De Tsjechische grens regeling Naar eenheid in Ierland De strijd in het verre Oosten BUITENLAND Dc Valera wil Ulster Inlijven Een dreigement tegenover Londen C1NSDAG 18 OCTOBER 1938 DE LEIDSCHE COURANT TWEEDE BLAD - PAG. 6 DE JAPANSCHE LANDING IN DE BIASBAAI. DU1TSCHLAND BOEDAPEST VERWACHT EEN „GEBAAR" VAN PRAAG. Er is nog geen besluit genomen aan gaande de hervatting van directe onder handelingen met Boedapest, doch het ver luidt, dat diplomatieke besprekingen nog steeds aan den gang zijn, niet alleen tusschen de beide hoofdsteden, doch ook met Berlijn Londen, Parijs en Rome. Het nieuwe Tsjechische aanbod, dat, naar men zegt, gebaseerd is op een com promis tusschen de Hongaarsche eischen en de Tsjechische voorstellen, zou evenwel Tsjecho-Slowakije de steden Bratislava, Nita, Lugnec en Uzherod doen behouden. Het lot van Kosice, dat een groote Hon gaarsche bevolking heeft in een bijna ge heel Slowaaksch district, is nog steeds niet bepaald. Algemeen wordt te Boedapest verwacht, dat de Tsjecho-Slowaaksche regeering bin nen de eerstvolgende 48 uur jegens Boe dapest een gebaar zal maken voor de her vatting van de onderhandelingen over de Hongaarsche minderheden. DE REGELING VAN DE DUITSCH— TSJECHISCHE BETREKKINGEN. De „Prager Presse" meldt, dat de onder handelingen tusschen Tsjecho-Slowakije en Duitschland ongetwijfeld spoedig zullen leiden tot gedeeltelijke normalisatie van de betrekkingen tusschen de beide landen op het gebied der spoorwegen en posterijen. De treinen zullen spoedig weer beginnen te rijden, o.a. op de lijn PraagBerlijn, alsmede op de lijn PraagBrno, die op het oogenblik op drie plaatsen doorsneden wordt door de nieuwe grenslijn ten Noor den van Moravië. Echter zullen de Tsjecho- Slowaaksche treinen bij het rijden over Duitsch grondgebied en omgekeerd de Duitsche treinen bij het passeeren van het Tsjechische grondgebied, geen reizigers op nemen of uitlaten. BRATISLAVA EN DE DUITSCHE TAAL EILANDEN IN SLOWAKIJE. Uit Bratislava wordt aan de „Prager Abendzeitung" o. m. gemeld: Karmasin, de leider van de nieuwe Duitsche partij, die door de Slowaaksche regeering be noemd is tot onderstaatssecretaris voor de Duitschers in Slowakije, heeft een oproep gepubliceerd aan de Duitsche bevolking in Slowakije, waarin hij verklaart, dat het Duitsche Rijk heeft afgezien van alle aan spraken op Bratislava en op de Duitsche Eilanden in Slowakije. Duitsche politieke kringen te Berlijn verklaren volgens Havas, dat de in het buitenland verspreide berichten over de bedoeling van Hitier, aan de regeering te Praag de arrestatie en uitlevering te vra gen der niet-nationaal-socialistische Sude- ten-Duitsche afgevaardigden en senatoren, ongegrond zijn. Men betwist eveneens, dat de gestapo te Praag een afdeeling zou hebben geves tigd. Alles tusschen Berlijn en de Tsjecho-Slo waaksche regeering hangende kwesties, met inbegrip van die, welke den burger lijken status betreffen der in Tsjecho-Slo wakije gebleven Duitschers en Sudeten- Duitschers, die op Tsjecho-Slowaaksch grondgebied gevestigd blijven, hebben reeds onderwerp van onderhandelingen tusschen de beide regeeringen uitgemaakt. SUBKARPATHISCH RUSLAND. In Beresby en Perecin zijn gisteren door de Oekrainsche bevolking betoogingen ge houden voor de zelfstandigheid van het land. De nationale raad van Subkarpathisch Rusland is gisteren in Uzhorod bijeen ge weest. Er werd een manifest uitgegeven, waarin geprotesteerd wordt tegen ver minking van het land. Bovendien werd de aansluiting van de Oekrainsche districten van Oost-Slowakije aan het Oekrainsche gebied geëischt. De Tsjecho-Slowaaksche bladen van Maandag behandelen vooral het optreden van Hongaarsche terroristen