Het schandaal te Weenen DINSDAG 11 OCTOBER 1938 30ste Jaargang No. 9155 9e- CclcbclveSou^mvt Telefoon: Redactie 15. Telefoon: Administratie 935. DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Ady. en Abonm-tarieven zie paf. S Giro 103003. Postbus 11. Dit nummer bestaat uit ti ie bladen. *t* „Er komt toch oorlog!" In deze woorden ligt uitgedrukt een ge vaarlijke, een verderfelijke stemming. „Er komt tóch oorlog!" In de om de woorden te gebruiken van onze Ko ningin „beklemmende dagen", die ach ter ons liggen, zagen wij vóór ons den we reldoorlog als „de algeheele vernietiging van onze beschaving", en daarom hadden wij tenslotte maar éénen wensch: die ramp moet worden voorkomen, en leefde diep in ons de overtuiging, dat het een schande zou zijn voor de wereld-regeerders, als die ramp niet zou worden voorkomen! Dezen, zoo redeneerden we, moeten tot elkaar weten te komen, mogen de wereld niet in de peillooze ellende van een oorlog storten. En wij allen bleven hopen en velen zelfs verwachten tot het allerlaatste toe, dat er tóch wel geen oorlog zou ko men; 't zou tè erg zijn!.... Zoo redeneerde en voelde men enkele weken geleden. En nu, in meerdere kringen een stem ming: „Er komt tóch oorlog!" Welja, het is niet tegen te houden, 't Is onvermijde lijk. Ziet, dat is een zeer ongewenschte stem ming. Er moet juist worden gepropageerd met levendig geloof in de waarheid ervan dat „eerlijkheid, vertrouwen en liefde", zooals onze Koningin 't zegt, richtsnoer tusschen personen èn volken kunnen en moeten worden. Er moet worden gepropa geerd, dat thans van ons van iederen mensch, die de teekenen des tijds ver staat, en dus zeker van iederen staatsman worden gevraagd daden „van vertrouwen, van zelfopoffering en ze- lijken moed, en van geloof". Het persoonlijk woord van Koningin Wilhelmina moge waren weerklank vin den in de harten van al haar onderdanen, in de harten van alle regeerders... Dat geve God! Maar dan nu ons niet overgegeven aan dat neerdrukkende: „er komt tóch oorlog"! Laten we liever opzien en in ons opne men wai verheft. „Het is een verhef fende gedachte", aldus de Koningin, „ons allen vervuld te weten van denzelfden wensch: den zegen van den vrede te be waren". Die wensch houdt niet in 't is van zelf sprekendnationale ontwape ning; het tegendeel kan worden betoogd. Wèl internationale ontwapening. Maar, zoolang de internationale o ntwa- pening ër niet is, behoeft de internatio nale bewapening niet met zekerheid naar oorlog te voeren! De Koningin spreekt dan ook in haar vredesoproep van „verste viging onzer weermacht". „Versteviging onzer weermacht", na tuurlijk wij herhalen het.binnen de perken van het redelijk-mogelijke. Aan dat belang mogen niet andere levensbe langen van ons volk worden opgeofferd. Daarvoor moet worden gewaakt. Er moet zijn een gezonde coördinatie, samenhang tusschen de verschillende vitale belangen van een volk. En vóór en boven alles staat: de m o- reele en geestelijke herbewape ning. Pauselijke nuntius bij kardinaal Innitzer De gemoederen nog lang niet tol rust gekomen DE RESIDENTIE EN HET CENTRALE VLIEGVELD. Het voorstel van B. en W. aangehouden. In de vergadering van den Haagschen gemeenteraad is Maandagmiddag het voor stel van B. en W. om een adres aan de re geering te zenden nopens den aanleg van een centraal vliegveld bij Leiderdorp aan gehouden op voorstel van den heer Vlie gen (S.D.), die van. meening was, dat het voorstel van B. en W. onvoldoende was voorbereid voor een principieele beslissing. DUITSCHE VALUTA IN SUDETEN- GEBIED. BERLIJN, 11 October. (A. N. P.) De gevolmachtigde voor het vierjarenplan, ge neraal Goering, heeft verordend, dat in de Sudeten-Duitsche gebieden van 11 Oc tober af naast de Tsjecho-Slowaaksche kroon, de Rijksmark wettig betaalmiddel zal zijn. Een Tsecho-Slowaaksche kroon zs1 gelijk staan met 12 Rijkspfennigen. Gemeld wordt, dat de pauselijke nun tius te Berlijn, Z. Exc. mgr. Orsenigo, gis teren te Weenen is aangekomen, om er een onderzoek in te stellen naar de jongste ge beurtenissen. In het paleis van Z. H. Em. kardinaal