STADS
NIEUWS
De gemeentebegrooting voor 1939
DINSDAG 8 NOVEMBER 1938 30ste Jaargang No.- 9178
3)e CculóolieSou^nt
CitUm DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN ZZiïZZZT™'
Belastingverhooging onvermijdelijk
Opcenten op personeele belasting
verhoogd met 35
Kabinetscrisis in
België
Spaak in moeilijkheden over
den Burgos-agent
DE SOCIALISTEN ACHTER SPAAK.
Doch Vandervelde treedt af als
partijvoorzitter.
Het Congres der Belgische socialistische
païtij heeft met 386.046 tegen 132.492
stemmen, bij 34.185 onthoudingen, den
tekst aangenomen van de door Spaak in
gediende motie, waarin de door de regee
ring gevolgde politiek wordt goedgekeurd.
Spaak hecht beteekenis aan deze stern-;
ming, daar de socialistische pers nu voort
aan den eersten minister op dit stuk dient
te verdedigen.
Vandervelde kon niet zonder voorbe
houd het besluit goedkeuren, waarbij de
socialistische pets gekoppeld wordt aan
de regeeringspolitiek. Hij voegde hieraan
toe geen vernieuwing te zullen vragen
van zijn mandaat als president der partij.
De Katholieken en sommige liberalen
hebben onmiddellijk gereageerd op de
gisteren door het socialistische congres
aangenomen resolutie betreffende de Bel
gische vertegenwoordiging te Butgos. Tij
dens de zitting van den ministerraad heb
ben de Katholieke ministers den premier
er van in kennis gesteld, dat het hun
uiterst moeilijk zou zijn van hun fracties
de aanvaarding te verkrijgen van de
transactionneele oplossing, die Spaak voor
zijn eigen partij rechtvaardigde, maat" die
het probleem Burgos onopgelost liet. De
toestand der regeering ziet er moeilijk uit.
Vandaag komt de ministerraad weer bijeen.
De koning heeft gisteravond minister
president Spaak ontvangen.
Zooals men weet, heeft Spaak op het
socialisten-congres verklaard, dat de be
noeming van een officieelen agent van
België te Butgos om economische redenen
in het belang van België noodzakelijk is,
terwijl daarentegen anderen en vooral de
oudere leiders, zooals Vandervelde, zich
tegen het zenden van een agent naar Bur
gos hadden verzet.
Het congres heeft met goedvinden van
Spaak, een resolutie aangenomen, waarin
het heet, dat geen besluit in zake Burgos
zal worden genomen, voor een nieuw so
cialisten-congres zich daarover zal hebben
uitgesproken.
Een crisis onvermijdelijk?
Er doen zich nu twee mogelijkheden
voor: de regeering zal ofwel onmiddellijk
na den kabinetsraad aftreden en daarvan
des middags om twee uur mededeeling
doen aan Kamer en Senaat onder overwe
ging, dat de positie van den Eersten Mi
nister Spaak en van zijn socialistische col
lega's in de tegeering onhoudbaar is ge
worden ten gevolge van de bekende re
solutie van het socialistisch partijcongres,
ofwel de regeering zal nog voor het par
lement verschijnen en de interpellatie
aanvaarden van den katholieken senator
Nothomb over de onverwijlde oplossing
der kwestie van België's vertegenwoordi
ger te Burgos en dan aftreden na een
votum, waarin de Senaat het onmiddellijk
aanknoopen van deze betrekkingen zou
eischen.
De katholieke ministers, die Maan
dagavond afzonderlijk vergaderden,
waren van meening, dat het aftreden
van het kabinet onvermijdelijk is ge
worden.
DE WERELD IN
VOGELVLUCHT
BRUSSEL: De discussies op het socialis
tisch congres over de betrekkingen met de
junta van Burgos en het verzet, dat daar
bij tot uiting kwam, tegen het benoemen
van een Belgischen vertegenwoordiger bij
Franco hebben den socialistischen minis
ter-president en met hem de regeering in
een moeilijke positie gebracht.
