9e-
Nieuwe ramp voor de K. L. M.
bij Schiphol
De „Ijsvogel" in het zicht
van de haven neergestort
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Zes dooden en dertien gewonden.
De gezagvoerder piloot Duimelaar,
onder de dooden.
DINSDAG 15 NOVEMBER 1938
30ste Jaargang No. 9184
Telefoon: Redactie IS.
Telefoon: Administratie 935.
Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
Dit nummer bestaat nil
vier bladen.
Eigen instituten
„Het valt ook voor den andersdenkende
te waardeeren, dat het Roomsch-Katholi-
cisme, dat een eigen maatschappij-be
schouwing ontwikkelde, ook een eigen in
stituut ter beoefening der economische en
sociale wetenschappen in het leven riep".
Aldus de rector-magnificus van de Ned.
Handels Hoogeschool te Rotterdam, prof.
dr. Z. W. Sneller, bij gelegenheid van de
herdenking van het 25-jarig jubileum
dier Hoogeschool, verleden week gevierd.
Deze hoogleeraar blijkt de wenschelijk-
heid van eigen onderwijsinstellingen voor
menschen met een w e f k e 1 ij k eigen,
fundamenteel e, principieele
levensbeschouwing in te zien en te be
grijpen.
Katholieke onderwijs-instellingen
zijn niet alleen gewenscht voor de katho
lieken zelf, maar óók voor de geheele sa
menleving, die er indirect van profiteeren
kan. Andersdenkenden, die het leven wat
dieper en breeder, dan van een zooge
naamd neutraliteits-standpunt, kunnen be
zien, zullen dit erkennen; zeker die an
dersdenkenden, die mèt ons den Gods
dienst belijden en beleven als norm voor
al het menschel ijk streven en handelen.
Maar niet aiiéén voor wat onderwijs
instellingen betreft „valt het ook voor den
andersdenkende te waardeeren", dat de
katholieken, eigen instellingen hebben.
Eén voorbeeld willen wij noemen. Dat
de katholieken zwakke kinderen tot
herstel van hun gezondheid willen uitzen
den naar katholieke herstellingsoor
den, is vanzelfsprekend moeten óók
andersdenkenden begrijpen en waardee
ren, toejuichen.
Helaas, zien niet alle andersdenkenden
deze dingen zoo objectief. Bij personen,
van wier ontwikkeling men een breederen,
een beteren en juisten kijk op de realitei
ten zou mogen verwachten, doet men
meermalen in dit opzicht teleurstellende
ontdekkingen.
Zoo is het voorgekomen, dat in Leiden
op de straat de echtgenoote van een hoog
leeraar aan een dame, die haar een bloem
pje of een speldje aanbood voor het cha
ritatieve werk der' katholieke kinderuit
zending, toevoegde, dat zij voor zoo'n
Roomsche instelling niets wilde geven, en,
waarschijnlijk zich nog groot voelend in
deze enghartige en vei'standelijk-benepen
opvatting, stapte mevrouw verder.
Wat prof. Sneller in Rotterdam heeft
gezegd mogen velen 'ns ernstig overwe
gen!
Dat is erg!
Er is dezer dagen een Statistiek gepubli
ceerd betreffende het aantal gemengde
huwelijken in den Haag in 1937.
Katholieken met Katholieken 749 hu
welijken of 52.3 pet.; katholieken met an
deren 684 huwelijken of 47.7 pet.
Deze cijfers wijken niet veel af van die
over 1936. Met andere woorden: ze zeg
gen ons niets nieuws!
Maar dat is juist het erge.
Nu zullen er onder de katholiek geno
teerden wel meerderen zijn, die eigenlijk
hun katholiciteit al hadden verloren. Maar,
ook als men dit er bij beschouwt, blijven
deze cijfers zeer verontrustend, zeer zorg
wekkend.
EEN AMERIKAANSCHE STAP
TE BERLIJN?
BERLIJN, 15 November (A.N.P.). Ame-
rikaansche kringen te Berlijn meenen te
weten, dat de Amerikaansche ambassadeur
te Berlijn zich op last zijner regeering van
daag of morgen naar de Wilhelmstrasse zal
begeven, om met de bevoegde Duitsche
autoriteiten een onderhoud te hebben om
trent dentegenwoordigen toestand. Men
veronderstelt dat de ambassadeur dan de
gelegenheid zal aangrijpen om de aandacht
der Duitsche autoriteiten te vestigen op de
ongunstige reacties, die de anti-Joodsche
maatregelen in de Vereenigde Staten heb
ben gewekt, en er op te wijzen, dat de be
trekkingen tusschen de beide landen er
door vertroebeld zouden kunnen worden.
