De Tsjechische
gebiedsafstand
Set Britsctie parle
ment achter de
regeering
BUITENLAND
De strijd in het
verre Oosten
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
BINNENLAND
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
HONGAARSCHE VOLDOENING.
„Vereeuwiging" der gebiedsuitbreiding.
De Hongaarsche ministerpresident Im-
redy heeft gisteren een rede gehouden
over de beteekenis van de scheidsrechter
lijke uitspraak van Weenen, waarin hij
dank bracht aan Hitler en Mussolini. Hij
kondigde o.a. aan, dat in de nabijheid van
het Mussoliniplein te Boedapest een even
mooi plein naar Hitier zou worden ge
noemd.
Voorts deelde Imredy mede, dat de re
geering de volgende week in het parlement
een wetsontwerp zal indienen, dat de ge
biedsuitbreiding zal „vereeuwigen" en de
regeering zal machtigen, de in verband met
de gebiedsuitbreiding noodige maatregelen
te nemen. Speciale wettelijke maatregelen
zullen worden genomen, om ervoor te zor
gen, dat de in Tsjecho-Slowakije door de
Hongaren gekozen afgevaardigden in het
Hongaarsche parlement worden opgeno
men.
Het werk der deskundigen.
De Hongaarsche en Tsjecho-Slowaaksche
militaire deskundigen hebben hun werk
zaamheden te Bratislava voortgezet. Zij
besloten, dat de Hongaarsche troepen Za
terdag bruggen zullen aanleggen, waar
door zij den Donau op twee plaatsen, ten
Noorden van Magyarovar, zullen kunnen
oversteken.
Op zes November zullen de Hongaarsche
troepen den opmarsch in den geheelen Do-
nausector aanvangen.
Tevredenheid in Roemenië.
In officieele Roemeensche klingen wordt
verklaard, dat men tevreden is over de
uitspraak, welke te Weenen is gedaan, aan
gezien door Hongarije geen gemeenschap
pelijke grens met Polen te geven, een di
recte verbindingsweg is open gebdeven
tuscchen Roemenië en Tsjecho-Slowakije.
Men moet evenwel waakzaam zijn, dat
men in Roethenië niet voor een „voldon
gen feit" zal komen te staan, waarop van
zekere zijde wordt gezinspeeld. In ver
band hiermede wordt er op gewezen, dat
Tsjecho-Slowakije nu niet alleen staat.door
de garanties van de vier mogendheden.
De grenzen zijn nu definitief.
Van semi-officieele Duitsche zijde wordt
gemeld, dat men in politieke kringen te
Berlijn niet verrast is door de beslissing,
welke de scheidsrechters te Weenen heb
ben genomen. Van het begin af was men
zich er van bewust, dat het zeer moeilijk
zou zijn een uitspraak te doen, het is niet
gemakkelijk het een ieder naar den zin
te maken.
Men wijst er verder op, dat nu bij het
vaststellen van de nieuwe grenzen het
ethnografisch beginsel als grondslag is ge-
romen, deze grenzen definitief zijn en dat
alle speculaties over wijzigingen in de toe
komst onjuist zijn. Men mag niet vergeten,
dat zoowel Duitschland als Italië tot voor
waarde voor het aanvaarden van den rol
van scheidsrechter hebben gesteld, dat het
oordeel definitief zou zijn.
DE ECONOMISCHE VERLIEZEN VAN
TSJECHO-SLOWAKIJE.
De „Poledni List" publiceert een lijst
met de economische verliezen van Tsjecho-
Slowakije tengevolge van het afstaan van
de gebieden van Hongarije.
Op deze lijst staan drie suikerfabrieken
met een jaarlijksche productie van 200.000
centenaar, verscheidene brouwerijen, on
geveer driehonderd molens en veertig dis
tilleerderijen met een jaarlijkcche produc
tie van 40.000 hectoliter alcohol.
Op landbouwgebied verliest Tsjecho-Slo-
wijkije een productie, van twee millioen
centenaar graan en mais per jaar, alsmede
140.000 centenaar tabak.
ONTBINDING DER SOCIAAL
DEMOCRATISCHE PARTIJ?