Spaak had de zending van een agent
naar Bbrgos aanvankelijk noodzakelijk ge
noemd wegens economische redenen, doch
daarna onder den indruk van het ver
zet zich neergelegd bij een motie, waar
in deze kwestie op de lange baan werd ge
schoven. Daarna heeft het socialistische
congres de algemeene politiek van Spaak
goedgekeurd. Wat weer geleid heeft tot het
aftreden van den socialistischen partij
voorzitter Vandervelde. De motie inzake
Burgos brengt Spaak in conflict met de
Katholieken, die een vertegenwoordiger
bij Franco hebben geëischt en men ver
wacht, dat er vandaag een kabinetscrisis
zal uitbreken.
PARIJS: Te Parijs heeft gisteren een
aanslag plaats gehad op een secretaris van
de Duitsche legatie. Een jonge Poolsche
Jood, uit zijn evenwicht gebracht door het
Een tekort van f82.250
DE SPOREN DER ONGUNSTIGE TIJDEN.
Verschenen is de geleide-brief bij de ont-
werp-begrooting der gemeente Leiden voor
1939.
In dezen brief schrijven B en W. o.a. het
viogende aan den Raad:
Uit de ontwerp-begrooting voor het jaar
1939, die binnenkort verschijnt, zal U blij
ken, dat ook deze weer in velerlei opzicht
de sporen draagt van de ongunstige tijden.
Het zal ongetwijfeld bij Uwe Vergadering
geen verwondering wekken, dat het zeer
veel moeite heeft gekost de inkomsten en
uitgaven in evenwicht te brengen. De beide
voornaamste posten, die een weerspiegeling
van de economische omstandigheden geven,
de ondersteuning van werkloozen en die
van armlastigen, moesten andermaal aan
zienlijk hooger worden geraamd.
Zeer tot ons leedwezen moeten
wij dan ook bij de toelichting van
de nieuwe begrooting constateeren,
dat van een verbetering in den al-
gemeenen toestand nog weinig of
niets valt te bespeuren* integendeel
de druk der tijden duurt onvermin
derd voort en de financiën der ge
meente ondervinden in steeds stij
gende mate de funeste gevolgen
daarvan door het terugloopen van
de inkomsten en het toenemen van
de uitgaven.
Weliswaar is volgens de laatst bekende
gegevens het aantal werkloozen een 300-
tal lager dan in 1937 en zelfs bijna 1000
lager dan in 1936, maar de wekelijksche
uitkeeringen zijn 500.hooger dan in de
overeenkomstige week van 1937 en slechts
1500.lager dan in dezelfde week van
1936. Het aantal ondersteunde armlastigen
en het totaal bedrag der wekelijksche uit
keeringen zijn beide hooger dan in 1937.
Deze gegevens kenschetsen den toestand in
cnze gemeente wel heel duidelijk. Het be
hoeft geen betoog, dat onder deze omstan
digheden de bij ons College ingediende
begrootingen van diensten en bedrijven en
andere onderdeelen van de gemeentehuis
houding zeer scherp moesten worden be
oordeeld, en dat menige post slechts ge
wijzigd kon worden overgenomen om het
ramen van een extra-bijdrage uit het Werk-
loosheidssubsidiefonds te voorkomen of een
eventueele noodzakelijke verhooging van
belastingen zooveel mogelijk te beperken.
Te meer was dit noodig, waar de mogelijk
heden van bijzondere dekkingsmiddelen
steeds geringer zijn geworden.
Wij kunnen echter hieraan on
middellijk toevoegen, dat een en
ander ook thans niet behoefde te
leiden tot algeheele afschaffing
bericht, dat zijn ouders uit Duitschland
waren uitgewezen, was tot deze daad ge
komen, om wraak te nemen. De wreedheid,
v/aarmede met de Joden in het Derde Rijk
wordt omgesprongen, moet wel hier en
daar in onevenwichtige geesten tot der
gelijke niet goed te keuren wanhoopsda
den leiden. Maar even betreurenswaardig
als zulk een daad is de reactie in de Duit
sche pers, wier verontwaardiging weer alle
perken te buiten gaat en die de „Joodsche
emigranten", die reeds te Davos aan Da
vid Frankfurter den revolver in de hand
drukten tegen Gustloff, ook verantwoorde
lijk stellen voor dezen nieuwen misdaad.
