De onderdrukking der
Duitsche Katholieken
DOUWE EGBERTS
DE VAL VAN KANTON
Demonstraties tegen Mgr. Waitz.
Kardinaal Innitzer gehoond.
Een waarschuwing
van den graat van
Parijs
De her-oriënteering
van
Tsjecho-Slowakij e.
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Aftrekkende Chineezen
bliezen gebouwen op.
Branden aan alle kanten.
ZATERDAG 22 OCTOBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 5
In het Opera-huis te Salzburg werd
Dinsdag 1.1. een demonstratie gehouden te
gen mgr. Waitz, de Aartsbisschop van
Salzburg. Scherpe critiek werd op zijn
houding uitgeoefend, en de tienduizend
menschen, die bij deze demonstratie te
genwoordig waren, kregen grove belee-
digingen te hooren.
De hoofdredenaar was Landsraad Sprin-
genschmid, degene die de toon aangeeft in
de cultuurpolitiek van Salzburg. In zijn
inleiding constateerde hij, dat de arbei
ders zich bij de crisis van September ge
heel van het marxisme hadden afgewend.
Nu is het alleen maar de Kerk, die pro
beert nieuwe tweedracht te zaaien in het
door Adolf Hitler vereenigde Duitsche
volk. De spreker beweerde, dat al het
geen in de Christelijke standenstaat van
Dollfuss en Schuschnigg geschiedde, op re
kening moest worden geschoven van de
Kerk. Na de Anschluss had de Kerk op
nieuw geprobeerd „zaken te doen". De
houding van Kardinaal Innitzer na den
llden Maart, werd voorgesteld als het
„dubbelspel der Oostenrijksche bisschop
pen", en op niet weer te geven wijze en
onder het pfui geroep van de massa, werd
de Kardinaal gehoond. De bisschoppen
worden openlijk „vijanden" genoemd. Er
werd gemeld, dat nieuwe verordeningen
zouden worden uitgevaardigd tegen de
kerk van Salzburg die 991.500 vierkante
meter grond bezit. Springenschmidt zeide,
dat zelfs de Bisschopsresidentie niet aan
den Bisschop behoort, maar aan de Natio-
naal-Socialisten. Daar er in Salzburg ge
brek aan ruimte is, zal de Staat de haar
toekomende ruimten in bezit nemen. Des
ondanks heeft de Aartsbisschop moeilijk
heden gemaakt toen het huis van de Fran
ciscanen geconfiskeerd werd.
Regelmatig werd er den nadruk op ge
legd, dat „alles zinloos is als wij de poli-
tiseerende kerk niet kunnen stellen tegen
over ons veel sterker politiek geloof". Het
gaat bij dit politiek geloof niet alleen om
een politieke wereldbeschouwing, maar
om een ersatz voor de Katholieke Gods
dienst. Oonder groote bijval riep Sprin
genschmidt uit:
„In het Rijk van Adolf Hitler heeft de
Roomsche Kerk geen monopolie op God
den Heer. Er zijn nog vele andere wegen
voor ons Duitschers om God den Heer te
vinden".
Om deze redenen was het verbod tot
stand gekomen, dat de Kerk alleen Gods
dienstonderricht mocht geven; de Kerk
leert geen Godsdienst, maar Belijdenis.
„De godsdienst van den waren Duitscher
is samengevat in deze woorden: „Alles
voor Adolf Hitler".
Voorts verklaarde Springenschmidt: „Ik
kan mij God den Heer niet anders voor
stellen dan als Degene, die onzen Führer
beschermt en bestuurt Ik kan Hem niet
beter dienen dan door te werken voor den
Führer".
De demonstratie werd besloten met een
kreet: „Alles voor Adolf Hitler".
De uitwerking van deze anti-godsdiensti
ge propaganda-golf laat niet op zich
wachten. De Salzburger Landeszeitung
deelte mede, dat het sinds Vrijdag van de
vorige week enorm druk is op het offi-
cieele Bureau waar personen die uit de
Kerk treden hun besluit bekend moeten
maken. Als onmiddellijk gevolg van de
rede van Bürckel zijn sinds Vrijdag van
de vorige week niet minder dan 395 per
sonen officieel uit de Kerk getreden. Hier
van kwamen 379 uit de Katholieke Kerk,
13 waren Protestanten en 3 Oud-Katholie
ken.
