De verwoesting in
Innitzers paleis
De Japansche inval in
Zuid-China
Praag onderhandel! linies
en rechts
De eerste berichten allerminst
overdreven
Allen moeten zwijgen
REYMRORG
DE SPAANSCHE
BURGEROORLOG
Buitenlandsctie mogendheden beducht
voor hun belangen
Naar meer normale betrekkingen
met Berlijn
DONDERDAG 13 OCTOBER 1938
DE LEIDSCHE COURANT
TWEEDE BLAD - PAG. 6
Rapport ten Vattcane
Ten Vaticane is thans b.ericht ontvangen
van Z. H. Exc. mgr. Orsenigo, 's Pausen
nuntius te Berlijn, nopens de gebeurtenis
sen te Weenen. Het rapport werd door
mgr. Orsenigo na zijn bezoek aan kardi
naal Innitzer opgesteld.
Er blijkt uit, dat de eerste berichten
over de anti-katholieke excessen en de
aanvallen op het aartsbisschoppelijk paleis
te Weenen, welke te Rime door de „Un.
Press" werden verspreid, inderdaad over
eenstemmen met de feiten.
Dacht men aanvankelijk nog, dat deze
berichten wellicht overdreven waren,
thans blijkt helaas, dat ze eerder nog een
te zwak relaas vormden van de ontzetten
de gebeurtenissen, die zich in de oude
Oostenrijksche hoofdstad hebben afge
speeld.
HOE HET GEPEUPEL HUIS HIELD.
De politie zou „dadelijk" komen!
Een redacteur van de „Tijd" bericht het
volgende:
Weenen is nog sterk onder den indruk
van de gebeurtenissen die verleden Zater
dag plaats vonden.
Van het aartsbisschoppelijk paleis zijn
de witte luiken achter de glaslooze ven
sterramen gesloten. De gerameide poort
aan de Stephans Platz de hoofdpoort
aan de straat bood weerstand is door
een houten schut afgedicht. Vele men-
schen komen deze sporen bekijken en zijn
er ontsteld over. Ook vijandige stemmen
mengen zich onder de commentaren.
Over de verwoesting zelf is Dinsdag
ochtend onder de geestelijkheid een rond
schrijven verspreid, dat in telegramstijl
gesteld was en in zijn nerveuse vorm nog
duidelijk de doorstane opwinding weer
spiegelt. De tekst luidt aldus:
„Vrijdag, 7 October. Na de groote jeugd-
manifestatie in den Dom poogde Hitler-
jeugd in uniform storing te verwekken.
Spreekkoren: Unser Glaube ist DeUtsch-
land.
Zaterdag half negen 's avonds planma
tig verzamelen in groepen van vijf voor
het aartsbisschoppelijk paleis. Op com
mando steen-hagel. Alle vensters van het
geheele gebouw op beide fronten kapot.
Meer dan vijftig vensters. Daarbij het
Deutschland-lied en Horst Wessellied. Dan
de poort van het aartsbisschoppelijk pa
leis aan den Stephan Platz met breekijzers
opengebroken. De menigte bestormt de
eerste verdieping, waar zij in alle vertrek
ken alles stuk slaat en vernielt. Verniel
de tafels, stoelen, schilderijen worden met
kleeren, baretten en tafelkleeden op straat
derteekenen niets, van de geheele zaak te
zeggen. Kardinaal en priesters weigeren.
Personeel moet onderteekenen. Zondag
voormiddag wordt het huis bezet, de ver
trekken verzegeld, allen in arrest gesteld.
Niemand mag in of uit. Kardinaal gevan
gen in eigen huis".
Sinds Maandag zijn er tientallen pa-
litieagenten in het paleis ter voorkoming
van een herhaling van het gebeurde. Ar
beiders werken aan vensters en deuren.
Voor het politie-onderzoek zijn alle ver
trekken, ook de huiskapel, verzegeld
daarom las de Kardinaal Maandagochtend
de H. Mis in den Dom doch nu is de
toegang weer vrij gegeven.
Wij hebben Kardinaal Innitzer, die te
Weenen gebleven is het bericht om
trent een onderhoud met Hitler is dus on
juist persoonlijk kunnen begroeten.
