STADS NIEUWS Luchtbescherming Leiden te WOENSDAG 19 OCTOBER 1938 30ste Jaargang No. 9162 Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Adv. en Abonn.-tarieven zie pag. 2 Giro 103003. Postbus 11. DU nummer bestaal uit vier bladen. ONGELOOF EN MAATSCHAPPIJ Na de volkstelling van 1930 wordt door degenen, die met de zielzorg belast zijn, met toenemende ongerustheid de ongeken de verwereldlijking van het leven waar genomen; een ongerustheid waar later ook verschillende sociologen en psychologen in deelden. En vóór men er eigenlijk toe gekomen was een duidelijk beeld van den daadwer kelijken toestand te geven, worden in tal van brochures en boeken reeds de midde len ter verbetering van den toestand aan gegeven. Hoe is het mogelijk, de toe- of afneming van het ongeloof exact vast te stellen? Wat zijn hiervoor de maatstaven? Men diene bijv. in 't oog te houden, dat de groote massa der menschen geen vast omlijnd ge loof heeft. Hun opvattingen zijn vaag: be rusten veelal op herinneringen, die uit hun jeugd overgebleven zijn, terwijl ande ren in vele gevallen zelfs niet weten, wat zij gelooven; het „probleem" van God, de Kerk en alles wat hiermee samenhangt staat geheel aan de peripherie van hun belangstelling of is in 't geheel geen reali teit voor hen. De toe- of afneming van het aantal leden der verschillende kerkgenootschappen in verhouding tot de bevolking vormt even eens geen absolute maatstaf voor de sae- cularisatie. Immers de grens" tusschen de „geloovigen" en de personen, die regelma tig de kerk bezoeken en als lidmaat staan ingeschreven, valt geenszins samen. Hoe- velen bezoeken de kerk slechts uit sleur en gewoonte, terwijl men buiten de Kerk tal van personen kan vinden, die een „levend geloof" bezitten. Toch k"nnen er wel eenige dingen met zekerheid szegd worden. Zeker is bijv., dat het proletariaat in zijn geheel ver vreemd is vffti God en godsdienst, en de proletarische jeugd staat daartegenover zelfs vijandig. Zoo concludeert Sorokin, dat de steeds grooter wordende klasse van het proletariaat door een materialistische, mechanische en atheïstische levenshouding is gekenmerkt. Dr. L. P. van der Does Jr. maakt een vergelijking tusschen de godsdienstige op vattingen van 'n groep geleerden, dichters enz. uit de 16e, 17e eeuw of uit de Middel eeuwen en die van een even groote groep geleerden, romanschrijvers en dichters uit de 20e eeuw. Bij laatstgenoemden ont breekt in vele gevallen het geloof aan God en alles wat er mede samenhangt. Heel duidelijk komt dit bij de Engelsche roman schrijvers tot uiting. Lezen wij de beken de romans van Dickens of Thackeray, die in het midden der 19e eeuw leefden, dan nemen bijbellezen, kerkbezoek, „sunday observes" 'een vaste platas in het leven van de meer beschaafden uit dien tijd in. Bij zoo goed als alle fictieschrijvers uit die da gen wordt een leven na den dood aangeno men. In het algemeen gesproken vinden we bij hen de traditioneele opvattingen van het Christendom terug. Vergelijken we hiermede den typischen Engelschen vertegenwoordiger van de romanliteratuur Galsworthy, die het leven van de genera tie vóór de onze beschreef, dan blijkt reeds bij oppervlakkige kennisneming van zijn werken, dat de godsdienst, de kerk, het Christendom voor hem van geen belang is. Ook de denkbeelden van Bernard Shaw en van tal van anderen gaan lijnrecht in te gen de opvattingen van het Christendom, zooals dit door de Kerk gedurende eeuwen werd gepredikt. Eén en ander wordt ook duidelijk geïl lustreerd door het onderzoek, dat de be kende godsdienstpsycholoog J. Leuba in stelde, en waarvan Van der Does ons