De aanslag zal de meest ernstige gevolgen
hebben voor de Joden in Duitschland, en
ook voor de Buitenlandsche Joden, heet
het in de Duitsche pers.
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft:
„Voor ons betreft het hier een nieuwe
aanslag van de Joodsche wereldsamenzwe
ring tegen het nationaal-socialistische
Duitschland, en ook een aanslag op de
Duitsch-Fransche betrekkingen, want on
getwijfeld lag het in de bedoeling, om door
de schending van de diplomatieke exterri
torialiteit van de Duitsche legatie, een
erntsig conflict tusschert Duitschland
en Frankrijk uit te lokken."
Wij kunnen het niet helpen, maar als
von Ribbentrop het over de buitenland
sche pers heeft, mag hij zijn eigen pers
ook wel eens onder handen nemen.
of zelfs maar ingTijpende beperking
van takken van gemeentezorg, zoo
dat niet behoefde te worden over
gegaan tot wat men wel als sociale
afbraak pleegt aan te duiden,
TEGENVALLERS.
De uitkeering uit het Gemeentefonds
moest ook nu weer lager worden uitgetrok
ken in verband met de jaarlij ksche ver
mindering van de z.g. garantie-uitkeering.
'Het nadeelig verschil met 1937 bedraagt
30.500.Deze jaarlijksche daling, die
47.000.per jaar kan bedragen, zal
nog voortduren tot en met het jaar 1943.
Voor rente en aflossing van geldleenin-
gen was rond 30.000.meer benoodigd,
o.a. wegens het aangaan van een obligatie-
leening van 1.000.000.in den loop van
dit jaar.
De markt-, haven en bruggelden en dgl.
bleven bij 1938 ongeveer 8.000.ten ach
ter.
De z.g. fabricage-begrooting is, ondanks
een zeer zuinige raming, ongeveer 10.000
hooger. Deze stijging is, o.m. een gevolg
van de omstandigheid, dat herhaaldelijk
uitgesteld onderhoud ten slotte toch moet
gebeuren, om intering van het gemeentelijk
\ermogen te voorkomen. Voorts worden de
financieele lasten van het centrale riolee-
ringsstelsel niet slechts op den dienst der
leening, maar ook op de fabricage-begroo
ting zelf, steeds meer merkbaar wegens
hoogere exploitatiekosten der rioolgemalen
door de voortgaande uitbreiding van het
werk en wegens het in bedrijfstellen van
de rioolwaterzuiveringsinrichting; verder
zijn de personeelslasten van den Dienst van
Gemeentewerken gestegen door het verlee-
nen van vaste aanstellingen aan personeel,
dat op arbeidscontract werkzaam was. Het
is ons niettemin mogen gelukken de pos
ten onderhoud van straten en plantsoenen,
de beide belangrijkste onderdeelen van dit
begrootingsstuk, ongeveer op de bedragen
van 1938 te handhaven.
Een meevaller.
Het openbaar en bijzonder lager onder
wijs onderbreekt de rij van de genoemde
en nog te vermelden tegenvallers. Hiervoor
kan met ƒ40.000.minder worden vol
staan, voornamelijk als gevolg van lagere
kosten ter zake van gebouwen en meubilair
voor het openbaar onderwijs, daling bij
het bijzonder onderwijs van de kosten van
instandhouding van scholen, terwijl voorts
de afkoop van de vergoeding ex art. 205
der Lageronderwijswet tot dit resultaat
heeft bijgedragen.
Schoolkindervoeding en -kleeding.
Bij de berekening van dit voordeelig ver
schil is echter buiten aanmerking gebleven
de .post Subsidie aan de Vereeniging
„Schoolkindervoeding- en kleeding"; deze
post is, gelijk U bekend is, de laatste jaren
zeer belangrijk gestegen en wordt thans
begroot op f 54.960.
