TERUG UIT HET ROODE SPANJE.
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
De strijd in het
verre Oosten
ra
BUITENLAND
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
'n Lid der Internationale Brigade vertelt
Het volk smacht naar het einde van de ellende.
Een K.W.P. redacteur, die onlangs
een studiexeis naar Spanje maakte,
kwam dezer dagen door een spe
ciale relatie in aanraking met een
lid der Roode Internationale Bri
gade, die zoo juist uit de Spaan-
sche hel in Nederland is terugge
keerd en die thans zijn ervaringen
uit het Roode Rijk vertelt.
'n Trieste najaarsmorgenVan de
Doornen, rond het typisch Brabantsche
Huisje, midden in de hei gelegen, drupte
ctaag de regen neer. 'n Vriendelijke oude
vrouw deed voor ons open. „Kom maar
Dinnen meneer!" noodigde ze ons uit in
gulle Brabantsche gastvrijheid.
Op de tafel van het woonvertrek lagen
nog de on tb ij tresten.
Toen ik na een vriendelijke begroeting
vertelde, dat ik ook pas uit Spanje was te
ruggekeerd, was het ijs spoedig gebroken.
Hoe hij er toe gekomen was om naar
Spanje te gaan?
Och, dat is het oude liedje. Geen werk
en voorspiegelingen dat er in Spanje ach
ter het front volop werk was. Ik had een
geldig paspoort en reisgeld kreeg ik van het
comité.
Van welk comité?
Van de Internationale Roode Hulp die
in alle Brabantsche grenssteden, Bergen
op Zoom, Roosendaal, Breda, Tilburg en
Eindhoven haar afdeelingen heeft. In Pa
rijs kregen we want ik ontmoette daar
meerdere Hollanders nog 500 francs, om
nog eens goed uit te gaan.
Nu had ik al direct gemerkt dat verschil
lende Hollanders niet uit ideele motieven
naar Spanje gingen: verschillende mijner
Iandgenooten waren met den strafrechter
in aanraking geweest en de een had 3
maanden, de ander nog 'n half jaar te goed.
Ja, als men goed gedronken heeft begint
men al gauw elkaar confidenties te doen..
Hoe ben je toen in Spanje gekomen?
We zijn met vrachtauto's naar de grens
gebracht en 's nachts wees 'n gids ons over
hooge bergpaden de weg naar 't Republi-
keinsche Spanje, waar we bij de douane di
rect warme koffie kregen.
Kreeg je toen werk achter het front?
Neen, eerst werden onze papieren af
genomen en we werden onmiddellijk inge
lijfd en na 'n heele korte instructie naar
het front gezonden. We hadden per drie
man één geweer, maar handgranaten volop.
Hoe was het eten bij de troep?
Ellendig slecht. Ik ben 40 pond afge
vallen en toen ik terug in Parijs kwam
zag ik eruit als 'n geraamte. Er heerscht
'n geweldig te kort aan levensmiddelen.
Het vee is allemaal reeds afgeslacht: slechts
nu en dan kregen we bevroren Argen-
tijnsch vleesch met duivenboonen.
Hoe is de stemming onder de bevol
king?
De menschen zijn de oorlog al lang
moe. Er heerscht zoo'n steming van: ,,'t
Kan me niet schelen wie het wint, als het
maar gedaan is!"
Is er dan geen sprake van een vast
beraden stemming om vol te houden tot het
bittere eind?"
Er zijn er nog die denken dat de Roo-
den vast en zeker de eindoverwinning zul
len behalen. Het groote succes dat aan de
Ebro werd bereikt demonstreerde wel dat
de kracht van het Republikeinsche leger
nog niet gebroken is, maar er heerscht een
groote verdeeldheid, niet alleen tusschen
Madrileenen en Catalanen, maar ook tus
schen de verschillende revolutionaire of
anarchistische organisaties.
Bij het laatste vreeselijke bombardement
dat Barcelona heeft doorgemaakt, zei een
Roode Milicien uit Madrid tegen me: „Twee
jaar bommen op Barcelona is nog niet ge
noeg!"
Is er nog een spoor van godsdienst in
het Roode Spanje te ontdekken?
Van een openbare uitoefening van den
godsdienst is natuurlijk geen sprake meer.
