, Kunsten en Wetenschappen wordt
uiteengezet, welke voornemens de regee
ring heeft met betrekking tot de bestrij
ding van de jeugdwerkloosheid. Daaraan
wordt toegevoegd, dat aan de hand van
in te winnen adviezen de regeering nadere
beslissingen zal nemen en deze in voorstel
len aan de Staten-Generaal zal belichten.
In dit stadium kunnen derhalve nog geen
bijzonderheden worden medegedeeld; dit
zal kunnen geschieden, wanneer het in 1939
te besteden bedrag, verdeeld over de be
trokken hoofdstukken, zal worden aange
vraagd. Reeds thans is intusschen te ken
nen gegeven, dat men mede op onderwijs
voorzieningen het oog heeft; het ligt in de
rede, te verwachten, dat bij een tot stand
gekomen regeling een aantal werklooze
onderwijzers en leeraren een taak zal vin
den.
In de betrokken sub-commissies van de
rijkscommissie voor advies is het departe
ment van den minister vertegenwordigd.
De regeering heeft besloten de nieuwe
schrijfwijze in de rcgeeringsstukken te
gaan toepassen, nadat zij aan de hand van
een advies, uit te brengen door de commi-
sie Fockema Andreae, een beslissing zal
hebben genomen omtrent eenige onzeker
heden. Het advies kan nog deze maand
worden tegemoet gezien.
Bovenstaande beslissing van de re
geering geldt alleen, naar wij aan de
Memorie van Antwoord over de On-
derwijsbegrooting ontleenen, voor het
woordbeeld. Met betrekking tot ge
slacht en voornaamwoord handhaaft de
regeering de schrijfwijze De Vries en
Te Winkel. Mocht op de duur ook op
dit gebied wijziging wenschelijk zijn,
dan zal deze in nauw contact met Bel
gië worden overwogen.
Minister Slotemaker de Bruïne verwacht
van de commissie-Fockema Andreae even
eens advies over de schrijfwijze van bas
taardwoorden en samengestelde woorden.
Dit advies zal worden uitgebracht in
nauw contact met een Belgische commis
sie.
EEN BIJEENKOMST TE AMSTERDAM.
Gistermiddag is te Amsterdam in de
vergaderzaal van de Centrale Commissie
voor de algemeene Zaken van het Neder-
landsch Israëlietisch Kerkgenootschap een
bijeenkcmst gehouden van de leden dier
commissie, met de leden der hoofdcom
missie voor de zaken van het Portugeesch
Israëlietisch Kerkgenootschap, de leden
der vergadering van Opperrabbijnen in
Nederland en de commissie voor de Bij
zondere Joodsche Belangen.
De vergadering werd gepresideerd door
den voorzitter van de Centrale Commissie
tot de algemeene zaken van het Neder-
landsch Israëlietisch Kerkgenaatschap, den
heer A. Asscher.
Deze zette uiteen de beteekenis van den
ontzettenden ramp, die de Joden in
Duitschland heeft getroffen.
Hoe kan men uit deze hel, wier vlam
men nog blijven woeden, redden wat er
te redden valt? vraagt spr.
Men is hier te lande dadelijk aan het
werk gegaan. Eenig resultaat is bereikt.
Ik wil hier met diepe ontroering dank
brengen aan nagenoeg de geheele bevol
king van Nederland, en in het bijzonder
aan groote groepen van niet-Joden, die
met vol begrip voor den toestand zich in
spannen om met woord en daad bij te
staan in de leniging van den vreeselijken
nood. Eerbied willen wij betuigen voor
de protestantsche en katholieke geestelij
ken en voor personen van velerlei poli
tieke gezindheden," die met een ongeken
de energie en hartelijkheid, met volledig
menschelijk saamhoorigheidsgevoel, zich
waarlijk geven in deze dagen. Daarbij
zijn de uitingen van deelneming, met
als meest waardevol element aanbie
dingen tot medewerking, ontelbaar.
Oprechten dank zijn wij verschuldigd
aan de Nederlandsche regeeering, in de
eerste plaats voor de wijze waarop zij
blijk heeft gegeven, den ernst van den
toestand in te zien, in de tweede plaats
van de enorme hoeveelheid arbeid, die
vooral een aantal van haar prominente
leden en ambtenaren hebben verricht en
nog verrichten. In dit laatste verband ver
oorloof ik mij, in de eerste plaats den mi
nister van Justitie, Z. E. den heer Gose-
ling, den secretaris-generaal van zijn de
partement, den heer van Angeren en den
heer Tenkink te noemen, die zich met
hart en ziel aan de zaak wijden. Ook gaat
mijn bijzondere dank uit naar overste
Croiset van Uchelen, die doet wat in zijn
macht is en wat hem veroorloofd is, om
te helpen.