Z.Em. gaf echter geen mededeelingen. Om
trent het politie-onderzoek is nog niets be
kend. De stemming in sommige partijkrin
gen schijnt nog steeds heftig te zijn.
Opruiende taal der Weensche pers.
Men spreekt van nieuwe anti-Katholie
ke maatregelen binnen de partij. In de
Weensche pers is over den aanval op het
aartsbisschoppelijk paleis niets gemeld. De
Wiener Neueste Nachrichten publiceert
echter een fel artikel tegen Kardinaal In
nitzer, die „den treurigen moed had in
een rede voor een paar dozijn bleekzuch
tige knapen op geestlooze indirecte wijze
den Führer aan te vallen, flauwe spreek
koren te laten houden en de bevolking te
provoceeren". Het blad ziet in de houding
van den Kardinaal een uiting van giftige
Vaticaansche politiek, die met de vijan
den van Duitschland heult en op oorlog
gehoapt had. „Aan de methode van den Kar
dinaal, die nu eens bereid tot onderhan
delen, een fluweelen pootje laat zien en
dan weer politieke herrie veroorzaakt,
moet een eind gemaakt worden".
Een caricatuur in hetzelfde, anders
nogal gematigde blad, toont twee pries
ters „voor en na München". Op het eerste
plaatje bidden zij, blijkbaar hopende, dat
het mis moge gaan, op het tweede kijken
zij zeer mismoedig over den goeden afloop.
Deze dingen wijzen allerminst op een in
keer na de incidenten van laatstleden Za
terdag. In katholieke kringen heerschen
groote treurigheid en pessimistische ver
wachtingen.
VANDAAG SPREEKT GOUWLEIDER
BUERCKEL.
Heden zal gouwleider Buerckel te Wee
nen een rede houden, waarin hij het re
sultaat van het onderzoek naar de ongere
geldheden tegen Kardinaal Innitzer be
kend zal maken.
In politieke kringen gelooft men, dat de
rijkscommissaris voor Oostenrijk een be
roep zal doen op de kalmte van de bevol
king en de schuldigen zal veroordeelen als
onverantwoordelijke elementen.
fAARBORG-KLEEDlNG
gegooid en daar in brand gestoken. Daar
bij Deutschland-lied en Horst Wessellied
met opgeheven arm. Particuliere kap^l
wordt verwoest en stukgeslagen: kruisen,
altaar, luchters, banken. Op de eerste ver
dieping is alles kapot, uitgeroofd en ver
nield. De Kardinaal kwam den volgen
den dag alleen in toog gekleed in den
Dom. Hoed, mantel, ring en ketting wa
ren gestolen.
Dadelijk bij het begin van den aanval
de politie A-l-22 opgebeld. Antwoord:
Komen dadelijk. Kwamen echter eerst na
40 minuten. De daders trokken ongestoord
af. Een werd gearresteerd.
Ceremoniarius Jachym wordt gewond.
Secretaris Weinbecher wil men uit het
venster werpen, houdt zich echter aan het
vensterkruis vast. Meubels en kleeding-
stukken liggen half verbrand op straat. Op
de eerste .verdieping zijn portretten en
beelden van den Paus vernield.
Alle vertrekken een puinhoop gelijk.
Secretaris Weinbacher consumeerde op
het laatste oogenblik van het binnendrin
gen in de privé-kapel het Allerheiligste,
Kamerdienaar Martin wilde fotografee
ren. Films door de politie afgenomen.
Aansluitend ee:L overval op het Cur-
haus. Poort gesloten. Indringing door het
venster. Deur van binnenuit geopend.
Domcuraat Krawarik wordt uit een ven
ster van de eerste verdieping geworpen en
ligt zwaar gewond in het hospitaal. Geen
enkele Zondagskrant brengt een bericht
over den overval. Vroeg in den morgen
werd op straat- alles weggeruimd, rook-
'ooren op de muren afgewischt, splinters
uit de vensters gehaald. Allen moeten on-
ITALIAANSCHE TROEPEN OP WEG
NAAR CADIZ.