In het geheim worden er hier of daar nog
wel godsdienstoefeningen gehouden en
oogluikend wordt aan Baskische priesters
toegestaan om te celebreeren. Het volk
zelf is echter nog niet ongodsdienstig. Ik
stond b.v. eens op wacht met een Catalaan;
toen hij z'n zakdoek uit z'n zak trok, viel
er ook een medaille uit. Ik zette er onmid
dellijk mijn voet op en zag hoe hij 'n oogen-
blik later toen hij zijn medaille miste
angstig zoekend overal rondkeek. Toen ik
hem vroeg of hij iets kwijt was, antwoord
de hij: „Het liefste wat ik bezit kameraad!"
Ik trok m'n voet terug en wees naar den
grond. Met eerbied en blijdschap raapte hij
de medaile op. „Ben je Katholiek, kame
raad? vroeg ik en hij knikte zwijgend.
Wel wordt ef getracht door godloos pro-
paganda-materiaal het laatste greint ie ge
loof dat er nog bij de menschen zit uit te
roeien Ook wij kregen Hollandsche strooi
biljetten waarin het geloof als een bespot
telijk, achterlijk iets werd voorgesteld,
waarmee de moderne wetenschap al lang
had afgerekend. Maar m'n geloof heb ik
toch nooit verzaakt. Ik heb wel tegen do
Fascisten gevochten en als ik dat morgen
weer" kan, b.v. tegen Duitschland of Italië,
dan ben ik weer onmiddellijk bereid. Ze
hebben me verteld dat ik in den ban was
(•meat ik aan de kant van Communisten
gevochten had, maar ik geloof nooit, dat
ik, wanneer ik gesneuveld was, niet goed
terecht gekomen zou zijn. Ik heb vroeger
eens 'n retraite gemaakt en toen zei de Pa
ter: „Jongens je kunt nooit weten hoe je
e" nog eens voor kunt komen te staan,
maar als je een akte van volmaakt berouw
wilt bidden dan is deze korte tekst daar
voor zeer geëigend: En die woorden had ik
toen opgeschreven en iederen keer als er
in de loopgraven sigaretten en cognac wer
den uitgedeeld dat was bijna een zeker
teeken dat er na 'n half uur 'n stormaan
val ging beginnen, dan heb ik steeds
naar het kleine papiertje gepakt dat ik uit
het retraitehuis heb meegenomen.
Zijn er veel van jullie brigade ge
sneuveld?
Ik was met 132 Hollanders in een com
pagnie: daar zijn er bij één stormaanval
109 weggeschoten, vreeselijk verminkt.
't Is 'n gruwelijke oorlog. Er is nu een
nieuw type Russisch machinegeweer in ge
bruik dat een ontzettende uitwerking
heeft: de menschen worden er haast mee
door midden geschoten. Ook de luchtbom
bardementen hebben een wreedaardige
uitwerking, vooral omdat er' zooveel vrou
wen en kinderen het slachtoffer van wor
den. Madrid is voor meer dan tweevijfde
gedeelte verwoest en ook Barcelona is
zwaar geteisterd.
Was je niet blij dat je uit die hel ver
lost was?
Ja natuurlijk, maar het scheelde toch
nog maar weinig of ik was toch niet terug
gekeerd. Want op den dag dat we vertrok
ken werd onze trein door de luchtmacht
van Franco gebombardeerd bij Port Bon.
Er was geen luchtalarm gemaakt, of al
thans veel te laat sommigen schreven
dit ti-e aan verraad zoodat de rechtsche
vliegtuigen vrij spel hadden. Juist voor
dat de trein de tunnel in zou schuiven
werd hij getroffen: de locomotief en de vier
eerste wagons werden totaal verpletterd:
ik zat in de laatste wagon en bleef ge
spaard.
Het was een afschuwelijk gezicht: 'n
ijselijk gekerm en gevloek steeg uit die
wrakken en hoopen van menschelijke le
dematen, omhoog. Dat zal ik nooit 'erge-
ten!
Toen werd onze jongeman stil, deed en
kele diepe trekken aan zijn sigaret en
staarde dan door de kleine ramen over de
uitgestrekte heidevlakte
Eindelijk hernam hij weer met tranen
in z'n oogen: „Waaraan ik het te danken
heb dat ik gered werd, weet ik niet
Ik wel, zoo viel ik hem in de rede:
„Aan het gebed van je moeder!"
