Het Weener slot-
accoord
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
De strijd In het
verre Oosten
BUITENLAND
Chamberlain over
de Britsche politiek
3Ü
WOENSDAG 2 NOVEMBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
Vandaag komen de arbi-
treerende mogendheden
bijeen
IN HET BELVEDèRE-PALEIS.
Wordt het een Salomons-oordeel?
Vandaag komen te Weenen de vertegen
woordigers van Duitschland en Italië bij
een om te arbitreeren in het Tsjecho-Slo-
waaksche grensgeschil.
Men verdacht te Weenen, dat de confe
rentie slechts zeer kort zal duren; half
twaalf zou men bijeenkomen in het won
dermooie Belvédère-paleis.
De rechters in dit geding hebben niet
veel kans, althans niet onmiddellijk, op
groote dankbaarheid van de betrokken
partijen; 'n Salomon's oordeel, waarbij het
betwiste kind, hier het betwiste land Roe-
thenië, in tweeën gehakt wordt, is in dit ge
val tegen den wil van beide moeders. Im
mers: beide partijen gevoelen zich hier
eenigszins moederland. Al te dramatisch
moet men het geval echter toch niet be
schouwen, zoowel te Praag als te Boeda
pest ziet men de noodzakelijkheid van de
verdeeling van het betwiste gebied in. Het
geschil betreft slechts de plaats waar de
scheidingslijn getrokken zal worden.
Hoezeer het conflict door de voorafgaande
besprekingen zich ook vereenvoudigd en
gepreciseerd heeft, toch zijn met name de
bgtwiste steden voor beide partijen be
langrijk genoeg om aanzienlijke spanningen
te weeg te brengen. Hoewel men een ple
bisciet, maar dan alleen in de betwiste ge
bieden, te Weenen niet waarschijnlijk acht,
sluit men de mogelijkheid er nog niet ge
heel uit.
Het verloop der besprekingen.
Om 9 uur is Ciano aan het Westerstation
aangekomen, waar hij natuurlijk met eer
betoon ontvangen werd. Om 11 uur reden
de scheidsrechters met hun staf naar het
Belvédère-paleis. Om half twaalf begon
nen de besprekingen, om 2 uur dacht men
te lunchen. Om 4 uur is men .van plan de
beraadslagingen voort te zetten en men
acht het mogelijk, dat refeds om 6 uur van
avond de plechtige onderteekening van het
verdrag kan plaats hebben.
Hongarije zal de ethnische grens
aanvaarden.
Alle Hongaarsche bladen wijdden giste
ren hun aandacht aan de arbitrage van
Duitschland en Italië. Alle spreken over
het groote vertrouwen, dat Hongarije stelt
in de beide bevriende groote mogendhe
den, die het zelf heeft uitgenoodigd, een be
slissing te nemen. De „Pester Lloyd"
schrijft, dat Hongarije alleen een eethnisch-
nationaal herstel en niet een herstel van
historische rechten en organisatievormen
verwacht. Het regeeringsblad „Fuegget-
Lenseg" schrijft: De scheidsrechterlijke
uitspraak van Weenen zal zonder twijfel
een rechtvaardig en waardig herstel zijn
der twintig jaar geleden begane onrecht
vaardigheden.
POOLSCH—TSJECHISCHE GRENS
KWESTIE GEREGELD.
Volgens een gisteravond gepubliceerd of
ficieel communiqué hebben Chvalkowsky
en de gezant van Polen te Praag gisteren
een nota gewisseld, waarbij de Poolgch-
Tsjecho-Slowaaksche grenskwestie defini
tief wordt geregeld.
Gemengde grenscommissies zullen de
nieuwe grenslijn aangeven. De werkzaam
heden der commisie moeten in Silezië vóór
15 November en in Slowakije vóór 30 No
vember geëindigd zijn, waarna de nieuwe
grenzen direct door troepen zullen worden
bezet.
Het kaartje geeft de grensgebieden in
Slowakije en Roethenië, met de voornaam
ste plaatsen hierin gelegen, weer.
