OMGEVING
De Pastoor vluchtte achter de
boekenkast
Auto maakte
Reuzensprong
VRIJDAG 4 NOVEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
VIERDE BLAD - PAG. 13
GESCHIEDENIS DER PAROCHIE STOMPWIJK
Een driemaal verbannen herder. Voor grof
geld vrijgekocht. Stompwijkers in rep en roerl
V
door A. N. Duynlsveld pr.
Behalve pater Stalpaert van der Wie
len, die maar zeer kort voor de Stomp-
wijksche katholieken heeft kunnen zor
gen, was er nog een, wien het zielenheil
ter harte ging, en dat was pastoor Ver
meulen, de verbannen herder. Als balling
was hij naar Kevelaar gegaan, en daar zat
hij te wachten op de eerste de beste ge
legenheid om heimelijk naar zijn Statie
terug te keeren.
Zijn bezorgdheid voor zijn Statie werd
des te grooter, toen hij vernam, dat door
de kerkelijke Overheid, tot zijn opvolger
in Stompwijk was bestemd, Johannes Ig
natius Ruysch, tot dusver kapelaan te
Rotterdam.
Volgens Vermeulen was deze geen ge
schikt persoon voor de Statie, en niet in
staat „om zoo een zwaaren last te draa-
gen". 1)
Hij schreef dit ook aan den provicaris
Schadé, maar desondanks werd genoem
de Ruysch toch te Stompwijk aangesteld,
echter voorloopig slechts als waarnemend
pastoor.
Toen waagde Vermeulen het naar
Stompwijk terug te keeren, waar hij Jo
hannes Ruysch vond, met wien hij niet
wilde samenwerken. 2)
In geval hij weer gedwongen zou wor
den te vertrekken, had Vermeulen zich
een ander als zijn opvolger gedacht, en
wel Jacob Verhaer, die toen pastoor was
te Koudekerk. Er werden over dit punt
blijkbaar al onderhandelingen gevoerd
tusschen Vermeulen en Verhaer, want de
provicaris teekent bij een brief van Jacob
Verhaer aan, dat Vermeulen zonder hem
tracht te beschikken over zijn zielzorg. 3)
Ook moesten eenige menschen van den
Voorweg te Zoetermeer een verklaring
onderteekenen, dat de pastoor met Jacob
Verhaer niet hadden samengespannen te
gen hun kerkelijke Overheid, wat betreft
het pastoraat van Stompwijk, waarover
den provicaris geruchten ter oore waren
gekomen. Eerst toen de vriendschap tus
schen Vermeulen en Verhaer in vijand
schap was verkeerd, legde hij zich bij de
beslissing van zijn kerkelijke Overheid
neer; en in een contract tusschen Ver
meulen en Ruysch te Rotterdam op 18
Oct. 1656 gesloten, erkende pastoor Ver
meulen den laatsten als zijn eventueelen
opvolger. 4)
Het kon natuurlijk niet geheim blijven,
dat pastoor Vermeulen, trots het banvon
nis, toch in zijn Statie was teruggekeerd.
Hij werd verraden door eenige benijders,
waarop het Hof gerechtsdienaars zond,
die in de pastorie kwamen en het huis in
alle gaten en hoeken doorzochten. De
pastoor had. zich verborgen achter zijn
boekenkast. Toen de dienaren met hun
degens door de planken heenstaken, moest
hij wel voor den dag komen. Hij werd ge
vangen genomen en naar Den Haag ge
voerd, waar hij omtrent zeven weken
werd vastgehouden, en daarna voor grof
geld vrijgekocht zijnde, den llden Januari
1658 opnieuw werd verbannen. Hij moest
een boete van 1000 ponden betalen, en
binnen 24 uren uit Den Haag vertrekken,
en verder zorgen binnen drie dagen uit
het land te zijn. 5)
Pastoor Vermeulen ging naar Kevelaar,
sloot zich aan bij de Oratorianen, en werd
pastoor van Rees in Kleefland. In 1660
werd hij ook daar verbannen, maar keer
de na drie maanden terug, en stierf op
21 Juli 1668.
Na het vertrek van pastoor Vermeulen
in 1658 werd van de uitgestrekte Statie,
Zoeterwoude als een zelfstandige Statie
afgescheiden. Over Stompwijk, met Zoe
termeer verbonden, werd de reeds ge
noemde Johannes Ignatius Ruysch pas
toor, die echter reeds een jaar daarna ver
trok naar Ankeveen.