Zullen daar scheep gaan naar hun
vaderland.
Dertien wagons met Italiaansche troe
pen zijn reeds op weg naar het Zuiden,
waar hun terugkeer naar Italië wordt
voorbereid.
Er wordt thans bevestigd, dat zij te Ca
diz scheep zullen gaan en dat de eerste
groep binnenkort zal vertrekken.
Generaal Berti, de leider der Italiaan
sche vrijwilligers in Spanje, is op weg naar
Cadiz, waar hij de inscheping zal contro
leeren, te Sevilla aangekomen.
De Italiaansche verliezen.
Sedert den aanvang der operaties in
Spanje en tot 10 October jl. hebben de
Italiaansche troepen de volgende verliezen
geleden:
227 officieren gedood, 697 officieren ge
wond, 2430 legionarissen gedood, 8161
legionarissen gewond, 3 officieren en 351
legionarissen werden gevangen genomen,
terwijl door dienstoorzaken 278 legiona
rissen overleden. Van de gewonden zijn
ongeveer 2000 verminkt en invalide. Het
totaal der verliezen bedraagt 12147.
De Japansche minister-president en mi
nister van buitenlandsche zaken ad interim,
prins Konoje, heeft een officieele nota ge
richt tot de mogendheden inzake de uitbrei
ding van de actie tegen de regeering van
Tsjang Kai Sjek tot Zuid-China.
In deze nota wordt het volgende ge
vraagd:
1. De Chineesche troepen te willen be
letten, gebruik te maken van vreemde
eigendommen, of deze te naderen;
2. Zich te onthouden van de verplaat
sing van troepen, oorlogsschepen of vlieg
tuigen op of over Chineesch gebied en in
de Chineesche wateren tusschen Swatau,
en Pakhoi, zonder tevoren de Japansche
autoriteiten te waarschuwen.
3. Te verbieden, dat Chineesche troe
pen gebruik maken van butienlandsch
grondgebied.
Japan wijst iedere verantwoordelijkheid
voor incidenten, welke zouden kunnen
voortvloeien uit het niet in acht nemen van
deze punten van de hand.
BRITSCHE STAP TE TOKIO.
Ten aanzien van de ontscheping van Ja
pansche troepen in de Bias-baai herinnert
men er in Britsche kringen aan, dat reeds
verscheidene malen ie aandacht der regee
ring te Tokio gevestigd is op het belang,
dat Groot-Brittannië hecht aan het ge
bied van Hongkong en aan Zuid-China, dat
er het achterland van vormt, alsmede op
de gevaren voor de Engelsch-Japansche
betrekkingen, welke uit eenig incident zou
den kunnen voortvloeien.
In de laatste dagen heeft de Britsche
ambassadeur te Tokio, Robert Craigie, in
dezen zin een stap ondernomen naar aan
leiding van geruchten, welke hem hadden
bereikt en welke een ontscheping van Ja
pansche troepen deden voorzien.
Naar de diplomatieke medewerker van
Reuter uit gezaghebbende bron heeft ver
nomen, heeft de Britsche ambassadeur te
Tokio, toen bekend werd, dat de Japan
sche troepen in de Biasbaai aan land wa
ren gegaan, opnieuw stappen gedaan bij de
Japansche regeering. 1
Naar vernomen wordt, is een van de
voornaamste Britsche belangen in Zuid-
China de spoorlijn Kau Loen-Kanton, in
verband met den in- en uitvoer van Hong
kong.
Zal Amerika zich aansluiten?
Den Amerikaanschen ambasadeur te To
kio heeft het departement van buitenland
sche zaken de Japansche nota doen toeko
men, waarin kennis wordt gegeven van de
ontscheping van Japansche troepen in Zuid
China. In diplomatieke kringen te Wash
ington merkt men op, dat de Britsche be
langen in die streek belangrijker en meer
bedreigd zijn dan de Amerikaansche. Van
de vastberadenheid van Engeland zal het
dus afhangen of besloten zal worden tot
een andere dan een diplomatieke actie. Er
wordt aan herinnerd, dat Huil herhaalde
lijk verkaard heeft, dat hij de Amerikaan
sche belangen zou verdedigen en dat hij
tot dusverre geweigerd heeft de vlag te
strijken voor de militaire eischen van Ja
pan.