de resultaten mededeelt. De enquête handelt over het geloof in God en in de onsterfe lijkheid onder de Amerikaansche studen ten, een duizend in getal. De statistieken der studenten toonen aan, dat jonge men schen, die pas op de universiteit komen, nog de gangbare opvattingen over het geloof hebben; wanneer zij echter langer op de universiteit zijn geweest, hebben zij de voornaamste dogma's van het Christelijk geloof verworpen. Het is waarschijnlijk, dat, wanneer de studenten de universiteit verlaten 4045 pet. de meest fundamen- teele principes van het Christelijk geloof ontkennen of betwijfelen. Zoo gevoelden zich 43 pet. der studenten „zedelijk afhan kelijk van het bestaan van God". Onder de eerstejaars, tweedejaars, juniores en senio res geloofden respectievelijk 80.3, 76.2, 60, 70,1 pet. in de onsterfelijkheid. De enquête, gehouden onder een dui zendtal Amerikaansche geleerden gaf merkwaardige uitkomsten. Gemiddeld ge loofden 17 pet. niet in het bestaan van God, onder de historici 54 pet., de sociologen 34 pet. en de psychologen 56 pet. Onder deze wetenschappelijk gevormde menschen was >:t percentage van niet gelooven in God OOSTENRIJK WORDT GEPLUNDERD Nazi's confiskeeren kerkelijke goederen „EEN GESCHENK VOOR HITLER" DE „OSSERVATORE" BERICHT De „Osservatore Romano" bericht, dat in Oostenrijk een aantal kerkelijke goederen door den staat zijn geconfiskeerd en dat andere maatregelen tegen geestelijke ge meenschappen zijn genomen. O.a. de Ad- mont-abdij is geconfisceerd en het beheer is toevertrouwd aan een regeeringscom- nissaris. De Sankt Lambrecht-Abdij is door S.S. bezet, nadat de religieuzen verdreven waren. De goederen van de Duitsche Orde zijn eveneens onder staatsbeheer geplaatst en aartshertog Eugenius, de grootmeester der orde, is uitgenoodigd het land te ver laten. De Osservatore wijst er verder op, dat rijkscommissaris Bürckel zou hebben ge zegd, dat hij voornemens is aan Hitler met zijn verjaardag een „Oostenrijk zonder kloosters" als geschenk aan te bieden. Graaf Dalla Torre verklaart in de Os servatore te betreuren, dat de Italiaansche pers zoo weinig heeft geschreven over de ongeregeldheden te Weenen tegen Kardi naal Innitzer terwijl zij veel ruimte schonk aan de beschuldigingen van de nationaal- socialisten tegen den Kardinaal en de Oos- tenrijksche geestelijkheid, om te pogen de excessen goed te praten. Dalla Torre wees er op, dat het een ernstige vergissing is in Italië het als een arrogantie van den bis schop en de politiseerende geestelijkheid voor te stellen, dat zij het sacrament des huwelijks, de katholieke scholen en de christelijke beginslen verdedigen. In Italië maken de staatslieden, alsmede de wijze maatregelen van het Concordaat een nauw keurig onderscheid tusschen Kerk en Staat. Schrijver wees ten slotte op de superiori- ieit van de Italiaansche opvatting. „DE OORLOGSPARTIJ VAN HET VATIKAAN"! De „Angriff" zet zijn anti-klerikale cam pagne voort. Het blad publiceerde gisteren een artikel, getiteld „De oorlogspartij van net Vatikaan", waarin wordt gezegd, dat tijdens de jongste crisis de „Osservatore Romano" de woordvoerder was van de oor logspartij van het Vatikaan. Onze lezers zullen wel benieuwd zijn, om de redenen te vernemen, waaraan het Vati kaan de benaming van „oorlogspartij" te danken heeft. Als „bewijzen" haalt de „Angriff" een aantal uitlatingen van de „Osservatore Ro mano" tusschen 12 Juni en 2 October aan, u a. een artikel, waarin ten aanzien van de voorgestelde volksstemming in het Sude- tcnland wordt geschreven: „De gevaarlijk ste zijde van een volksstemming is, dat deze in het huidige