Van 1674 tot 1679 was hij zonder vaste
bediening, ook al ten gevolge van de ram
pen in die jaren door de gevoerde oorlo
gen, waardoor verschillende dorpen wa
ren verwoest of overstroomd. Later werd
hij officiaal van den Apostolischen Vica-#
ris, echter slechts zoolang als de Fran-*
schen binnen Utrecht waren. Ten slotte is
hij gestorven als pastoor aan de kerk in
de Vinkestraat te Amsterdam, 25 Decem
ber 1680. 6)
Van 1659 tot 1680 was pastoor te Stomp
wijk Cornelis van Wijckersloot, een Utrech
tenaar van geboorte. Van hem is al heel
weinig bekend. Hij schijnt het plan te
hebben gehad zijn kerkje te verplaatsen,
waarmee de katholieken van Stompwijk
het heelemaal niet eens waren.
Zij riepen de hulp in van Neercassel,
den Apostolischen Vicaris, die den pastoor,
7 Jan. 1675 het volgende schreef: „Mij is
ter oore gekomen, dat UEerw. seecker
huys 27 jaeren tot dienst der kercken ge-
bruyckt, wil vervoeren: 't geen de huys-
Cornelis van YVijcitersloot
(1659—1680)
(naar een schilderij in de pastorie.
te Stompwijk).
luyden tegen de borst is: en waeruyt groo-
te onrust geschapen is t'ontstaen, derhal-
ven versoecke en indien noodigh bevele,
dat UEerw. dat werck laete berusten tot
vreedsamiger tijden". 7)
In het voorjaar van 1680, toen pastoor
Van Wijckersloot ernstig ziek was, werd
hem Hugo Gael tot medehelper gezonden.
Spoedig daarop is hij gestorven. Van hem
hangt in de pastorie te Stompwijk een
zeer mooi door Arnold van Ravensteyn in
1664 geschilderd portret, dat in 1932 door
den Haagschen restaurateur C. B. van
Bohemen werd verdoekt en schoonge
maakt. De pastoor, omtrent 50 jaar oud,
wordt er afgebeeld in zittende houding
tegen een donker grijzen achtergrond,
naar rechts wat sterker belicht. Op den
hoek van een tafel links een crucifix
met doodskop, en enkele boeken. Het por
tret is 90 y2 c.M. hoog en 81 c.M. breed.
1) Haarl. Bydr. dl. LV, bl. 84.
2) L. c., bl. 85.
3) Archief Oud-Bissch. Clerezie.
4) idem, zie Haarl. Bijdr., dl. LV, bl. 86.
5) Bijdr. Bisd. Haarl. dl. IX, bl. 391.
6) Haarl. Bijdr. dL LV, bl. 88.
7) Archief Oud-Bissch. Clerezie.
KATWIJK AAN DEN RIJN
TUINBOUWOVERZICHT.