In deze gebieden wonen Hongaren, waar
van men het percentage kan aflezen op het
nevenkaartje.
Duitschland en Italië zijn thans bereid
als scheidsrechters in het geschil tusschen
Tsjecho-Slowakije en Hongarije op te tre
den; in verband hiermede is heden te Wee
nen een bijeenkomst belegd.
Hongarije zou aanspraak willen maken
op de volgende steden welke men op het
kaartje kan vinden (tusschen haakjes plaat
sen wij de namen zooals deze nu genoemd
worden);
DE TERUGKEER DER VRIJWILLIGERS.
Italiaansclie inmenging des ondanks grooter
dan ooit?
De Spaansche ambassadeur te Londen heeft
bericht ontvangen, dat de Italiaansche in
menging in Spanje toeneemt in plaats van
afneemt. De Spaansche regeering is er van
overtuigd, dat de bronnen, waaruit zij deze
inlichtingen heeft geput, volkomen be
trouwbaar is. Men schat het aantal Italia
nen in dienst van de rechtsche troepen op
90.000, waarvan 60.000 man infanterie, ar
tilleristen en tanktroepen. Verder zijn on
langs Italiaansche soldaten, vliegers en
technici, alsmede een nieuw type bommen
werpers, aangekomen.
Convooi vrijwilligers aan de Fransche
grens tegengehouden.
De kwestie van het toelaten van de strij
ders der internationale brigade in Frank
rijk is sedert eenige maanden een onder
werp van nauwkeurige studie van de Fran
sche regeering. Overwegingen van hygiëne
en binnenlandsche onj^^floen zich hierbij
voor.
Gisteren is een trein met driehonderd ge
wonden van de internationale brigade te
Port-Bou aan de Fransche grens aangeko
men. De prefect van het departement van
de Oostelijke Pyreneeën heeft alleen de
Fransehen, ten getale van 69, toegelaten
en doorgezonden naar hun woonplaatsen.
De buitenlanders bleven op Spaansch ge
bied, aangezien de voorwaarden tot hun
toelating in Frankrijk niet vervuld waren.
Het Deensche lid van de Volkenbonds
commissie voor het terugtrekken van de
vrijwilligers, kapitein Cassal, was aanwe
zig bij de aankomst van den trein.
TSJANG KAI-SJEK ZET DEN STRIJD
VOORT.
Hij wendt zich tot het Chineesche volk.
In een zeer belangrijke mededeeling aan
het Chineesche volk, aldus meldt het Chi
neesche Persbureau, verklaart maarschalk
Tsjang Kai Sjek vastbesloten te zijn, het
verzet tegen Japan voort te zetten en
vraagt hij vertrouwen te hebben in het
behalen van de eindoverwinning.
Zelfs wanneer de -leveranties van oor
logsmateriaal onmogelijk geworden zijn,
zelfs wanneer de blokkade ter zee voort
duurt en alle internationale verbindingen
afgesneden zijn, zal China den strijd voort
zetten tot de overwinning behaald is.
Naar het Chineesche Persbureau voorts
meldt, heeft het Chineesche volk den op
roep van maarschalk Tsjang Kai Sjek met
groote verlichting ontvangen. De oproep
is door de ochtendbladen in alle streken van
China gepubliceerd, ook in de door de Ja-
panneezen bezette districten,
De Chineesch pers juicht de verklarin
gen van den generalissimus toe en legt er
den nadruk op, dat de oproep de geruch
ten over vredesonderhandelingen duidelijk
tegenspreekt.
Gevluchte generaals stichten een
regeering.
De Chineesche generaals Yoe Han Mou,
opperbevelhebber der Kantoneesche le-
legers, en Woe Tieh Tsjeng gouverneur
der provincie Kwantoeng, die op 19 Octo
ber uit Kanton gevlucht zijn, bevinden te
Linsjien, waar zij op 28 October een geza
menlijke nota hebben gericht tot het con
sulaire corps te Kanton met de mededee
ling, dat zij te Linsjien de bureaux hebben
gevestigd van de voorloopige provinciale
regeering, op instructie van de centrale re
geering, en dat zij weigeren de voorloopige
regeering te erkennen, welke in het dis
trict dat onder Japansche bezetting staat,
zal worden opgericht.