in het grens gebied van Zuid-Slowakije en Sub-Karpa- thisch Rusland. Deze gewapende benden zijn georgani seerd volgens het model van het corps, dat Henlein onlangs heeft ontbonden. Het zijn formaties van een paramilitair karak ter en zij beoogen onrust te zaaien. Uit Boedapest meldt het Hongaarsch Te legraaf Agentschap: Volgens berichten van de grens van Sub-Karpathisch Rusland hoort men iede- ren nacht aan de grens uit de richting van Bereszasz en Ungvar geweervuur. De Tsjechen willen de wereld doen ge- looven, dat zij een einde hebben gemaakt aan het optreden van de vrij scharen, doch in werkelijkheid gaat de bevolking, bijge staan door deserteurs en mannen, die door oe Tsjechen verbannen werden, doch naar het land teruggekeerd zijn, voort met het bedrijven van sabotage, niettegenstaande den staat van beleg. De opstand neemt steeds grooter vor men aan, hoewel de opstandelingen weten, welk lot hun wacht, wanneer zij gevangen worden genomen. DE FINANCIEELE HULP VAN ENGELAND. Met de Tsjecho-Slowaaksche financieele missie, die vandaag van Londen naar Praag is teruggekeerd, is, naar Reuter verneemt, een bevredigende regeling tot stand ge komen omtrent het Britsche voorschot van 10 millioen pond sterling en het gebruik, waartoe het zal worden bestemd. Het Tsjecho-Slowaaksche verzoek om rog meer financieele hulp, dat, naar men meent te weten, het onderwerp zou vor men van memoranda, die de missie bij de Britsche en de Fransche regeering heeft achtergelaten, is eveneens besproken, doch hieromtrent kon men het niet zoo spoedig eens worden. Frankrijk heeft zich, naar Reuter ver neemt, op het standpunt gesteld, dat Frank- rijk's eigenbehoeften voorloopig de moge lijkheid van het verleenen van bijstand aan Tsjecho-Slowakije uitsloten, in ver band waarmede Engeland zich niet bereid zou hebben verklaard de last alleen te dra gen. Echter zal, zooals in de officieele verkla ring van Zaterdag is gezegd, de kwestie door de Britsche regeering in samenwer king met de Fransche regeering bestu deerd worden, en zal aan de Tsjechische zoo spoedig mogelijk antwoord worden ge zonden. BENESJ AANVAARDT UITNOODIGING VAN UNIVERSITEIT TE CHICAGO. De president der universiteit van Chi cago heeft bekend gemaakt, dat Benesj de uitnoodiging tot het geven van een aantal lezingen aan de universiteit heeft aan vaard. De datum, waarop Benesj zal aan komen, is nog niet vastgesteld. EEN VOLKSSTEMMING HEEFT GEEN WAARDE. De Valera heeft tegenover een spe- cialen correspon dent van de Eve ning Standard een belangrijke ver klaring afgelegd over de bestaande verdeeling van Ierland. De Valera zei- de, dat hij niet meer dacht aan die de scheiding zou laten voortbestaan, en hij verzocht Engeland met klem, de zes graafschap pen van Ulster te bewegen, zitting te ne men in een Groot-Iersch parlement. De Valera bood Ulster autonomie aan in plaatselijke aangelegenheden, en vroeg slechts garanties voor de nationalistische meerderheid in het gebied. De Valera voegde hier nog aan toe, dat, zoolang de verdeeling bleef be staan, de kansen, dat Ierland ingeval van een Europeeschen oorlog met En geland zou samenwerken, zeer gering waren. Nader meldt Reuter, dat ten aanzien van. de verklaring van De Valera, gezegd kan worden, dat men in offic. Britsche kringen nog steeds 't standpunt inneemt, dat in den status van N.