De bloemkoolcampagne, welke haar ein
de gaat naderen, heeft wel een bedroevend
en teleurstellend verloop gehad. Teleur
stellender als men zich dat ooit heeft kun
nen indenken. En toen vorige week de
groote massa geruimd was, ging men ho
pen op aanmerkelijk betere prijzen voor het
restant. Ook dat is weer een ontgooche
ling geworden. Een tweetal veilingen stond
het er voor of er nog wel iets goed ge
maakt zou wodren, en liep de prijs voor
lste soort tot 12.50, soms tot 13, terwijl
voor tweede soort tot 6.50 werd betaald,
doch ook dat duurde slechts kort en de eer
ste dagen dezer week ging het weer berg
afwaarts naar beneden; zoo werd b.v. voor
de lste soort van 4.50 tot 9.60 betaald,
en zooals we weten, zijn het dan maar heel
enkelen die meer dan 7 maken, terwijl
de tweede soort het niet hooger kon bren
gen dan 1.80 tot 4.30, en ook die 4.30
noteering is maar voor zeer weinigen. En
door de nachtvorsten heeft de kool flink
geleden, zulks komt thans pas goed uit,
zoodat er aan de kwaliteit nog al een en
ander hapert en velen meer tweede dan
lste soort aanvoeren. Maar het gaat nog
om een korte periode. Het bloemkoolsei
zoen heeft vermoedelijk nimmer zoo kort
geduurd als dit jaar. Met de bospeen is
het ook al niet veel gedaan. De vorige week
iets oploopende, ging deze week de prijs
weer naar beneden, zelfs zoo laag als men
in langen tijd niet gekend had, n.l. van 2
tot ƒ5.20; voordien was het nog geregeld
tusschen ƒ3.20 en ƒ6.40 per 100 bos. In
evenredigheid van de bospeen ging het
ook met de waspeen; een prijs van 0.50
tot 0.75 per kist van 20 K.G. is gemiddeld
nog maar matigjes betaald, doch de eer
ste dagen dezer week kon niet hooger ge
noteerd worden dan 0.40 tot 0.60. Het
loopt met dit product dus nog niet naar
genoegen. Integendeel. Het artikel kroten
kon ook nu nog, zooals het geheele sei-
zien door, goed geplaatst worden. De prijs
v/as behoorlijk, van 0.30 tot 0.65 per
kist van 20 K.G. Uien waren iets gemak
kelijker te verkoopen dan vorige weken
maar in den prijs kwam toch weinig wij
ziging. Even deed het voorkomen of er een
stijging in zicht was. Het was van korten
duur. Een algemeene noteering hiervoor is
1.90 tot 3.10 per 100 K.G. Er is van dit
product nogal een kwantum wat moeilijk
houdbaar is, die dus geen hooge prijs kun
nen opbrengen. De boonen zijn van het
tooneel verdwenen. Het stond er met de
late boonen zoo mooi voor; en het liep toch
zoo slecht af. Ook het bij uitstek winter-
product, de knolselderie, kwam weer aan
de veiling. Er was groote verscheidenheid
in den prijs; dit naar gelang van de groot
te der knollen; van f 3 tot 9 werd betaald.
Een gemiddeld redelijken pry's dus. Andij
vie kon wel geplaatst worden maar de prijs
kon niet bekooren. Het product is nog
wel wat groen. Nog even wachten op het
gele product. Betaald werd per kist van 6
K.G. van 12 tot 16 ct. Ook de Boerenkool
behoort weer tot de aangevoerde winter-
producten. De aanvoer was echter nog
maar gering, zoodat gemakkelijk een goe
de prijs gemaakt kon worden, n.l. van 17
tot 20 ct. per kist van 6 K.G.. Dat zal wel
spoedig verminderen. Groene kool, welke
tot heden goed gevraagd was, tippelde ook
naar beneden. Er was niet meer te ma
ken dan 1.60 tot f 2.80 per 100 K.G. Roo-
de kool van 1.90 tot 3.10 en Gele kool
van ƒ1.80 tot ƒ2.60 per 100 K.G. Deze
koolsoorten gaven tot heden wel zeer be
droevende uitkomsten, mede in verband
met de slechte gewassen, vooral van Roo-
de kool. Al met al is het begrijpelijk, dat
de tuinders verlangend uitzien naar een
officieele mededeeling, dat er eenige steun
te verwachten is. Officieus is hierover al
iets bekend.
Voor de blinden. Vanwege de afdee-
ling Leiden van den R. K. BlindenDond
„St. Odilia" yverd in het Parochiehuis een
propaganda-bijeenkomst gehouden. Pas
toor Hesp sprak een geestig openingswoord
waarna „Maris Stella" onder leiding van
pastoor Houtman een zangnummer gaf.
Vervolgens gaf de heer Meijer te Lisse,
voorzitter van de Bond, een uiteenzetting
van het doel van St. Odilia, n.l. te ver
krijgen: 1. leerplicht voor blinde kinde
ren; 2. vakopleiding voor blinden; 3. col
lectieve werkgelegenheid; 4. zorg voor
ouden van dagen die niet in staat zijn een
vak uit te oefenen. De heer Meijer wees
er op dat in Nederland 4000 blinden zijn
waarvan ongeveer 600 in een instituut en
1500 in werkplaatsen. Dan werd net eer
ste deel van een blindenfilm gegeven en
mej. Aartsen te Woerden, secr. van den
Bond, gaf een demonstratie van het Brail
leschrift en het machineschrijven. Dt
handigheid in dit laatste toonde mej.' A.
door het volgende dictee te typen, opge
geven door pastoor Hesp:
Beminde geloovigen. Ik hoop dat jelui
onder deze predikatie goed zult opletten.