In dezelfde kringen betoogt men, dat de
Vereenigde Staten, Frankrijk en Engeland
tegenover dezelfde Japansche bedreiging
staan en dat een gemeenschappelijke of al
thans evenwijdige actie dus voor de hand
ligt. Men spreekt den wensch uit, dat de
toestand in Europa zoo spoedig mogelijk
gestabiliseerd wordt, opdat Engeland en
Frankrijk hun aandacht aan het Verre Oos
ten kunnen wijden. Zoodra het Amerikaan
sche ministerie van buitenlandsche zaken
de Japansche nota bestudeerd zal hebben,
zullen besprekingen worden gehouden tus
schen de diplomatieke vertegenwoordigers
der drie landen.
DE CHINEEZEN LATEN ONTSCHEPING
TOE.
Zij trekken zich op versterkte linie terug.
De Japanneezen hebben gisteren den ge-
heelen dag troepen en voorraden in de
Biasbaai aan land gebracht onder dekking
der oorlogsschepen. De Chineezen bemoei
lijkten de ontscheping niet, doch zij zijn
voornemens 20 K.M. landinwaarts stand te
houden op een linie, waar reeds verster
kingen zijn aangelegd. Voor de eerstvol
gende dagen verwacht men geen ernstige
gevechten en men gelooft, dat de eerste
groote strijd gestreden zal worden bij
Waitsjau, waar groote Chineesche troepen
machten samengetrokken zijn en dat gun
stig ligt voor de verdediging door de aan
wezigheid van meren en lage heuvels.
Meer dan honderd Japansche vliegtuigen
hebben gisteren boven geheel Kwangtoeng
gevlogen en vooral Waitsjau en andere ste
den hevig gebombardeerd.
DUBBELE BETEEKENIS DER
ONTSCHEPING.
Naar Havas verder uit Tokio verneemt,
heeft de Japansche „expeditie" in Zuid-
China volgens buitenlandsche en Japan
sche waarnemers een dubbele beteekenis
en wel een diplomatieke en een militaire.
Diplomatie brengt deze actie Japan in
een positie, waardoor het moeilijk zal zijn,
steeds een overeenstemming te vinden met
Engeland en militair eischt deze actie snel
le resultaten, aangezien anders het nut niet
zal opwegen tegen de kosten.
Het wordt steeds duidelijker, dat het af
treden van generaal Oegaki een teeken is
geweest voor een beslissende wending in
at politiek en de tactiek van Japan. De ma
rine ziet thans een kans een eerste rol te
spelen, na lange maanden van optreden
zonder, roem en de militairen gaan over
tot het vormei van een front in het Zuiden,
om het front voor Hankau te ontlasten.
Men kan nog niet voorspellen, hoe de
„expeditie" zal verloopen, doch te Tokio
hoopt men, dat door een snelle actie Kan
ton en Hankau zullen vallen.
Men wijst er van Japansche zijde ver
der op, dat de actie „zuiver militair" is en
niet tot doel heeft, Zuid-China permanent
te bezetten, hetgeen.wel het doel is van
de operaties in het Noordei..
BUITENLANDERS VERLATEN KANTON.
Na de Japansche troepenontschepingen
in Zuid-China hebben de buitenlandsche
consuls te Kanton, met uitzondering van
den Duitschen cousul, den raad gegeven,
dat vrouwen en kinderen de stad verlaten.
Er worden geen nieuwe voorbereidingen
getroffen om de binnenstad van Kanton te
verdedigen. Men gelooft dat, indien het
werkelijk tot vechten komt, dit zich tot de
buitenwijken zal beperken.
Naar vernomen wordt, zijn in Sjamien de
vreemdelingenwijk van Kanton, reeds se
dert eenige maanden ruime voorraden le
vensmiddelen en brandstoffen aangelegd.
