Enorme brand te Marseille
BERICHT.
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Men vreest, dat er meer dan
veertig slachtoffers zijn
Een heele straat in lichter laaie
ZATERDAG 29 OCTOBER 1938
30ste Jaargang No. 9171
S)e £eidó<^(2ou/fca/tit
Telefoon: Redactie 15.
Telefoon: Administratie 935.
Adr. en Abonn.-tarieven zie pag. 2
Giro 103003. Postbus 11.
V Het teest van morgen
Morgen vieren wij het feest van Christus'
Koningschap.
„Hem komt de heerlijkheid toe en de
macht in de eeuwen der eeuwen". Zoo
aanbidt de Kerk Christus in juichende
dankbaarheid in de Introïtus van de H.
Mis van morgen.
En in het „Gebed" vóór het Epistel
smeekt de Kerk, dat alle volkeren een
éénheid mogen vormen door de on
derwerping aan Christus' heer
schap p ij:
Almachtige, eeuwige God, die in Uw ge
liefden Zoon, den Koning van het heelal,
alles hebt willen herstellen, verleen goed
gunstig, dat al de volkeren-families, door
de zonde gewond en verdeeld, aan Zijn
allerzoetste heerschappij mogen onderwor
pen worden".
Een gebed, dat wij nu, verlangend en
smachtend naar een wereld-vrede, d i e i s
gegrond op recht, met smeekenden
drang zullen richten tot onzen Koning
Christus..-.
Die heerschappij van Koning Christus
zal op de aarde worden gevestigd.
In de Graduale vóór het Evangelie zingt
de Kerk, als schouwend in de toekomst:
„En Hij zal heerschappij voeren van
zee tot zee en van den stroom tot aan de
grenzen der aarde. En aanbidden- zullen
Hem al de koningen der aarde: alle vol
keren zullen Hem dienen. Alleluia, alleluia.
Zijn macht is een eeuwige macht, die niet
zal worden ontnomen; en Zijn heerschap
pij eene, die niet zal vergaan. Alleluia".
Maar reeds nu nu is het Rijk -van
Christus gevestigd op de aarde zijn Rijk,
dat niet van deze wereld is en van dat
Rijk kunnen alle menschen burger zijn.
Zijn rijk, dat is zooals de Kerk in een
extase van jubel uit-zingt in de heerlijke
Prefatie „het Koninkrijk der waarheid
en des levens; het Koninkrijk der heerlijk
heid en der genade; het Koninkrijk der ge
rechtigheid, der liefde en des vredes".
De liturgie van het feest van Christus'
Koningschap ontvlamt in ons de stemming,
de gezindheid, die ons dit feest passend en
vruchtdragend doet vieren, verdiept in ons
het werkdadig geloof in Christus' Koning
schap.
Geen mensch ter wereld komt heerlijk
heid toe, tenzij in en om Christus en
geen mensch ter wereld heeft macht, tenzij
uit en door Christus!....
In Leiden is evenals ook te Noord-
wijkerhout ook een buiten-kerkelijke
viering van het feest van Christus' Ko
ningschap.
Zooals reeds eenïge jaren gebruikelijk,
zal „Katholiek Leiden" dit feest vieren in
de Stadsgehoorzaal op grootsche wijze.
Wij behoeven niet aan te sporen tot een
bezoek aan dezen avond. Zeker niet,
waar de spreker is prof. Otten O.P., die
zijn rede zal zetten midden in het wereld
gebeuren van dezen tijd; die in zijn rede
ook zal bespreken de vervolging, die elders
onze katholieke broeders en zusters om de
erkenning van Christus' Koningschap moe
ten lijden.
V Bestrijding van de
jeugdwerkloosheid
Met belangstelling zal men kennis ne
men van de voornemens der regeering
hiernaast medegedeeld inzake de bestrij
ding van de werkloosheid onder de jeugd.
Wij gelooven niet, dat iemand de strek
king van deze voornemens niet zal toe
juichen!
Natuurlijk kan en zal er meeningsver-
schil zijn over meer of minder, over de
concrete uitwerking, over de te verwachten
resultaten maar niemand zal ontken
nen, dat bij de aanneming en uitvoering
van deze plannen der regeering de werk
loosheid onder de jeugd zal worden inge
perkt, de schoolvrije jeugd en speciaal de
werklooze jeugd een prikkel zal hebben,
zich te bekwamen, door arbeid te leeren.