Gisteravond Is de Nederlandsche luchtvaart weder door een vreeselijke ramp
getroffen. Een van de groote Douglas DC 3-toestellen van de K.LJVL, de PH-ARIJ,
„Ijsvogel", die van Berlijn kwam, is in de drassige weilanden van den Rieker-
polder, op twee K.M. afstand van Schiphol, verongelukt.
Waarschijnlijk door een motorstoring gedwongen, heeft de bestuurder in het
zicht van de haven daarbuiten een noodlanding moeten maken. Op het met sloo-
ten en greppels doorsneden weiland is deze echter mislukt en de machine werd
totaal vernield
Van de inzittenden aan boord bevonden zich 14 passagiers, terwijl de be
manning vijf koppen telde werden er zes gedood en vier zwaar- en negen
licht gewond.
Onder de passagiers bevonden zich geen Nederlanders; van de bemanning
echter vonden de beide bestuurders, de marconist en de werktuigkundige den
dood, terwijl de steward licht werd gewond. 4
DE MACHINE KWAM VAN BERLIJN.
In het zicht van de haven, op twee kilo
meter afstand van Schiphol is gisteravond
te ruim zeven uur een Douglas D.C. 3 van
de K.L.M. bestuurd door gezagvoerder
Duimelaar verongelukt en tegen den grond
geslagen.
Het was de „Ijsvogel", een der laatst
aangekochte D.C. 3 toestellen van de
K. L. M.
Gistermorgen was de machine van
Schiphol naar Berlijn vertrokken. Kort
voor vijf uur keerde het toestel naar
Schiphol terug; met veertien passagiers
en een vijfkoppige bemanning.
De gezagvoerder, Duimelaar, een der
oudste en meest ervaren piloten van de
K.L.M., luchtmillionair, rustig, onverstoor
baar, en behoorend tot het puikje van de
oude garde der K.L.M. Naast hem zit als
tweede piloot kapitein van Geemeren,
geen pasbeginnend verkeersvlieger in óp-
leiding, maar een ervaren instructeur,
commandant van de vliegschool der lucht-
vaart-afdeeling Soesterberg. In de laatste
maanden heeft hij herhaaldelijk in de
cockpit der K.L.M.-toestellen de lijnvluch-
ten meegemaakt, om ervaring op te doen
met meer motorige toestellen.
De verdere bemanning bestaat uit de
marconist Surber en de mecanicien Huut.
Zij allen bevinden zich in de cockpit, de
commandopost van het vliegtuig waar ook
de eerste en hardste klappen vallen als er
iets misgaat.
Het vijfde lid der bemanning is de ste
ward Eys. Zijn plicht houdt hem in de
cabine, waar hij achterin alle passagiers
kan overzien en deze plaats, waar zijn
werk hem roept, heeft hem gespaard voor
het lot, dat de anderen in de cockpit be
dreigde.
Kapitein W. van Gemeren, tweede
bestuurder van het verongelukte K.L.M.-
viliegtuig .Ijsvogel", vond den dood
bij het tragische ongeval
HET WAS MISTIG.
Wat er precies gebeurd is valt niet* te
zeggen. Vast staat slechts, dat het toestel
zich te ruim zeven uur boven Schiphol
bevond, waar op den verkeerstoren de
letters Q.B.I. te lezen waren, het code-
wootd dat aanduidt, dat de mistvoorschrif-
ten van kracht zijn.
Toch lag het vliegveld niet wat men
noemt dicht. Zooals dat des avonds in het
late najaar zoo dikwijls voorkomt, hing
ook nu een lage nevel boven het veld.
De „Ijsvogel" had reeds geruimen tijd
vóór het naderen van Schiphol contact
met den rijksberichtendienst op den ver
keerstoren. Een der laatste berichten, die
tusschen het vliegtuig en den verkeersto
ren werden gewisseld, was de vraag van
de „Ijsvogel", of met het oog op de lage
bewolking een bakenlanding kon worden
uitgevoerd Hierop werd bevestigend ge
antwoord. Het vliegtuig verwijderde zich
in de richting van de stad om op de lijn
van het radiobaken het vliegveld aan te
vliegen.