Er zijn wel eens jongelui die dan in de
rechterzij beuk zitten en die zelfs onder
de laatstgehouden plechtigheid van Chris
tus Koning die tijd aangenaam hebben
doorgebracht met het eten van olienoot
jes en die daardoor zich zelve van veel
geestelijk genot hebben beroofd, maar
ook onze onvergelijkelijke Aagje, de
werkster, veel werk hebben bezorgd.
Maar olienootjes zijn ten slotte op te
ruimen.
Maar als iemand de tijd van de predi
katie besteedt om een naam in de oank
te krassen, dan is dat erg. Schreef die
snuiter dan nog maar z'n eigen naam, dan
wisten wij tenminste wie het gedaan had.
Misschien konden we dan de herstelkos-
ten op hem verhalen. Maar ik vermoed
sterk, dat het een van degenen is, die
zelfs 's Zondags bij die enkele keer dat
wij collecteeren, net doet of z'n neus
bloedt.
Dus beminde geloovigen, let goed op".
Begrijpelijk dat zulks veel belangstel
ling en bewondering had. Maris Stella
liet zich nog tweemaal hooren en oogstte
veel applaus. Het 2de deel der film volgde,
waarna de heer M. alle aanwezigen dank
zegde voor hunne belangstelling en me
deleven. Spr. vroeg vooral om, waar zich
de gelegenheid voordoet, bekendheid te
willen geven aan de Bond en het doel van
deze. Het was een ontspannende en mooie,
leerzame avond, waarvan jammer was dat
zoovelen deze hebben verzuimd.
LISSE
Werkloosheid. Het aantal werkloozen
binnen deze gemeente bedraagt nog steeds
beduidend beneden dat van het vorige jaar,
n.l. ruim 100. In verband hiermede zijn de
werkloozenuitgaven in deze gemeente dan
ook vrij aanmerkelijk onder het geraamd
bedrag en zal, naar wij hebben vernomen
de desbetreffende posten in het geheel
niet overschrijden, hetgeen in vorige jaren
wel het geval was. Moge de werkgelegen
heid in deze gemeente nog lang aanhouden.
Geboren: Elizabeth dochter van G.
van der Velden en A. G. van Wijk Ja
cobus Cornelis Maria zoon van P. G. Bee-
len en D. C. J. Beijersbergen Nicolaas
zoon van J. A. Mooijekind en J. H. C.
Mosseveld Maria Adriana dochter van
P. C. Faas en C. Reijerkerk Aloysius
Hermanus Gerardus zoon van J. P. Bruij-
nen en M. P. A. Versteege Leendert
Hendrik zoon van H. Ippel en H. M. Vis
sers Johanna Catharina Hermina doch
ter van M. A. van Stijn en S. H. van der
Lans. I
Ondertrouwd: Gerardus Johannes
Pater, 27 jaar, te Schagen en Johanna Cor
nelia Streng, 28 jaar Cornelis Johannes
Groen in 't Wouw, 38 jaar te Haarlemmer
meer en Alida Cornelia van Diemen, 28 jaar
te Lisse Ludowicus Laurentius Petrus
Vink, 25 jaar, te Noordwijk en Gijsbertha
Petronella Snaar, 22 jaar.
Getrouwd: L. Kuipers en G. Meijer
te 's-Gravenhage H. S. Weijers te Hille-
gom en G. A. van den Berg.
Overleden: Cornelia Maria Hermina
van Velzen, 2 jaren.
Gevestigd: H. Gort en gezin van
Hillegom J. M. Breedijk van Warmond
Th. te Best van Schiedam A. W. van
der Lans van Sassenheim K. Koostra
van Hillegom
Vertrokken: A. E. Bodewes naar
Rotterdam F. van der Zwet naar Zeist
H. M. E. Vreeken naar Amsterdam
H. J. Zwetsloot naar Haarlem L. van
Damme naar Bloemendaal G. A. van
den Berg naar Hillegom.