In nitzer is gistermiddag een conferentie be gonnen. Aan kardinaal Innitzer was toege staan, aan de bespreking deel te nemen, doch hij mag nog steeds niet zijn woning verlaten, noch telefoneeren. De officieele woordvoerder te Weenen heeft opnieuw doen uitkomen, dat de de tentie van kardinaal Innitzer een maatregel is, welke uitsluitend is genomen ter be scherming van den kardinaal. De Duitsohe bladen maken nog steeds geen melding van de jongste anti-katholieke betoogingen. HET VATICAAN NIET VERRAST. Op het Vaticaan zijn nog geen gede tailleerde berichten ontvangen over de jongste betoogingen tegen kardinaal In nitzer, aangezien te Weenen geen Pause lijke Nuntius aanwezig was. In de kringen van het Vaticaan verklaart men echter, dat hoe pijnlijk het nieuws ook zij, het niet bijzonder verrassend was, daar in Duitschland geweld tegen de Kerk en haar vertegenwoordigers den laatsten tijd weer met opmerkelijke veelvuldigheid is voorgekomen. De „Osservatore Romano" publiceert op de eerste pagina een bericht over de onge regeldheden te Weenen en het blad voegt hieraan toe: „Wij publiceeren dit bericht met een ge voel van verwarring en zullen er op terug komen, wanneer wij onmiddellijke inlich tingen over de reden en bijzonderheden over zulke ernstige uitspattingen zullen hebben ontvangen. In dit oogenblik voelen wij ons evenwel broederlijk verbonden met de Oostenrijk- sche Katholieken, alsmede met de Katho lieken van alle landen. Wij protesteeren op christelijke wijze en bieden Zijne Excel lentie den aartsbisschop van Weenen onze oprechte gevoelens van deelneming mede met de aanvallen op zijn persoon, den gods dienst en de Kerk". Bürckel zal spreken. Officieel wordt vernomen, dat de volgen de week te Weenen een groote betooging der N. S. D. A. P. zal worden gehouden. Een hooge nazi-autoriteit, waarschijnlijk gouw leider Buerckel, zal dan het woord voeren over de jongeste gebeurtenissen en daarbij het geheele vraagstuk der betrekkingen tusschen staat, N. S. D. A. P. en Kerk in Oostenrijk bespreken. Was de kardinaal niet thuis? Over enkele details van* de gebeurtenis sen van Zaterdag j.l. loopen de berichten nog steeds uiteen, meldt Un. Press. In tegenstelling met het relaas van de „Daily Herald" wordt b.v. thans in katholieke krin gen te Weenen vernomen, dat Z. H. Em. kardinaal Innitzer zich tijdens den storm aanval der nazis op het aartsbisschoppelijk paleis Zaterdagavond, niet in het paleis be vond. De kardinaal zou n.l. om half acht des avonds zijn vertrokken voor een bezoek aan een klooster in de Weensche voorstad Waehring en daar tot half elf gebleven zijn. Men veronderstelt dus* dat hij vóór zijn terugkeer van de bestorming geen kennis droeg. Het paleis werd doorzocht en de scere- taris van Z. H. Eminentie, Jacob Wein- bacher, werd metterdaad bedreigd, omdat hij weigerde, de verblijfplaats van den kar dinaal bekend te maken. Volgens sommige berichten zou kardi naal Innitzer een onderhoud met Hitier wil len hebben. HET GIST NOG IN WEENEN. Uiterlijk gaat in Weenen het leven zijn gewonen gang, doch onder de oppervlakte gist het. Men acht het dan ook niet uitge sloten, dat nieuwe incidenten zich zullen voordoen, zoozeer zijn de gemoederen in beroering gebracht. De gebeurtenissen van Zaterdag schijnen het kerkbezoek te Weenen op Zondag juist te hebben doen toenemen. In den Stepha- nusdoen was er een recordbezoek, zelfs in den namiddag. Ook op de uren, dat er geen godsdienst oefening was, gingen talrijke geloovigen ter kerk. De godsdienstoefeningen des middags en Bijbellezingen, die Zaterdag begonnen wa ren, zijn Maandag door de politie verboden. De kerkgangers, die gisteravond om zeven uur bij den St. Stephanus-dom aankwamen, vonden de deuren gesloten en op het plein en in de aangrenzende straten een groote politiemacht. Omstreeks dien tijd dreigden opnieuw on lusten en dientengevolge werden het plein en de straten er omheen ontruimd. Een groot aantal personen, die probeer den, de menigte door pro- en anti-katho lieke uitroepen op te hitsen, is gearresteerd. BINNENLAND RENTE VAN