Het radiobaken bevindt zich in deze
richting boven in den Marathontoren van
het Olympisch Stadion. Even buiten de
bakenlijn, wat bij de groote afmetingen
van Schiphol geen bezwaar is, koerste de
„Ijsvogel" op het vliegveld aan. Het is
ongeveer op deze lijn, tusschen Marathon
toren en Schiphol, dat het toestel voordat
het op het vliegterrein was aangekomen,
den grond raakte.
TWEE HARDE KLAPPEN.
Het was te ruim zeven uur dat de be
woners van den Riekerpolder en omgeving
twee hevige klappen hoorden, tegelijker
tijd zweeg het gedreun van de motoren,
dat men op dat oogenblik had waargeno-
De bekende piloot J. J. Duimelaar, die
bij het ongeluk van het K.LM.-vliegtu.g
„Ijsvogel" nabij Schiphol om het leven
is gekomen
men. Ondanks de duisternis bestond er
geen zweem van twijfel: er was een vlieg
tuig tegen den grond geslagen.
Onmiddellijk werd Schiphol gealar
meerd, waar men evenwel reeds bespeurd
had, dat er met het landende toestel iets
niet in orde was. Het was niet gemakke
lijk in de donkere weilanden terstond de
plaats waar de machine was neergekomen,
te vinden. Toen men daarin echter met
behulp van schijnwerpers van auto's was
geslaagd, stond men voor een vreeselijk
schouwspel.
EEN WRAK OP HET WEILAND.
Het wrak van de machtige Douglas-
machine, waarvan het voorste gedeelte
vrijwel geheel was weggeslagen, lag te
gen den kant van een breeden treksloot,
die dwars door de Riekerpolder loopt. Het
gedeelte van den polder waarin de machi
ne was neergekomen, bevindt zich tus
schen den Schinkel en den Rijksweg van
Amsterdam naar den Haag, dicht bij de
plaats waar deze bij den ouden Sloterweg
begint. Ten Zuiden wordt het begrensd
door de Ceintuurspoorbaan. Tusschen deze
spoorbaan en de breede sloot, waar het
wrak tegenaan ligt, bevindt zich een
smallere sloot. Het schijnt dat de machine
het eerst bij deze smalle sloot den grond
heeft geraakt.
Hier althans vond men een der motoren
en een gedeelte van den afgeknapten rech
tervleugel. Het rechterwiel vond men
tweehonderd meter verder, zoodat men
kan aannemen, wat ook te verwachten was,
dat het landingsgestel reeds uit was. Na
deze botsing is de machine doorgeschoven
tot voor de breede sloot, waar de romp
practisch in tweeën werd gevouwen. Zij
maakte een halven slag om en cockpit en
voorste deel van de cabine kwamen on
der bet achterstuk van het wrak terecht.
Het was alsof met een groot mes de ca
bine achter de vleugels door was gesne
den. Alleen het staartstuk was nog intact.
De linkervleugel en andere wrakstukken
waren naar den overkant van de breede
sloot evenals, zooals later bleek, een aan
tal slachtoffers.
Terstond werden ook de gemeentein
stanties van Amsterdam gewaarschuwd en
weldra suisden de ambulance-auto's van
den gemeentelijken geneeskundigen en
gezondheidsdienst en de overvalwagen
van de politie over den weg. Dank zij
twee breede vlonders konden de auto van
de G.G. en G.D. van den grooten weg af
over twee weilanden de plaats van de
ramp, op ruim achthonderd meter van
den weg verwijderd, bereiken. Ook de
brandweer was spoedig ter plaatse, doch
behoefde geen dienst te doen, aangezien
het wtak niet in brand is gevlogen, ver
moedelijk doordat Duimelaar tijdig alle
benzine heeft afgesloten.
DE EERSTE GEWONDEN.
Gisteravond om kwart over negen had
oe G.G.D. dertien gewonden van de vlieg
ramp met de „Ijsvogel" in het Wilhelmina-
gasthuis te Amsterdam binnengebracht.