Op 10 November zal de centrale uitvoe
rende commissie der sociaal-democratische
partij bijeenkomen om te beraadslagen
over een voorstel tot bijeenroeping van een
partijcongres, dat tot ontbinding der par
tij zou besluiten.
BRODY WEGENS HOOGVERRAAD
VEROORDEELD.
Naar de „Nowa Swoboda", het orgaan
van den Roetheenschen minister-president
meldt, is de oud-premier Brody wegens
hoogverraad veroordeeld. Hij werd er van
beschuldigd gedurende twintig jaar door
het buitenland betaald te zijn en in dien
tijd voor buitenlandsche belangen gewerkt
te hebben. Verder wordt gemeld, dat mi
nister-president Volosin bevel heeft gege
ven tot inbeslagneming van Brody's ver
mogen.
HET ACCOORD MET ITALIë IN HET
HOOGERHUIS
Regeeringsmotie aanvaard
Lord Halifax heeft gisteren in het Brit-
sche hoogerhuis de regeeringsmotie inge
diend, waarin het voornemen der regee-
ring, de overeenkomst met Italië van kracht
te doen worden, wordt toegejuicht.
Hij zeide Van meening te zijn, dat wat
de Britsche regeering onderneemt of niet
onderneemt ten aanzien van het verdrag
met Italië, geen beslissenden invloed kan
hebben op de kansen der Spaansche re
geering.
De Britsche vloot heeft 30.000 Spaansche
vluchtelingen geëvacueerd. Sinds de be
noeming van een commissie voor de lucht
aanvallen hebben zich geen luchtaanvallen
op de burgerbevolking meer voorgedaan,
die vergeleken zouden kunnen worden met
vorige aanvallen in dezen oorlog.
De regeering is niet van plan, haar be
langstelling voor het welzijn der non
combattanten te laten verslappen.
Mussolini heeft altijd duidelijk laten uit
komen, dat hij Franco niet verslagen
wenschte te zien om redenen, die wij allen
kennen, of wij ze goedkeuren of niet.
Hij heeft echter ook laten weten, dat hij
het werk der nietinmengingscommissie
wilde steunen en het is niet aan hem te
wijten, dat geen grootere vorderingen ge
maakt zijn tot verwezenlijking der plan
nen.
Het is de bedoeling der Britsche regee
ring, aldus vervolgde Halifax, dat het plan
der niet-inmengingscommissie zoo spoedig
mogelijk tot uitvoer gelegd wordt; daarom
heeft de vraag, of Franco al of niet oorlogs
rechten krijgt, niets uitstaande met de
overeenkomst.
Halifax herhaalde daarna wat Chamber
lain in het lagerhuis heeft gezegd over de
erkenning der Italiaansche souvereiniteit
over Abessynië.
Van internationaal standpunt bezien,
dus vervolgde Halifax, hebben Spanje en
het Spaansche conflict de beteekenis ver
loren, die men hun toekende als het kruit
vat van Europa.
Nadat hij zijn waardeering had uitge
sproken voor de wijze, waarop Mussolini
de actie van Chamberlain tot het behoud
van den vrede beantwoord heeft, besloot
Halifax zijn rede met het verzoek aan de
leden van het huis, zich van gematigde
woorden te bedienen bij de bespreking der
internationale aangelegenheden. Beleedi-
gingen en regelingen, zeide hij, kunnen
niet samengaan. De grootst mogelijke een
heid is voor het land noodig.
Na eenig debat werd tenslotte de motie
der regeering aangenomen met 55 tegen
6 stemmen.
DE VERDEDIGING DES LANDS
Motie van afkeuring der Labour -
partij verworpen
In het Lagerhuis is gistermiddag gede
batteerd over een door de Labour-oppositie
ingediende motie van afkeuring, waarin zij
er haar ernstige bezorgdheid over uitspreekt
dat, toen het land aan den rand van oorlog
stond, het niet gereed was de burgerbevol
king te beschermen, zooals intusschen is
toegegeven.
Hoare diende een amendement in op deze
motie, waarbij de bestaande tekortkomingen
in het stelsel der verdediging van de bur
gerij in aanmerking genomen, het Huis het
besluit der regeering toejuicht de verant
woordelijkheid voor dit stelsel toe te
trouwen aan een daarvoor benoemden
nister en zijn volledige goedkeuring geeft
aan de vastbeslotenheid der regeering met
den grootsten spoed de maatregelen te vol
tooien, welke noodig zijn om te voorzien in
de behoeften des lands.