-Ierland, zonder de toestemming van dit land, geen verande ring kan worden gebracht. Engeland staal nog steeds op 't standpunt, dat elk streven naar de eenheid van Ierland beschouwd moet worden als een zaak, die Noord- en Zuid-Ierland aangaat en dat de regeling hiervan aan hen moet worden overgela ten. Engeland zou geen partij kunnen zijn in onderhandelingen met De Valera bui ten Noord-Ierland om. Men meent te we ten, dat.De Valera ter zake geen nieuwe stappen bij de Britsche regeering heeft gedaan. Ulster denkt niet aan samengaan. Craigavon, de minister-president van Noord-Ierland, die nog onlangs bij twee gelegenheden herhaald heeft, dat de stemming in Noord-Ierland tegen her- eeniging met het Zuiden is, heeft gister avond verklaard, dat hij in al die jaren, dat hij in functie is, geen verandering in deze stemming heeft bemerkt. De loyali teit en de genegenheid van het volk van Noord-Ierland jegens de Britsche kroon en grondwet, zoo voegde hij er nog aan toe, zijn op het oogenblik nog sterker dan ooit in de geschiedenis. Daarom kan De 4 Valera er wel mee uitscheiden Noord- Het Chineesche persbureau bericht, dat de landing van de Japansche troepen in Zuid-China ernstige vormen heeft aange nomen, nadat de Chineesche troepen zich uit Waijoeng teruggetrokken hebben. De Japansche troepen, die pogen den spoor weg KantonKauloen door te snijden ontmoeten hevigen tegenstand bij Loen- kang, 120 K.M. ten Zuidoosten van Kan ton. In Noord-China blijven de Chineesche vrijscharen nog actief. Na een bezetting van vijftien maanden zijn de Japansche troepen er niet in geslaagd de spoorwe gen te beveiligen. Op 10 October is tus schen Jangtsoen en Tsjangtsjwang een spoorlijn door een landmijn in de lucht geblazen.. Deze mijn was geplaatst door Chineesche vrijscharen. Drie Japansche soldaten werden hierdoor gedood. DE STRIJD OM HANKAU. Over het geheel is de positie aan alle fronten rondom Hankau ongewijzigd. De Chineesche tegenstand wordt straffer, vooral de weerstand tegen den Japan- schen opmarsch aan het Zuidelijke Jangt- tefront. Deze opmarsch gaat van Yangsin in Westelijke richting naar Sienning en heeft ten doel de spoorweg- en rivier- verbinding naar Tsjangsja af te snijden. Generaal Hsoe, de woordvoerder van de operatie-afdeeling van het hoofdkwar tier, heeft gisteren op een persconferentie verklaard, dat de vooruitzichten der Ja panners op afsnijden van de spoorlijn van de rivier thans nog moeilijk kunnen wor den beoordeeld. Ierland te gebruiken als een wapen om de Britsche regeering mee te bedreigen. Ik kan slechts den ouden strijdkreet van Noord-Ierland herhalen: „Geen over gave". DE VOORGESCHIEDENIS. Omtrent de voorgeschiedenis van deze nieuwe poging van De Valera tot unifi catie van Ierland, meldt de Londensche correspondent van het „Vaderland": Toen in 1920 de eerste stap werd ge daan om Ierland zelfbestuur te geven, is een uitzondering gemaakt voor de 6 Noor delijke graafschappen, die gewoonlijk met den collectieven naam Ulster worden be titeld én in tegenstelling met de rest van Ierland voornamelijk door een protestant- sche bevolking worden bewoond. Ulster kreeg een eigen plaatselijk parlement en regeering, maar bleef op het gebied van defensie, buitenlandsche zaken en be paalde belastingen ondergeschikt aan het Westminstersche parlement, waar het dan ook door zijn afgevaardigde is vertegen woordigd: In alle arrangementen, die Westminster sindsdien met Ierland heeft gemaakt, is deze speciale behandeling van Ulster steeds gehandhaafd. Noch de vrij staat, noch de nieuwe republiek Eire is er in geslaagd Ulster uit het verband met Westminster los te maken. Het geogra fisch begrip Ierland bleef verdeeld in een onafhankelijk katholiek Eire en een onder Engelsche souvereiniteit staand prote- stantsch Ulster. Vanzelfsprekend is deze verdeeling den Ierschen nationalisten immer een doorn in het oog geweest. Verdeeling is en blijft de grootste twistappel tusschen Dublin en Londen, die ook bij het Engelsch-Iersch accoord van deze landen nog