Tot de stijging heeft o.a. meegewerkt de
verstrekking van schoener, in plaats van
klompen, terwijl ook de indertijd ingevoer
de vacantie-voeding een belangrijke post
cp het budget van de vereeniging uitmaakt,
maatregelen waarvan de absolute noodza
kelijkheid, getoetst ook aan den zorgelijken
toestand der gemeentefinanciën, niet voor
ieder boven eiken twijfel is verheven.
Vooral nu voor 1939 weer 3.000.meer
dan voor 1938 wordt gevraagd dient naar
de meening van ons College ernstig te wor
den nagegaan in hoeverre de gemeentelijke
uitgaven voor dit doel kunnen worden ver
minderd. Wij zijn daarover derhalve in
overleg getreden met het bestuur der ver
eeniging.
Ook achtten wij het noodig nogmaals
onder oogen te zien, of het mogelijk was
tot vermindering van de uitgaven voor het
voorbereidend onderwijs te geraken; be
sprekingen ter zake met de desbetreffende
bijzondere schoolbesturen hebben echter
geen resultaat opgeleverd.
De netto-kosten voor verpleging van arm
lastige krankzinnigen vereischten 9.600.
meer.
MAATSCHAPPELIJK HULPBETOON.
Als subsidie aan de Gemeentelijke Com
missie voor Maatschappelijk Hulpbetoon
hebben we 900.000.;uitgetrokken, dat
is 100.000.meer dan voor 1938. Deze
post, die jaar op jaar met een zeer groot
bedrag stijgt, oefent een overheerschenden
invloed op de begrootingspositie uit. In het
bijzonder ten aanzien van een dergelijken
post is het dringend noodig, om zoo nauw
keurig mogelijk na te gaan welke bedrag
hi maximum moet worden uitgetrokken.
Het scheen ons mogelijk toe de subsidie tot
genoemd bedrag van 900.000.te beper
ken, van welk oordeel wij kennis gaven
aan de Commissie, die hare begrooting ver
volgens op dat bedrag baseerde. Het is on-
noodig te zeggen, dat, evenals ten aanzien
van eiken anderen begrootingspost, ook
•hier het ernstig streven moet zijn om de
geraamde som ook inderdaad niet te over-,
schrijden; wij weten, dat dit streven ook
bij de Commissie aanwezig is. Zij heeft ons
in dit verband gewezen op enkele moge
lijkheden, waardoor de uitgaven voor de
gemeente eenigermate kunnen worden be
perkt, waarvoor de medewerking van het
Gemeentebestuur wor<lt verzocht. Ons Col
lege zal de door de Commissie gegeven sug
gesties in ernstige overweging nemen.
WERKLOOZENSTEUN.
De uitgaven voor ondersteuning van
werkloozen zijn van 1.300.000.tot
J 1.500.000.verhoogd. In verband echter
met de wijze van berekening van de bij
drage uit het Werkloosheidssubsidiefonds,
blijft het nette ten laste van de gemeente
komende bedrag ad 225.000.ongeveer
13.000.beneden dat over 1938. Er moet
evenwel op worden gewezen, dat thans het
maximum-subsidiepercentage ad 85% is
bereikt, hetgeen wil zeggen, dat bij over
schrijding van het bedrag van 1.500.000.
15% van het meerdere voortaan geheel voor
rekening van de gemeente blijft, terwijl tot
nog toe eert verhooging van den steunpost
cpwoog tegen een stijging van de bijdrage.
Eet nadeelig saldo van de geheele para
graaf „Ondersteuning aan Werkloozen",
waarop ook de Centrale Werkplaats, de B-
steun enz. voorkomen, is intusschen slechts
8.000.— lager dan over 1938.
DALING BELASTINGOPBRENGST.