Aan het einde der debatten is de door
de Labourparty ingediende motie van af
keuring met 355 tegen' 130 stemmen ver
worpen het door de regeering daarop inge
diende amendement in plaats daarvan zon
der hoofdelijke steming aangenomen.
Een „barrière des doods"
De „Matin" publiceert het volgende tele
gram uit Londen:
Na de doodende straal, welke naar men
weet nog in het stadium der proefneming
verkeert, zou door Engelsche ingenieurs
een „Barrière des doods" zijn uitgevonden,
welke geen enkel leger op het slagveld zou
kunnen passeeren.
Een volledige beschrijving van deze ont
dekking, welke sensationeel genoemd wordt
en waaromtrent de grootste geheimhouding
betracht wordt, is reeds gisteravond aan
den Engelsche minister voor de coördinatie
j van de defensie, Sir Thomas Inskip, voor-
gelegd.
BELGIË
HET KOLONIALE VRAAGSTUK.
De Congo is en blijft van ons.
In de Belgische Kafner heeft graaf Car
ton de Wiart, minister van Staat, ver
klaard, dat België van het mandaat in
Afrika slechts kan afzien in overleg met
degenen, die het mandaat hebben toever
trouwd. Wat den Belgischen Congo be
treft, aldus zeide de minister onder toejui
chingen, zelfs van afstand van een deel
daarvan kan geen sprake zijn.
Verder heeft minister-president Spaak,
antwoordende op de sprekers uit de debat
ten over de begin October door de regee
ring afgelegde verklaring, daarbij ten aan
zien van het koloniale vraagstuk gezegd:
Wanneer men zeker is van zijn recht,
discuteert men er niet alle dagen over. Het
is onnuttig herhaaldelijk garanties te vra
gen aan den Quai d'Orsay, in de Wilhelm-
strasse of op het RForeign Office."
„De regeering, aldus de premier, verliest
met de verdediging van onze kolonie uit
het oog. Daarvoor zijn, van de 50 millioen
der buitengewone begrooting, elf millioen
bestemd voor de organisatie der verdedi
ging van onze kolonie."
Toegejuicht door de. kamer, eindigde de
heer Spaak:
„De Congo is van ons. Onze rechten op
den Congo zijn onbetwistbaar en wij zul
len alle krachten in het werk stellen voor
de verdediging onzer kolonie".
DUITSCHLAND
DE „OSSERVATORE ROMANO" TEGEN
DE „ANGRIFF".
Veel Germaansch geschreeuw,
maar weinig wol.
Romeinsche correspondent van de
„Tijd" seinde aan zijn blad:
Zooals wij reeds eenigen tijd geleden be
richtten heeft de rede, die de H. Vader
naar aanleiding van het internationaal con
gres van archeologen hield, voor het Duit
sche nationaal-socialistische blad „Der
Angriff" aanleiding gegeven tot het lan-
ceeren van een woedend artikel tegen Z. H.
den Paus. Hierop komt nu de Osservatore
terug met een eenvoudige vraag. Waarom,
aldus het blad, heeft de Angriff, die de
rede van den H. Vader behandelde op de
bekende „fraaie" wijze, voor zijn lezers
niet de rede van den H. Vader geciteerd?
De schrijver van het artikel antwoordt
zelf op deze vraag. De reden is, aldus de
schrijver, dat de Angriff met zijn kwaad
willig geschreeuw de waarheid, die aan de
wereld is verkondigd, heeft willen over
schreeuwen.
Voorts wordt in de Osservatore Roma
no de rede behandeld, die Gauleiter Raimer
onlangs in Salzburg hield. In deze rede
kondigde Raimer strenge straffen aan voor
hen, die den religieuzen vrede wilden ver
storen. Op dezelfde manier is ook in Wee
nen een autoriteit opgetreden (bedoeld
wordt Buerckel, red.). Ook deze dreigde
met strenge straffen voor rustverstoorders.