niet uit den weg geruimd kon worden. De Valera heeft er toen in toegestemd de kwestie ter zijde te laten om zoodoende een regeling van de andere geschillen mogelijk te ma ken. Hij heeft er echter geen doekjes om gewonden, dat de vriendschappelijke be trekkingen tusschen Londen en Dublin nooit op een werkelijk duruzame basis zouden kunnen worden geplaatst, voordat ook het laatste en eenig overblijvende obstakel, de verdeeling, werd opgeheven. Niettemin heeft men sinds de ondertee- kening van het Engelsch-Iersch accoord over de verdeelingskwestie weinig meer gehoord. Het werd algemeen aangeno men, dat De Valera bereid was de kwestie tijdelijk te laten rusten en dat er derhal ve met de onderteekening van het ac coord een nieuw tijdperk van Engelsch- lersche verbroedering was aangebroken. Gezien de groote strategische waarde voor Engeland van een vriendschappelijk Ierland, was het niet meer dan natuurlijk, dat het accoord in Londen als een histo rische gebeurtenis werd begroet. Men meende zich ten lange leste in zijn flank gedekt te kunnen voelen, meer dan dat, men hoopte in geval van oorlog op RELLETJES NA BÜRCKELS REDE. Begeerige blikken naar kerkelijke goederen. Naar aanleiding van de agitatie tegen Kardinaal Innitzer nemen katholieke krin gen na de rede van Bürckel de grootste re serve in acht. De kardinaal blijft in zijn pa leis, dat door partij formaties wordt be waakt. In den St. Stefan werd Zondag tijdens de preek geen enkele toespeling ge maakt op de incidenten. Men gelooft in katholieke kringen, dat maatregelen tegen de Kerk zullen worden genomen. In de Weensche uitgave van de Völkischer Beo- Lachter wordt in een artikel, dat tot titel heeft „Rijke kerken, arm volk" gewezen op de rijkdommen van de katholieke Kerk in Oostenrijk in tegenstelling met het winter- hulpwerk van het Duitsche volk. Bij het artikel worden foto's gereproduceerd van kerken, katholieke scholen, seminaria en de zomerresidentie van Kardinaal Innitzer. Het blad schrijft dat het niet gemakkelijk zal zijn dergelijke improductieve instellin gen te söcialiseeren om er op een of an dere wijze de gemeenschap van te laten pro- fiteeren. In tegenstelling met de in het buitenland verspreide berichten, schijnt het, dat te Weenen geen rabbijnen ernstig zijn ge molesteerd. Het is te Berlijn niet mogelijk nauwkeu rige inlichtingen te verkrijgen over de ge beurtenissen te Weenen na de rede van Bürckel. Evenwel hebben personen, die uit Weenen zijn gekomen, het volgende mede gedeeld: in zijn rede op den Heldenplatz heeft de rijkscommissaris tegelijk de katho lieken, de Joden en de Tsjechen aangeval len. Na de rede begaven zich nationaal- socialistische elementen naar Leopoldstadt, een wijk, welke voornamelijk door Joden wordt bewoond, sloegen hier de ruiten van woningen, restaurants en synagogen in en vernielden het huisraad. Deze incidenten cuurden drie dagen. EEN NIEUWE CAMPAGNE WORDT VOORBEREID. Nu voor terugkeer der koloniën. De „Daily Telegraph and Morning Post" meldt uit Muenchen, dat Hitier vandaar per auto naar Berchtesgaden is vertrokken. Hij zal te Berchtesgaden blijven tot 9 No vember en dan terugkeeren naar Muenchen voor de jaarlijksche herdenkingsbijeen komst der N.S.D.A.P. De correspondent verneemt, dat de Fuehrer voornemens is eerst drie weken rust te nemen en dan een nieuw program ma zal uitwerken voor de Duitsche campag ne ten behoeve van koloniën. DE ECONOMISCHE EXPANSIE. Fransche persstemmen. De „Excelsior" schrijft, dat de verklarin gen, door minister Funk afgelegd, over zijn reis naar Bulgarije, Zuid-Slavië en Tur kije, het zeer duidelijk maken, dat Duitsch land de markten van Donau- en Balkan - staten geheel wil