Pressburg (Bratislava), Neutra (Nitra),
Kaschau (Kosice), Uzhorod (Ungvar),
Mukacevo (Mukacs), Berehovo (Beregs-
rasz).
Italië en Duitschland zullen hierover be
slissing moeten nemen, of de Hongaarsche
belangen rechtmatig zijn.
Te Bratislava zijn de Hongaarsche en
Tsjecho-Slowaaksche militaire deskundigen
reeds bijeengekomen, 4ie waarschijnijk de
ontruiming der komende grensgebieden zul
len regelen.
Op het kaartje zal men de inlijving der
gebieden bij Hongarije kunnen aflezen.
FRANKRIJK
EEN ONVERWACHTE CRISIS IN HET
KABINET
Door portefeuille-wisseling voorkomen
Er heeft zich Maandag plotseling een
ernstig meeningsverschil geopenbaard in
het Fransche kabinet over de maatregelen,
welke Marchandeau, deminister van finan
ciën, voorstelde voor het herstel van het
land. De dreigende crisis is echter opgelost,
tijdens een nieuwe beraadslaging, welke
gistermiddag door de Fransche ministers
onder leiding van Daiadier is gehouden.
Tijdens een zeer langdurig onderhoud,
dat ook Georges Bonnet heeft bijgewoond,
heeft Marchandeau den premier te kennen
gegeven voornemens te zijn vast te houden
aan de algemeene lijnen, welke hij Maan
dag had opgesteld.
Daiadier heeft daartegenover gewezen op
de politieke zoowel als practische inconve-
nienten van dit plan, daar een controle op
de valuta slechts doelmatig zou kunnen
zijn binnen het kader van een organisatie
van de onderdrukking van fraude, welke
zeer ingewikkeld zou zijn.
Onder deze omstandigheden heeft Mar
chandeau er de voorkeur aan gegeven zijn
ontwerpen terug te nemen.
Hij diende zijn ontslag in, om niet de van
het kabinet van Daiadier verwachte actie
te verhinderen. De minister-president
drong er evenwel op aan, dat hij op een an
dere post, zijn medewerking zou blijven
verleenen.
Hij bood hem daarom aan, Paul Reynaud
te vervangen als grootzegelbewaarder, waar
bij de minister van justitie zijnerzijds mi
nister van financiën zou worden.
Marchandeau en Reynaud namen dit
voorstel aan, waardoor deze onverwachte
crisis in het kabinet direct werd opgelost.
Geen devaluatie
Paul Reynaud heeft gisteravond voor de
vertegenwoordigers der pers de richtlijnen
aangegeven, welke de regeering zal volgen
bij de gezondmaking der financiën, waarbij
de gedachte aan devaluatie wordt uitgeslo
ten.
ENGELAND
EEN MOTIE OVER HET ACCOORD MET
iTALIë
Vandaag debat erover
In het Engelsche Lagerhuis, dat gister
middag om kwart voor drie bijeengekomen
is, heeft Chamberlain aangekondigd, dat hij
een motie van den volgenden inhoud zou
indienen:
„Het Lagerhuis juicht het voornemen
der regeering toe om het Engelsch
Italiaansch accoord van kracht te doen
worden".
Deze mededeeling werd met toejuichin
gen van de regeeringsbanken ontvangen.
Men hoorde den communist Gallacher
schreeuwen: „nooit".
Chamberlain voegde aan zijn mededee
ling toe, dat het de bedoeling der regeering
is, het EngelschItaliaansche accoord zoo
spoedig mógelijk van kracht te doen wor
den.
In overeenstemming met de verklaring,
die hij op 11 Juli heeft afgelegd, en volgens
welke het Lagerhuis de gelegenheid zou
hebben over dit onderwerp te debatteeren,
stelde de premier voor, Dinsdagavond de
bovengenoemde motie ter tafel te brengen,
waarover het huis dan heden (Woensdag)
zal kunnen debatteeren.