Wegens de groote drukte op genoemd
bureau moesten Dinsdag meer ambtena
ren aan het werk gesteld worden, terwijl
het aantal afvalligen met den dag toe
neemt.
KATHOLIEKE JEUGDZONDAG IN HET
AARTSBISDOM KEULEN.
Op 30 October a.s., het feest van Chris-
tusjKoning, wordt in verschillende Duit
sche Bisdommen de Zondag voor de Jeugd
gevierd. In een herderlijk schrijven heeft
de Aartsbisschop van Keulen, Kardinaal
Schulte, de jeugd aangespoord om zich
meer bewust te worden, hoe noodzakelijk,
hoe groot en eervol het is, in dienst te
staan van Christus Koning. „Hij is en
blijft de Heer en de Zaligmaker, en bui
ten Hem is geen heil". De Kardinaal wees
erop, dat het de voornaamste taak is van
de katholieke jeugdbeweging, Christus
Steeds beter te leeren kennen en navol
gen.
Tegenover de steeds gevaarlijker wor
dende beweging van uittrede uit de Kerk
heeft het Generaal Vicariaat aan de pa
rochiegeestelijken gemeld, dat de gevallen
van uittreden uit de Kerk niet alleen op
de voorgeschreven formulieren moeten
worden ingediend, maar dat de geestelijk
heid zelf ook een desbetreffend register
moet aanleggen.
Morgen zullen te Amsterdam in ver
schillende lokalen nabij R.K. kerken, na
afloop van de H.H. Missen, exemplaren
ter teekening liggen van een protest, op
gesteld door de algemeene R.K. propagan-
daclub, gericht aan de Duitsche regeering.
Het protest luidt: „Ondergeteekenden,
Nederlandsche Katholieken, protesteeren
ten sterkste tegen onderdrukking der Ka
tholieken".
Slaap Uw verkoudheid weg met Dampo
's Avonds aangewend's Morgens reeds opgeknapt. Pot 50 ct. Tube 40 ct. Doos 30 ct*
Frankrijks Troonpretendent
„AAN EEN POLITIEK VAN TOEGEVEN
IS GEEN GRENS"
De graaf van Parijs, de zoon van den
hertog de Guise, hoofd van het Koninklijk
Huis van Frankrijk, en pretendent naar den
troon, heeft gisterochtend een twintigtal
Parijsche journalisten ontvangen om hun
een politieke verklaring voor te leggen. De
besprekingen geschiedde in een eenvoudig
buitenhuis in een dorpje in Fransch Vexin
(Seine-et-Oise), waar de journalisten met
groote omzichtigheid werden binnengeleid
om de geheimhouding der ontmoeting te
verzekeren. (Een wet van 1886 verbiedt,
zooals men weet, den troonpretendenten
zich op Fransch grondgebied te begeven).
De graaf van Parijs verklaarde allereerst
dat hij er zich van bewust is, zijn stem aan
het land te moeten doen hooren.
Hij bezweert de Franschen te luisteren
naar zijn waarschuwing, die vrij is van alle
berekening.
Na een toespeling op het dictaat van
München, dat, naar zijn oordeel, een in de
geschiedenis van Frankrijk weergalooze
vernedering vormt en een nieuwe verzwak
king van Frankrijks strategische posities
tengevolge heeft, zegt de graaf van mee
ning te te zijn, dat de regeering zich inder
daad niet op gunstiger wijze uit de om
standigheden had kunnen redden, daar een
„bluf met gewapend ingrijpen" even misda
dig zou zijn geweest als de oorlog zelf. De
graaf tracht zich rekenschap te geven van
de situatie; volgens hem kon slechts een
offensieve militaire kracht tot instrument
dienen aan de Fransche diplomatie, die
twintig jaar lang heeft berust op weder-
zijdschen bijstand en op omsingeling van
Duitschland. „Sedert 1925 zijn onze mili
taire opvattingen streng defensief. Mün-
chen is slechts de ontknooping van deze on
gerijmdheid".