Deze autoriteit kwam, zag enheeft
weer zijn belofte niet gehouden. Immers
de rustverstoorders waren in dit geval niet
de Katholieken al werd de geheele aan
klacht verdraaid en toch op hen gewor
pen. Gauleiter Raimer heeft aangedrongen
op gematigdheid ten opzichte van den
godsdienst. Ook hier werd door het aan
dringen op tolerantie eigenlijk betoogd, dat
de- Kerk verkeerd had gedaan.
Katholieken hebben de vermaning van
tolerantie niet noodig.
KLOOSTER IN TIROL GESLOTEN.
Zullen er nog meerdere volgen?
Het klooster van de Orde der Servieten,
de belangrijkste in Tirol, is door de Gesta
po gesloten op bevel van Buerckel. Negen
monniken en een dertigtal burgers van
Ir.sbruck zijn gearresteerd, terwijl nieuwe
arrestaties verwacht worden. Als motieven
worden opgegeven overtredingen tegen de
zeden en politieke actie tegen den staat.
Een ambtenaar verklaarde, dat de voorval
len in het gesloten klooster de sluiting van
alle Oostenrijksche kloosters zouden recht
vaardigen. In Roomsch-Katholieke krin
gen heeft men sterk den indruk, dat de
gebeurtenissen te Insbruck slechts het be
gin van een anti-kerkelijke actie in Oos
tenrijk zijn. Het schijnt, dat dezelfde me
thode gevolgd zal worden als in Duitsch
land, waar men getracht heeft met de be
ruchte zeden-processen indruk te maken op
de eenzijdig voorgelichte bevolking.
Met het oog op de ontwikkeling na de
verovering van Hankau en Kanton door Ja
pan wordt het veelbeteekenend geacht, dat
deze waarschuwing daarmede in verband
wordt gebracht.
De documenten bevatten den tekst der
besprekingen te Brusse* op dè conferentie,
welke de mogendheden daar verleden jaar
hebben gehouden na den inval van Japan
in China. Deze tekst was nog niet gepubli
ceerd. Voorts is er de tekst der op 12 De
cember door Norman Davis, den vertegen
woordiger der Vereenigde Staten op deze
conferentie, tegenover den staatssecretaris
afgelegde verklaring, dat de conferentie
feitelijk op reces ging en weer bijeen zou
kunnen komen.
Davis verklaarde, dat de conferentie o.m.
een demonstratie was van den onwil van
Japan tot verzoening. Japan blijft er bij,
dat de afloop uitsluitend Japan en Chi
na uitgaat, terwijl de ter conferentie verte
genwoordigde mogendheden dit ontkennen,
betoogende, dat de toestand allen leden der
familie van naties aangaat. Voorts heeft de
conferentie opnieuw betoogd, dat Italië bui
ten de beginselen der negenmogendheden-
overeenkomst staat.
De conferentiemogendheden blijven den
toestand volgen en zullen weer bijeen wor
den geroepen.
PALESTINA
PIONIER DER ZIONISTEN OVERLEDEN
De laatste overlevende gedelegeerde op
het eerste Zionistencongres, Meir Dik-
stein, is te Tel Aviv overleden. Hij was 117
jaar geleden te Luck in Polen geboren.
CHINEEZEN MELDEN SUCCES.
Naaar het Chineesche Persbureau meldt,
hebben de Chineesche troepen in het Zui
den van Hoepeh hun eerste overwinning
na den val van Hankau behaald. Zij heb
ben te Sjauling een geheel Japansch re
giment op de vlucht gedreven.
Dinsdag was een Japansche aanval op de
stad afgeslagen en Woensdag gingen de
Chineezen to den tegenaanval over. Zij
sloten den venand aan drie zijden in. Vijf
tienhonderd Japanneezen sneuvelden: de
rest vluchtte in wanorde. Het was de be
doeling van den vijand op te rukken naar
Toengsjan, dat een der sterkste steunpun
ten in Hoepeh is. De Japansche opmarsch
in deze richting is voorloopig ernstig be
lemmerd.
Het Chineesche Persbureau meldt voorts,
dat de Chineezen bij hun tegenaanval op
Samsjoei ten Westen van Kanton vorde
ringen maken. Zij wisten zelfs door te
dringen tot de poorten der stad, maar
trokken terug, toen Japansche versterkin
gen arriveerden.