REDE VAN CHAMBERLAIN
Nadat de leider der arbeiders-oppositie,
Attlee, het debat over de buitenlandsche
politiek geopend had, antwoordde Chamber
lain o.a. op de bewering, dat München een
groote nederlaag voor Engeland, Frankrijk
en de zaak van recht en orde was geweest.
Als Attlee dat werkelijk gelooft, aldus
Chamberlain, betreur ik het nog, dat hij het
in het openbaar zegt. Het is geen karakter
trek van de totalitaire staten, dat zij hun
eigen nest bezoedelen. Ik heb de strengste
afkeuring voor alle verklaringen, afgelegd
door menschen op verantwoordelijke of
zelfs op niet-verantwoordelijke posten, die
van de gelegenheid gebruik maken om de
wereld te verkondigen, dat hun eigen land
in staat van verval is (toejuichingen bij de
ministers).
Overgaande tot het vluchtelingenvraag
stuk, zeide Chamberlain, dat iedereen dit
vraagstuk met de meest oprechte sympathie
beziet.
Engeland verkeert niet in de positie,
groote groepen emigranten op te nemen,
doch het is een kwestie welke de geheele
wereld aangaat.
Chamberlain was er echter van over
tuigd, dat men niet de hoop zal opgeven,
dat eenige oplossing zal worden gevonden
om het leed te verzachten van deze ongeluk-
kigen.
Wat de kwestie der waarborgen betreft,
zeide Chamberlain, dat deze niet kan wor
den op'geklaard aleer de geheele kwestie
der minderheden in Tsjecho-Slowakije zal
zijn geregeld. Duitschland en Italië zijn be
reid waarborgen aan te gaan, wanneer de
kwestie der minderheden zal zijn geregeld.
Economische perspectieven
Chamberlain betreurde, dat Attlee het
wegens de economische gevolgen van de
activiteit van dr. Funk noodzakelijk achtte
hierachter eenig sinister politiek motief te
veronderstellen.
Laten wij niet veronderstellen, dat er
noodzakelijk een economische oorlog moet
zijn tusschen Duitschland en ons. Concur
rentie is het, waar wij voorspoed door heb
ben gehad in het verleden.
Ten aanzien van China, vervolgde de pre
mier, wil ik het volgende zeggen: Ik ge
loof, dat Attlee ook hier de toekomst met
onnoodig pessimisme beziet. China kan zich
niet tot een werkelijke markt ontwikkelen
zonder kapitaal en, dat er nu zooveel kapi
taal wordt vernietigd, beteekent, dat er
zooveel te meer moet worden ingevoerd na
den oorlog.
Het is wel zeker, dat Japan dat niet kan
verschaffen. Ik geloof daaroh, dat Attlee
tegen de feiten ingaat, wanneer hij een
toekomst ziet, waarin Japan een monopolie
voor den handel met China heeft.
De verdediging van het land.
Chamberlain ging daarna over tot de ci
viele en militaire verdediging van het land.
Wij zijn, aldus Chamberlain, tot de slot
som gekomen, dat het stelsel van luchtbe
schermingsmaatregelen zulke reusachtige
afmetingen heeft aangenomen en zoo'n
verscheidenheid bevat, dat de last
werkelijk te groot is om door het
ministerie van binnenlandsche zaken naast
de gewone werkzaamheden verzorgd te
worden.
Wij hebben een specialen minister met
bijzondere ervaring op het gebied van orga
nisatie en administratie noodig, die zijn ge
heele aandacht aan dit onderwerp kan wij
den. Daarom heb ik Sir John Anderson uit
genoodigd, deze taak op zich te nemen. An
derson zal als lord-grootzegelbewaarder een
niet te zwaren werkkring hebben en hij zal
daarom in feite minister van bescherming
der burgerbevolking zijn.
In die functie zal hij direct belast zijn
met de zorg voor de luchtbeschermings
maatregelen en tevens verantwoordelijk
zijn voor de regeling van den vrijwilligen
nationalen dienst in overleg met de andere
departementen, die daarbij betrokken zijn.