geval niet werd voorzien in oe vredesverdragen, zooals het geval was in het Saargebied en dt mogelijkheid be staat, dat deze methode zal worden ge generaliseerd voor herziening van grenzen. Het is moeilijk om op het oogenblik de Su- detenduitschers het vrije zelfbeschikkings recht te geven en dit morgen te weigeren aan andere volken, die als minderheid leven tusschen Oostzee en Zwarte Zee. De kaart van Oost-Europa, van het Donaubekken en .ien Balken zou dan geheel gewijzigd wor den". De „Angriff" maakt zich vervolgens kwaad over de uitlating van de „Osser vatore Romano" na het tot stand komen an de overeenkomst van München: „De oorlog is voorkomen, doch wij hopen vurig, dat de vrede niet alleen zal bestaan uit een voorkomen oorlog, want daarvoor heeft de vertegenwoordiger van Christus op aarde niet zijn leven aangeboden". De „Angriff" valt verder het Vatikaan nan, omdat tijdens het Eucharistisch Con gres te Boedapest op 21 Mei j.l. een dele gatie is gezonden, waarvan de uitgever van -'e „Osservatore Romano' graag Delia Tor- re deel uitmaakt. Na afloop van het congres bracht graaf Delia Torre een bezoek aan Tsjecho-Slowakije. Verder merkt de „An griff" op, dat kardinaal Verdier, de aarts bisschop van Parijs een bezoek heeft ge bracht aan Tsjecho-Slowakije „om propa ganda te maken voor den staat van Benesj." Tenslotte merkt de „Angriff" op, dat de vroegere minister van buitenlandsche za- sen van Tsjecho Slowakije, Krofta, die ge zant bij den Heiligen Stoel is geworden, een portret van den Paus neeft gekregen met t.iens handteekening. Dit bewijsmateriaal is inderdaad over stelpend voor de ontmaskering van de Va- tikaansche oorlogspartij! en de onsterfelijkheid in het geheel 58.2 pet. Hoewel wij er reeds op wezen, dat de afneming van het aantal lidmaten der kerkgenootschappen geen maatstaf vormt voor de toeneming van het ongeloof, wil len wij er toch op wijzen, dat de afval van de kerk een indicatie is, die er op wijst, dat het aantal bewuste aanhangers en personen, die in het Christendom geloo ven, afneemt. Cijfers, die Émil Fiedler bijv. geeft zijn sprekend genoeg. Deze schrijft in 1932: „In Saksen vielen in de periode van 1911 tot 1924 niet minder dan 20.961 personen van de kerk af. Sedert 1918 zijn in Duitschland niet minder dan 150.000 Katholieken uit de Kerk getreden. In Frankfort a. d. Main nemen 80.000 Katholieken niet meer aan het kerkelijk leven deel. Deze 80.000 zijn ongeveer de helft van de Katholieke be volking van Frankfort. In de periode van 19191924 verloor de „Evangelische Kir- che" meer dan één millioen menschen, in hoofdzaak arbeiders". En Keiler geeft sprekende cijfers over Frankrijk. „In Frankrijk, met meer dan veertig millioen menschen, maakt de R.K. Kerk slechts aanspraak op tien millioen leden, de Protestantsche Kerk op nog geen millioen. De overblijvende 28 of 29 mil lioen zijn een gemakkelijke prooi voor on verschilligheid, scepticisme en agnosticis me Dr. Orchard kon in 1929 al verklaren, dat minstens 1/5 van de volwassen bevol king van Schotland en de Kerk geen en kelen band meer heeft. Terwijl C. L. Fry mededeelt, dat 18 pet. der kerkleden in de Vereenigde Staten inactief zijn en niet aan het kerkelijk leven deelneemt. Clarence A. Young concludeert na tal van argumenten, dat het verval van de kerk in de armste wijken symptomatisch is voor de algemeene kerkelijke en religieuze toestanden. En J. P. Kruyt geeft in zijn werk „De onkerkelikheid in Nederland" weliswaar geen conclusie over de toene ming van het ongeloof, maar uit tal van feiten en voorbeelden, die hij aanhaalt, blijkt toch, dat het Christelijk