RIJKSWONINGWET- VOORSCHOTTEN VERLAAGD TOT 3 y3 Vrijkomende gelden versterken huurverlagingsfonds. De circulaire van den Minister van Binnenlandsche Zaken aan de gemeente besturen betreffende de renteverlaging van de Rijks woningwetvoorschotten is thans uitgegaan. Ten einde de rente van de Rijks- woningwetvoorschotten meer in over eenstemming te brengen met den gel denden rentestand, alsmee om tege moet te komen aan de vele verzoeken van gemeentebesturen om rentever laging, wordt met ingang van het annuiteitsjaar 1938/1939 de rente van alle verleende voorschotten, voor zoo ver daarvoor thans een hoogere rente voet geldt verlaagd tot 3)4 pet. De verlaagde annuiteiten, berekend naar dezen verlaagden rentevoet en ge baseerd op de dan geldende restant-loop tijden, zullen derhalve voor de eerste maal zijn verschuldigd per den vervaldag der annuiteiten in 1939. De met de hernieuwde renteverla ging vrijkomende gelden, t.w. de ver schillen tusschen de thans geldende en de nieuwe (verlaagde) annuiteiten komen wederom ten bate van het huurverlagingsfonds en zijn uitslui tend bestemd voor versterking van de middelen van dat fonds. In de eerste plaats strekken deze gel den dus voor dekking van de kosten der n a 1 Januari 1934 ingevoerde huurverla- gingen, voor zoover deze kosten nog niet ten volle uit het fonds konden worden geput. Wat daarna nog in het fonds be schikbaar blijft, zal in mindering komen van de exploitatiekosten, en derhalve uit eindelijk van de Rijks- en gemeentelijke bijdragen. In afwijking van het vroeger bepaalde zullen de vrijgekomen gelden niet mogen dienen ter verdere verlaging van het huurpeil. Ook voor de voorschotten, te verleenen op of na de dagteekening van deze cir culaire, wordt de rente bepaald op 3)4 Voor deze voorschotten zal, om tege moet te komen aan het bezwaar, dat de lasten over den geheelen looptijd der voorschotten onveranderd blijven, gedu rende ten hoogste 15 jaar een annuiteit gelden, berekend naar een rente van 3)4 pet. en gebaseerd op een aflossingstermijn der voorschotten van 40 jaar. Na afloop van deze periode zal met betrekking tot het dan bestaande schuldrestant een nieu we annuiteit worden vastgesteld, geba seerd op een rentevoet van 3)4 pet. en een (restant) looptijd van 35 jaren, of zooveel langer of korter als in verband met de dan geldende omstandigheden noodig moet worden geacht. DERDE LUSTRUM VAN DE R.K. UNIVERSITEIT Op Maandag 17 October a.s. zal het derde lustrum van de R.K. Universiteit te Nij megen op bijzondere wijze worden gevierd. Om tien uur zal Z.H. Exc. Mgr. Dr. J. de Jong, Aartsbisschop van Utrecht, een pontificale Hoogmis opdragen in de Uni- versiteitskerk. Deze plechtigheid zal o.m. ook worden bijgewoond door Mgr. A. Diepen. Na de receptie in het aula-gebouw zal des mid dags om drie uur een feestelijke academi sche zitting worden gehouden in de groote zaal der vereeniging. Hiervoor zijn ver schillende autoriteiten uitgenoodigd, o.m. zullen aanwezig zijn de Aartsbisschop van Utrecht, de Bisschop van den Bosch, de vier katholieke ministers en minister prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruïne. De Graanpolitiek. Installatie commissie van onderzoek. Hedenmiddag heeft de minister van eco nomische zaken de commissie van onder zoek inzake de in de toekomst te voeren graanpolitiek geïnstalleerd. De minister ving aan met de verklaring, dat hij, toen de economische opbloei in 1937 gevolgd werd door een sterken terug slag, waardoor de regeering opnieuw ge noodzaakt werd tot diep ingrijpende steun maatregelen voor den graanbouw, besloot, het vraagstuk der Nederlandsche graanpo litiek door deskundigen op verschillend terrein te doen bezien. Was de regeering tot dan toe gedwongen geweest, inciden- teele maatregelen met een sterk crisis-ka rakter te nemen, de nieuwe depressie toon de wel aan, dat maatregelen van langeren duur noodzakelijk zouden zijn. Waar de graanpolitiek een der belangrijkste onder- deelen vormt der landbouwpolitiek, terwijl de geheele economische politiek van ons land niet bepaald kan worden zonder vaste