Nadat nog eenige sprekers het woord
hadden gevoerd werd de openbare bij
eenkomst gesloten en in besloten zitting
de volgende resolutie aangenomen:
„De opperrabbijnen, de Centrale Com
missie van het Nederl. Israël. Kerkge
nootschap, de hoofdcommies van het Port.
Israël. Kerkgenootschap en de commissie
voor bijzondere Joodsche belangen, ver-
eenigd in plechtige vergadering te Am
sterdam, op 20 November 1938,
diep onder den indruk van den nood der
Joden in Duitschland en in andere lan
den;
de mogelijkheden onder oogen ziende
van hulpverleening, voornamelijk aan de
Duitsche Joden, die in Duitschland niet
mee? kunnen verblijven;
in aanmerking nemende, dat Palestina
in staat is een zeer groot aantal Joden, in
het bijzonder kinderen en jeugdige per
sonen op te nemen;
doet een dringend beroep op de regee
ring van Groot-Brittannië, de poorten van
Palestina voor Joodsche immigratie zoo
wijk mogelijk te openen".
ONS LAND STELT AAN ENGELAND
FACILITEITEN VOOR.
De Nederlandsche regeering heeft thans,
naar wij vernemen, formeel aan de Brit-
sche regeering voorgesteld, dat in gemeen
overleg onmiddellijk verdere faciliteiten
worden verleend voor het toelaten van
Duitsche vluchtelingen binnen de respec
tieve landsgrenzen. Een desbetreffende no
ta werd gisteren op het Foreign Office
overhandigd. Het Britsche antwoord wordt
spoedig te gemoet gezien.
Het ligt blijkbaar in de bedoeling der
Nederlandsche regeering om onverwijld tot
doeltreffende stappen over te gaan, afge
scheiden van de nadere maatregelen voor
nederzetting in overzeesche gebieden.
„Tel."
DE NEDERLANDSCHE REGEERING
ONTVANGT BANKGARANTIE VAN
EEN MILLIOEN GULDEN.
Het Comité voor bijzonder Joodsche be-
iangen deelt ons het volgende mede:
Dank zij de bijna ongekende offervaar
digheid van Nederlanders van alle gezind
ten en richtingen, heeft het Comité voor
bijzondere Joodsche belangen Vrijdag 18
November aan de Nederlandsche regee
ring een bankgarantie kunnen doen toe
komen van een millioen gulden als eerste
storting voor de kosten van de huisvesting
en het onderhout van vluchtelingen, die in
Nederland zullen worden opgenomen.
Daar deze kosten en die, welke verband
houden met emigratie en verdere hulp zon
der twijfel veel grooter zullen zijn, zal de
actie voor de geldinzameling met verdub
belde kracht worden voortgezet.
Opgemerkt dient hierbij te worden, dat
de regelen voor de opneming en de toe
lating van vluchtelingen door de regeering
worden vastgesteld.
JOODSCH OVERLEG TOT STEUN AAN
KOLONISATIE.
Dinsdag zal te Londen een bespreking
plaats vinden tusschen vertegenwoordigers
van de Joodsche Internationale Kolonisa-
tievereeniging uit Den Haag en Britsche
financiers. De uitnoodiging is van Britsche
zijde afkomstig.
Maandagavond komt het Joodsche
vraagstuk in het Lagerhuis aan de orde. De
Arbeiderspartij zal aandringen op een
spoedig te ondernemen internationale po
ging om een gezamenlijke politiek vast te
stellen ten aanzien van het vluchtelingen
vraagstuk. De voornaamste spreker voor
de regeering zal Sir Samuel Hoare zijn.
Hij zal een verklaring afleggen omtrent
hetgeen de regeering reeds heeft overwo
gen.
CTaar wij uit Den Haag vernemen, is de
heer D. Wolf te Wassenaar Zondag naar
Londen vertrokke.. om aan een bespreking
met Britsche particulieren deel te nemen.
DUonderhoud zal plaats hebben tusschen
den heer Wolf en Britsche financiers, par
ticulieren, die geer organisatie vertegen
woordigen. Wellicht zou cok dr. Weiz-
mann, de bekende zionistenleider, aan de
besprekingen deelnemen. Het doel is om
honderd millioen pond sterling toegezegd
te krijgen voor kolonisatiewerk. Red.
„Vooruit".
GELD VOOR EEN INTERNATIONALE
JODEN-KOLONISATIE.
De International Jewish Colonisation So
ciety, (Jew-col) schrijft ons o.m.:
Voqr het S.O.S -fonds stroomen de bij
dragen binnen, ook uit het buitenland.
Aan groote giften is uit Zwitserland en
Frankrijk reeds voor een bedrag van
250.000 toegezegd. Van Engelsche finan
ciers is een uitnoodiging ontvangen tot be-
sprekingen, welke Maandag en Dinsdag te
Londen gehouden zullen worden. Met
Amerika is men in telegrafische gedachten-
v/iseling getreden.
Een resolutie van den Nederlandsche
Journalistenkring.