(Toejuichingen).
Chamberlain betreurt verder, dat zijn
verklaring van 5 October door sommigen in
twijfel is getrokken. De Britsche bewape
ning gaat samen met vreedzame bedoelin
gen; de minister-president herhaalt hier,
dat Engeland geen agressieve bedoelingen
heeft. De eenige zorg van de regeering is
het beveiligen van de imperiale verbin
dingswegen en zoo sterk te zijn, dat de Brit
sche diplomatie met andere mogendheden
opv voet van gelijkheid kan onderhandelen.
De Britsch-Duitsche verklaring
Ten aanzien van de overeenkomst van
München zeide de minister-president, dat
Attlee blijkbaar de laatste daad te Mün
chen, welke niet de onbelangrijkste was,
heeft vergeten: de verklaring, welke is on
derteekend door den minister-president en
iHtler is min of meer in het vergeetboek
geraakt. Toch bergt deze verklaring kans
voor een nieuwen tijd van vrede in Euro
pa in zich (toejuichingen aan regeerings-
zijde).
De minister-president is overtuigd, dat
deze verklaring overeenkomt met het ver
langen van de meerderheid van de bevol
king, zoowel in Engeland als in Duitsch
land. Men moet positief pogen het ver
trouwen in Europa te herstellen. Het is
moeilijk dit in overeenstemming te bren
gen met het opvoeren van de bewapening;
daarom streeft de regeering naar een over
eenkomst tot beperking van de bewapening.
Eenzijdige ontwapening zou niet helpen, zoo
verklaarde de minister-president. Hij is
overtuigd, dat hij zelf deze overeenkomst
trM beperking van de bewapening niet zal
zien, doch dit is geen reden om niet de eer
ste stappen te zetten op den weg, welke
hierheen zal leiden.
Men zal het op dezen weg evenwel niet
ver brengen, wanneer men zich niet went
aan het denkbeeld, dat democratische en to
talitaire staten niet in twee kampen tegen
over elkaar staan, doch dat zij, indien zij
di' wenschen kunnen samenwerken, niet
<Jleen door het regelen van geschillen na-
1 .ze zijn gerezen, doch ook in het tot
stand brengen van een opbouwend pro-
ïjamma tot vergemakkelijking van de uit
wisseling van goederen en tot regeling van
de internationale verhoudingen. Dit wil
de regeering trachten te bereiken.
Onder toejuichingen van regeeringszijde
keerde de minister-president naar zijn ze
tel terug.
DE AANVULLING VAN HET BRITSCHE
KABINET.
Officieel wordt medegedeeld, dat sir
John Anderson benoemd, is tot lord groot
zegelbewaarder. Runciman is lord presi
dent van den Raad als opvolger van
Hailsham. Macdonald is voortaan minis
ter van de Dominions zoowel als van ko
loniën.
LIBERALEN DIENEN AMENDEMENTEN
OP REGEERINGSMOTIE IN.
De liberale oppositie zal vandaag het
volgende amendement indienen op de mo
tie van den minister-president, welke de
goedkeuring vraagt voor de onmiddellijke
inwerking stelling van het Britsch-Italiaan-
sche accoord:
„Het Huis kan, hoewel het de histori
sche vriendschap tusschen de beide lan
den wil herstellen, niet zijn goedkeuring
hechten aan het Britsch-Italiaansche ac
coord, zoolang de Italiaansche regeering
niet haar verplichtingen krachtens het
non-interventie accoord is nagekomen en
haar troepen, vliegers en militaire spe
cialisten in Spanje, Majorca en andere
Spaansche gebieden niet heeft terugge
roepen".
POLEN
ELFDUIZEND JOODSCHE VLUCHTE
LINGEN UIT DUITSCHLAND.
De Vereenigde Joodsche Verdeelings-
commissie te Warschau heeft medegedeeld,
dat zich in Polen meer dan elfduizend
daklooze Joodsche vluchtelingen, zonder
geld vertoeven. Hiervan verblijven dui
zend in Warschau.