Ja mijnheer, viel het oude moedertje
me bij, dag en nacht heb ik voor hem ge
beden en nu is hij goddank weer veilig
thuis.
Nog lang zaten we samen te praten: er
hingen strepen blauwe rook in het l«±ge
vertrekSpanje had hem nader tot God
gebracht. De weg terug was thans niet zoo
moeilijk meer. Weer eens gaan praten met
dien pater uit het retraitehuis.
(Nadruk Verboden).
VAN HET OORLOGSTERREIN
Het rechtsche legerbericht
Het rechtsche hoofdkwartie heeft mede-
gedeld, dat niettegenstaande de mist de
troepen aan den Ebro iets zijn opgerukt, zij
hebben meer dan 400 gevangenen gemaakt.
Aan de Segre hebben de regeeringstroepen
een zware nederlaag geleden, zij verloren
eenige honderden dooden en tweeduizend
van hen werden krijgsgevangen gemaakt.
De aanvallen van de vijand bij Castellon
duurden voort, doch hadden geen succes.
Het legerbericht van de linksche
regeering
In het legerbericht van de linksche re
gering wordt medegedeld, dat de regeerings
troepen de aanvallen van de troepen van
Franco aan den Ebro hebben afgeslagen.
De rechtschen leden hierbij zware verliezen
De rechtschen hebben een feilen tegenaan
val gedaan op de stellingen van de regee
ringstroepen aan de Segre. Bij het opstellen
van dit legerbericht duurde de strijd nog
voort
DE CHINEESCHE PLANNEN TOT HER
OVERING VAN KANTON
Tsjang-Kai-Sjek heeft een plan tot her
overing van Kanton uitgewerkt. Volgens
een bericht uit Sjanghai wordt een groote
Chineesche strijdmacht geconcentreerd bij
Koekong en Jingtak, ten Noorden van Kan
ton. Uit betrouwbare bron wordt evenwel
gemeld, dat de Chineesche troepen niet
zoo sterk zijn als van Chineesche zijde be
weerd wordt.
Het Chineesche persbureau meldt, dat
de Chineesche troepen bij hun tegenaanval
op de Japanneezen in Kwangtoeng voort
durend vorderingen maken. Zij naderen
thans Tsoenghwa, 50 kilometer ten Noord-
Oosten van Kanton. De Chineezen langs den
spoorweg KantonHankau dringen den
vijand naar Sjektsjang, dat op slechts J5
kilometer van Kanton ligt. De Japansche
hoofdmacht ligt te Tsjengsjing, 60 kilo
meter Oostelijk van Kanton, terwijl de stad
zelf een betrekkelijk klein garnizoen heeft.
Koopt bi) hen,
die in Uw Dagblad
adverteeren
B
reinigt alles!
OP ELKE BUS EEN BON
VOOR GESCHENKEN
BELGIË
KONING LEOPOLD HEEFT GRIEP.
Kan daarom verschillende plechtigheden
niet bijwonen.
Aangezien Koning Leopold lijdende is
aan een lichten aanval van griep, kon hij
gisteravond niet deelnemen aan een gala
bijeenkomst van de afdeeling Brussel van
de Belgische journalistenvereeniging en
zal hij vanmiddag ook niet de plechtigheid
bij het graf van den onbekenden soldaat
bijwonen.
DUITSCHLAND
DE DUITSCH EVANGELISCHE KERK.
De jongste financieeïe dwangmaatregelen.
Nader wordt gemeld, dat de tegen de
voorloopige leiding der Duitsche Evange
lische Kerk genomen maatregelen betrek
king hebben op alle leidende leden der
Duitsche Protestantsche Kerk, die tegen
stander zijn van de genazifieerde Kerk on
der leiding van rijksbisschop Mueller.
DE POOLSCHE JODEN.
Moeilijke onderhandelingen.