Er schijnt in de plannen der regeering
echter een lacune, een ernstige lacune. Zal
er voldoende gelegenheid zijn voor
leering en scholing voor de jongens en
meisjes, die niet meer verplicht zijn, de
school te bezoeken, en nog niet onderne-
mingsarbeid mogen verrichten?
MISTRAL WAKKERDE HET VUUR AAN
Een geweldige brand is gistermiddag om
twee uur te Marseille in het groote waren
huis, de Nouvelles Galeries, aan de Cane-
biere, uitgebroken en heeft zich, aange
wakkerd door een feilen mistral, uitge
breid over verschillende belendende ge
bouwen, o.a. het Hotel Noailles en het
bankgebouw der Société Générale. Om half
vijf stond reeds een geheel huizenblok in
lichterlaaie.
Onafgebroken hoorde men het geluid
van ontploffingen. Voortdurend hoorde
men ook het geraas der instortende zolde
ringen van de verschillende verdiepingen.
Om kwart voor drie moest reeds het
verkeer worden onderbroken en stond het
geheele gebouw in vuur en vlam.
Om tien minuten voor half vier stortte
de gevel aan de Canebière-zijde onder don
derend geraas in. Alle vloeren zijn inge
zakt.
Eenige verkoopsters zijn in hun angst uit
de ramen van het gebouw gesprongen. De
vlammen, aangewakkerd door den hevigen
wind bereikten weldra de blinden van
hotel Noailles en sloegen over op dit ho
tel, welks dak al spoedig in brand stond.
Het dak stortte om tien minuten over
vier in.
Te 4.30 u. woedde de brand in een ge
heel huizenblok, dat van de Westzijde
wordt begrensd door de Canebière. In dit
blok staan de hotels Noailles en Astoria,
de bank „Société Générale" en de kanto
ren van de „Air France". De brandweer
streed vergeefs tegen de vlammen. Men
kon nog juist op tijd twee theaters, welke
naast het warenhuis „Nouvelles Galeries"
lagen, ontruimen. Ook andere huizen wer
den ontruimd.
Te vijf uur werd alle verkeer in de om
ringende straten stilgelegd.
De wind wakkert aan.
Gisteravond om 10 uur woedde de
mistral nog steeds, zelfs krachtiger nog
dan des middags.
Van de „Nouvelles Galeries" stond nog
slechts een stuk muur, aangevreten door
de vlammen, overeind. De rest was een
chaos van steenen en ijzer, waarop de
brandweer voortdurend stroomen water
deed neerkomen. Voor het hotel „Noailles"
stond een groote ladder opgericht, omdat
het dak en de zoldervertrekken van tijd
tot tijd gingen gloeien. De beide aangren
zende, -eveneens ontruimde, hotels hebben
op de bovenverdiepingen van het vuur te
lijden gehad, terwijl voorts schade is aan
gericht door de watermassa's, die de brand
weer naar binnen heeft geworpen.
Vliegende vonken.
Om kwart over tien deden vliegende
vonken van de „Nouvelles Galeries" een
begin van brand ontstaan in het Lycee
Thiers. De brandweer greep snel in en wist
het vuur spoedig te bedwingen.
DE OORZAAK.
Geen communistische aanslag.
In het buitenland heeft men tendentieus
verband gelegd tusschen den grooten
brand en de verklaring van Daladier ten
aanzien der communisten.
De brand zou het werk zijn van extre
mistische elementen. Dit is niet in over
eenstemming met de eerste vaststellingen.
De brand is niet in het hotel van Daladier
uitgebroken, maar door den mistral van
de Nouvelles Galeries overgeslagen naar
het dak van het hotel Noailles.
In het warenhuis werd een uitgebreide
verbouwing uitgevoerd, zoodat er groote
houten stellingen gebouwd waren.
Volgens verklaringen van een arbeidster
zou het vuur zijn uitgebroken op een stel
ling op de tweede verdieping. Het vuur
greep zoo snel om zich heen, dat de werk
lieden slechts met behulp van een touw
uit een raam konden ontvluchten. Het
personeel van het warenhuis, dat te twee
uur aan het werk was gegaan, kon tijdig
gered worden, alleen een afdeelingschef
werd door rook bedwelmd en is verbrand
terwijl twee jonge vrouwen naar het zie
kenhuis moesten worden gebracht, waar
zij overleden. Een jeugdige verkoopster,
die uit een raam van de vierde verdieping
sprong, is eveneens omgekomen.