NOORDWIJK
K.J.M.V. Nadat de bijeenkomst op de
gebruikelijke wijze was geopend werd het
woord gegeven aan onzen moderator, die
ons sprak over „gezag".
Er werd begonnen met het Paulinisch
woord: „Geen gezag tenzy van God".
Na eerst gedefinieerd te hebben, wat
gezag is en onderscheid gemaakt te heb- i
ben tusschen gezag en het recht van de
sterkste, werd gesproken over de bron I
van alle gezag, n.l. God, omdat Hij de I
eerste oorzaak van alles is.
Ieder moet zich dan ook vrijwillig aan
Zijn gezag onderwerpen en of wij dit met
vrees of uit eerbied doen is bijzaak. Uit
de bron van gezag vloeit voort, dat allen,
die in hun taak oorzaak zijn van het wor
den van anderen, in hun gezag een af
spiegeling van God zijn; in ons bovenna
tuurlijk leven de Kerk; in ons natuurlijk
leven de ouders. Tenslotte werd behan
deld: hoe staan wij tegenover het gezag?
Het geweten als leiding gevend aan onze
daden. De ouders in het gezin; de regee
ring in de staat en tegenover de Kerk.
Mogen deze woorden het gehoorde
doen verfrisschen en een aansporing zijn
voor onze afwezige leden, de bijeenkom
sten getrouw te bezoeken.
Aan hen, die nog lid wenschen te wor
den van onze vereeniging, wordt bekend
gemaakt, dat ze zich 's Woensdagsavonds
in het Hof van Holland en ten alle tijden
bij de leden kunnen opgeven.
K.J.C. In de zalen van het Juvenaats
gebouw zal in de komende dagen een
oud-Hollandsche kermis worden gehou
den, waarvan de bate zullen ten goede
komen aan het jeugdwerk der K.J.C.
Zondag direct na de Hoogmis, zal deze
kermis, welke tot en met Woensdagavond
duurt, door den Deken worden geopend,
waarna deze prettige gelegenheid voor
het publiek zal zijn opengesteld.
Arbeidsbeurs. Vergeleken met 14 da
gen geleden is het aantal ter arbeidsbeurs
alhier ingeschreven werkloozen met 3 af
genomen en bedraagt dit aantal thans 328.
Verleden jaar waren er op dit tijdstip al
402 werkloozen, zoodat we dus nog een
voordeelig verschil boeken van 74, hetgeen
een verheugend verschijnsel is. Van deze
328 werkzoekenden zijn 120 landarbeiders,
36 losse arbeiders, 26 visschers, 25 schil
ders, 24 opperlieden, 21 timmerlieden, 16
chauffeurs en 60 verdeeld over verschil
lende andere beroepen.
Voorts staan er 34 vrouwelijke werk
loozen ingeschreven, waarvan 21 dienstbo
den.
Geboren: Beitske Antonetta d. van
A. J. Schild en J. A. de Bes Johannes
Dysnisius z. van P. J. Marbus en G. Lind-
hout Petronella Belia Maria d. van P.
J. Hooymans en K. J. Molenkamp.
Ondertrouwd: P. Homan en A. S.
Caspers K. v. d. Meulen en J. v. Dijk.
Getrouwd: Th. L. Steen voorden en
Th. C. Caspers P. W. Heemskerk en G.
C. v. d. Berg, J. Dekker en W. Bedijn.
Overleden: Nicolaas Jacobus Wij-
nands 3 j. z. van A. Wijnands en H. M. de
Ridder.
RIJNSBURG
Tuinbouw. Er was deze week voor de
grove win terproducten niet veel kooplust,
en de prijzen waren gemiddeld vrij
slecht. Waschpeen, een der voornaamste
producten, ging voor 2.10 tot 3.20 per
100 K.G. Uien in de beste kwaliteit 2.20
tot 3.30 per 100 K.G. Kroten van 2 tot
2.90. Roode kool 1.90 tot 3.10, gele
kool 1.80 tot 2.90, Groene kool 1.50
tot 2.60. Het kleine kwantum bloemkool
dat werd aangevoerd ging van 4.10 tot
8.70 per 100 stuks. Andijvie 0.60 tot
1.20 per 100 struik.
Weer een ongeluk te Lisse
Hedenmorgen heeft zich te Lisse we
derom een verkeersongeval voorge
daan, waarbij twee schoolgaande kin
deren werden getroffen.