Er doen hardnekkige geruchten de ron-
dat, de Chineezen de Kantonrivier zullen
afsluiten, doch in verband met de terug
houdendheid der Chineesche autoriteiten is
het uiterst moeilijk iets definitiefs te we
ten te komen. Op het oogenblik liggen te
Kanton vijf Britsche, een Amerikaansche
en een Fransche kanonneerboot, en deze
zullen, wanneer de rivier wbrdt afgesloten,
waarschijnlijk alle opgesloten zijn.
De Chineesche autoriteiten hebben te
genover den Reutercorrespondent ver
klaard, dat de Chineezen, ofschoon zij zich
tegen de ontscheping der Japanneezen nau
welijks verzet hebben, krachtig weerstand
hebben geboden toen de Japansche troepen
verder landwaarts inrukten.
DE VERHOUDING MET DUITSCHLAND.
De nieuwe Duitsche grens.
Te Londen is thans de officieele land
kaart met de nieuwe langs de vijfde zóne
loopende grens van Tsjecho-Slowakije, zoo
als deze door de ambassadeurscommissie te
Berlijn goedgekeurd is, ontvangen. De
nieuwe grenslijn omvat een gebied, waar
van de grootte nagenoeg overeen komt met
de eischen van Godesberg, doch slechts in
een paar gevallen vallen de nieuwe lijnen
samen met die van Godesberg. Over het al
gemeen bedragen de variaties 8 tot 16 K.M.
naar beide kanten. De grootste terreinwinst
hebben de Duitschers ten Noorden van
Praag, waar de nieuwe lijn van 16 tot 24
K.M. Zuidelijker ligt dan oorspronkelijk ge-
eischt werd. De Duitsche grens ligt thans
op nog geen 40 K.M. van Praag. Daartegen
over staat, dat de toestand er voor de
Tsjechen beter op is geworden rond Pilsen,
waar de grenslijn niet tot de stad zelf door
dringt.
Te Londen heeft men geen bevestiging
van de berichten, volgens welke de Duit
schers de grenslijn op sommige plaatsen
over een afstand van wel 16 K.M. zouden
hebben overschreden.
Minister Tsjwalkovsky naar Berlijn.
De Tsjechische minister van buitenland
sche zaken, Tsjwalkosky, is gisteravond
van Praag naar Berlijn vertrokken om met
de Duitsche leiders te spreken over de toe
komstige Tsjechisch-Duitsche betrekkingen.
Hij wordt vergezeld door de ministers van
financiën, landbouw en handel.
Dit stelt duidelijk de basis van de bespre
kingen te Berlijn in het licht. Alleen reeds
het feit, dat de onderhandelingen op het
punt staan te beginnen, wordt te Praag als
de beste aanwijzing beschouwd, dat vorde
ringen worden gemaakt ten aanzien van de
hervatting van normale geregelde betrek
kingen. Ook schijnt het er op te wijzen, dat
de mogelijkheid eener volksstemming ge
ring is.
Uit Berlijn meldt Reuter, dat men in wel
ingelichte Duitsche politieke kringen het
bezoek van Tsjwalkovsky als den eersten
stap naar verbetering van de Duitsch-
Tsjechische betrekkingen beschouwt.
Deel van Tsjechische stad door Duitschers
ontruimd.
De „Az-Est" meldt, dat de geheele Tsjechi
sche stad Policka, die door Duitsche troepen
bezet was, gedeeltelijk ontruimd is. Een
gebied, waar 2.000 menschen wonen, is nog
bezet: daar bevindt zich ook de munitie
fabriek, die het doel der bezetting was. De
rest der stad met 5.000 inwoners is ont
ruimd.
DE ONDERHANDELINGEN TE
KOMARON.
Vandaag een critieke dag.
In kringen, die in nauw contact staan met
de Slowaaksche regeering, verklaart men,
dat de Slowaaksche delegatie om het pro
bleem op te lossen en in het belang van de
toekomstige samenwerking tusschen Slo
wakije en Hongarije, voorstelt zeer uitge
breide autonomie te verleenen aan de Hon-
gaarsche bevolking in Slowakije en aldus
het probleem op te lossen zonder herzie
ning der grenzen. In dezelfde kringen wordt
voorts verklaard, dat de Slowaaksche re
geering voor de toekomst niet alleen poli
tieke samenwerking met Hongarije onder
oogen ziet, maar ook voorafgaande econo
mische samenwerking, waaraan zelfs an
dere Donaulanden en ook Polen zouden
kunnen deelnemen.