Het warenhuis „Nouvelles Galeries" be
sloeg aan de Canebière een lengte van cir
ca vijftig meter, terwijl het vijf verdiepin
gen tellende gebouw een diepte van onge
veer 70 meter had. Op het oogenblik is er
niets anders van over dan een hoop ver
wrongen ijzer.
MEER DAN VEERTIG DOODEN?
Te 9.15 uur vanochtend werden 41 men
schen vermist. Men vreest, dat zij bij den
brand in de „Nouvelles Galeries" zijn om
gekomen.
In den afgeloopen nacht werd reeds door
17 gezinnen aangegeven, dat een lid van
het gezin ontbrak. Toen de brand in de
„Galeries" uitbrak, bevonden zich min
stens dertig menschen in de theesalon.
De strijd tegen het vuur is den geheelen
nacht voortgezet. Voor een opnieuw op
laaien behoeft echter niet gevreesd te wor
den.
In het hotel „Noailles" hebben vooral de
bovenverdiepingen geleden. Daar nog
voortdurend een blauwachtige rook van
de puinhoopen der „Galeries" opstijgt, kon
nog niet gedacht worden aan het zoeken
naar slachtoffers in de ruïne. Men zal
daarmede waarschijnlijk eerst laat in den
middag kunnen beginnen.
Tot dusverre zijn zes lijken gevonden.
Twee daarvan konden niet geïdentificeerd
worden. Over de oorzaak van de ramp
verkeert men nog steeds in het onzekere.
Vast staat, dat het vuur is ontstaan op de
eerste verdieping van de „Galeries", waar
men met een uitgebreide verbouwing be
zig was.
Congres der radicaal-socialisten verdaagd.
Met het oog op den brand en op verzoek
van Daladier heeft het Congres der ra
dicaal-socialisten zijn werkzaamheden ver
daagd.
Verscheidene deelnemers aan het radi
caal-socialistische Congres, waaronder mi
nister-president Daladier en minister Bon
net, logeerden in hotel Noailles, dat der
halve door een speciale commissaris werd
bewaakt. Te kwart voor drie sloeg deze
alarm. Op dit oogenblik bevonden zich
geen officieele personen in het gebouw. De
commissaris begaf zich naar de vertrekken
van minister-president Daladier en minis
ter Bonnet en wist de dossiers, welke hier
lagen ,in veiligheid te brengen.
Nadat het congres van de radicaal-socia
list en was verdaagd in verband met den
brand, snelden de journalisten, die het
Congres bijwonen, naar de telefooncellen.
De deelnemers aan het Congres begaven
zich naar het terrein van den brand. Ve
len woonden in de beide hotels, welke ook
door het vuur zijn aangetast.
De bestrijding van de werkloosheid
onder de jeugd
De voornemens der regeering
De regeeringspersdienst meldt:
In de vergadering van de rijkscommis
sie van advies inzake het vraagstuk van
de werkloosheid onder de jeugd, welke
heden, Zaterdag is gehouden, heeft de
voorzitter, mr. C. P. M. Romme, minister
van sociale zaken, een inleiding gehou
den, waarin hij o.m. het volgende heeft
Spr. begon met uiteen te zetten, dat bij
de bestrijding der jeugdwerkloosheid
overheid en particulieren moeten samen
werken; dat de medewerking van parti
culieren onmisbaar is.
Wanneer men, aldus de minister, de ge
gevens, welke door de jeugdregistratie
verkregen zijn, als algemeen geldend be
schouwt en derhalve de cijfers der jeugd
registratie omrekent voor het geheele land,
dan valt het o.m. op, welk een belangrijk
deel der jeugd voor de meerderjarigheid
reeds korter of langer tijd werkloosheid
heeft ondergaan: terwijl, het percentage
werklooze 14 tot 21-jarige jongens, op het
totale aantal niet-schoolgaande jongens,
in elk der jaarklassen per 31 December
1937 varieerde van 14 tot 30 pet. en per
30 Juni 1938 van 11 tot 21 pet., blijkt, dat
van alle jongens dier jaarklassen tezamen
genomen reeds de helft werkloosheid
heeft gekend. Welken invloed dit gebrek
aan regelmatig voortgaanden arbeid zoo
wel op degenen, die het treft, als op hen
die bij voortduring ermee worden be
dreigd, moet hebben, laat zich verstaan.