In strijd met in het buitenland gepubli
ceerde berichten is het niet juist, dat de
Poolsch-Duitsche onderhandelingen over
de kwestie der in Duitschland wonende
Poolsche Joden afgebroken zijn. De onder
handelingen duren voort, maar zijn moei
lijk en zullen nog eenigen tijd duren. De
aanslag op von Rath heeft er trouwens niet
toe bijgedragen de moeilijkheden geringer
te maken. De Poolsche autoriteiten wijzen
erop, dat de dader van den aanslag een
valsch Poolsch paspoort bezat. Men voegt
hieraan toe, dat dit feit wel toont, hoe ge
grond de maatregelen van de Poolsche re
geering waren, en hoe noodig een controle
is van alle Poolsche paspoorten, die in het
buitenland zijn uitgegeven. Duitschland
van zijn kant blijft er bij om ingevolg het
Poolsche besluit zich te willen ontdoen van
alle ongewenschte Joodsche elementen.
FRANKRIJK
HET VOLKSFRONT LIGT AAN
SCHERVEN.
Radicalen weigeren samenwerking met
communisten.
Het nationale comité van het Volksfront
i? gistermiddag bijeengekomen. De zitting
droeg een strikt geheim karakter. In het
bijzonder was van belang een schrijven
van de radicaal-socialistische partijen aan
de partijen, die deel uitmaken van het
Volksfront. In dit schrijven doet men uit
komen, dat het Volksfront niet kan be
staan zonder doelmatige en loyale samen
werking van alle partijen, welke er deel
van uitmaken. De radicaal-socialistische
partjj constateert in het schrijven, dat de
communistische partij dezen regel niet
heeft geëerbiedigd.
In den brief wordt vervolgens geprotes
teerd tegen de aanvallen tegen Daladier
en wordt er verwondering over uitgespro
ken, dat de communistische partij in een
politiek formatie wil blijven, welke zij
voortgaat te beleedigen.
Daar de communistische partij weigert de
lcgische gevolgtrekkingen uit haar houding
te maken, weigert de radicale partij lan
ger aan dezelfde tafel te zitten met hen,
die haar van verraad beschuldigen.
DE COMMUNISTEN TEGEN AFSTAND
VAN KOLONIËN.
Het politieke bureau der communisti
sche partij gisteren is bijeen geweest. Het
verklaart zich gekant tegen „iedere po
ging om aan de slavendrijvers van het
Derde Rijk de koloniale volkeren uit te
leveren, die het democratische Frankrijk
den plicht heeft te leiden op den weg naar
socialen vooruitgang en vrijheid'
ENGELAND
DE KONINKLIJKE FAMILIE HALF MEI
NAAR CANADA.
Met den slagkruiser „Repulse".
Officieel wordt medegedeeld, dat de Ko
ning en de Koningin van Engeland bij ge
legenheid van hun bezoek aan Canada de
reis zullen maken met den slagkruiser
„Repulse", geëscorteerd door twee schepen
van het tweede eskader kruisers.
De dabim van vertrek is nog niet vastge
steld, doch Reuter verneemt, dat hunne
majesteiten ongeveer half Mei a.s. in Cana
da zullen aankomen. Het is niet waar
schijnlijk, dat zij vergezeld zullen wor
den door een lid der Britsche regeeering
HET PALESTUNSCHE VRAAGSTUK.
De voorgestelde besprekingen tusschen
Joden en Arabieren.
Op 'n vraag van Attlee over de voorge
stelde besprekingen tusschen Joden en
Arabieren heeft Macdonald in het Lager
huis geantwoord, dat het voorstel behelst,
dat eenerzijds vertegenwoordigers der
Arabieren in Palestina en de naburige lan
den en anderzijds vertegenwoordigers van
het Joodsche Agentschap zouden worden
uitgenoodigd. Wat de naburige staten be
treft, heeft de Britsche regeering zich in
verbinding gesteld met de regeeringen van
Egypte, Irak, Saoedie-Arabië, Jemen en
Transjordanië. Het ligt niet in de bedoe
ling, dat vertegenwoordigers van Syrië en
Libanon gehoord worden, doch men zal
ir. nauw contact met de Fransche regeering
olijven. Het recht van het weigeren van
personen, die verantwoordelijk gesteld
worden voor de terreur, moet de regee
ring toepassen ten aanzien van den Groot-
Moefti van Jerusalem. Allereerst zal de
regeering afzonderlijke besprekingen voe
ren met de Arabieren en de Joden, wel
licht zal daaruit een conferentie tusschen
de drie partijen ontstaan.