Een wagen van „Polygoon", bestuurd
door P. B., reed met groote snelheid in de
richting Leiden. Ter hoogte van de villa
„Ba Ka", aan de Lisserbrug, slipte de
wagen.
De chauffeur kon de macht over het stuur
niet meer houden. De wagen scheerde over
den weg van de rechter- naar de linker
zijde, het trottoir op, door een heg en een
ijzeren hek om als 't ware met een sprong
van 30 M. in het bloembollenland van den
heer Nieuwenhuis terecht te komen.
Op het trottoir wandelden vier kinde
ren, van wie twee kinderen van den heer
Dubbeldam, wonende aan de steenfabriek,
vermoedelijk door de achterzijde van de
auto werden geraakt.
Door dr. J. M. van Dijk werd de eerste
hulp verleend; een der kinderen had een
lichte hersenschudding bekomen, terwijl
ook bij het andere lichamelijk letsel werd
geconstateerd. Zij zijn beiden per zieken
auto naar het ouderlijk huis overgebracht.
De bestuurder van den wagen kreeg
geen letsel.
De materieele, schade is aanzienlijk.
SASSENHEIM
Arbeidsbeurs. Per 31 October waren
81 mannelijke en 1 vrouwelijke werkzoe
kenden bij de arbeidsbemiddeling inge
schreven, verdeeld over de verschillende
beroepen als volgt: bouwvakarbeiders 13,
houtbewerkers 5, slagers 1, metaalbewer
kers 1, land- en tuinbouw 51, verkeers
wegen 5, kantoorbedienden 2, ongeschoold 3
Hiervan waren 27 arbeiders in een werk
verschaffing geplaatst o.a. 5 in de Haar
lemmermeer en 16 bij de fa. Doornbosch.
Per einde October 1937 waren 112 ar
beiders ingeschreven dus 31 meer.
VALKENBURG
BURGEMEESTER LOTSY GAAT HEEN.
In den gisteravond gehouden ge
meenteraad is een schrijven ingeko
men van den burgemeester, die wegens
ongesteldheid met verlof is, waarin
deze bericht, dat hy tegen 21 Novem
ber a.s. ontslag heeft gevraagd als
burgemeester van de gemeente Val
kenburg.
Burgemeester P. Lotsy, die 62 jaar
oud is, is 35 jaar burgemeester dezer
gemeente geweest.
VOORSCHOTEN
Vertrokken: A. S. H. Brussen naar
Leiden B. Kasbergen naar Leiden C.
Kemmers naar Den Haag Mej. M. B-.
Croes naar Wehl Mej. C. J. P. Binne-
kade naar Nijmegen mej. A. M. v. d.
Bungelaar naar Bilthoven mej. G. Kwak
man naar Rotterdam mej. A. Steenber
gen naar Rotterdam mej. S. M. Sut-
muller naar Schiedam mej. T. A. M.
Freitag naar Amsterdam mej. A. M.
Freitag naar Amsterdam mevr. J. G. van
Dort-Houtman naar Amsterdam.
Gevestigd: E. P. M. van Praag van
Den Haag J. M. W. Kamerbeek van Nij
megen B. A. M. ter Beek van Den Haag
mej. J. R. N. Schilling van De Bilt
mej. P. A. Slingerland van Zoeterwoude
D. Zeilstra van Den Haag W. H. van
Lingen van Den Haag J. van Cerven
van Zoeterwoude C. P. Meegdes van
Haarlemmerliede G. F. Bunningh van
Den Haag.
Het Katholiek Comité van Actie
„Voor God" schrijft ons
Van eeuwigen oorsprong.
Ik vraag mij af in naam van welke
nieuwe wijsgeerige of weten
schappelijke ontdekking men aan
de menschelijke ziel die hooge
overtuiging van het bestaan Gods
ontrukken kan. Zij schijnt mij van
eeuwigen oorsprong te zijn.
Pasteur.
ter
en V'
mwekking A
erkwikking
De natuurzuivere
KING PEPERMUNT
HEERLIJK als versnapering
WELDADIG als medicijn.
J
Firma TONNEMA CIE. Fabrikanten van KING pepermunt en andere kwaliteitsartikelen Sneek