Het eerst-noodige schijnt der regeering
daarom toe te bevorderen, dat grootere
zekerheid voor hen, die eenmaal in het
bedrijfsleven zijn opgenomen, wordt ver
kregen tegen uitstooting op grond van
buiten hen liggende oorzaken, waarmede
in het algemeen belang bereikt wordt,
dat velen, voor wie die mogelijkheid thans
niet bestaat, weer g e r e g e ld zullen lee
ren werken, dat bij hen weer aangekweekt
zal kunnen worden het gevoel, dat arbeid
een zegen is.
De regeering is voornemens, daartoe
twee maatregelen van wetgevenden aard
voor te leggen aan de Staten-Generaal,
een van tijdelijk, een van meer blij
vend karakter.
Verbod van arbeid voor
jeugdigen
Zoolang het aanbod van jeugdige werk
krachten de vraag belangrijk blijft over
treffen, wil de regeering zich door den
wetgever gemachtigd zien, bij een uiter
aard voor beperkten tijdsduur geldende
crisiswet, om, indien zulks nar het oor
deel der Kroon kan bijdragen tot een be
tere verdeeling van beschikbare werkge
legenheid, aan jongehs beneden de 15 jaar
ondernemingsarbeid (buiten den landbouw,
waarvoor een afzonderlijke regeling in
overweging is) te kunnen verbieden.
Daarnaast denkt de regeering zich een
wijziging der arbeidswet, waardoor, be
houdens eventueel noodzakelijke uitzon
deringen in verband met dringende
eischen van het bedrijfsleven, 14- en 15-
jarige meisjes uit ondernemingsarbeid
(buiten den landbouw) zullen worden ge
weerd. Dat de laatste maatregel, betref
fende de meisjes, zich uitstrekt tot aan de
16-jarigen en daarenboven als een meer
blijvende is gedacht, hangt samen met de
opvatting der regeering, dat deze maat
regel niet slechts deugdelijk is ter bevor
dering van een betere verdeeling der be
schikbare werkgelegenheid, doch in be-
teekenis daarbovenuit gaat, inzooverre hij
het nog kind zijnde meisje de noodzake
lijke bescherming verleent tegen het voor
haar veelal zoo gevaarlijk verblijf in het
ondernemingsmilieu, en daarenboven haar
richt op den arbeid in en voor het gezin,
waar vooral haar toekomstige taak ligt.
De regeering verwacht van deze maatre
gelen een zoodanige verschuiving in de
verhouding van vraag naar- en aanbod
van jeugdigen, dat in meer dan één jaar
klasse van hen, voor wie ondernemings
arbeid toegelaten blijft, de werkloosheid
zal verdwijnen.
Scholingsplannen
ïntusschen is hiermede het vraagstuk
niet opgelost, zelfs kan men zeggen, een
nieuw facet daaraan toegevoegd, inzoo
verre als voor het bedrijfsleven een
tendenz van kostprijsverzwaring uit het
genoemde voortvloeit. Aan deze moeilijk
heid wil de regeering tegemoet komen en
tot verdere oplossing wil zij geraken in
samenwerking met het bedrijfsleven
waarbij de regeering dan meer in het bij
zonder op het oog heeft de 14-jarige jon
gens samenwerking waartoe zij het
bedrijfsleven uitnoodigt. De regeering is
harerzijds in die samenwerking bereid te
bevorderen, dat, zoolang zij van haar vo
renbedoelde machtiging gebruik maakt,
van rijkswege de gelden beschikbaar
worden gesteld, welke noodig zijn ter fi
nanciering van wat ik moge noemen, in
de breede beteekenis van het woord, de
scholingsplannen, welke het bedrijfsleven
in zijn verschillende schakeeringen, met
behulp van deskundigen, naar voren zal
willen brengen, om de 14-jarigen beter
geschikt te maken voor hun toekomstige
bedrijfstaak en hen dus als 15-jarigcn van
meer waarde te doen zijn in het bedrijfs
leven dan zij zonder die opleiding zouden
wezen. Ik denk hier aan de mogelijkheid
van nijverheidsonderwijs, dat op te zetten
ware op den voet van onze centrale werk
plaatsen; aan een eventueele combinatie
van zulk nijverheidsonderwijs en alge
meen ontwikkelend onderricht; aan in
voering ook van het twee-op-een-stelsel
waarbij dispensatie mogelijk zou zijn van
het arbeidsverbod voor 14-jarigen met
aanvullend onderwijs enz. Het spreekt
vanzelf, dat bij deze bereidverklaring de
Wegens het (eest van Aller
heiligen zal ons blad Dinsdag
niet verschijnen.