De Japanneezen hebben een mislukte
landingspoging gedaan te Foetsing ten
Zuiden van Foetsjau. Een deel der gelan
de troepen werd vernietigd, de rest vlucht
te naar de schepen terug. Intusschen duurt
evacuatie der burgerbevolking
Foetsjau voort.
De Japansche verliezen.
Naar het Chineesche Persbureau mede
deelt, heeft generaal-majoor Tanihoetsji
bij een herdenkingsplechtigheid voor de
dooden te Linfen in Zuid-Sjansi te kennen
gegeven, dat aan de Jangtse alleen 340.000
Japanneezen den dood hebben gevonden.
Tot de gesneuvelden behoorden een luite
nant-generaal, zes generaal-majoors en 103
andere hooge officieren. Tanigoetsji deel-
der mede, dat de strijd tegen de guerilla-
de volgens het Chineesche Persbureau ver
troepen in Zuid-Sjansi den Japanneezen
15.000 dooden heeft gekost.
AMERIKA
DE V. S. HERINNEREN AAN HET
NEGENMOGENDHEDENVERDRAG..
Uit een te Washington gepubliceerd do
cument blijkt, dat de regeering der Ver
eenigde Staten de geldigheid der negen-
mogendhedenovereenkomst in herinnering
brengt.
DE STRIJD AAN HET EBRO-FRONT.
Legerbericht der rechtschen.
In het officieele legerbericht van Franco
wordt medegedeeld, dat de vijandelijke
verdedigingslinie aan het Ebrofront c
verscheidene plaatsen werd doorbroken.
Rechtsche afdeelingen kwamen tot voor
bij den weg van Pinel naar Mora en na
men bezit van het dorp Pinel. De vijand
liet talrijke dooden en gevangenen ach
ter. Na de algeheele verovering van de
Sierra Pandols en de Sierra de Caballos is
het verkeer op den weg tusschen deze bei
de Sierras hersteld. Bij het opstellen van
het communiqué waren reeds 510 gevan
genen geteld. Bij twee .luchtgevechten
werden acht vliegtuigen der linkschen
neergeschoten.
Britsch schip door bom getroffen.
Vijf rechtsche vliegtuigen hebben giste
ren de haven van Valencia gebombardeerd.
Een bom trof het Britsche schip „Stan-
burn", dat lek werd. Het schip zonk lang
zaam. De eerste machinist is licht gewond.
Ook Alcira en Carcagente zijn gebom
bardeerd.
Bij het luchtbombardement van Carca
gente zijn 20 personen gedood en 60 ge
wond.
HET TERUGTREKKEN VAN DE
VRIJWILLIGERS.
De Volkenbondscommissie tot het bewa
ken van het terugtrekken der vrijwilligers
uit Spanje aan de zijde der regeering ver
wacht, dat einde dezer week alle vrijwil
ligers teruggetrokken zullen zijn. De com
missie zal dan een bezoek brengen aan
alle fronten om zich te overtuigen, dat
geen buitenlanders meer aanwezig zijn. In
welingelichte kringen verluidt, dat twee
derde van het aantal VTijwililgers beataat
uit Engelschen en Amerikanen. Van de
rest maken de Franschen en Polen het
grootste deel uit.
PRINSELIJK GEZIN NAAR
DUITSCHLAND.
Men meldt ons van officieele zijde,
dat Prinses Juliana en Prins Bern-
hard met Prinses Beatrix heden naar
Duitschland zijn vertrokken voor een
14-daagsch bezoek aan Prinses Arm
gard te Reckenwalde.
ONMENSCHELIJK OPTREDEN IN
DUITSCHLAND.
Diepe verslagenheid bij vele Kamerleden.
Met diepe verslagenheid, zoo lezen we in
het Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
betreffende de Begrooting van buitenland
sche zaken, hadden vele leden uit de dag
bladen en uit verhalen van ooggetuigen
kennis genomen van de in vele gevallen
or.menschelijke houding, welke door Duit
sche overheidsorganen zoowel tegenover
Joden als tegenover Katholieken, belijden
de protestanten en „niet-arische" Christe
nen, wordt aangenomen.