beheerschen door een ruil handel van de grondstoffen en landbouw producten dezer landen tegen de Duitsche zijn minst op Ierlands passieve medewer king, (faciliteiten voor Engelsche vloot- basis enz.) te kunnen rekenen. Daarmede blijkt men nu echter buiten den waard van München te hebben gere kend. Chamberlain heeft in München het zelfbestemmingsrecht van de Sudeten- Duitschers erkend en dat is de aanleiding geworden voor de Iersche nationalisten in Ulster (een aanzienlijke en gedeelte lijk katholieke minderheid) het decreet van het recht en zelfbestemming over te nemen en met hernieuwde kracht voor aansluiting bij Eire te gaan ageeren. De Valera's interview moet als een uit vloeisel van deze agitatie worden be schouwd. Weliswaar heeft hij den eisch van de Iersche nationalisten in Ulster voor een plebisciet niet ondersteund. Hij erkent wijselijk, dat het vraagstuk van de ver deeling daarmee niet zou worden opge lost. Er zou ook in het jongste geval in sommige van de 6 graafschappen een meerderheid vóór de handhaving van de Engelsche souvereiniteit worden gevon den. De Valera vraagt daarom geen ple bisciet, maar de overdracht van die re- geeringsfuncties, die nu door Westminster worden uitgeoefend en een All-Ireland parlement. Ulster zou zijn lokaal zelfbestuur mogen behouden, maar de takken van bestuur, die nu in handen van Londen zijn, zouden te Dublin moeten komen. Dublin en niet Londen zou de souverei niteit over Ulster uitoefenen en daarmede zou de verdeeling van Ierland voor goed uit de wereld geholpen zijn. Het is niet minder dan billijk er hierbij op te wijzen, dat De Valera zijn denkbeelden over een oplossing van een verdeelingskwestie niet in den vorm van eischen heeft geboden. Wellicht komen die nog, maar voor het oogenblik heeft hij niet anders gedaan dan erin te zetten hoe hij het probleem opgelost zou willen zien. Tegelijkertijd heeft hij echter door zijn waarschuwing betreffende de geringe kansen van Iersche samenwerking in ge val van oorlog zoolang verdeeling blijft bestaan, ervoor gezorgd dat Londen de noodige aandacht aan zijn denkbeelden zal schenken. Hij schijnt kennelijk van plan de ver deelingskwestie nogmaals krachtig bij de horens te nemen. Het oogenblik is van lersch standpunt bezien niet slecht geko zen. nijverheidsproducten te organiseeren. De vrije mededinging in Oost- en Midden- Europa blijft echter bestaan en het is wei nig waarschijnlijk, dat Frankrijk, Italië, En geland en de Vereenigde Staten zich goed schiks daaruit zullen laten verdringen. De „Peuple" schrijft: „Zonder een oogen blik te verliezen haast het Derde Rijk zich zijn succes van Muenchen tot het laatste toe te exploiteeren. Gisteren bereikte ons het bericht, dat de ministers van economi sche zaken van Turkije, Bulgarije en Zuid- Slavië zich naar Berlijn- zullen begeven. r/oo vormt zich onder den herdersstaf van Duitschland de „Balkanspil", die Noordzee met Zwarte Zee verbindt". De „Petit Parisien" schrijft: „Het bericht, als zou de Gestapo haar intrek te Praag hébben genomen, is natuurlijk dwaas, maar het is niet twijfelachtig, dat Duitschland een zekeren druk op de Tsjechen uitoefent om te bewerken dat Tsjecho-Slowakije geen dienst doet als schuilplaats voor politieke vluchtelingen, die door het Duitsche Rijk zoo dicht bij zijn grenzen zeer ongewenscht worden geacht. De overeenkomst van Muen chen berust op het „zelfbeschikkingsrecht", hetgeen iedere onrechtvaardigheid en elk geweld moet uitsluiten. Maar het is nu de vraag, wat er zal worden van de Sudeten- duitsche vluchtelingen, wier aanwezigheid Tsjecho-Slowakije op den langen duur zal kunnen verhinderen. De organen, die zich bezig houden met het algemeene