Men verwacht, dat het vandaag de be
slissende dag der onderhandelingen tus
schen Tsjecho-Slowakije en Hongarije zal
zijn. De kloof tusschen de beide standpun
ten, hoewel door de Slowaaksche conces
sies van gisteren aanzienlijk vernauwd, is
nog steeds breed, daar de Hongaren krach
tig vasthouden aan de meeste hunner oor
spronkelijke eischen.
De vandaag te houden besprekingen zul
len waarschijnlijk langdurig en diepgaand
zijn, zoo zij al niet tot een breuk leiden.
Ingeval van afbreking der onderhandelin
gen zou de Hongaarsche regeering, naar uit
gewoonlijk betrouwbare bron wordt ver
nomen, een tijdslimiet stellen voor het in
willigen van haar voornaamste eischen.
STAAT VAN BELEG IN DEEL VAN
SUB-KARPATISCH RUSLAND.
De „Provo Lidu" meldt, dat te Mukacevo
de staat van beleg is afgekondigd. Deze
maatregel heeft uitsluitend ten doel de taak
der nieuwe autonome regeering van sub-
Karpatisch Rusland te vergemakkelijken
bij de handhaving van de orde.
HET VLUCHTELINGENVRAAGSTUK.
De Lord Mayor van Londen acht hun
toestand zeer ernstig.
De lord-mayor van Londen heeft gister
avond voor de radio een propagandarede
gehouden voor het fonds ten bate der
Tsjechoslowaaksche vluchtelingen. Ik heb,
aldus zeide hij, sprekende over zijn bezoek
aan Praag, tooneelen gezien, die ieder het
hart zouden breken, vluchtelingen van el-
ken leeftijd en elke klasse, die volkomen
berooid Praag binnenstroomden, ten ge
tale van 1500 per dag. Reeds bedraagt het
aantal vluchtelingen, dat hulp noodig heeft,
meer dan 100.000, en dit aantal zal nog ge
weldig stijgen, wanneer de bewoners van de
afgestane gebieden hun recht van optie
uitoefenen.
Oproep van kardinaal Verdier.
De aartsbisschop van Parijs, Kardinaal
Verdier, heeft een oproep gericht tot zijn
geloovigen, waarin hij aanspoort de duizen
den Tsjechen, die uit hun land zijn verdre
ven, te hulp te komen, aangezien hun smart
de prijs is voor den vrede.
BETOOGINGEN DER POOLSCHE
OEKRAINERS.
Tegen het einde van den middag zijn
gisteren te Lwow groote betoogingen op
touw gezet door Oekrainsche nationalisten.
De menigte trok door de straten der stad,
juichende voor de oprichting van een auto
noom sub-Karpathisch Rusland en daarbij
den eisch uitroepende, dat alle Oekrainers
in een onafhankelijken staat moeten wor
den vereenigd. Evenals gisteren hebben de
nationalistische studenten tegenbetoogin-
gen georganiseerd. De politie moest tus-
schenbeide komen om botsingen te voor
komen.
Het executief comité der nationaal-de-
mocratische partij heeft verder den minis
ter-president een memorandum gezonden,
waarin de eischen der Oekrainers in Polen
worden opgesomd en waarin o.m. de eisch
naar voren wordt gebracht dat een einde
worde gemaakt aan de propaganda ten
gunste van een gemeenschapelij ke Poolsch-
Hongaarsche grens. Een copie van dit me-
morandom zal aan den minister van buiten
landsche zaken, Beek, worden gezonden.
Het Poolsche Telegraafagentschap deelt
mede, dat het gisteren voor het Grieksch-
Katholieke seminarium te Lwow tot
ernstige botsingen is gekomen door de anti-
Poolsche houding, door de leerlingen aan
genomen tijdens het conflict met Tsjecho-
Slowakije. Er werd niemand gedood, terwijl
verscheidene menschen gewond