Hoewel de belastingen (bestaande opcen
ten en gedeelte hoofdsom grond- en perso
neele belasting, opcenten gem. fondsbelas
ting en vermogensbelasting, dividend- en
tantièmebelasting), in overeenstemming
met den rijksinspecteur, zoo scherp moge
lijk werden geraamd, heeft dit toch niet
kunnen verhinderen, dat de opbrengst met
ruim 15.000.daalde; viel bij de perso
neele belasting eenige verbetering waar te
nemen, de opcenten op de gemeentefonds
belasting konden zich niet handhaven. Bij
ae begrooting voor 1938 werden zij voor
het belastingjaar 1938/39 geraamd op
300.000.een nadere raming bracht dit
bedrag terug tot 285.000.welke ver
laging geheel ten laste van 1939 komt, ter
wijl de opbrengst voor het belastingjaar
1939/40 eveneens maar op 285.000.kan
worden gesteld.
DE PEILER DER LICHTFABRIEKEN.
Waar de begrooting van de Lichtfabrie
ken wel de voornaamste peiler vormt,
waarop de gemeentebegrooting rust, en het
voor een zoo goed mogelijk gefundeerde
raming gewenscht was ook het verloop van
zaken in het derde kwartaal van 1938 nog
eens af te wachten, veroorzaakte dit een
vertraging in de aanbieding van de ont
werp-begrooting aan Uwe Vergadering. Na
nauwgezette overweging van de resultaten
tot nog toe en van de vooruitzichten voor
1939 van de gasafgifte en den stroomver-
koop, in verband ook met de lasten, kon
morden uitgetrokken, wat de Gasfabriek
betreft een winst van 100.605.(1938
167.932.en wat de Centrale aangaat
een winst van 1.189.814 (1938 1.098.917),
tezamen derhalve 1.290.419.(1938
1.266.849.Hierbij moet intusschen in
het oog worden gehouden, dat dit resultaat
bij de Electriciteitsfabriek slechts was te
bereiken, door het batig saldo over 1938
een bedrag van 45.000.naar 1939 over
te boeken, hetgeen de uitkomsten van het
loopende jaar gelukkig zullen toelaten.
Zonder deze manipulatie zou het voordee
lig verschil tusschen 1938 en 1939 mitsdien
vranderen in een nadeelig verschil van
f 45.000 23.570.— 21.430.—.
Onder de bestaande omstandigheden kan
practisch geen vooruitgang in de gasafgifte
worden geraamd, zoodat werd uitgegaan
van een" verbruik, gelijk aan dat van 1937
en 1,3% lager dan dat van de begrooting
1938. De opbrengst kon echter niet op het
zelfde peil worden gehandhaafd; doordat
de gemiddelde prijs, onder invloed van den
gasprijs voor industrleele en verwarmings
doeleinden, iets is gedaald, zijn de, ont
vangsten 1,47% lager dan die over 1937 en
4,16% lager dan die der begrooting 1938.
Dit verklaart o.m. het verschil tussohén de
winstramingen voor 1938 en 1939.
Eenzelfde verschijnsel doet zich voor bij
de Electriciteitsfabriek; weliswaar kon voor
1939 een hoogere afname van stroom wor
den aangenomen van 5,93% tegenover 1937
en van 3,5% tegenover 1938, doch de ont
vangsten konden slechts 3,6% hooger dan
de opbrengst over 1937 worden gesteld, wat
neerkomt op een opbrengst, die zelfs lager
is (0,11 1/2%) dan die der begrooting 1938.
Een en ander is ook hier een gevolg van
een daling van den gemiddelden opbrengst-
prijs.
In de begrooting der Lichtfabrieken heb-
Dit nummer bestaat uit
vier bladen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Naar aanleiding van de houding van
Spaak t. o. v. de zending van een agent
naar Burgos dreigt er een kabinetscrisis
in België. (2de blda).
Toenadering tusschen Frankrijk eener-
zijds en Duitschland en Italië anderzijds.
(2de blad).
De aanslag op de Duitsche ambassade.
(?,de blad).
Von Ribbentrop over de berichtgeving.
(2de blad).
Het Engelsche koningspaar gaat het vol
gend jaar naar Amerika. (2de blad).