„Duitschland heeft zich wegen geopend
naar het'Oosten, het Russische bondgenoot
schap werkt niet meer en de stoutmoedig
ste droomen van het pangermanisme zijn
overtroffen. Voor Frankrijk echter bestaat
er geen wanhopige situatie, aldus de graaf.
Bij zoovele verliezen hebben wij een adem
pauze gewonnen; laten wij die juist gebrui
ken. Onze ondergang en ons heil hangen af
van onszelf, van de doeltreffendheid van
onze legers en van de kracht van onzen
wil. Sommigen berusten in een terugtrek
ken achter onze natuurlijke grenzen, in een
leven in een afgesloten ruimte. Zij wen
nen gemakkelijk aan de gedachte Europa
over te laten aan Duitschland. Nooit heb
ben sterke volken tweederangs mogendhe
den ongestoord in het genot van hun rijk
gelaten. Wij zouden heel spoedig gebracht
worden tot gedwongen afstand van onze ko>
loniën, om ons op een gegeven dag te zien
staan tegenover een kolossaal Duitschland,
dat tweederden van Europa zal hebben op
geslokt.
Aan den weg van steeds verder toegeven
is geen grens, want Duitschland dat eeuwig
in wording verkeerende, nooit verzadigde
land en het pangermanisme, dat onafgebro
ken proces van uitzetting, zullen slechts
blijven staan voor den muur van de kracht.
Naar de meening van den graaf van Pa
rijs zal Groot-Brittannië de Fransche zaak
slechts steunen, voor zoover die van vitaal
belang is voor Groot-Brittannië. Hij dringt
aan op de noodzakelijkheid van de moreele
en materieele kracht van Frankrijk te ver
sterken en verklaart, dat alleen de monar
chie de continuiteit zal brengen, zonder
welke geen groote werken tot stand ko
men.
„Ik pleit slechts voor de zaak van Frank
rijk, ik denk alleen aan mijn land. Wan
neer vandaag een groep zou verrijzen, die
zou werken aan veiligheid met eere aan
voorspoed met rechtvaardigheid voor
Frankrijk zonder uit naam van een totali
taire mystiek onze vrijheden te onderdruk
ken, zou die groep zich zeer verdienstelijk
maken voor het vaderland. Mijn hart en
mijn geweten hebben mij dezen oproep in
gegeven. Laat voortaan de Franschen en
hun bestuurders hun verantwoordelijkheid
op zich nemen en moge God Frankrijk
redden. God redde Frankrijk".
VERKLARING VAN SYROVY
Minister-president Syrovy heeft een ver
tegenwoordiger van Ceteka een overzicht
gegeven van hetgeen de regeering reeds tot
stand heeft gebracht en hetgeen haar nog
wacht.
Hij herinnerde er aan, dat gedurende de
drie weken sedert het begin van de bezet
ting door Duitsche troepen en het tot stand
komen van het autonoom bewind van twee
provincies een normale toestand is gehand
haafd. Veel werk is ook verricht bij de eva
cuatie uit het bezette gebied en tot hulp der
zal kunnen worden teruggekeerd tot nor-
vluchtelingen.
Het geld is thans verzekerd, binnenkort
male monetaire toestanden.' De onderhan
delingen te Londen tot financieele hulp bie
den een gunstig vooruitzicht.
De groote taak, welke is aanvaard, kan
evenwel niet tot een goed einde worden ge
voerd, zonder een moreele hernieuwing.
Ook de industrie, landbouw en handel
moeten hervormd worden. In de organisa
tie van den arbeid zal een groote wijziging
worden gebracht; in plaats van steun aan
werkloozen zullen arbeidskampen worden
ingericht, hetgeen beantwoordt aan den wil
;s volks.