Als zij deze droevige aangelegenheid bij
dit begrotingshoofdstuk ter sprake brach
ten, zagen deze leden niet voorbij, dat in
opzicht voor de Nederlandsche regeering
een directe taak niet is weggelegd. Zij
meenden echter, dat er reden is, te over
wegen, of er geen aanleiding bestaat te be
vorderen, dat tegen het hierbedoelde op
treden, dat zij beschouwden als een slag
in het gezicht der Europeesche bescha
ving, door den Volkenbond telkens en tel
kens weder wordt geprotesteerd. Wel is
daarvan niet een onmiddellijke daadwer
kelijke verbetering te verwachten, maar
het zou een geste zijn, die in breeden kring
eenige voldoening zou geven. En het zou de
publieke opinie, die ook een groote macht
is, wakker houden, indien de protesten tot
het Duitsche volk zouden kunnen door
dringen, ook in Duitschland zelf.
EEN TOE TE JUICHEN
MAATREGEL.
Bestuur Haagsclie afdeeling van
N ieu w-Mal thusiaanschen
Bond geverbaliseerd.
Men zal zich herinneren, dat de burge
meester van 's Gravenhage onlangs de ten
toonstelling, welke de Haagsche afdeeling
van den Nieuw-Malthusiaanschen Bond
aldaar zou organiseeren, heeft verboden.
Het bestuur besloot toen een serie korte
vergaderingen te beleggen, waar men zich
kon laten inschrijven als lid of begunsti
ger van den bond. Op deze wijze kreeg
men toch toegang tot de tentoonstelling.
De Haagsche politie heeft thans proces
verbaal opgemaakt tegen het bestuur van
de plaatselijke afdeeling van den Bond. De
tentoongestelde voorwerpen heeft de poli
tie in beslag genomen.
TOMATENSOEP IN BLIK.
Regeering zal 5 millioen in den handel
brengen.
Half millioen voor de werkloozeni.
Wegens den overvloedigen tomatenoogst
heeft de Nederlandsche Groenten en
Fruitcentrale, teneinde de telers te behoe
den voor de noodlottige gevolgen van
overproductie, een geweldige hoeveelheid
tomaten uit de markt genomen en deze,
onder bijvoeging van rijst, laten verwer
ken tot tomatensoep in blik. Van deze
blikken zullen eerlang anderhalf millioen
stuks beschikbaar worden gesteld voor
distributie onder de werkloozen, maar
daarnaast is de Nederlandsche Groenten-
en Fruitcentrale voornemens, een partij
van niet minder dan 4 1/2 millioen blikken
in den vrijen handel té brengen. Het ligt
in de bedoeling dezen verkoop te doen ge
schieden via de grossiers, winkeliers, coö
peraties en groot-winkelbedrijven, onder
het etiket Centraal Bureau voor de Veilin
gen. Om het nieuwe regeeringsartikel in
gang te doen vinden, zal de centrale een
bedrag van 60.000 beschikbaar stellen voor
reclame-doeleinden.
UNIE VAN KATH. STUDENTEN-
VEREENIGINGEN IN NEDERLAND.
Zesde lustrum wordt gevierd in
Wageningcn.
De TJUnie van Kath. Studenten-Vereeni-
gingen in Nederland viert op 12 en 13 No
vember a.s. te Wageningen haar zesde lus
trum op feestelijke wijze en wel boven op
een berg „den Wageningschen berg".
Zaterdag 12 Nov. wordt te 15 uur een
feestvergadering gehouden in de Aula van
de Landbouwhoogeschool. De heer Frans
Prick, Unie-praeses houdt de lustrum
rede.
De feestrede wordt uitgesproken door
prof. dr. G. Kreling O.P., die tot onder
werp heeft „Katholieke Actie in wezen".
Na afloop receptie in de aula en vervol
gens lichtstoet met open rijtuigen en dé
filé voor de autoriteiten. Des avonds soirée
petite en filmvoorstelling.
Des Zondags om 9 uur plechtige H. Mis
in de Parochiekerk met 3.gemeene H. Com
munie.
Om 13.30 uur spreekt mr. L. Schlichting
over „De Katholieke Actie, haar sociale
zijde", om 16 uur jaarvergadering.
Des avonds gemeenschapsfeest op den
„Wageningsche berg".