ZWITSERLAND
LEIDER DER ZWITSERSCHE
NATIONAAL-SOCIALISTEN
GEARRESTEERD.
De „National Zeitung" bericht uit Ba
zel, dat de leider van den „Volksbund", de
Zwitsersche nationaal-socialistische arbei-
despartij, Ernst Leonhart, te Bazel, is ge-
arresteed, tezamen met twee andere lei
ders van de partij. Deze arrestatie is
geschied in verband met de actie van de
federale politie tegen anti-democratische
organisaties.
Ook te Zürich werden in verband met
deze actie arrestaties verricht. Het totaal
aantal gearresteerden is niet bekend.
TURKIJE
DE DOOD VAN ATATURK.
Een luisterrijke begrafenis.
Onmiddellijk na het bekend worden van
den dood van Ataturk verzamelde de be
volking van Istanboel zich in de straten en
op de pleinen. Een eindelooze stroom van
menschen trok over de Galatabrug en
langs den Bosporus naar het paleis van
Dolma Bagtsje, waar een zwijgende me
nigte bijeen is. Alle openbare particuliere
gebouwen vlaggen halfstok. De Turksche
regeering heeft de volgende mededeeling
ter gelegenheid van het overlijden van
Ataturk gepubliceerd: Het Turksche volk
heeft zijn grooten leider en bouwmeester
verloren. Het groote werk van den ontsla
pene zal door ons in den dienst van het
vaderland worden voortgezet. Zijn groot
onsterfelijk werk is, het republikeinsche
Turkije, Niemand zal eraan twijfelen, dat
het Turksche volk met zijn regeering so
lidair is op het punt om de bestaande orde
te bewaren en te beschermen. De Turksche
jeugd zal in de voetstappen van haar groo
ten leider voortstappen. Kemal Ataturk
zal eeuwig in het boek der Turksche ge
schiedenis en in het hart van het Turksche
volk verder leven.
De kabinetsraad heeft een programma
opgesteld voor een luisterrijke begrafenis.
Het stoffelijk overschot van den president
zal drie dagen te Istanboel ten toon gesteld
worden om het volk de gelegenheid te ge
ven, de laatste eer te bewijzen. Daarna zal
het naar Ankara worden overgebracht.
Het stoffelijk overschot van Ataturk zal
heden gebalsemd worden. Gisteren reeds
zijn gipsafdrukken van gelaat en handen
genomen. De vervoerplechtigheid begint
in Istanboel, waar het lijk, onder begelei
ding van de oorlogsvloot, over den Bospo
rus naar de Anatolische kust gebracht
wordt, om dan langzaam naar Ankara te
worden overgebracht. Met het oog op de
verwachte buitenlandsche gasten, zal de
officieele teraardebestelling pas in het
midden van-de volgende week plaats heb
ben. Als laatste rustplaats is uitgekozen
de heuvel van Cankaya in Ankara, waar
thans nog het huis staat, vanwaar Ataturk
Anti-Katholieke
maatregelen in
Griekenland
Onder de titel „Innerlijke inventarisatie"
debiteert het officieele partijblad der SS
„Das Schwarze Korps" van 10 November
weer een aantal lasterlijke verdachtmakin
gen tegen het Duitsche Episcopaat. Het
artikel behelst o.m.: „Er waren menschen
in onze volksgemeenschap, die alleen on
der confessioneel voorbehoud bij ons wilden
hooren. Wat wij verwacht hadden, is ge
schiedNamelijk, dat een groot aantal
Lisschoppen van de Roomsche Kerk in de
dagen van politieke hoogspanning een ge
legenheid zagen, om den staat in den rug
aan te vallen en mogelijke voordeelen af
te dwingen; dat de frondeurs van de „be
lijdende" Kerk in de groote uren van het
Duitsche volk geen woorden vonden om
de historische noodzakelijkheden te recht
vaardigen, dat stempelt hen definitief tot
eeuwige Novemberlingen (N.B. herinnering
aan de revolutionairen van November 1918
Red.) en sluit hen voor altijd uit onze rijen
uit.
Wij hebben niets meer met hen te maken,
zij zijn deserteurs en wij moeten hen ook
als deserteurs beschouwen...."
„De geliefde dochter van het Vaticaan".