lijnen ten opzichte van de landbouwpoli tiek, leiden deze overwegingen tot de nood zaak, de graanpolitiek niet alleen door des kundigen, doch ook uit algemeen econo misch oogpunt te doen bezien. Intusschen had de ontwikkeling op de wereldmarkt zulk een vlug beloop, dat de regeering tijdens de voorbereiding van de instelling der commissie reeds nieuwe maat regelen moest treffen, hetgeen echter een voorbereiding van een graanpolitiek van meer blijvenden aard niet minder noodig maakte. De minister schetste vervolgens de sa mengesteldheid van het vraagstuk, waar voor de commissie zich ziet gesteld. Zij zal zich in de eerste plaats moeten afvragen, in welk opzicht een loonende graanbouw, die oogenschijnlijk geheel afhankelijk is van de internationale graanprijzen, voor den Nederlandschen landbouw eisch is. Bij hft onderzoek der internationale factoren verdienen die van structureelen aard voor al de aandacht. Er is sedert geruimen tijd op de internationalen graanmarkt een ver stoord evenwicht tusschen aanbod en vraag, waarschijnlijk veroorzaakt door een bestendige neiging tot overproductie al dan niet gepaard met duurzame verschui vingen in den afzet waardoor 'n internatio nale prijspeil voortdurend lager ligt dan voor een vergoeding van de productie moeite en de instandhouding van het na tionale productie-apparaat wordt ver- eischt. De door bijna alle landen getroffen maat regelen ter bescherming van hun graan bouw, welke in dit licht moeten worden be zien, verscherpen echter niet zelden deze moeilijkheden. Tijdelijke ontspanningen, als die gedurende de periode 19361937 zouden mogelijk aan het min of meer toe vallige verschijnsel van enkele opeenvol gende misoogsten in de voornaamste graan- uitvoerende landen zijn te danken. Hoe wel dit verschijnsel zich wel niet op kor ten termijn zal herhalen, zou het b.v. kun nen nopen tot het reserveeren van een ze kere marge in de steunregelingen, waar binnen aanpassing aan zich internationaal wijzigende omstandigheden, welke tot een gunstiger verhouding tusschen vraag en aanbod op de graanmarkt leiden, op elasti sche wijze moet kunnen plaats vinden. Voorts bracht de minister als onder- deel van het commissie-onderzoek het vraagstuk van de afwenteling van den steun aan den graanbouw op den con sument, resp. den handel of de ver werkende industrieën, onder de bijzon dere aandacht, omdat er van de prijs- verhoogende neiging, die de steun ten gevolge heeft, in sociaal en economisch opzicht schadelijke gevolgen kunnen uitgaan op andere bevolkings- en be- drijgsgroepen dan de graanverhouwerse en op de economische positie van ons land tegenover het buitenland. De ervaring in den loop van de jaren cpgedaan zal de commissie van dienst kun nen zijn met name ten aanzien van de vraag: directe geldelijke steun of volledi ge bescherming door heffingen aan de grens, waarbij men weer kan onderschei den tusschen min of meer vaste heffingen en z.g. schaalrechten, dan wel een combi natie van beide steunvormen. Daarbij zal ook de vraag of de heffingen voor alle gra nen even hoog moeten zijn onder het oog moeten worden gezien. Na de overtuiging te hebben uitgespro ken, dat de samenstelling der commissie waarborg biedt voor een deskundige behan deling van het moeilijke vraagstuk, ver klaarde de minister haar voor geïnstal leerd. De toespraak van den minister werd door den voorzitter der commissie, ir. S. L. Louwes, beantwoord. De commissie is samengesteld uit de vol gende leden: voorzitter, tevens lid: ir. S. L. Louwes, regeeringscommissaris voor den akkvrbouw en de veehouderij, te 's-Gra- venhage; leden. dr. W. L. Groeneveld Meyer, admi nistrateur bij het departement van econo mische zaken, regeeringscommissaris voor handel en nijverheid te 's-Gravenhage; ir. M. B Smits, rijkslandbouwconsulent in al- gemeenen dienst, te 's-Gravenhage; C. van den Heuvel, lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, tweede voorzitter van VOORNAAMSTE NIEUWS Buiten-and Het schandaal te Weenen. De pauselijke nuntius bij kardinaal Innitzer. (1ste blad). Duitschers, Polen en