Advertentiën reeds voor dien
datum opgegeven, worden
Maandag geplaatst.
DE DIRECTIE.
Dit nummer bestaat uit zes
bladen, w.o. geïllustreerd
Zondagsblad.
VOORNAAMSTE NIEUWS
Buitenland
Een enorme brand heeft gewoed In Mar
seille. Men vreest, dat er meer dan 40
slachtoffers zijn. (1ste blad).
De uitzetting der Eoolsche Joden uit
Duitschland op het laatste oogenblik uit
gesteld. (2de blad).
Praag en Boedapest gaan ermee accoord
bet vraagstuk der grensregeling aan arbi
trage van Duitschland en Italië te onder
werpen. (2de blad).
Binnenland
Kleutercongres te Utrecht. (3de blad)
Koninklijk bezoek aan Groningen. (3de
blad).
Goederentrein botst op auto nabij Hille-
gom. (2de blad).
regeering ervan uitgaat, dat hetgeen het
bedrijfsleven, deskundig voorgelicht, naar
voren brengen zal, zal worden geken
merkt door nuttigheid evenzeer als door
soberheid, in één woord degelijk zal zijn.
Voor wat betreft de 14- en 15-jarige
meisjes, wier toekomstige taak, zooals ge
zegd, de regeering vooral ziet liggen in
den arbeid in en voor het gezin, is de re
geering, onder gelijk vooropstelling als
evengemeld, bereid, geldelijke hulp te
verleenen, wanneer vanuit het maatschap
pelijk leven naar gebleken behoefte plan
nen worden aanhangig gemaakt en goed
bevonden, welke bevorderen dat de ont
wikkeling dezer meisjes erop wordt ge
richt, dat zij ook later voor den gezins-
arbeid behouden blijven.
Uitbreiding cultureele zorg
De regeering is zich bewust, dat al het
vorenstaande tezamen bij de huidige ver
houdingen nog niet de werkloosheid on
der de jeugd geheel zal opheffen. Daar
om wenscht zij, zoolang de verhoudingen
zulks noodig maken, de uitbreiding te be
vorderen van de verschillende soorten
van cultureele zorg, waarmede sedert
eenige jaren het departement van sociale
zaken bemoeiing heeft, t.w. kampwerk,
centrale werkplaatsen, werkobjecten en
cursussen. Tot de bevordering van de be
schikbaarstelling der daartoe noodige
ruimere geldmiddelen heeft de regeering
besloten, gelijk ook tot een verhoogde
subsidieering in de kampkosten, t.w. van
75 op 85 pet. dier kosten, indien de lei
ding het tot uitbreiding weet te brengen.
Ter stimuleering van de deelneming
aan deze cultureele zorg deelneming
welke thans helaas veel te wenschen over
laat zoomede ter stimuleering van de
deelneming aan de voorzieningen voor de
14-jarigen, meent de regeering, aan de
Staten-Generaal te moeten voorstellen de
invoering van een staat-van-dienst-boek-
je voor eiken minderjarigen leerplicht-
vrijen jongen, in welk boekje aanteeke-
ning wordt gehouden, aan welke voorzie
ning is deelgenomen, c.q. dat en waarom
niet aan een voorziening deelgenomen is.
Het effect van dezen drang naar ruimere
deelneming aan de voorzieningen ziet de
regeering recht evenredig loopen met de
wezenlijke beteekenis dier voorzieningen:
naar mate die beteekenis reëeler is, naar
mate het nut, dat de jongere' voor zijn
vorming ervan trekt, grooter is, zijn ken
nen en kunnen erdoor groeit, hij geschik
ter erdoor wordt voor aanpakken en door
zetten in het leven, naar diezelfde mate
zal de beteekenis van het staat-van-dienst
boekje toenemen en zal het kunnen wor
den wat het inderdaad worden moet
tot een belangrijk document bij de beslis
sing over indienstneming. Wordt dit ver
wezenlijkt, dan is de uitbreiding in de
deelneming verkregen door het, naar het
oordeel der regeering, best denkbare mid
del, omdat dat middel tevens een stimu
lans vormt tot opvoering van de inner
lijke waarde der voorziening.
Tenslotte heeft de regeering besloten
te bevorderen, dat de jeugdregistratie
over het geheele land wordt uitgebreid.