Bij de aanvang van de algemeene ver
gadering van den Nederlandsche Journa
listen Kring, welke Zaterdagmiddag te
's-Gravenhage werd gehouden, heeft, de
voorzitter, de heer H. Dekking, zijn deer
nis uitgesproken met de slachtoffers van
de Jodenvervolging in Duitschland.
Met algemeene stemmen heeft de verga
dering daarop een resolutie aangenomen,
waarin een beroep wordt gedaan op de mi
nisterraad en op den minister van justitie
in het bijzonder om, in het bewustzijn van
de in ons volk tot uiting gekomen ontroe
ring en hulpvaardigheid, de grootst moge
lijke ruimhartigheid te betoonen in de ver
leening van gastvrijheid aan de slachtof
fers van de Jodenvervolgingen buitens-
landsch, den kinderen en ouden van da
gen in de eerste plaats, die zich aan onze
grenzen melden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Te Londen is koningin Maud van Noor
wegen overleden. (2de blad).
De Jodenkwelling in Duitschland. (2de
blad).
Een katholiek klooster in Stiermarken
door de nationaal-socialisten in beslag ge
nomen. (2de blad).
De reis van koning Carol van Roeme
nië. (2de blad).
Amerika wil de taal der dictatoren gaan
spreken. (2de blad).
Een groote brand in een munitie-fabriek
te Barcelona. (3de blad).
Binnenland
Bezoek van den Koning van België aan
ons land. (1ste blad).
Hoogere heffingen op granen. (2de bl.).
Veehouderijcentrale neemt varkens uit
de markt. (2de blad).
De afgeloopen dagen kenmerkten zich
weer dcor eenige ernstige verkeersonge
lukken, welke verschillende slachtoffers
eischten. (2de blad).
Twee jongens te Sittard verzonnen een
roofoverval, welke echter niet het ge-
wenschte succes had. (2de blad).
Sport en Wedstrijden
ZWEMMEN: Iet van Feggelen vestigde
een nieuw wereldrecord 100 M. rugslag,
Hoving een nieuw Ned. record op de 100
M. borstcrawl. (3de blad)
VOETBAL: In den I. V. C. B. speelden
Laura en Brabantia gelijk, Spartaan ver
grootte haar voorsprong op S. J. C., D. O.
S. R. verloor van Santpoort; eerste neder
laag van B!auw Zwart. Docos-successen
in den D. H. V. B.; verschillende verrassin
gen in de competitie. Rotterdam verslaat
bet Bondselftal van den K. N. V. B. met
3—2. (3de blad).
SCHAKEN: De negende en tiende ronde
van het grootmeesterstournooi. (3de blad).
PE WERELD IN
VOGELVLUCHT
FRANKFURT A. D. MAIN, 21 Nov.
(ANP). Een meteoor welke een blauw
licht uitstraalde, en van een komeetachtige
staart vergezeld was, is hier Zondagavond
waargenomen. Hetzelfde natuurverschijn
sel werd gezien in Muenchen, Karlsruhe
en in de streek van Heidelberg en Frei
burg.
LONDEN: Te Londen, waar zij in een
ziekenhuis lag na een operatie te hebben
ondergaan, is koningin Maud van Noorwe
gen Zondagm'orgen vroeg overleden. Het
overlijden kwam zeer onverwacht, zoodat
alleen de verpleegster er bij tegenwoordig
was.
Het bericht van het overlijden werd in
de Noorsche hoofdstad eerst Zondagfoch-
tend bekend. Koningin Maud was een ge
boren Engelsche en Engelsche is zij altijd
gebleven, ook toen zij in 1896 trouwde met
den Deenschten prins, die in 1905 tot ko
ning van Noorwegen werd uitgeroepen. Zij
vertoefde ook ieder jaar geruimen tijd in
Engeland. Haar vader, de Engelsche ko
ning Edward VII had haar zelfs een kas
teel in de buurt van San dringham geschon
ken, waar zij ieder jaar vertoefde. Evenals
de voormalige koningin van Zweden kon
ook koningin Maud niét aarden in het
Scandinavische land. Zij is dan ook gestor
ven in het land waar zij geboren werd en
waar steeds haar hart was achtergebleven.
In Noorwegen zal zij echter begraven wor
den.
WASHINGTON: De gebeurtenissen in
Duitschland hebben, zooals bekend, een le-
vendigen indruk gemaakt en zullen
waar het zich laat aanzien een omme
keer teweeg brengen in de politiek van
Amerika. Naar verluidt, zou Amerika „de
taal der dictatoren" gaan spreken en zich
te weer stellen tegen de toenemende in
vloed van de dictaturen in de wereld. In
dien een dergelijke omwenteling zich in
derdaad zou voltrekken, zou hiermede een
herhaling voorkomen van het geen zich
voordeed tijdens den wereldoorlog, toen
Amerika's interventie de balans deed over
slaan naar de zijde der geallieerden.