probleem der Duitsche vluchtelingen, zullen een nieuw toevluchtsoord moeten trachten te vinden, waar deze menschen in veiligheid kunnen leven". ENGELAND DE „MANCHESTER GUARDIAN" OVER DE LUCHTPACTGERUCHTEN. Naar aanleiding van de inmiddels tegen gesproken geruchten, volgens welke Duitschland zou hebben aangeboden een luchtverdrag met Engeland te sluiten, ver klaart de „Manchester Guardian", dat deze geruchten van Duitschen oorsprong zijn en voornamelijk ten doel hadden, de open bare meening in Engeland te polsen. .Duitschland, aldus schrijft het blad, wil op het gebied der luchtbewapening geen gelijkheid met Engeland. Het moet zelfs betwijfeld worden, of het zou toestemmen in gelijke sterkte van zijn luchtvloot met de gezamenlijke luchtvloten van Frankrijk en Engeland. Het zou kunnen toestemmen in een'verhouding honderd-vijf-en-veertig, ten hoogste honderd-vijf tig tegenover En geland. Duitschland zet de bewapening krachtig voort. Het verwerven van vliegtuigenfa- brieken in het Sudetenduitsche gebied en misschien zelfs de medewerking van het Tsjechische luchtleger zullen deze herbe wapening spoedig een nieuwen staat geven. Gedurende dien tijd zal de ongelijkheid tusschen de Duitsche luchtmacht en het Fransch-Engelsche luchtwapen snel toene men, en, indien men in Frankrijk en En geland niet tot een bijzondere krachtsin spanning komt, zal Duitschland zich ge makkelijk van de hegemonie in het lucht ruim verzekeren. Men gelooft te Londen, dat Duitschland, indien Engeland weigert zich in een blij vende inferioriteit ten aanzien van het luchtwapen te laten dringen, het vlootac- coord zou opzeggen en zou gaan streven naar verzwakking van Engelands macht ter zee, in verbinding met het koloniale vraag stuk. Duitschland heeft koloniën noodig voor het aanleggen van overzeesche vlieg- bases. Het wil de uitbreiding van vloot en luchtmacht rechtvaardigen door de nood zakelijkheid van verdediging der verbin dingslijnen voor te wenden. Zijn koloniale eischen zijn een functie van zijn besluit een wereldmogendheid te worden". ITALIË DE DIPLOMATIEKE BETREKKINGEN MET FRANKRIJK. Ambassadeursbenoemingen. De Italiaansche regeering heeft haar agreement verleend tot de benoeming van Frangois Poncet tot ambassadeur van Frankrijk te Rome. Tevens heeft de Italiaansche regeering aan de Fransche medegedeeld, dat zij bin nenkort het agreement verzoeken zou voor de benoeming van een Italiaansch ambas sadeur te Parijs. In goed ingelichte kringen verwacht men, dat voor deze post zal worden geko zen de ambassadeur van Italië te Buenos Aires, Guariglia. HET RASSENVRAAGSTUK. In alle kringen te Rome is de aandacht getrokken door een artikel over de rassen politiek van het regiem, dat verschenen is in het tijdschrift „Vita Universitaria" en dat is onderteekend door professor Pende, die een de medeonderteekenaars is van het manifest van intellectueelen, dat de basis dier rassenpolitiek vormt. Pende keert zich tegen overdrijvingen en extreme ten denties, die in deze aangelegenheid aan den dag gekomen zijn in geavanceerde kringen en organen. Hij wijst er op, dat dit niet kan wor den toegelaten, „niet alleen door de we tenschap, maar ook door de politieke hiër archie in Italië". Hij verwerpt in het bij zonder de gedachte aan gedwongen ste rilisatie van erfelijk belaste individuen, aangezien dit in strijd met den godsdienst en zonder veiligen biologischen grondslag zou zijn. Dit standpunt wordt, vooral in godsdien stige kringen, toegejuicht. De „Osservatore" wijdt er een groote ruimte aan. Daarentegen wordt in zekere fascistische bladen levendig critiek op den professor uitgeoefend.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 6