Hongaren probee- ren een zoo groot mogelijk stuk van Tsje chische stokvisch af te knijpen. (2de blad). Het begin is gemaakt met de terugzen ding der buitenlandsche vrijwilligers uit Spanje. (2de blad). De moord op den chef van den Bulgaar- schen generalen staf. (2de blad). De Palestina-puzzle nog lang niet op gelost. (2de blad). Een Belgisch verkeersvliegtuig in West- phalen verongelukt. Twintig slachtoffers. (2de blad). Binnenland De graan-politiek der Regeering. (1ste blad). De rente voor Rijkswoningwetvoorschot- ten. (1ste blad). den Christelijken Boeren- en Tuinders- bond, te 's-Gravenhage; H. D. Louwes, be stuurslid van het Koninklijk Nederlandsch Landbouwcomité, te Ulrum; A. N. Fles- kens, lid van de Eerste Kamer der Staten Generaal, bestuurslid van den Roomsch- KathoÜeken Nederlandschen Boeren- en Tuindersbond, te Geldrop; J. A. Geluk, se cretaris van den algemeenen Nederland schen Zuivelbond (F.N.Z.) te 's-Graven hage; Jan Schilthuis, lid van de Tweede Kamer oer Staten-Generaal, bestuurslid van den Industrie- en Handelsraad, te 's-Gravenhage; K. C. Honig Mzn., indus trieel, te O verveen; ir. W. H. van Leeu wen, industrieel, te Delft; prof. mr. I. B. Cchen, oud-hoogleeraar aan de rijksuniver siteit te Groningen, te Groningen; dr. P. P. van Berkum, chef van het economisch researchbureau van het departement van economische zaken, te 's-Gravenhage; se cretarissen: mr. J. Th. Bonnerman en ir. Chr. P. G. J. Smit, beiden te 's-Graven hage. DE LEERLINGENSCHAAL. Krachtige actie voor verlaging. Dezer dagen vergaderden de samenwer kende onderwijzersorganisaties ter besper- king van de actie, die gevoerd wordt voor verlaging der leerlingenschalen. Met het bekende adres hadden reeds instemming betuigd bijna 300 gemeentebesturen en -raden en de besturen van ruim 400 chris telijke en bijna 900 katholieke scholen, zoo mede de oudercommissies van 350 open bare scholen, terwijl nog dagelijks nieuwe adhaesie-betuigingen binnenkomen. Een adresbeweging onder de intellec- tueele leiders van ons land bracht in wei nige dagen de instemming van 120 hoog leeraren aan verschillende instellingen van hooger onderwijs, 80 rectoren en rectrices van openbare en bijzondere gymnasia en lycea, 90 directeuren van hoogere burger scholen en handelsscholen en verschillende directies van openbare leeszalen en volks universiteiten. In November zullen openbare vergade ringen worden gehouden te Groningen, Leeuwarden, Zwolle, Enschede, Arnhem, - Utrecht, Amsterdam, Den Haag, Rotter dam en Middelburg, ter ondersteuning van de actie. Deze vergaderingegn zullen niet slechts toegankelijk zijn voor onderwijzers, doch ook voor gemeente- en schoolbestu ren, oudercommissies, enz. Eindelijk werden plannen in overweging genomen voor een groote advertentiecam pagne om de aandacht van het groote pu bliek te vestigen op de noodzakelijkheid van verlaging der leerlingenschaal. „Het Torentje" te Amsterdam verkocht. Naar de „Msbd." verneemt, is het kerkje van de H. Thomas van Oquine aan den Singel, meer bekend onder den naam vvan „Het Torentje", thans tegelijk met eenige andere perceelen daarnaast, verkocht aan een levensverzkeringmaatschappij, die het voornemen heeft, ter plaatse een nieuw gebouw te stichten. Met „Het Torentje" verdwijnt een typisch kerkje uit de bin nenstad. Het werd gesticht even na de helft van de vorige eeuw en is steeds een statie van de paters Dominicanen géweest. Het Torentje behoorde trouwens tot de parochie van den H. Dominicus. In 1926 bij de stichting van de nieuwe parochie van de H. Thomas van Aquine aan den werd het voor den openbaren eeredienst gesloten. Sindsdien diende het gebouwtje tot kerk voor de Duitsche katholieken in Amsterdam. Zooals men weet, worden de godsdienst oefeningen voor de Duitsche katholieken den laatsten tijd al gehouden in de kapel van het St. Ignatiuscollege en wordt het Torentje in het geheel niet meer als kerk gebruikt. Thans zal het intieme kerkge- bouwtje binnenkort wel vallen onder hamer van den slooper.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1938 | | pagina 1