Wat betreft de buitenlandsche poletiek
moet zoo snel mogelijk een volkomen over
eenstemming met de nabuurstaten worden
bereikt. De voornaamste taak is thans het
regelen van de grenzen, overeenkomstig de
overeenkomst van München. De minister
president wees er op, dat de garanties van
Engeland, Frankrijk, Duitschland en Italië
krachtiger zullen zijn, naarmate de betrek
kingen met alle buurstaten beter zijn.
Tenslotte verklaarde hij dat Tsjecho-Slo
wakij e dat groote offers heeft gebracht voor
het behoud van den vrede, vertrouwen mag,
dat zijn houding door de buurstaten zal
worden gewaardeerd.
JOEGO-SLAVIë TEGEN GEMEEN
SCHAPPELIJKE POOLSCH-HONGAAR-
SCHE GRENS
Het agentschap Avala meldt: De „Vreme"
maakt melding van een onderhoud, dat te
Boedapest is gevoerd tusschen graaf Lu-
biensky, den chef van het kabinet van
Beek, en Dembifsky, den Poolschen gezant
te Belgrado, die hem tot in bijzonderheden
het standpunt van Joego-Slavië uiteenzette
ten aanzien van de eischen betreffende een
gemeenschappelijke grens tusschen Polen
en Hongarijen. Naar men weet is Joego-
Slavië tegen de opvattingen van Boedapest
en Warschau op dit punt.
HET BIJSTANDSPACT MET RUSLAND
De berichten volgens welke de Tsjechi
sche regeering den Sovjet-Russischen gezant
tr van in kennis heeft gesteld, dat zij het
Tsjecho-Slowaaksch-Russische pact tot ou
derlingen bijstand als nul en van geener
waarde beschouwt, worden te Praag offi
cieel tegengesproken. Verklaard wordt, dat
dit probleem zelfs nog niet besproken is.
BENESJ GAAT NAAR ZWITSERLAND
Vandaag zal Benesj naar Zwitserland
vliegen, waar hij eenigen tijd zal blijven
om rust te nemen.
DE NIET-INMENGING.
Een verdacht geval.
De Spaansehe ambassade te Londen
meldt, dat gisteren aan het foreign office
een mededeeling is overhandigd, inzake de
ontscheping op 13 October te Gibraltar door
het Italiaansehe s.s. „Conté di Savoia" van
25 Duitsche en Italiaansehe passagiers.
Volgens de betreffende mededeeling werd
in de bagage van een van deze passagiers
de uniform van een vliegofficier ontdekt.
De passagiers werden afgehaald door twee
autobussen, die hen onmiddellijk naar het
in handen van Franco zijnde gebied brach
ten.
Naar Oostinjen
naar de West.
Jongens, dat ging opperbest! Vooral als de zeeman zijn
pijp stopte met geurige Oud-Hollandsche tabak, Verschat
U wolken van genot met dezelfde geurige melange van
<i>ub _JPyptabak.
DE LAATSTE UREN VAN KANTON.
Vrijdag om acht uur is de geheele stad
Kanton opgeschrikt door een reeks gewel
dige ontploffingen. Het bleek, dat het
Chineesche opperbevel order had gegeven
tot een systematisch opblazen van alle
regeeringsbureaux, industrie-ondernemin
gen en andere belangrijke gebouwen en
bruggen.
Intusschen loeiden de sirenes hun waar
schuwing tegen luchtaanvallen uit, waar
door de verwarring nog grooter werd.