Op een andere plaats in het „Lijfblad van
den Führer" wordt een commentaar vast
geknoopt aan een beschouwing van het
Fransche blad „Le Jour" over de mate-
rieele nood van de Fransche geestelijkheid:
„De nationaal-socialistische staat schenkt
aan de katholieke en evangelische kerken
gelden, die de geloovigen in Frankrijk zelf
betalen of niet betalen. De staat betaalt
haar priesters en geeft hen subsidies, wat
het katholieke Frankrijk niet doet. En toch
klaagt de geheele christelijke wereld over
de anti-kerkelijke houding van het Derde
Rijk en drijft een schaamtelooze Hetze,
waaraan zelfs de in het nationaal-socialis
tische Duitschland bezoldigde en onder
steunde geestelijken meedoen.... In on
vergelijkelijke grootmoedigheid onttrekt de
nationaal-socialistische staat de staatssub
sidies niet aan de Kerken, die deze Hetze
sinds vijf jaar dulden en bevorderen, maar
aan haar bedienaren, die op staatsvijandige
daden betrapt worden.
Misschien zullen ook wij nog een geliefde
dochter van het Vaticaan worden, wanneer
wij aan de zwartrokken in Duitschland de
zorg voor hun onderhoud zelf overlaten en
aan de Kerk het recht geven, zich te be
perken tot de vrij willige bijdragen van"haar
geloovigen".
De H. Vader en de Joden.
Volgens enkele berienten in de dagbla
den heeft de Opperrabbijn van Egypte,
Haim Nahum, een telegram gericht aan den
H Vader, waarin hij hem in naam der Joden
van Egypte dankt voor de edele woorden
van protest tegen de schanddaden van de
/ijanden van gerechtigheid en goddelijke
wetten.
Het „Schwarze Korps" kan deze gele
genheid niet voorby laten gaan zonder op
ie merken: „Het heeft een diepe reden, dat
het juist de Egyptische Joden zijn gaan
de op de sporen van den koren woekeraar
Jozef en den sluipmoordenaar Mozes die
den H. Vader als hun voorspreker vereeren.
Nu ook Italië zijn rassenwetgeving heeft,
springt de H. Vader op de bres en verdoemt
de „vijanden der gerechtigheid" en hun
„rassenwaan" en met heete tranen beweent
hij het lot van het arme Jodendom. De
Egyptische Joden meenen hun zaakje in het
Vaticaan gewonnen te hebben. Nu, wij gun
nen hen deze winst, want hoe ijveriger de
Opperrabbijnen de groote teen van den
Roomschen Hoogepriester kussen, des te
duidelijker verzinnebeeldt dit gebeuren de
innige verbondenheid van alle vijanden van
oprechte, eerbewuste en arbeidzame volke
ren".
Buitenlandsche berichten
ONBEWAAKTE OVERWEG EISCHT
VIER DOODEN.
Nabij Paolo der Colle in Italië is een
boerenwagen gegrepen door een motor-
trein. Vier personen werden gedood en
twee gewond.
AARDBEVINDG OOK IN ENGELAND
De seismograaf te Londen heeft gister
avond te 20.40 uur een hevige aardschok
geregistreerd. Te 21.21 uur sloeg de naald
nog 10 inches uit, terwijl te 22 uur de
naald nog schommelde, hoewel niet meer
zoo sterk.
AARDBEVING IN AMERIKA.
GEREGISTREERD.
Het seismologische laboratorium van de
Carnegie Foundation te Pasadena (Califor-
nië) heeft gisteren twee aardschokken ge
registreerd, welke heviger zijn geweest,
da sedert verscheidene jaren is gevoeld.
Het epicentrum van deze schokken lag op
een afstand van 255 mijl, vermoedelijk in
Centraal Amerika of in Alaska.
in December 1919 den bevrijdingsoorlog
van het Turksche volk heeft geleid.
Zal Turkije's hoofdstad voortaan Ataturk
heeten?
Een aantal leden van de nationale ver
gadering heeft een motie ingediend, waar
in wordt voorgesteld, den naam van Tur
kije's hoofdstad te veranderen van Ankara
in „Ataturk", teneinde de herinnering aan
den schepper van het moderne Turkije
te vereeuwigen. Dit voorstel vindt te Istan
boel vrijwel algemeen bijval.