Ongeveer half tien werd het weilanden
complex, waarop het vliegtuig is neerge
stort, ontruimd. De belangstellenden, wier
aanwezigheid op dat moment niet meer
noodig was, werden van het terrein ver
wijderd. Alleen leden van het K.L.M.-per-
soneel, politie en G.G.D. bleven ter plaatse
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Uit verontwaardiging over de Jodenver
volging in Duitschland roept Washington
den Amerikaanschen gezant te Berlijn
terug. (2de blad).
De Fransche socialisten en communisten
in verzet tegen de decreten. (2de blad).
Protest van het Vaticaan tegen de Ita-
liaansche „rassenwet".' (2de blad).
Binnenland
Een Ward-herdenking te Haarlem. (2de
blad).
De Ver. Staten van Amerika hebben het
embargo op narcissen opgeheven. (3de
blad).
Officieel programma van het bezoek van
den koning van België. (1ste blad).
Omgeving
Installatie van den burgemeester van
Lisse. (3de blad).
EEN FOOI VOOR DE VENEN
Slechts 1 54.000 steun
Men meldt ons uit de Veenstreken
omvattende de veilingen van Roelofs-
arendsveen, Langeraar en Vinkeveen,
dat bij de derde voorschot-uitkeering
over de maanden van het hoofdsei-
zoen Maart tot October van deze bijna
4.000.000.circa 54.000 aan deze
drie veilingen worden toegestopt om
te verdeelen onder ruim 1000 tuin-
dersbedrijven.
Het is alleszins begrijpelijk, dat het
bericht hiervan een groote desillusie
beteekent voor de vele tuindersgezin
nen, die alle hoop gevestigd hielden
op deze steunuitkeering, omdat ver
wachtingen over een gunstige rege
ling der slechte boonen- en augurken-
uitkomsten van dit jaar nug steeds zwe
vende zijn.
Tot goed begrip van niet ingewijden
vooral wordt deze vermelding gedaan,
speciaal van hen, die rechtstreeks in
contact staan met het wel en wee van
deze tuindersstreek.
De werktuigkundige W. J. van Huut,
die bij de ramp van het K.L.M.-vlieg
tuig „Ijsvogel" om het leven is ge
komen
achter om nog een nader onderzoek in de
vernielde wrakstukken in te stellen.
Zoeken in donkeren nacht.
Er waren verschillende omstandigheden,
die dit onderzoek zeer bemoeilijkten. In de
eerste plaats was het de pikdonkere avond,
waar nog bij kwam een vochtige, dichte
mist en in de tweede plaats de onmogelijk
heid acetyleenlampen te gebruiken in ver
band met het gevaar van brand. Want over
al op het weiland lag benzine verspreid.
Daarom kon alleen gewerkt worden bij het
licht van electrische lamipen en autolan
taarns. Dit was een groote handicap. Eenige
honderden houten balken werden op
vrachtauto's naar de plaats van de ramp
gebracht. Deze werden op de vele drassige
gedeelte van 't weilandencomplex gelegd, en
speciaal op de plekken, die de verbinding
vormden tusschen twee weilanden en die
door de dichte nabijheid der slooten zeer
drassig waren. De auto's der politie, van
aen G.G.D. en van de brandweer konden
er met de grootste moeite door komen,
maar toen de balken eenmaal waren neer
gelegd, ging het tamelijk vlot.
WAAR IS DUIMELAAR?
De verongelukte „Ijsvogel" bood in den
laten avond een zeer droevig beeld. Het
onderzoek tusschenen in de verspreide
wrakstukken werd met kracht voortgezet,
want in den loop van den avond kwam vast
te staan, dat nog één der inzittenden werd
vermist. Er waren negentien inzittenden.
Aan dooden en gewonden, die waren weg
gebracht, telde men in totaal achttien.
Waar was nu het laatste slachtoffer? Wie
was het? Men mompelde, dat het Duime
laar was, die nog werd vermist, maar zeker
heid daaromtrent had men om half tien
nog niet. Politie en brandweer gingen dreg
gen in de omringende sloot. De forsche ge
stalte van politie-agenten beklommen de
wrakstukken. Het eenige dat zij vonden,
was een rantal brieven.
Strakke, ernstige gezichten tuurden bij het
schamele licht van een electrische lantaarn
in de diepe duisternis, tuurden in den
dichten natten mist en hoopten ergens het