geloof zeer zeker niet meer die plaats inneemt als in vroeger eeuwen. Volgens dr. v. d. Does zijn in het bijzonder de filosofie, de literatuur en de kunst ontkerstend. Wij zullen trachten dit feit in een vol gend artikel te verklaren. J. LAMMERTSE Lz. DE WERELD IN VOGELVLUCHT KANTON: Wij hebben een tijd achter den rug, waarin het scheen, alsof er behal ve in en om Tsjecho-Slowakije in de rest van de wereld niets gebeurde. Voor den krantenlezer bestond allen het Tsjechische probleem en oorlogsgevaar, dat daaruit voortsproot. Dit is voorloopig alweer voor bij en nu begint ook de rest van de wereld weer de aandacht te vragen, met het ge volg, dat er weer aanleiding is tot een overzicht ter oriëntatie in de minder over zichtelijke veelheid der berichten. Het blijkt, dat de Japanners met hun in val in Zuid-China een van hun kant bezien goeden slag geslagen hebben. Zij hebben de Chineezen volkomen verrast en dringen nu op snelle wijze door tot Kan ton, dat in allerijl ontruimd wordt. De Chi neezen hebben weliswaar inderdaad een verdediging georganiseerd, maar de namen der door de Japanners veroverde steden volgen elkander zoo snel op, dat het ver moeden gewettigd is, dat deze verdediging al heel spoedig in elkaar is gezakt. JERUSALEM: Van het „oorlogsterrein" in Palestina zijn den laatsten tijd zeer ern stige berichten binnegekomen. De rebellie der Arabieren heeft nu zulke vormen aan genomen, dat de Britten besloten hebben om krachtig aan te pakken. Vandaag zijn ze te Jerusalem begonnen. Daar heeft een militair bewind de teugels in handen ge nomen en begonnen is met de zuivering van de stad van rebellen. WEENEN: De relletjes te Weenen tegen kardinaal Innitzer zijn blijkbaar het sein geworden tot een plundering op groote schaal van de kerkelijke goederen. Ditmaal geschiedt deze plundertocht niet door „on verantwoordelijke" elementen, maar door de autoriteiten zelf. De „Osservatore Ro mano" deelt een heele serie confiscaties mede van kerkelijke eigendommen. Meer dere van dergelijke maatregelen zullen nog wel volgen, want de bedoeling is duide lijk: de langzame verhongering van de Kerk in Oostenrijk door het onttrekken'van alle bestaansmiddelen. OFFICIEELE BROODROOF Maatregelen tegen de predikanten der Belijdende Kerk BERLIJN,. 19 October A.N.P.) In een voor de bevoegde kerkelijke autoriteiten bestemde beschikking heeft de rijksminis ter voor de kerkelijke aangelegenheden be paald, dat de middelen van het staats fonds voor de bezoldiging van predikanten, die beschikbaar gesteld zijn voor de ver zorging van emeriti predikanten en van nagelaten betrekkingen van predikanten, slechts mogen worden gebruikt voor per sonen, die verzorging door den staat waar dig zijn. De bevoegde staatsorganen heb ben opdracht gekregen, na een uitvoerig onderzoek van elk geval in het bijzonder geen uitkeeringen te verstrekken aan pre dikante^ die zich verzetten tegen de wet en de verordeningen van den staat. De middelen, die daardoor vrijkomen, kunnen gebruikt worden voor uitkeeringen in an dere kerkelijke gemeenten. Ook Reuter meldt, dat door de beschik king van den rijksminister voor kerke lijke aangelegenheden de oppositioneele predikanten der Evangelische Kerk of hun weduwen en andere nagelaten betrekkin gen worden beroofd van hun pensioenen of anderen financieelen steun. DEVIEZENSMOKKELARIJ AAN DE DUITSCH-NEDERLANDSCHE GRENS. Nederlanders gearresteerd? BERLIJN, 19 Oct. (A. N. P.). Naar de B. Z. am Mittag uit Keulen meldt, hebben de douane-autoriteiten aldaar een echt paar uit Nederland en een smokkelaars complot uit meer dan 12 personen be staande, gearresteerd. De