Gisteravond is een groep Poolsche
ambtenaren van het ministerie van bui
tenlandsche zaken naar Berlijn vertrok
ken om over het vraagstuk te spreken.
PALESTINA
ALGEMEENE STAKING.
Kalm verloop.
In Palestina hebben de Arabieren een
algemeene staking afgekondigd, welke
gisteren is ingegaan. De staking verloopt
kalm; sedert gistermorgen heeft zich geen
enkel incident te Jerusalem voorgedaan.
Alle Arabische winkels in Jeruzalem,
Haifa, Nazareth, Tiberias, Nabloes en Je-
nin zijn gesloten. Er rijden geen Arabische
wagens; 400 man personeel van de olie
leiding te Haifa staken. De spoorweg-
werkplaatsen zijn gesloten; eenige treinen
rijden, doch in verminderd aantal.
De Britsche troepen gaan voort met de
stad Jaffa te doorzoeken en het verbod
om zich buitenshuis te begeven, is nog
steeds van kracht. Over het algemeen is
het rustig geweest, afgezien van de activi
teit van scherpschutters, die vanuit de na
bijgelegen sinaasappelplantages op de troe
pen schoten. Tot dusver zijn verscheidene
honderden Arabieren aangehouden en
velei. hunner zijn naar een militair kamp
gezonden om ondervraagd te worden. De
operaties zullen nog minstens twee dagen
duren.
Naar minister MacDonald in het Brit
sche Lagerhuis meedeelde, waren in de
drie maanden, Augustus tot en met Octo
ber, 29 Engelschen, 144 Joden en 234 Ara
bieren gesneuveld en 75 Engelschen, 232
Joden en 179 Arabieren gewond ten ge
volge van het optreden der terroristen,
exclusief van het aantal van ongeveer
400 rebellen, die met de wapens m de
hand waren neei geschoten.
AFRIKA
TEGEN DE DUITSCHE KOLONIALE
EISCHEN.
Tanganyika zelfs tot gewapend verzet
bereid.
Het verzet der kolonisten in Tanga
nyika tegen de mogelijkheid van een te
ruggave van dit gebied aan Duitschland
begint, naar de correspondent der „Daily
Telegraph" uit Dar es Salaam meldt, een
felleren vorm aan te nemen, ondanks de
pogingen der leiders om de beweging
binnen streng constitutioneele lijnen te
houden. In een vergadering te Chunya,
waar bij den mijnbouw betrokken uit alle
deelen van de Lupa Goldfieids, met inbe
grip van Engelschen, Zuid-Afrikanen,
Nederlanders, Grieken en Indiërs, aan
wezig waren, werd de eisch gesteld, dat
alle denkbare middelen aanvaard zouden
worden om overdracht van Tanganyika
aan Duitschland te voorkomen. Sommige
sprekers wilden, dat in de motie een ver
wijzing naar gewapenden weerstand zou
worden opgenomen. Sir William Lead,
leider van de niet-officieele leden van den
wetgevenden raad van Tanganyika, en
majoor F. W. Cavendish-Bentinck, voor
zitter van de Tanganyika liga, die aan
wezig waren, ver Klaarden, dat de bewoor
dingen der ftiotie dit, zoo noodig, inslo
ten. Zij voegden daaraan toe, dat zij béi
den bereid waren tot gewapenden weer
stand, wanneer normale onderhandelin
gen onvoldoende waren.
Het uitblijven van een bepaalde ver
klaring van den kant der regcering over
de toekomst van het land heelt een na-
deeligen invloed op den handel, aldus
voegt de correspondent hieraan toe, en is
de voornaamste oorzaak van het gevoel
van verbitterdheid, dat tot uitdrukking
komt in nog veel fellere gesprekken.
■H11 ««w -
fsjfeia Het wijst niet op wijs
«jPllj beleid als de richtingaan-
wijzer nog wijst hoewel er
BSi na de bocht niets meer
Ha&ffS te wijzen is. Wijst uw ver-
WÊym geetachtige medeauto-
lÉp|| mobilisten daar eens opl
SCaiB 'n Richtingaanwijzer
is een nuttige helper,
maar