Bij het aanbreken van den dag dreun
de de stad van het gebulder der zware
artillerie, het voorbijdonderen van tanks
en het voortstappen van duizenden sol
daten: de Chineesche legers trokken zich
in Westelijke richting terug. Deze mili
taire aftocht vormde het sein voor een
koortsachtige ontruiming op het aller
uiterste oogenblik. Duizenden burgers
trokken den geheelen morgen door de
straten der stad weg. Na de evacuatie
door de provinciale en gemeentelijke
autoriteiten werd slechts een schaduw
van een militaire bezetting voor de con
trole over Kanton achtergelaten. Op de
ontruiming volgden nog weer ontploffin
gen, toen achtereenvolgens cementen ves
tingwerken, papierfabrieken, electrische
centrales en regeeringsgebouwen in de
lucht vlogen. De minder belangrijke in
stellingen werden in brand gestoken. Vele
wijken in de stad staan in lichte laaie,
zonder dat door brandweer wordt inge
grepen, aangezien de brandwachten reeds
uit de stad vertrokken waren. Het hand
jevol Chineesche soldaten, dat achterge
laten was, maakte het den Japanneezen
moeilijk. Vernomen werd, dat de Japan
neezen reeds op den rand van de binnen
stad waren, toen een zwaar machinege
weervuur ingezet werd in Toengsjan, in
de Oostelijke wijk, om 15 minuten over
vier. Een aantal Japansche vliegtuigen
verscheen, cirkelde op slechts geringe
hoogte boven de stad, doch wierp geen
bommen meer en opende geen vuur. Op
het Ejamien-eiland hebben de Britsche
en Fransche autoriteiten de straten van
burgers gezuiverd en de concessies ver
sterkt met marinetroepen. Ooggetuigen,
die langs de poorten van Sjamien pas
seerden en uit de buitenwijken kwamen,
deelden den wachthoudenden mede, dat
twintig tanks met Japansche vlaggen
Toengsjan reeds waren binnengerukt.
Enkele lijken van de Chineesche verdedi
gingstroepen lagen verspreid in de stra
ten.
ONTRUIMING VAN HANKAU EN
ANDERE STEDEN.
De evacuatie van de Woehansteden,
Hankau, Woetsjang en Hanjang duurt
voort. Generaal Lotsjaujing, de comman
dant van Hankau, verklaarde aan Chi
neesche journalisten, dat het zeker nog
wel een maand zal duren eer de strijd
voor de poorten van Hankau is gekomen.
Desalniettemin wordt de ontruiming
van Hankau in versneld tempo voortge
zet. Reeds sedert Donderdag is te Han
kau het gebulder der kanonnen te hoo
ren. De laatste stroomopwaarts varende
boot was stampvol vluchtelingen. Men
verwacht, dat zich, wanneer de Japan
neezen Hankau binnenrukken, bijna geen
menschen meer in de stad zullen bevin
den. De buitenlanders hebben zich voor
het meerendeel in de internationale ne
derzetting in veiligheid gebracht.
Het Chineesche persbureau deelt mede,
dat hevig wordt gestreden aan beide zij
den van de Jangtse. Wangsjikang is door
Japansche oorlogsbodems, welke de ri
vier opgestoomd zijn, gebombardeerd, ter
wijl de stad tegelijkertijd van de land
zijde werd aangevallen door de Japansche
infanterie. Op den Noordelijken oever
zijn de Japanneezen dichter bij Hankau
dan op den Zuidelijken oever. Tegenover
Wangsjikang zijn op den Noordelijken
oever Japansche mariniers aan land ge
zet.
DE MOGELIJKHEID VAN VREDE.
China zou bepaalde vredesvoorwaarden
kunnen aanvaarden.
In een exclusieve verklaring aan den
vertegenwoordiger van Reuter heeft oud
premier Wangtsjingwei o.m. gezegd:
„Wanneer Japan vredesvoorwaarden aan
bood, die geen belemmering zouden in
houden voor het nationale bestaan van
China, dan zou China ze kunnen aan
vaarden. Anders zou er geen ruimte zijn
voor onderhandelingen. Wij zijn bereid
vrede te sluiten te allen tijde, doch alleen
op voorwaarden, die onze onafhankelijk
heid niet bedreigen. Wij hebben nooit de
deur gesloten voor bemiddeling".
Zooals men weet, is Wangtsjingwei de
politieke erfgenaam van Soenyatsen. Hij
is thans voorzitter van den centralen poli-
tieken raad van de Kwomintang. In No
vember 1935 trad hij af als premier, nadat
hij ternauwernood aan een moordaanslag
was ontkomen.