Lelden
De begrooting voor 1939 wijst een tekort
aan van 82.250.dat door belastingver
hooging moet worden gedekt (1ste blad).
ben wij wederom slechts een storting in
het Vernieuwingsfonds van 1/2% van het
onafgeloste kapitaal kunnen opnemen; de
financieele positie van de gemeente laat
thans niet toe het aanhangige ontwerp voor
een nieuwe regeling van de afschrijvingen
en van de storting in het vernieuwings
fonds door te voeren; bovendien is deze
wijziging, die voor 1939 een hoogeren last
van ruim 60.000.zou veroorzaken, gelet
op den stand van het fonds en den staat
der technische inrichtingen, ook naar het
oordeel van Commissarissen, niet dermate
urgent, dat zij geen langer uitstel zou ge-
doogen.
Wat de door Commissarissen in
hun desbetreffend rapport ge
maakte opmerking inzake de elec-
triciteitstarieven voor de winkel
bedrijven enz. betreft, vestigen wij
er de aandacht op, dat in de aan
geboden begrooting niet een even
tueele verlaging van deze tarieven
is verwerkt. De financieele gevol
gen van de beoogde tariefswijziging
zullen nader worden nagegaan,
waarna ons College zal beslissen of
en in welken vorm een voorstel
ter zake aan Uwe Vergadering
dient te worden gedaan.
ANDERE DIENSTEN.
De begrooting van het Openbaar Slacht
huis sluit voor het eerst zonder een winst
saldo, terwijl de vorige begrooting nog met
een winst van 19.000.eindigde. In den
daarbij behoorenden geleidebrief wezen wij
reeds op den geleidelijken achteruitgang
van de financieele uitkomsten van dit be
drijf; de tijdsomstandigheden zijn oorzaak,
dat de daling der slachtingen zich is bly-
i ven voortzetten en thans is de toestand
zoo, dat vooralsnog geen redelijk uitzicht
meer bestaat op het maken van winst.
Ook de Ijsfabriek maakt een moeilijken
tijd door, doch wij 'hebben hoop, dat de
genomen maatregelen haar positie zullen
verbeteren.
De Reinigings- en Ontsmettingsdienst
daarentegen heeft een begrooting kunnen
indienen, die rond 7.300.gunstiger is
dan die van 1938; werd voor dat jaar het
tekort voor beide afdeelingen geraamd op
223.338.thans zal met een bijdrage van
216.029.kunnen worden volstaan.
De begrooting van den gewonen dienst
van het Grondbedrijf wijst een nadeelig
saldo aan van 64.726.(1938 64.741.
De reserve van het grondbedrijf werd ten
behoeve van het jaar 1938 aangesproken
voor 30.000.Aangezien de reserve na
aftrek van deze 30.000.thans weer on
geveer even hoog is als ten vorige jare,
ontmoet het o.i. geen bezwaar ook nu een
bedrag van 30.000.uit de reserve te
putten.
De uitkeeringen van de N.V. Leidsche
Duinwater Maatschappij zijn op hetzelfde
bedrag als voor 1938, n.l. 310.000.uit
getrokken. De verwachting mag worden
gekoesterd, dat dit bedrag zal worden be
reikt. De afschrijving op het aandeelen-
bezit hebben wij gemeend wederom achter
wege te kunnen latep.
Uit het Pensioenfonds voor weduwen en
kinderen van ambtenaren, die ingevolge de
gemeentelijke verordening werden of wor
den gepensionneerd, werd ten behoeve van
het jaar 1938 een bedrag van 57.000.ge
nomen. De contante waarde van de ver
plichtingen van het fonds kan ingevolge
deskundig advies op rond 125.000.wor
den gesteld, wat dan aan den zeer veiligen
kant is.
Het kapitaal van het fonds bedroeg op
1 Januari 1937 243.090.17 1/2 en op 1 Janu
ari 1938 243.685.88, zoodat het nog geens
zins is toegenomen. Naar de laatste balans
is er dus een surplus van ruim 118.000.
waarvan thans nog 61.000.beschik
baar is. Wij achten het verantwoord van
dit overschot f 40.000.aan de begrooting
van 1939 ten goede te doen komen.