aangehoudenen, aldus het blad, hebben gemunt geld, goud en brillianten tot een waarde van meer dan een millioen Mark over de grens ge bracht. Een waarde van ongeveer een half millioen Mark kon na de arrestatie nog in beslag worden genomen. Bij de smokke larij werd gebruik gemaakt van een auto van het Nederlandsche echtpaar, dat be kend heeft ver over de honderd smokkel- tochten over de grenzen te hebben onder nomen. Bij de arrestatie werden in het bezit vaD de vrouw een bontmantel, buitengewoon kostbare brilliantringen en andere sieraden gevonden, die niet haar eigendom waren en ook gesmokkeld moesten worden. Het complot, dat met het echtpaar samenwerk te, heeft op deze wijze de vermogens der VOORNAAMSTE NIEUWS Buitenland De plundering der kerkelijke goederen ln Oostenrijk door de nat.-soc. autoriteiten. (lste blad). Weldra hervatting der Tsjecho-Slowaak- sche onderhandelingen met de Hongaren? (2de blad). Britsche oud-strijders uitgenoodigd om naar Duitschland te komen. (2de blad). Militair bewind te Jerusalem. (2de blad). Snelle opmarsch der Japanneezen in Zuid-China. (2de blad). Binnenland De Tweede Kamer heeft gisteren een aantal onderwerpen van uiteenloopenden aard behandeld, o.m. is de verhoogde de- fensiebegrooting aangenomen. (2de blad). Uitreiking van margarine, vet en reuzel als Kerstgave. (2de blad). Prins Bernhard op Terschelling, (lste blad). Verdachte van den moord te Woensel aangehouden, doch hij ontkent gestoken te hebben, (lste blad). Een tweede arrestatie in verband met de uitgifte van valsche rijksdaalders, (lste blad.) Sport en Wedstrijden De 13de partij RaichenbachKeiler re mise. (4de biad). leden over de grens gebracht. Bij dezelfde gelegenheid, aldus vervolgt het blad, is een Nederlandsche postbeamb te gearresteerd, die op zijn diensttochten groote geldsbedragen naar Holland ge bracht heeft. Het gearresteerde echtpaar heeft vroeger te Amsterdam een autover huuronderneming gehad, waar door last hebbers van het in Duitschland gevestig de smokkelcomplot auto's voor de smok kelarijen verhuurd werden. Op deze wijze is het echtpaar met de smokkelaars in ken nis gekomen. De eerste verduisterings proef op 16 Nov. Een gedeelte der stad zal verduisterd worden Het hoofd van den luchtbeschermings dienst maakt het navolgende bekend: De eerste verduisteringsoefening hier ter stede zal op Woensdag 16 November a.s. tusschen half tien en 11 uur des avonds worden gehouden. Het gedeelte der ge meente, dat verduisterd zal worden, is ge legen tusschen: Nieuwe Rijn-Gangetje- Steenschuur-Rapenburg-De Vliet. Verduistering is de beste passieve ver dediging tegen nachtelijke aanvallen van vijandelijke vliegtuigen, maar dan moet die verduistering ook volkomen zijn. Het is dan echter noodzakelijk en van het aller grootste belang, dat iedereen daaraan me dewerkt. En dat kan iedereen. Hoe? Dit zal U - met welwillende medewerking van de plaatselijke pers in de eerstvolgende dagen worden medegedeeld. Leest de me- dedeelingen, welke zullen volgen, met de aandacht, die zij waard zijn. Het gaat om eene ernstige zaak. Ook voor de ingezetenen, die buiten het te verduisteren stadgedeelte wonen, is het van het allergrootste gewicht van deze me- dedeelingen kennis te nemen, dat deze ver duisteringsoefening spoedig zal worden ge volgd door een verduisteringsoefening, welke de geheele gemeente zal omvatten. Werkt allen mede. Het gaat om Uw eigen belang en dat van Uw naasten en mede- menschen. Het gearceer de gedeelte op nevenstaand plaatje zal aan de verduiste ringsproef wor den onder worpen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1